mptfAAT
meamkam
8
ush en Democraten eens over
anpak verpauperde steden
China schaft langzaam voedselbonnen af
BUITENLAND
eer doden in
vangenis Lima
Tchad gaat af op
meerpartijenstelsel
Bush toch naar milieutop
Bemiddeling EG als vuurpauze standhoudt
VN-commissie naar N agorno-Karabach
idóaQoundnt
WOENSDAG 13 MEI 1992 5
,nj, Het aantal doden dat vorige week viel bij
e« politieactie in de gevangenis Canto Grande in
kir is gf0ter ^an aangenomen. ASan de lijst zijn
Vn negen namen toegevoegd. In totaal zijn
r hf 'rel
1 []g mensen omgekomen bij de gevechten tussen
ieagenten en gevangenen van de guerrillabewe-
IS| Lichtend Pad. Enkele gevangenen zijn in zelf
aven tunnels om het leven gekomen. Volgens
politiewoordvoerder hebben ze mijnen in de
ie)s gelegd, ofschoon enkele lijken kogelgaten
'k* jonden. Een hoge delegatie van de Organisatie
eni Amerikaanse Staten (OAS) werd gisteren tegen
fto jwoonte in niet toegelaten tot de gevangenis
jaai president Fujimori. Volgens de advocaten van
^ei evangenen zijn ongeveer 100 gedetineerden ge-
vet |of verdwenen. Veel gevangenen werden zonder
es in Lima vastgehouden.
Winst voor Clinton en
Bush in West-Virginia
WASHINGTON - Bill Clinton heeft gisteren op
nieuw een slag gewonnen in zijn streven de De
mocratische presidentskandidaat te worden. Hij
won de voorverkiezingen van zijn partij in de sta
ten West-Virginia en Nebraska. Blijkbaar over
tuigd dat hij nu de beste kansen heeft, benoemde
Clinton een adviseursgroep die hem moet helpen
bij het kiezen van een „running mate" die vice-
president zou kunnen worden. Clinton versloeg
in West-Virginia Jerry Brown, volgens een voorlo
pige uitslag met 74 tegen 13 procent van de partij-
stemmen. In Nebraska leidde Clinton volgens een
niet-definitieve telling met 58 procent tegen 28
procent voor Brown en 13 procent voor andere De
mocratische kandidaten. De Republikein George
Bush versloeg moeiteloos zijn rivaal Pat Bucha
nan met 80 procent van de stemmen in West-Vir
ginia en 85 procent in Nebraska.
Santiago voorlopig op kop
in verkiezingen Filipijnen
MANILA - De voormalige rechter Miriam De
fensor Santiago ligt volgens de eerste voorlopi
ge uitslagen op kop in de Filipijnse presidents
verkiezingen die maandag werden gehouden.
Nadat een deel van de stemmen was geteld
stond Santiago met 27 procent aan de leiding,
gevolgd door ex-minister van defensie Fidel
Ramos met 23 procent en de zakenman Eduar-
do Cojuangco met 15,5 procent. Imelda Marcos,
de weduwe van de in 1986 verdreven dictator
Ferdinand Marcos, stond op de zesde plaats. De
46-jarige Santiago zei verheugd te zijn dat
blijkbaar zoveel Filipijnen haar steunen in de
strijd tegen de corruptie, het centrale thema
van haar campagne. Santiago was vol vertrou
wen en verklaarde dat zij haar regering zou mo
delleren naar het voorbeeld van de Britse pre
mier Margaret Thatcher. De definitieve uitslag
is pas over een week bekend.
KHARTOUM De regering van Tchad gaat een meer
partijenstelsel invoeren. De premier van Tchad, Jean
Alingué Bawoyeu, kondigde dat gisteren aan tijdens
een bezoek aan de Sudanese hoofdstad Khartoum. Hij
noemde geen datum voor de invoering. Het politieke
systeem in Tchad is bezig moeizaam zijn weg te vinden
na de verdrijving van de christelijke Hissein Habré.
Met de Sudanese regering en vertegenwoordigers van
het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen van de
VN bereikte Bawoyeu overeenstemming over repatrië
ring van Tchadiërs die naar het westen van Sudan ge
vlucht zijn. Voor 21 mei zullen tussen tien- en twaalf
duizend Tchadiërs teruggebracht worden, op een totaal
van 20.000 in kampen geregistreerde vluchtelingen in
de uitgehongerde provincie Darfur. Er zouden 137.000
niet-geregistreerde vluchtelingen in diverse steden en
dorpen in Sudan zitten.
