Jubilerende
arts brengt
cultuurgoed
India terug
Is elektriek ook al niet te vertrouwen?
faid6c(3otvuMitLEVEN WELZIJN woensdag 13 MEI 1992 17
Reacties
Motorrijden niet ongezond
Rama Polderman, ver
breider van de natuurlij
ke geneeswijze en yoga in
ons land, vierde afgelo
pen weekend in zijn
woonplaats Baarn zijn
veertig-jarig jubileum.
Deze mijlpaal luidt voor Pol
dermans Centrum voor Ge
zondheid en Bezinning een
nieuw tijdperk in. De 68-jarige
arts gaat niet alleen Neder
landse collega-artsen begelei
den om zijn kennis door te ge
ven. Hij zal ook naar India
gaan om daar de Vedanta-filo-
sofie terug te brengen.
De Baarnaar heeft in ons land
en ver daar buiten grote be-
9rtjj kendheid gekregen door zijn
kennis en toepassingen van
'nieuwe ontwikkelingen in de
(geneeskunst. Sinds 1985 heeft
Polderman een praktijk in het
Centrum voor Gezondheid en
Bezinning. Daarbij richt hij
zich op homeopathie, laser-
acupunctuur, natuurgenees
wijze en diverse therapieën.
Zoals chakra-healing en
kleur-therapie, waarbij ge
bruik wordt gemaakt van de
positieve krachten van edel
stenen en kleuren.
In het centrum worden verder
ver ll klassieke yogalessen gege
ven, maar ook gerichte thera
pieën voor mensen met speci
fieke klachten als stress, hy
perventilatie, migraine, ast
slapeloosheid, hoge
bloeddruk en voor mensen
met rugklachten. Er zijn dis
cussie-ochtenden, themada-
;en en weekend-seminars.
Bovendien geeft Polderman
Cl '^zingen, is auteur van diver-
ise boeken (ondermeer 'De Vi
tale mens', 'Doe zelf yoga' en
Yoga en stress') en presen
teerde twee jaar lang voor het
late NOS-programma 'Met het
oog op morgen' korte slaapoe-
feningen. Ook is de Baarnaar
oprichter van de Stichting
Yoga en Vedanta en betrok
ken bij de opleiding voor yo-
galeraren.
Werkkapitaal
Voor de natuurgeneeswijze
heeft Polderman de Vendan-
ta-filosofie als achtergrond.
Essentie hiervan is de studie
van het wezen van de mens in
de diepte. Daar komen allerlei
zaken van het dagelijks leven
bij. Hoe psychische proble
men ontstaan. Welke invloed
ze hebben op het lichaam en
hoe problemen benaderd kun
nen worden.
Polderman: „Bij de Vendanta-
filofosie gaat het er om dat je
helder leert waarnemen in het
nu. De meeste mensen han
gen zo aan dingen van vroeger
of zitten vast aan plannen
voor de toekomst. Maar ze ver
geten dat ze nu leven. Het nu
is het enige werkkapitaal".
Polderman werd als kind van
Hollandse ouders in 1924 ge
boren in Java. Zijn vader, eën
groot kenner van de Wayang-
cultuur, noemde hem naar de
hoofdpersoon van het Indiase
heldendicht 'Ramayana'. Zijn
lot leek hiermee beslist. Als
student medicijnen overleef
de hij in Indonesië het jappen
kamp en trok naar India. Daar
ontmoette hij de Vendanta-fï-
losoof Ramana Mahasi, wiens
leerling hij werd.
Mahasi stuurde hem terug
naar Nederland, waar Polder
man in 1952 zijn bul haalde en
zich verder specialiseerde.
Daarbij stond de jonge arts
aan de wieg van de ontwikke
lingen van homeopathie en
natuurgeneeswijze in ons
land. Om de geneeskunde in
zijn totaliteit te leren kennen,
reisde hij van Heidelberg naar
Singapore en van Oostenrijk
se academies naar Ameri
kaanse deskundigen.
