VS houden 'opruiming' ter dood veroordeelden VN-vredesoperatie in Cambodja komt maar langzaam op gang r BUITENLAND Roep om vertrek regering Nigeria Efiidae Sotvtarat VRIJDAG 15 MEI 198i j Ook schone spuiten voor verslaafden VS NEW YORK - In navolging van Amsterdam zullen er binnenkort in New York twee experi menten met de verstrekking van schone injec tienaalden worden opgezet in de wijken de Bronx, Harlem en de Lower East Side. Tegelij kertijd worden drie soortgelijke projecten op gezet Chicago, San Francisco en Boulder (in de staat Colorado). Net als in Nederland kun nen de verslaafden hun vuile naalden inleve ren en nieuwe krijgen. De experimenten wor den gefinancierd door de AmFAR, een Ameri kaanse stichting voor aids-onderzoek. Ondui delijk is nog of de verslaafden zelf de naalden moeten betalen. In Amsterdam zijn ze gratis. Tot voor kort was in New York het simpele be zit van een injectienaald zonder recept van een arts al een misdaad. LAGOS - Na de tweede dag van onlusten in de Nigeriaanse hoofdstad Lagos is het gister avond weer rustig geworden in de hoofdstad. Volgens de politie zijn er zeker drie doden ge vallen, de Nigeriaanse kranten maakten mel ding van zes doden. Het was de studentenbe weging NANS die het signaal gaf voor betogin gen tegen de regering, waarbij zich spoedig het armste deel van de bevolking aansloot, dat on langs getroffen is door enorme prijsverhogin gen voor het openbaar vervoer. In het olieland Nigeria heerst een groot benzinetekort. De voorzitter van de studentenbeweging, Oluse- gun Mayegun, verklaarde dat de betogingen zullen doorgaan totdat de junta van president Ibrahim Babangida is verdreven. 'Halve' toezegging Libië verworpen WASHINGTON - De Verenigde Staten en Groot-Brittannië hech ten geen waarde aan de belofte van Libië, dat het het terrorisme af zweert. Tripoli liet gisteren weten dat het resolutie 731 van de Vere nigde Naties zal naleven voor wat de afwijzing van terrorisme aan gaat. „Libië verbant iedereen van zijn grondgebied van wie betrok kenheid bij terroristische daden bewezen is", zei het Libische mi nisterie van buitenlandse zaken in een verklaring. Maar de verklaring betekent niet dat de twee verdach ten van de aanslag bij Lockerbie worden uitgeleverd, zoals in de VN-resolutie wordt geëist. Kritiek Greenpeace op afvalbeleid EG Aruba blijft bij niet aids-verklarin BRUSSEL - De milieu-organisatie Greenpeace heeft de Euro pese Gemeenschap opgeroepen met een voorstel te komen dat een einde moet maken aan de bouw van nieuwe afval-verbran- dingsinstallaties. De EG moet volgens Greenpeace ook veel na drukkelijker de fabrikanten van verpakkingsmaterialen op hun verantwoordelijkheden wijzen. Afvalverbranding is volgens Greenpeace niet het juiste antwoord op de groeiende afvalberg. Veel landen, ook de landen van de EG, zien het verbranden als een welkome en relatief schone methode om de problemen op af- valgebied te helpen verlichten. Greenpeace zei gisteren op een persconferentie in Brussel dat de EG het kwaad veel meer bij de bron moet aanpakken. Volgens de milieu-organisatie houdt de EG teveel rekening met de belangen van de verpakkingsindus trie. Die moet worden verplicht, zoals in Duitsland al gebeurt, om verpakkingsmaterialen terug te nemen. De Europese tak van Greenpeace hamert ook op het verbod van chloorhoudende pro- dukten tegen het jaar 2000. Papieren zakdoekjes, filterzakjes en toiletpapier worden gebleekt om er mooier uit te zien, waardoor ze beter verkopen. Bij verbranding van chloorhoudende produk- ten komt de kankerverwekkende stof dioxine vrij. ORANJESTAD De Arubaanse minister van Justitie J drik Croes, is het niet eens met minister Ernst Hirsch (Antilliaanse en Arubaanse zaken) dat het eisen van eer aids