Eerste ruimtewandeling
van drie astronauten
HOUSTON - Drie astronauten verlaten vandaag te
gelijk de veiligheid van hun ruimteschip voor een
laatste poging om een satelliet te redden. De drie
moeten met hun handen een communicatiesatelliet
van Intelsat ter grootte van een autobus trachten te
pakken, die in een te lage baan om de aarde zit. Twee
eerdere pogingen van Thuot om de satelliet te pakken
met behulp van een speciale stang mislukten. Nu
gaan er drie astronauten buiten staan, twee op het
ruimteveer Endeavour zelf en een op de robotarm van
het veer. Vervolgens wordt het veer vanaf de grond tot
op een paar meter van de satelliet gemanoeuvreerd.
De bedoeling is om het draaien van de satelliet te
stoppen en de satelliet met behulp van de robotarm in
de laadruimte van het veer te brengen. Daar wordt er
een raketmotor op aangebracht die de satelliet tot de
gewenste baan van krap 36.000 kilometer boven Bra
zilië moet opstuwen.
IHINGTON - De
rikaanse president
en de Democrati-
meerderheid in het
rres zijn het gisteren
geworden over de
zaak van stimule-
smaatregelen voor de
auperde binnenste
besprekingen vonden
ks naar aanleiding van de
n in Los Angeles en ande-
Irote Amerikaanse steden,
wil meer geld beschik-
lellen voor een program-
at concreet inhoudt dat
Nyi-acties in wijken waar de
shandel wordt aangepakt
nbineerd worden met
Jj programma's. Daarnaast
ij ondernemingszones in-
n waarin geprobeerd
an tbedrijven met belasting-
leeltjes over te halen te
iteren in armere buurten,
er stelt de president pro-
ima's voor om de eigen
van huizen en flats van
tafihuisvesting over te dra-
aan de huurders, onder
en welzijnsvoorzieningen
WASHINGTON De Amerikaanse president George Bush
heeft gisteren aangekondigd dat hij persoonlijk aanwezig zal
zijn op de milieutop in Rio volgende maand. Hij zei dat hij de
boodschap zal meenemen dat vraagstukken als het broeikasef
fect kunnen worden opgelost zonder dat dit ten koste hoeft te
gaan van de economische groei. Dit wordt door milieudeskundi
gen afgedaan als „volslagen ontoereikend". Presidentiele advi
seurs hebben zich weken druk gemaakt over de vraag of Bush al
dan niet aanwezig diende te zijn op de conferentie. Zij vreesden
dat hij in Rio de Janeiro zou worden gemanoeuvreerd in een po
sitie waarin hij zich als enige zou verzetten tegen een mondiaal
akkoord waarin sprake zou zijn van specifieke limieten. Was
hington slaagde er evenwel vorige week op het allerlaatste mo
ment toch in de instemming van de andere landen te krijgen
voor een ontwerpdocument waarin van de ondertekenaars
slechts wordt gevraagd zich „te bezinnen" op de uitstoot van
koolstofdioxidegassen.
De vraag hoeveel geld voor de
steden moet worden uitgetrok
ken en waar het vandaan moet
komen blijft echter een bron
van meningsverschil. Sommi
ge Democraten opperden dat
welicht hogere belastingen
zullen moeten worden gehe
ven, maar dat werd door Bush
verworpen. Met steun van
Bush gaf de toewijzingscom
missie van het Huis van Afge
vaardigden goedkeuring aan
een noodhulppakket van acht
honderd miljoen dollar voor
Los Angeles en het door over
stromingen geteisterde Chica
go. De Democratische leiders
zeiden dat de maatregel nodig
was om de belofte van Bush in
te lossen dat Los Angeles kan
rekenen op zeshonderd mil
joen dollar hulp. Zij drongen
erop aan dat het voorstel over
morgen in het voltallige Huis
in stemming zou worden ge
bracht.