Zo leerde hij van dr. Nogier de
finesses van laser-acupunc
tuur en van dr. Randolf Stone
een subtiele vorm van manue
le therapie. Polderman. „Ik
probeerde al deze zaken eigen
te maken, zodat ik mensen in
hun totaal kan helpen. Ie
mand die bij voorbeeld bij me
komt met een scheve wervel,
is niet geholpen met homeo
pathie. Dan moet de wervel
gewoon even recht worden ge
zet. Er zijn natuurlijk gren
zen. Wanneer er chirurgische
ingrepen nodig zijn, stuur ik
mensen vanzelfsprekend
Polderman heeft in de loop
der jaren voor zijn geneeswij
ze veel erkenning gekregen.
Hij blijft er nuchter onder: „In
het begin vind je het geweldig
om succes te hebben. Maar je
wordt rijper. Dat zit hem ook
in mijn achtergrond, de India
se filosofie. Ik ben niet de gro
te genezer, alleen maar een in
strument. In wezen moet je
blij en dankbaar zijn datje dit
kunt en mag doen. Dat je
mensen kunt helpen helen.
Veel mensen krijgen van de
medische wereld te horen dat
zij maar met hun ziekte
moeten leren leven. Ik kan
wat aangeven. Meer is het
niet, want genezen is een
kwestie van samenspel. Dat
kan ik niet voor mensen doen.
Samen moeten we een oplos
sing vinden, waarmee de pa
tiënt verder kan. Hij moet in
zicht hebben in zijn eigen si
tuatie. Als een patiënt alleen
maar doet wat ik zeg en alle
pilletjes braaf slikt, verdwij
nen de klachten misschien
even. Maar omdat de achter
gronden niet zijn aangepakt,
is er goede kans dat hij na ver
loop van tijd weer in hetzelfde
schuitje zit".
Vehikel
Om patiënten zijn visie op ge
nezen te laten begrijpen, ver
gelijkt Polderman zich vaak
met een garagehouder: „Die
kan geen auto garanderen als
de chauffeur niet wil meewer
ken. De patiënt is de chauf
feur van een vehikel dat wij li
chaam noemen. Als je daar
service van verwacht, dan
moetje het ook service geven.
Anders moetje niet gek op kij
ken wanneer het lichaam
zegt: doe het zelf maar".
Polderman en zijn vrouw Kit
ty Polderman-Knappert lei
den in hun centrum diverse
trainingen om mensen inzicht
te geven in hun wezen. Zo'n
cursus is 'het leren omgaan
met tegenstellingen.' Polder
man: „Tegenstellingen vor
men een essentieel onderdeel
van de mens. Vreugde en
smart kunnen niet los van el
kaar worden gezien. Maar
mensen wentelen soms zo in
smart, dat ze niet door hebben
dat de vreugde om de hoek
ligt. De zwarte bril wordt ge
woontepatroon. Ze zijn er aan
gewend, maar meestal niet ge
lukkig. Dan moeten mensen
leren om de energie weer vrij
te maken die ze hebben ge
blokkeerd. De Vedanta-filosi-
fe practisch in het leven toe
passen. Elke dag is immers
een nieuwe geboorte. Als je
mensen dat laat voelen, kun
nen ze er wat mee".
Volgens Polderman is het
vastroesten in gewoontepatro
nen voor de meeste Westerlin
gen de grootste bottleneck.
„Alles heet tegenwoordig
maar stress. Maar mensen zit
ten gewoon in zichzelf vast.
Daar kun je vanaf. Ook zonder
diepgaande therapieen die ja
ren duren. Kitty doet dat bij
voorbeeld met toneel. Zij laat
als regisseur mensen de rol
van hun leven spelen. Laat
hen zien dat het ook anders
kan".
Op een leeftijd waarop ande
ren allang met pensioen zijn,
studeert Polderman nog dage
lijks. Steeds op zoek naar
nieuwe uitdagingen, nieuwe
mogelijkheden die de genees
kunst kunnen vervolmaken.
Zoals hij, naast de drukke art
senpraktijk, ook het komende
halfjaar zich met cursussen en
trainingen zal bezig houden.
Lachtertje
Wel is de tijd voor hem geko
men om zijn kennis aan ande
ren door te geven. Natuurart-
sen, fysiotherapeuten, yoga-
docenten en andere behande
laars kunnen het komende
jaar bij Polderman diverse se
minars en lezingen volgen.