verklaring van buitenlanders tegen de inter nation spraken is. De Arubaanse bewindsman zei de verklarii Hirsch Ballin „voor kennisgeving" te hebben aangen Op vragen van D66 antwoordde minister Hirsch eerder deze week dat Aruba in strijd handelt met inter naai gemaakte afspraken door van buitenlanders te dat ze bij aankomst een verklaring afleggen waaruit dat ze niet aan aids lijden. De maatregel is van toepass; niet-Nederlanders, die zich langer dan drie maanden oj ba willen vestigen. „Hirsch Ballin heeft een verklaring afgelegd die bede voor de Nederlandse politiek. Nederland moet goed b pen dat de resolutie over aids van de Wereld Gezondhe ganisatie geen kracht op Aruba heeft. Wij moeten onze sen beschermen en de bedoelde resolutie druist in teg belangen van onze bevolking," zei Croes. WASHINGTON - Het aantal jaarlijkse executies van moordenaars in de Verenigde Staten stijgt zo snel dat critici spreken van een 'opruiming' door politici en opperrechters. Volgens diezelfde tegen standers van de doodstraf is het een kwestie van tijd vooraleer zal moeten wor den vastgesteld dat ie mand onschuldig de on omkeerbare ultieme straf heeft ondergaan. Zo iemand zou Roger Coleman kunnen worden. Deze 33-jari- ge mijnwerker uit de staat Vir ginia werd tien jaar geleden veroordeeld voor moord op zijn schoonzuster Wanda. Ten zij gouverneur Douglas Wilder hem gratie verleent zal Cole man volgende week donder dag moeten sterven op de elek trische stoel. Een zware elek trische stroom zal hem, vol gens deskundigen, intern ver branden en hij zal nog secon den lang weten en voelen wat er met hem gebeurt. „Na af loop zal zijn lichaam minuten lang te heet zijn om aan te ra ken en de executieruimte zal ruiken naar gekookt vlees", zo schrijft deze week het week blad Time, een van de Ameri kaanse media die zich inzetten voor het behoud van Cole man's leven Het is heel goed mogelijk of waarschijnlijk - dat Roger Coleman inderdaad de man is die Wanda McCoy op de avond van 10 maart 1981 in het dorp Grundy in Virginia op brute wijze heeft verkracht en ver volgens de keel doorgesneden. Maar mogelijk of waarschijn lijk is iets anders dan onomsto telijk of zoals de Ameri kaanse wet zegt; zonder ruim te voor redelijke twijfel - be wezen. Er is alleszins ruimte voor twijfel aan Colemans schuld, zo- zal ieder redelijk mens die de zaak bestudeert willen toegeven. En de manier waarop hem niettemin conse quent is geweigerd een tweede proces te krijgen maakt duide lijk dat deze veroordeelde een kermerkend slachtoffer is van een politieke en juridische ten dens in Amerika, waarin de rechten van verdachten zien derogen sneuvelen in de strijd tegen de misdaad. Vorig jaar zijn in Amerika in totaal veertien gevangenen door de overheid om het leven gebracht. Dit jaar, waarvan de helft nog lang niet om is, heb ben al zestien terechtstellin gen plaatsgehad. De laatste voltrok zich vorige week in Ar kansas waar gouverneur en presidentskandidaat voor de Democratische Partij, Bill Clinton, weigerde genade te schenken aan de 25-jarige Douglas Hill. Hij was veroor deeld voor het doodschieten van een politieagent. In totaal zitten er nu 2588 Amerikanen in dodencellen te wachten op hun executie. Gemiddeld groeit die rij wachtenden met één per dag. Doodlopend Amerika is nu een van de zeld zame ontwikkelde landen waar de doodstraf actief wordt uitgevoerd. De VS plaatsen zich daarmee in een rij van lan den wier overheden ook door veel Amerikanen als barbaars worden beschouwd, zoals Iran en China. Maar in Amerika zelf blijft het geloof in de heilzaam heid van een ongenadig straf- beleid krachtig, ook al sugge reren de cijfers anderszins. Zo is tegelijk met de stijging van het aantal uitgesproken doods traffen en gepleegde