Arrestaties
De politie van Los Angeles
heeft gisteren drie mannen ge
arresteerd die betrokken zou
den zijn geweest bij de mis
handeling van een blanke
vrachtwagenchauffeur in de
eerste uren van de rellen. De
drie verdachten, allen zwarten,
werden gisterochtend door de
politie en de FBI opgepakt om
dat zij op 29 april truckchauf
feur Reginald Denny in elkaar
geslagen zouden hebben. De
scène werd vanuit een helikop
ter opgenomen en in heel de
Verenigde Staten op de televi
sie uitgezonden als toonbeeld
van de drie dagen durende rel
len. Daarin was duidelijk te
zien hoe zij Denny (36) uit zijn
cabine sleurden, met een bak
steen en ander zware voorwer
pen op het hoofd sloegen en
hem in elkaar schopten toen
hij probeerde op te staan. Den- FfOntciBl
maar'zou^r"rectend-faan^toe Fteddingswerkers bekijken de resten van een personentrein die gisteren betrokkken was bij een treinbotsing in de buurt van Arezzo in het
Italiaanse Toscane. Twee personentreinen botsten frontaal op elkaar, waarbij zeker drie doden en 60 gewonden vielen
zijnfoto: ap
GUANGHAN - Er ont
breekt iets in de portemo-
nees van de mensen in
deze kleine stad in het
zuidwesten van China: be
halve in de speciale econo
mische zones is het de eni
ge plaats waar burgers
geen voedeselbonnen no
dig hebben om eten te ko
pen.
Terwijl de wereld de ogen ge
richt houdt op de grote econo
mische hervormingen zoals
het opzetten van aandelen-
beurzen zijn de onopvallende
veranderingen in Guanghan
minstens zo revolutionair.
Door vorig jaar de laatste bon
kaart af te schaffen heeft de
stad gebroken met een cen
traal element uit het commu
nistische economische sy
steem: overheidsverdeling van
eerste levensbehoeften.
Boeren kunnen hun graan, het
belangrijkste gerantsoeneerde
goed, direct aan winkels en
consumenten verkopen tegen
prijzen die bepaald worden
door vraag en aanbod. In te
genstelling tot de door over
heidssubsidies kunstmatig
laag gehouden prijzen in de
staatswinkels weerspiegelen
die prijzen ook de werkelijke
produktiekosten.
Tofu
Het nieuwe systeem is popu
lair bij de 5Ö0.000 bewoners
van het in de provincie Sichu
an gelegen Guanghan. De
overheid wil het systeem gra-
dueel in het hele land invoe-
In de zuidelijke provincie Gu
angdong, een van de rijkste ge
bieden van China, werden de
graanbonnen 1 april afge
schaft. De graanprijzen zijn
vooruitlopend op de uiteinde
lijke totale afschaffing van het
systeem door de overheid licht
verhoogd.
Ye Wenzhi, partijsecretaris in
Guanghan, beschreef het oude
bonsysteem voor de 300 mil
joen Chinezen die in steden
wonen: „Voor 1979 hadden wij
honderd tot tweehonderd bon
nen. Om tofu te kopen had je
een bon nodig. Voor gedroogde
tofu een andere. Er was niets
waar geen bon voor nodig was.
Als je alleen geld had, kon je
niets kopen. En er waren ook
andere regels: waar je iets
mocht kopen, wanneer je het
kon kopen, hoeveel je kon ko
pen. Sommige oude mensen
raakten daar behoorlijk van in
de war".
De communisten hebben het
bonsysteem ingevoerd nadat
zij in 1949 de burgeroorlog
hadden gewonnen en de
macht hadden overgenomen.
De economie lag in puin en
overal waren goederen
schaars. De rantsoenering
werd na enige jaren overbodig,
maar bleef bestaan als een
middel om de bevolking te
controleren.
Iedereen die zonder permissie
naar een andere plaats ging
was niet in staat om voedsel te
kopen. Boeren, de meerder
heid van de Chinese bevol
king, kon op die manier ver
hinderd worden naar de ste
den te gaan. Zij moesten op het
land blijven en werden geacht
zichzelf te voeden.
De overheid hield de prijzen
ook al stegen die in werke
lijkheid op het niveau van
de jaren '50 omdat de leiders
bang waren dat prijsstijgingen
tot sociale onrust zouden lei
den. Een-derde van de natio
nale begroting (ongeveer 40
miljard gulden) wordt uitgege
ven aan prijssubsidies.
Guanghan, een plaats die voor
op liep bij de hervormingen en
waar al in 1979 de communes
werden afgeschaft, begon de
bonnen en kunstmatige prij
zen vanaf 1983 af te schaffen.