Ook in India staan een aantal
activiteiten op het program
ma. „Dat ze mij daarvoor heb
ben gevraagd, is opmerke
lijk", zegt Polderman. „Toen
mijn goeroe Mahasi mij naar
Nederland stuurde om hier de
yoga en filosofie te brengen,
vertelde hij dat ze mij later in
India weer nodig zouden heb
ben om hen in de Vedanta te
onderwijzen. Dat vond ik toen
een lachertje, want het is een
puur Indiase filosofie. Maar
hij heeft het bij het juiste eind
gehad. In India is de medi
sche wereld zich steeds meer
op het westen gaan richten.
Terwijl wij vast liepen in onze
welvaart en ons, juist anders
om, meer met het spirituele
zijn gaan bezig houden. Nu is
het dus de tijd dat ik India
haar oude erfgoed weer terug
ga brengen".
Economie is
een godsdienst geworden.
Studentenpastor Jan de Jongh
Af en toe krijg ik zeer verontwaardigde reacties
op mijn columns. Hoewel niet zo boos bedoeld als
het aanvankelijk leek, kwam vorige week in een
brief toch ongezouten de suggestie naar voren dat
ik voor het schrijven van zo'n column wel zal
worden betaald. Ik meld derhalve het volgende:
met veel plezier schrijf ik wekelijks in onze krant
en het doet me deugd daarvoor ook te worden
gehonoreerd. Gelukkig, dan kan ik ook weer eens
vrijgevig zijn. Door de omstandigheden in mijn
gezin heb ik meer dan twintig jaar niet of
nauwelijks mijn vak Nederlands kunnen
uitoefenen. Daar heb ik nooit spijt van gehad. Er
is zoveel ten goede gekeerd in mijn leven,
waarvoor ik uiterst dankbaar ben. Meer dan ik
heb verdiend, ben ik 'beloond' voor mijn
inspanningen thuis. Maar nu geniet ik er
bijzonder van dat ik mijn wekelijks zegje in de
krant kan doen.
En mijn honorarium is me erg dierbaar. In het
woord honorarium zit het begrip 'honor' eer. Ik
voel me geëerd als ik het ontvang. Vereerd
bovendien. In mijn vak wordt een mens trouwens
heel dikwijls geacht zijn werk 'ter ere Gods' te
verrichten. Zo ben ik al meer dan tien jaar
redacteur van 'Samen Kerk', maandblad van het
bisdom Haarlem. Elke maand schrijf ik daa rin.
Belangeloos - pour le bon Dieu. Begrijpt u. En
nu de aanleiding van de kritiek, die 1500 gulden
die we in ons zak zouden houden als we niet
zouden gaan winkelen en die we eigenlijk zouden
moeten gireren. Natuurlijk was het voorzichtiger
geweest als ik over 1.50 gulden had geschreven.
Maar dan had ik vermoedelijk nauwelijks
iemand wakker geschud. Zegt u nu eens eerlijk,
wat begint een mens daarmee, als hij op zijn
paasbest, pinksterbest, zomerbest, of welk best
ook, voor de dag wil komen. Een vrouw gaat
inkopen doen: een rok, een blouse, een jasje.
Misschien ook nog maar bijpassende schoenen.
Een nieuwe tasOf niet. Een ketting, een sjaal..
Nee, natuurlijk wilde ik geen 1500 gulden uit de
zak van bijstandsmoeders kloppen. Niet van
werkelozen, mensen met een uitkering, of anderen
die het pensioen niet krijgen waarop zij menen
recht te hebben. Misschien wel (vooral) van de
velen (jongeren ook) die met Pasen een extra
vakantie hadden geboekt. Ik heb gelezen van de
geloofsbrief over de economie van Jan de Jongh,
studentenpastor aan de Universiteit van Twente.