executies ook het aantal moorden in het land dramatisch gestegen. Vo rig jaar zijn zo'n 22.000 Ameri kanen door landgenoten ver moord. In 1985 waren dat er nog 'slechts' 17.500. En in to taal zitten er nu bijna een mil joen Amerikanen in de gevan genis, tweemaal zoveel als tien jaar geleden. Na jarenlang af geschaft te zijn geweest heeft het Amerikaanse hoogge rechtshof in 1976 de doodstraf opnieuw toegestaan. Sedert dien zijn 171 Amerikanen te rechtgesteld. Een kleine maar vastberaden groep advocaten hoopt dat de zaak Roger Coleman nu einde lijk aanleiding zal worden tot een publieke discussie over de vraag of Amerika op deze doodlopende weg voort moet gaan. Een van hen is Jim McCloskey, een vermaard na- pluizer van bewijs in moordza ken, die al vaker de vrijlating van veroordeelde 'moorde naars' heeft bewerkstelligd. McCloskey en de zijnen klagen vooral de meest recente wets wijzigingen en uitspraken van het hooggerechtshof aan, die het vrijwel onmogelijk maken om voor een doodstraf, uitge sproken door een rechtbank in een deelstaat,, in hoger beroep te gaan bij een federale recht bank. Onwaarschijnlijk Roger Coleman is, zoals veel arme verdachten overkomt, destijds gratis verdedigd door een door de rechtbank aange wezen advocaat. Die had wei nig trek in de zaak en heft tal van opgelegde kansen laten liggen om bij de jury, 'redelijke twijfel' te zaaien aan de schuld van zijn cliënt. Zo zou Cole man in dertig minuten tijd een grote afstand naar het huis van zijn schoonzuster hebben moeten lopen, het misdrijf hebben gepleegd en terug moeten zijn gelopen naar de plaats waar een getuige hem gezien heeft. Er is nooit 'ge- s hij geen gratie krijgt, zal Roger Coleman volgende week donderdag moeten sterven op de elektrische stoel. klokt' of dat mogelijk was in die onwaarschijnlijk korte tijd. Er zijn ook nergens vingeraf drukken gevonden van Cole man of bloed op zijn kleren of huid. Verder heeft een buur man een paar dagen na de moord in een zak in zijn vrachtwagen met bloed door drenkte lakens, twee cowboy hemden en een schaar gevon den en heeft hij die, uit angst zelf verdacht te worden, in een vuilnisbelt begraven. Die vondst had bewijs kunnen op leveren dat een andere moor denaar aan het werk is ge weest. Colemans advocaat wist ten tij de van het proces van de ge vonden bebloede spullen, maar achtte dat informatie zonder waarde, omdat het ma teriaal toch niet meer te ach terhalen was. Alleen al zo'n fout van een advocaat opende tot voor kort de mogelijkheid voor een nieuw proces voor een federale rechtbank. Gemiddeld verloopt er in de VS tien jaar tussen veroorde ling en executie. In de afgelo pen decennia is maar liefst veertig procent van de in deel staten uitgesproken doodstraf fen door federale rechtbanken omgezet in levenslang of min der. Waarnemers achten de kans niet gering dat gouver neur Wilder dezer dagen gratie zal verlenen aan Roger Cole man. Zulks mede omdat Wil der zich niet herkiesbaar wil stellen en daarom onder min der politieke druk staa! anders. Zou dat al een sche reden voor hoop zij p deren vrezen om even si re redenen dat de exe^ door zal gaan. Coleman mers blank en het statist feit dat naar verhouding meer zwarten dan blank Amerika terecht wore steld, zou gouverneur (die zwart is) beducht ku i maken voor het verwijt d i natuurlijk weer een blar die gratie krijgt. PHNOM PENH - Dit weekeinde arriveren 55 Nederlandse mariniers in Cambodja om deel te ne men aan de grootste vre desoperatie uit de ge schiedenis van de Vere nigde Naties. Maar de Ne derlandse militairen wacht geen groots onthaal zoals dat hun Australische collega's eind vorig jaar ten deel viel. De vreugde over de komst van de blauwhelmen heeft bij veel Cambodjanen plaats gemaakt voor