De vleesprijs werd het eerst
losgelaten; de graanprijs het
Makkelijker
„Het is een stuk makkelijker",
zei de 62-jarige gepensioneer
de Wang Yiren. „Je kunt ko
pen wat je nodig hebt en het
enige wat je nodig hebt is
geld".
In Guanghan betaalt men nu
een gemiddelde van 10 tot 15
yuan per maand voor rijst in
plaats van 6 tot 9 yuan ten tijde
van het bonsysteem. Het inko
men per hoofd van de bevol
king is in Guanghan 2235 yuan
perjaar.
Boeren rond de stad produce
ren nu veel betere kwaliteit
graan, de verspilling is afgeno
men door de hogere prijzen en
de overheid bespaart 3,6 mil
joen gulden aan graansubsi-
dies. Een goed voorbeeld is de
boer Liang Kaiquan, die bijna
150 kilo graan naar de stad
bracht en binnen een uur kwijt
was.
De enige mensen in Guanghan
die het nieuwe systeem niks
vinden zijn de bedienden van
de staatsgraanwinkels. die
plotseling concurrentie heb
ben. De verkoop daalde in deze
winkels zo. dat er niet genoeg
geld was om de lonen te beta
len. Om klanten te behouden
zijn de staatswinkels, die be
kend staan om hun slechte ser
vice, nu zelfs overgegaan tot
het thuisbezorgen van de pro-
du kten.
0 zenden artsen en verzorgers protesteren in Moskou
veer tienduizend werkers in de Russische gezondheidszorg hebben gisteren in het centrum van
ou gedemonstreerd voor hogere beloning en betere arbeidsomstandigheden. „Een hongerige
ris gevaarlijker dan een Bolsjeviek", luidde de tekst op een spandoek. Artsen en verplegers in de
loskouse ziekenhuizen en klinieken houden al bijna drie weken stakingen uit protest tegen'de abo-
)ele toestand van de gezondheidszorg. De betogers in Moskou kregen steun van collega's in St.
sburg, van wie enkelen het stadscentrum met hun ambulances blokkeerden. Artsen en verplegers,
Js leraren, staan in Rusland onderaan de salarisladder Hoewel de regering heeft beloofd hun sala-
J1!jn te verdubbelen, blijven zij ook daarna nog behoren tot de slechtstbetaalde groepen in het land.
(Vervolg van de voorpagina)
SARAJEVO De speciale
gezant van de Europese
Gemeenschap, Colm Doy
le, zei dat de EG de bemid
deling zou hervatten als
een staakt-het-vuren in
Bosnië standhoudt. Dit
was ook de boodschap die
EG-onderhandelaar Jose
Cutileiro aan de Bosni
sche partijleiders had ge
geven, zei Doyle.
De Conferentie voor Veiligheid
en Samenwerking in Europa
(CVSE) besloot gisteren alsnog
de nieuwe federale republiek
Joegoslavië (Servië plus Mon
tenegro) te schorsen, waardoor
eventuele CVSE-besluiten niet
meer getroffen kunnen wor
den door een Joegoslavisch
veto. De laatste maanden is het
idee geopperd om de CVSE de
hulp van NAVO-troepen te la
ten inroepen. Daarvoor
moeten echter de statuten van
de NAVO veranderd worden,
die formeel een verbod op in
terventies buiten het verdrags-
gebied van de organisatie be-
EG waarnemers
De EG heeft gisteren de laatste
twaalf EG-waarnemers uit
Bosnië-Hercegovina terugge
trokken omdat hun missie
vanwege de aanhoudende ge
vechten in de republiek te ge
vaarlijk is geworden. De Vere
nigde Staten hebben gisteren
aangekondigd hun ambassa
deur uit Belgrado terug te roe
pen uit protest tegen de agres
sie in Bosnië-Hercegovina.
Speciaal gezant van het Hoge
Commissariaat voor de Vluch
telingen Jose-Maria Mendilu-
ce zei dat de VN-vredestroepen
en functionarissen in Bosnië
blijven, ondanks het feit dat de
burgeroorlog volgens hem af
schuwwekkende vormen heeft
aangenomen. „Het is de gru
welijkste oorlog die ik en mijn
collega's ooit hebben meege
maakt". Hij zei verder dat de
VN proberen een humanitair
staakt-het-vuren te bewerk
stelligen om hulpgoederen te
kunnen brengen naar Saraje
vo, waar door de belegering
een tekort heerst aan medicij
nen en voedsel. De hulptran
sporten kunnen alleen plaats
vinden als alle betrokken par
tijen ze niets in de weg leggen.