Hij adresseert die aan gewone gelovigen. Met de
mededeling dat er in de kerken een brede
beweging op gang moet komen van mensen die
zich kritisch opstellen tegenover de huidige
economische orde. Natuurlijk was mijn 1500,-
maar een suggestie. En iedereen moet laten wat
hij niet doen kan. Maar we dienen wel te
bedenken dat de tijd van geven van aalmoezen
allang voorbij is. Wij moeten ons erop bezinnen,
wat nu eigenlijk délen is. Is het zo gek idee dat
ieder mens die een behoorlijk inkomen geniet 10%
daarvan zou afstaanPast dat niet in een wereld
waarin een bevoorrechte minderheid verdrinkt in
luxe, maar onnoemelijk velen het meest
elementaire missenWeet iemand onderons uit
ervaring wat het betekent honger te lijden en een
minstens acceptabel dak boven zijn hoofd te
hebben. Boven zijn hoofd en dat van zijn
kinderen?
Vraag: mijn dochtertje wil gaan motorrij
den. Ze hoort niet in dat motorwereldje
thuis. Kunt u haar duidelijk maken dat
dit heel gevaarlijk en heel ongezond is?
Antwoord: Echt een vraag om aan een
dokter te stellen. Geen wonder dat ze al
lemaal opgebrand raken. U hebt pech. Ik
ben een groot liefhebber. Ik heb al heel
Europa op de motor doorkruist en ik ben
nog steeds gezond: geen verzakte nieren,
geen longontstekingen, geen reuma. Is
motorrijden ongezond? Nee. Vroeger
konden er wel wat problemen ontstaan:
de machines trilden hevig, de vering was
matig, het wegdek slecht. Vandaar de
brede gordels die men droeg om het
zaakje bij elkaar te houden. Ik zie ze nog
wel eens, maar hun functie hebben ze
verloren. Mooi zijn ze wel. Verder kon
den er vroeger misschien nog wel eens
luchtweg- of gewrichtsproblemen ont
staan, door langdurige en extreme afkoe
ling. Maar tegenwoordig is een motor
fiets een vrijetijds-objet, dat bij slecht
weer in de garage blijft staan.
Is motorrijden gevaarlijk? Ja, ongetwij
feld. Maar wat heet gevaarlijk? Dat hangt
voor het grootste deel van de berijder af.
Deze is kwestsbaar. Wanneer je als mo
torrijder iets overkomt, heb je beslist
meer kans op letsel. Dus wat hoort een
motorrijder te doen. Hij moet koste wat
het wil voorkomen dat er wat gebeurt en
er altijd van uitgaan dat anderen de fou
ten maken, meestal is dat ook zo. Erva
ren motorrijders gedragen zich zo en ho
ren beslist tot de beste weggebruikers.
Eigenlijk zou iedereen die in een auto wil
leren rijden, eerst een tijdje motor
moeten rijden.
Omdat er toch altijd wat kan gebeuren,
moet een motorrijder voor een optimale
uitrusting zorgen. In een kort broekje en
een T-shirt op een motor rijden is gek
kenwerk. Leken denken dat je hand
schoenen in de zomer nodig hebt voor de
kou. Wielrenners die weieens met blote
handen bij 50 kilometer per uur van hun
fiets zijn gevallen, weten waar hand
schoenen dan wel voor dienen. Er zijn
veel redenen om wel motor te rijden. De
opwinding die je voelt met zo'n brullen
de machine tussen je benen. En de vrij
heid die je ervaart, als je door een be
sneeuwd Alpenlandschap rijdt, of door
een hete woestijn. Allemaal uitzinnige
vreugde, ontberingen, romantiek en lief
de voor de techniek. Niet te vergelijken
met wat u in uw Kadett voelt, lijkt me.
Prachtig wordt het beschreven in de ro
man 'Zen en de kunst van het motoron-
derhoud', van Robert M. Pirsig. Mis
schien iets voor u om uw blik te verrui
men.
Van oudsher is motorrijden een Engelse
sport, ook fanatiek bedreven door de
high society daar. En uw dochter zou in
dat wereldje niet thuishoren? U kunt een
schoonzoon uit mindere milieus treffen.
Er bestaat ook een club van motormin
nende artsen, las ik onlangs, onder de
naam 'Health Angels'. Sommigen over
drijven misschien: een vriend van mij
heeft een grammofoonplaat met daarop
alleen motorgeluiden. Hij is inmiddels
gescheiden. En ik heb wel eens iemand
horen zeggen dat je niet echt hebt ge
leefd als je nooit hebt motorgereden.