scepsis. „Wanneer verandert er nu eens wat?" lijken velen zich af te vragen. Mearadey Luong schudt het hoofd zo hevig dat heel haar tengere lijf mee beweegt. „Nee, beter is het er niet op ge worden de laatste maanden", zegt ze. Integendeel. Het leven in Phnom Penh is fors duurder geworden, terwijl haar omzet nauwelijks is gestegen. Hotels De 40-jarige Mearadey ver koopt vers fruit. Ananas, pa paya, banaan, mango. Ze heeft haar handeltje keurig en insec- tenvrij opgestapeld achter een glazen vitrine en staat er mee op een steenworp afstand van het Cambodiana, het grootste en duurste hotel van de hoofd stad. De goedkoopste kamer kost er 175 dollar zes maan den geleden nog maar 50 per nacht. Het Cambodiana is de komende zeven maanden vol geboekt. Net zoals de andere drie luxe hotels in de stad. Me aradey' verhuisde eind vorig jaar met haar man naar Phnom Penh, aangelokt door berich ten van haar jongere zus dat er in de hoofdstad goed geld te verdienen is aan de vele bui tenlanders. Voorheen woon den ze in Prek Dach, een dorp je in het zuiden nabij de Viet namese grens. Ze leefden er van wat vis uit de Mekong-ri- vier en groenten uit hun tuin tje. Er klinkt iets weemoedigs in de stem van de vrouw als ze er over vertelt. Het liefst zou ze vandaag nog terug gaan. Maar dat kan niet. Ze hebben alles verkocht. De Luongs hebben De opleving in Phnom Penh gaat voorbij aan de armen. spijt dat ze het rustige en zeke re bestaan van het platteland hebben verruild voor het hecti sche en onzekere leven in de grote stad. De buitenlanders die hun intrek hebben geno men in het pompeuze witge schilderde Cambodiana willen het fruit van de vrouw niet. „Ik zit hier al vanaf zes uur en heb pas 300 riel (ongeveer twee kwartjes) binnen", verzucht ze als de siëstatijd aanbreekt. Ook haar man gaat het niet voor de wind. De eerste weken verdiende hij nog een aardige boterham met zijn pas aange schafte, deels overdekte fiets taxi. Maar nu er steeds meer brommertaxi's en auto's ko men loopt zijn klandizie terug. Chaotisch Phnom Penh is de laatste maanden ontwaakt uit een ja renlang durende boze dróóm. Sinds oktober, toen in Parijs het vredesverdrag werd onder tekend dat een einde moet ma ken aan de dertien jaar duren de burgeroorlog, hebben de veranderingen zich in razend tempo voltrokken. Reden er tot voor kort slechts fietsen, nu maken knetterende brommers en claxonerende auto's de stra ten onveilig. In de spits zijn er al echte opstoppingen op de drie grote boulevards van de stad. In de ziekenhuizen van Phnom Penh liggen tegen woordig meer slachtoffers van het chaotische verkeer dan van het oorlogsgeweld: van enige discipline valt bij de weggebruikers niets te be speuren. Er is weer 24 uur per dag elek triciteit en stromend water. Bouwvakkers maken overuren om de vervallen herenhuizen op te knappen. Nieuwe hotels schieten als paddestoelen uit de grond. Op de luchthaven Pochentong is het een komen en gaan van zakenlieden, voor namelijk uit Japan, Hong kong, China, Thailand en Tai wan. Met aktetas en zaktele foon. Phnom Penh leeft weer als was er nooit een oorlog ge weest. Maar de economische opleving gaat aan de meeste Cambodja nen voorbij, weet Son Suong, een 26-jarige student aan de hoofdstedelijke universiteit. „Het zijn de mensen die al goed in de slappe was zaten, die nu pronken met hun grote splinternieuwe Mercedessen". Suong klaagt over de enorme inflatie die de komst van de VN-troepen met zich heeft meegebracht. De prijzen zijn meer dan verdrievoudigd. En kreeg je eind vorig jaar voor een dollar nog 300 riel, nu zijn er dat al bijna 1000. En dan de exhorbitant hoge huren die de huiseigenaren vragen. Een voorbeeld. De vil la waar een Italiaanse hulpor ganisatie in is gehuisvest kost te vorige