Tegenhouden
Een politieman probeert een automobilist tegen te houden die de
'binnenstad' van Athene wil inrijden. Vanwege de luchtverontreini
ging sloot de Griekse regering gisteren het stadscentrum voor alle
voertuigen, behalve taxi's.
foto: epa
UTTEIN ROB - DE ONDERWERELD VAN PROFESSOR LUPARDI
Veiligheidsraad:
f Ondertussen heerst onder de bewoners van het eiland grote
v"stover het verdwijnen van de vijf mannen Wat kan er toch ge-
t 2iin? Er wordt een vergadering belegd in het kerkje om te be-
stagen wat kan worden ondernomen om de mannen terug te
io 'n- Ze kunnen immers niet zijn verdwenen? Daarvoor is het
Of/00'te k'e"n Of hebben ze zich in de krater van de vulkaan ge-
9d en zijn ze verrast door een plotselinge eruptie van lava? Ein
delijk doet de oudste bewoner een voorstel. 'Wij mannen', zegt hij,
'moeten allen systematisch het gehele eiland gaan afzoeken. Wij mo
gen geen enkel stukje overslaan. Niemand blijft thuis. Wij mogen
onze vrienden, die waarschijnlijk in grote gevaren verkeren, niet in de
steek laten'. Het voorstel wordt met algemene stemmen aangeno
men en de mannen maken zich gereed voor de tocht.
NEW YORK - De Veilig
heidsraad van de Verenig
de Naties (VN) heeft zowel
Armenie als Azerbajdjan
veroordeeld voor het uit
de hand laten lopen van
het geweld in Nagorno-
Karabach.
In een verklaring die met alge
mene stemmen tot stand was
gekomen sprak de raad ook
goedkeuring uit voor een nieu
we missie naar het gebied. De
nieuwe delegatie naar Nagor-
no-Karabach zal volgens een
westerse diplomaat worden
aangevoerd door Francesc
Vendrell, een Spaanse VN-
functionaris met ruime erva
ring in de vredesmissies van
de VN in Midden-Amerika.
Half maart heeft VN-gezant
Cyrus Vance al een bezoek aan
de enclave gebracht.
Het zenden van vredestroepen
naar Nagorno-Karabach, zoals
door Armenie is gevraagd,
wordt kennelijk voorlopig niet
overwogen. Geldgebrek ver
hindert de VN nog langer op
grote schaal vredestroepen uit
te rusten. In plaats daarvan
wordt geprobeerd deze taak te
laten overnemen door regiona
le organisaties.
De VN steunen de vredesin
spanningen van de Conferen
tie voor Veiligheid en Samen
werking in Europa. De VN-
commissie moet de situatie ter
plaatse bestuderen en bekij
ken hoe de vredesonderhande
lingen van de CVSE kunnen
worden bevorderd. In de ver
klaring herinnerde de V-raad
Armenie en Azerbajdjan eraan
dat zij eerder dit jaar bij hun
toetreding tot de VN door- de
raad waren gewezen op de in
het handvest vastgelegde prin
cipes van „vreedzaame rege
ling van geschillen en niet-ge-
bruik van geweld".
Azerbajdjan beschuldigde de
Armeniërs ervan alle Azeri's
uit Nagorno-Karabach te heb
ben verjaagd. „Met de inname
van Sjoesja en de vlucht van
de Azerische bevolking uit de
stad", zei VN-ambassadeur
Hassan Hassanov van Azer
bajdjan, „zijn de laatste Azeri's
uit de enclave verdwenen".
Hassanov weigerde zich aan te
sluiten bij een Armeens ver
zoek om VN-vredessoldaten
naar de enclave te sturen. Hij
zei dat het nu om een breder
conflict ging, een „oorlog" tus
sen de twee republieken.
Het sturen van een onder
zoekscommissie naar Nagor
no-Karabach was gevraagd
door Azerbajdjan en Turkije,
wiens bevolking met de Azeri's
verwant is. Armenie heeft de
vrees uitgesproken dat Turkije
zich ten behoeve van Azerbajd
jan in het conflict zal mengen.
Turkije heeft dit overigens te
gengesproken.