Dus: als uw dochter een halve wilde is,
onbeheerst, onvoorzichtig, hoort ze niet
op een motorfiets thuis. Maar als het een
verstandige meid is die gewoon wat
avontuur zoekt, moet u het haar niet ont
houden.
Wees maar blij met zo'n dochter. Ze is
welkom bij de club.
Vanuit de elektriciteits
centrales waaiert 4000 ki
lometer hoogspannings
kabel majestueus uit over
Neêrlands landschap,
duikt de grond in en
dringt huis en bedrijf bin
nen om onze elektrische
slaafjes de broodroos
ters, mixers, waterbed
den, scheerapparaten en
koffiemolens aan te
drijven. Energie uit de
muur. Handiger kan het
al niet, schoner ook niet,
rpaar is het ook veilig?
In 1979 publiceerden de Ame
rikaanse onderzoekers Nancy
Wertheim en Ed Leeper een
opzienbarend rapport. Kinde
ren die dicht in de buurt van
hoogspanningsleidingen wo
nen, zo concludeerde het
tweetal, hebben een twee keer
zo grotere kans op het krijgen
van leukemie dan andere kin
deren.
Daarmee was in Amerika de
boot aan. Er volgde onderzoek
op onderzoek naar de moge
lijk schadelijke werking van
elektro-magnetische straling
op onze gezondheid. In 1990
schijnt het Amerikaanse Mi
lieubureau (EPA) zelfs op het
punt te hebben gestaan om
deze straling te classificeren
als „potentieel kankerverwek
kend". Niet mis. In 1991 vroeg
de minister van VROM „gelet
op de groeiende ongerust
heid" de Gezondheidsraad om
rapport. Dit rapport is net uit
en de belangrijkste conclusie
is dat niets er op wijst dat dit
soort straling in huis of bedrijf
„een nadelige invloed op de
gezondheid heeft." Is daar
mee de kous af? Niet hele
maal.
Twee velden
Wanneer elektrische stroom
door een draadje loopt, dan
worden rond die draad twee
velden opgewekt: een elek
trisch veld èn een magnetisch
veld. Omdat we overal om
ringd zijn door elektrische lei
dingen staan we dus voortdu
rend aan beide velden bloot.
Daar is op zich niks onnatuur
lijks aan. Elektriciteit is een
gewone natuurkracht (denk
aan de bliksem) en zonder het
aardmagnetisch veld zouden
we bij gebrek aan kompas
nooit Amerika hebben ont
dekt.
Maar sinds honderd jaar zijn
daar ook nog de elektro-mag
netische velden bijgekomen
die we opwekken om onze
elektrische slaafjes te laten
draaien. Al die apparaatjes
werken op wisselstroom met
als gevolg dat de 'technische',
door mensen opgewekte elek
tro-magnetische velden 50
keer per seconde aanzwellen
en afnemen. Dat is nieuw,
want in de natuur bestaat
voornamelijk gelijkstroom.
Wisselstroom wekt, zoals dat
heet, Extreem Laag Frequen
te Elektro Magnetische vel
den op, ELF EM velden, waar
je eigenlijk nooit helemaal
aan kunt ontsnappen.
Nu kan men elektrische vel
den nog redelijk afschermen,
maar dat lukt met magneti
sche velden stukken minder.
Iemand die dertig meter van
een hoogspanningskabel
woont staat voortdurend aan
een magnetisch veld van 5 mi
cro Tesla bloot. Bij scheren
kan die waarde variëren van 5
tot 1000 micro Tesla, een elek
trische deken is goed voor 0,5
tot 2,5 micro Tesla en een
kleuren-tv stelt je op twee me
ter afstand bloot aan 0,01 tot
0,1 micro Tesla. Hoe dichter
bij de bron hoe meer magne
tisch veld, verwijder je je van
de bron dan neemt het veld
pijlsnel in sterkte af.