jaar nog 800 dollar per maand. Nu moet datzelfde huis 4.000 dollar opbrengen. Suong: „De VN-medewerkers en mensen van andere organi saties leggen dat bedrag zo op tafel, terwijl de Cambodjanen worden weggejaagd". FOTO: SP „Steeds meer landgenoten hebben moeite het hoofd bo ven water te houden", vervolgt Suong. Het aantal bedelaars - oorlogsinvaliden, bejaarden en jonge moeders met baby aan de borst is inderdaad schrik barend toegenomen. Ze klon teren samen bij de entrees van de hotels. Als je naar buiten komt hangen ze aan je kleren, smekend om een paar riel. Su ong mokt nog even voort. Over de corruptie die nog welig tiert „Wil ik een tentamen doen dan moet ik met geld over de brug komen" - en over de log heid en bureaucratie van de VN, die volgens hem echte ver anderingen in Cambodja be lemmeren. „De VN zijn hier al zes maan den, maar er is nog niets ver anderd. En van vrede is nog geen sprake, zo lang de man nen van Pol Pot (de gehate Rode Khmer, die eind jaren ze ventig tenminste 1.500.000 Cambodjanen de dood injoeg) nog schieten. Wanneer ge beurt er nu eens wat". het-vuren, om de repatriëring van de vluchtelingen te bege leiden en om de verkiezingen van volgend jaar voor te berei den en in goede banen te lei den". Berman is niet bijster goed geluimd vandaag. Hij is zijn bril kwijt en zit verkrampt op zijn stoel omdat hij gisteren iets te lang in de zon heeft ge zeten. En die bereikt hier waarden tot boven de 40 gra den Celsius. Bovendien ver veelt hij zich. Boven de deur van zijn kantoortje in de voor malige residentie van de Fran se gouverneur hangt een klei ne basket. Herhaaldelijk grijpt de jeugdige Newyorker naar een rood balletje om door de plastic ring te gooien. „Er is nu maar weinig te doen", excu seert hij zich. „Hopelijk komt er volgende maanden verande ring in als fase 2 begint". Vertraging Fase 2 van het vredesplan had eigenlijk al lang in uitvoering moeten zijn. Ze behelst onder meer het ontwapenen van de vier verschillende legers, het regeringsleger van premier Hun Sen, de Rode Khmer van Pol Pot en Khieu Samphan, de KPNLF van Son Sann (het be vrijdingsfront van het Khmèr- volk) en de Funsinpec (het na tionale front voor een onafhan kelijk, neutraal en coöperatief Cambodja), dat geleid wordt door de zoon van de huidige president prins Sihanouk. Na de demobilisatie krijgen de soldaten trainingen zodat ze straks in een normale maat schappij kunnen functione ren. Financiële problemen zijn volgens Berman de oorzaak van de vertraging van de uit voering van het vredesplan. „De hele operatie gaat zo'n 1,9 miljard dollar kosten, maar de landen die zich met het oplos sen van het Cambodja-pro- bleem hebben bezig gehou den, onder andere Frankrijk, de VS, Rusland en Vietnam, aarzelen om nu met geld over de brug te komen". De VN-vredesmacht in Cam bodja gaat bijna 22.000 mensen omvatten: 15.900 militairen en 6.000 man burgerpersoneel en politie. Volgens het oorspron kelijke tijdpad hadden die nu allemaal aan de slag moeten zijn. Maar er bevinden zich momenteel pas 3.900 soldaten, 200 politie-agenten en 200 man burgerpersoneel in Cambodja. Daaronder 30 Nederlanders, voornamelijk militairen die betrokken zijn bij het opspo ren en onklaar maken van landmijnen. Daarnaast wer ken enkele Nederlanders op het hoofdkwartier van de Un- tac (de VN-vredesmacht in Cambodja). De 55 Nederlandse mariniers die dit weekeinde arriveren vormen de voorbode van de in totaal 750 mariniers die ons land bijdraagt aan de vredesmacht en die over twee weken naar Cambodja zullen afreizen. Het Nederlandse bataljon zal waarschijnlijk half juni opera tioneel zijn. Het wordt gesta tioneerd in de noordwestelijke provincie Battambang en bij de stad Pailin, vlak bij de Thai se grens. Geen gemakkelijk gebied, weet brigade-generaal K. Roos van de Koninklijke Nederlandse Marechaussee. De Brabander uit Rosmalen zit sinds een maand in het paleis van de SNC, de opperste natio nale raad. Een fraai kantoor, teakhouten bureau, gedra peerde fluwelen gordijnen, air conditioning en propeller en als gezelschap twee salaman ders die over de witte muur snellen. Roos, die eerder voor de VN actief was in de Sinai en Namibië, heeft een topfunctie bij de Untac. Anderhalf jaar lang staat hij aan het hoofd van de civiele politie in Cambodja. „Het gebied waar de Neder landsejongens naar toe gaan is in handen van de Rode Khmer en zoals iedereen weet werken die nog niet van harte mee aan de uitvoering van het vredes verdrag", vertelt hij. Maar de joviale Brabander ziet de toe komst vol vertrouwen tege moet. Hij baseert zijn optimis me op de ontmoetingen die hij de afgelopen weken heeft ge had met de leiders van alle vier de betrokken partijen. 'General Ros', zoals hij op het hoofdkwartier wordt ge noemd, maakt als hoofd van de civiele politie deel uit van de opperste nationale raad die tot aan de verkiezingen van vol gend jaar het land moet bestu ren. „Ook de Rode Khmer heeft zich gebonden aan het verdrag van Parijs. Ze hebben zich bereid verklaard mee te werken". Dat het de afgelopen maanden een paar maal mis is gegaan en het staakt-het-vu- Verveling De geluiden van onvrede ko men Eric Berman niet vreemd voor. De Amerikaan is de woordvoerder van de Japanner Akashi, die de leiding heeft van de VN-vredesoperatie in Cambodja. „Veel mensen hier dachten dat de VN alle proble men van het land eens even tjes zouden komen oplossen. Maar zo werkt dat natuurlijk niet. We zijn hier om toe te zien op de naleving van het staakt- Militairen van de luchtmacht worden voorbereid op de dingen die hun in Combodja te wachten staan en bekijken slangen die in het gebied voorkomen. FOTO: ANP ren door de Rode Khmeipe verbroken wijt Roos vastgeroeste achterdoch de Rode Khmer tegen alle niet Rode Khmer is. moeten dat wantrouwen 1 te overwinnen en dat ko; Het is een kwestie van adem". Meer problemei il wacht Roos voor de Nedei v: se mariniers van de maoi muggen en klimatolog s omstandigheden. Het stijgt momenteel tot bovée 40 graden. Bovendien st< moesson voor de deur. W; r eigen taak betreft, het li ten van een politiekorp e 3.600 man dat toezicht erjei trole moet uitoefenen 55.000 agenten van de reg r van Hun Sen en de drie ties, is Roos kort: „Dat 1 rc geen problemen op. Mijn nen, ze komen uit zeker 3 J den, beginnen nu binnf i: stromen. We gaan bijna 21 litieposten in het land o[ ten. A tremendous job, ben er van overtuigd da het tot een goed einde ku brengen". Rue 178, café 'No Prob Een gerenoveerde kolo uitspanning van de Frans Jacques Bertrand. Hij sinds de komst van de troepen goede zaken. 2,5 lar voor een miniscuul 1 koffie. 'No Problem' is liefde ontmoetingsplaats blauwhelmen en medewe van verschillende orga ties. Naast de biljartkame cussiëren een Frangaise, Cambodjaan en twee VI daten over het vredespi „Het gaat helemaal de keerde kant op", meent d frouw uit Parijs. „Je ziel een nieuwe elite ontstaa corruptie neemt toe en platteland deelt niet mee welvaart. Dat zijn preek zelfde omstandigheden a de jaren 70. Een prima dingsbodem voor de Khmer". De Cambo knikt. De Untac mag na d kiezingen van volgend F niet weggaan, meent hij,| dan gaat het weer mis. een Canadese soldaat ka[| conversatie af. „Cam moet zijn eigen boontjes pen. De VN kunnen maar de richting aange1 daarmee houdt het op"| loopt vervolgens naar de| bestelt een groot glas F bier en slaat zijn arm onj van de vele lachende hoq die op dit vroege avondii aan de bar hangen, time for fun".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 6