Te weinig energie
Nu zijn er grofweg drie manie
ren waarop wetenschappers
vast kunnen stellen of iets
schadelijk is. Handig, maar
niet per se noodzakelijk, is
een theoretische verklaring.
Dus: hoe zouden elektro-mag
netische velden kanker kun
nen veroorzaken? Dat weet
men niet. De velden hebben
in elk geval te weinig energie
om ons erfelijk materiaal kan
kerverwekkend te laten ver
anderen. Wel is vastgesteld
dat vooral het magnetische
veld van enige invloed is op
het transport van Calcium-io-
nen in de zenuwcellen, maar
ook dat zou een eventueel ver
hoogde kans op kanker niet
kunnen verklaren. Dan heb je
de proeven 'in vitro', de labo
ratoriumproeven waarbij men
losse lichaamscellen bloot
stelt aan fikse elektrische dan
wel magnetische velden. Deze
proeven spreken elkaar zo te
gen (dan vindt men wel iets,
en de volgende wetenschap
per vindt in het geheel niets)
dat die geen enkele uitspraak
rechtvaardigen. Bovendien
hebben laboratoriumproeven
een beperkte waarde. Blijft
over het epidemiologische on
derzoek.
Dat gaat zo. Men neemt een
groep mensen die in de buurt
van hoogspanningsleidingen
wonen, en vervolgens gaat
men na of bij deze mensen in
derdaad ziekte, en dan vooral
kanker, vaker voorkomt. Nan
cy Wertheim en Ed Leeper
vonden in 1979 zo'n verband:
kinderen zouden als gevolg
van die velden vaker leuke
mie krijgen. Bij volwassenen
stelden ze in 1982 ook al een
verband tussen EM-straling
en kanker vast, en in Zweden
kwam men in dat jaar tot de
zelfde conclusie.
Uit een koker
Maar het geeft te denken dat
vrijwel al het enge onderzoek
uit één koker (die van Wert
heim dus) komt. Daarbij is
haar onderzoek zeer bekriti
seerd. Zo rekende de onder
zoeker Savitz haar cijfers nog
eens door en kon weinig ver
band vinden tussen hoog
spanning en leukemie bij kin
deren. Hij vond wel een veel
sterkere relatie met rokende
ouders en in de buurt van die'
kinderen rondrazend verkeer.
Bovendien kon onderzoek op
onderzoek Wertheims bevin
dingen niet bevestigen. Ene
Fulton kon in 1980 geen enke
le relatie vinden, de Nederlan
der G. Schreiber van de Rijks- -
universiteit Limburg lukte
dat in 1990 ook niet, net zo
min als Engelse onderzoekers
in 1991.
Elektrische dekens, die een
niet gering magnetisch veld
opwekken en dat zolang de
slaap duurt, zijn in 1989 vrij
gesproken van het veroorza
ken van leukemie, testiscarci-
noom en borstkanker. Die te
gensprekende resultaten zijn
niet zo vreemd. Het gaat om
een minieme kans, en zelfs als
die twee keer zo groot zou zijn
door elektro-magnetische
straling (wat niemand nu ge
looft) gaat het nog steeds om
twee keer een minieme, nau
welijks op te sporen kans.'
Twee keer bijna niets blijft
bijna niets.
De Gezondheidsraad conclu
deerde uit dat alles dat derge-
lijke straling geen nadelige in
vloed heeft op de gezondheid.
Wel is verder onderzoek nood
zakelijk. Want al is elektro
magnetische straling niet
merkbaar schadelijk, men zou
toch graag willen weten wat
die straling precies in het li
chaam teweeg brengt.
Niet alleen
Nederland staat daarin niet al
leen. Ook Amerika (waar men
twee jaar terug het publiek
nog afraadde om op elektri
sche dekens te slapen) is men
nu om. En vorige maand liet
sir Richard Doll vermaard
epidemioloog en voorzitter
van de Engelse Adviesraad
voor Niet-ioniserende Stra
ling - weten dat er geen rela
tie is tussen elektrische appa
raten en kanker. „Het bewijs
daarvoor is te zwak en laat."
geen enkele conclusie toe", al
dus sir Richard in de Engelse
krant The Independent van
een paar weken geleden.
