Britse 'fantaste' 18
jaar onschuldig in cel
De onopgeloste moord op de
Belgische politicus Cools
Zeid&z Somant
BUITENLAND
Massagraven in ex-DDR ontdekt
Beveiligingsbranche bloeit in Rusland
li
Niemand weet waar 182.000 Kurden zijn gebleven
DINSDAG 12 MEI
Geruchten huwelijk prinses Caroline tegengesproken
CANNES - De Monegaskische rege
ring heeft gisteren met klem alle ge
ruchten tegengesproken als zou prin
ses Caroline binnenkort in het huwe
lijk treden met de Franse acteur Vin
cent Lindon.
In Franse. Britse en Duitse publicaties
werd onlangs gewag gemaakt van het
voorgenomen huwelijk van Caroline,
dat plaats zou vinden zodra het Vati-
caan haar eerste huwelijk met Philippe
Junot ontbonden heeft verklaard. Het
voorlichtingsbureau van het prinsdom
het weten dat deze berichten elke
grond missen. De tweede echtgenoot
van Caroline. Stefano Casiraghi. over
leed 18 maanden geleden tijdens een
ongeluk met een speedboot. Het Fran
se weekblad Paris-Match toonde kort
geleden een in het geheim gemaakte
fotoreportage waarin de 35-jarige Caro
line en de 32-jarige Lindon aan het spe
len zijn met de drie kinderen van de
prinses. Vrienden van Caroline zouden
zich hebben laten ontvallen dat prins
Rainier reeds een trouwcontract op hu
welijkse voorwaarden opgesteld zou
hebben.
..Pure fantasie", aldus een woordvoer
ster van het prinsdom. Lindon geldt in
Frankrijk als een veelbelovend acteer
talent. Hij is de zoon van een rijke fa
brikant en een schrijfster. De prinses
en de acteur leerden elkaar enige
maanden voor de dood van Casiraghi
kennen tijdens een diner. Sindsdien
vertoefde Lindon meerdere malen als
gast op het jacht van prins Rainier en
bracht hij afgelopen winter een skiva
kantie door met de prinselijke familie.
BERLIJN - In Oost-Duitsland zijn dertien
massagraven ontdekt met de resten van
honderden mensen die tussen 1945 en 1950
zijn omgebracht. Dat heeft een woordvoer
der van de deelstaat Brandenburg gisteren
meegedeeld.
Sinds eind april zijn de stoffelijke over
schotten opgegraven nabij Sachsenhau-
sen, een kamp voor Sovjetgevangenen in
de Tweede Wereldoorlog. De doden lagen
anderhalve meter onder de grond. ..Hoe
veel slachtoffers er precies zijn is niet te
zeggen, omdat er alleen maar verspreide
stukken bot liggen, maar er liggen zeker
honderden lijken", aldus de woordvoerder.
„Je kunt zien dat ze haastig op elkaar zijn
begraven".
Na de Duitse nederlaag in 1945 veranderde
FOTO: AP Stalins geheime politie, de NKVD, het
vroegeré concentratiekamp Sachsenhau-
sen in een gevangenenkamp. Tot 1950 za
ten er zo'n 50.000 tot 60.000 mensen vast.
Daarvan zijn er 15.000 tot 30.000 omgeko
men, van de kou, ziekte, honger, uitputting
en het isolement, aldus historici en getui
gen. Onder hen waren veel ex-nazi's, maar
ook tegenstanders van de communistische
machtsovername in Oost-Duitsland, paci
fisten, sociaal-democraten en christenen.
De eerste massagraven in Sachsenhausen
zijn in het voorjaar van 1990 ontdekt. Eind
vorig jaar werd er in het kamp een monu
ment ter nagedachtenis van de slachtoffers
van het stalinisme onthuld. In totaal heeft
het Sovjetbewind elf interneringskampen
opgezet in zijn bezettingszone in Duits
land, die m 1949 de DDR zou worden. Van
de 160.000 gevangenen zijn er 60.000 tot
80.000 omgekomen.
Satelliet ontglipt shuttle-bemann
CAPE CANAVERAL Een Amerikaanse astron
gisteren opnieuw niet in geslaagd een vier ton weL
teiliet te bergen. Net als zondagavond ontglipt*
draaiende Intelsat-6 aan astronaut Pierre Thuot
wordt een voorlopig laatste poging ondernome:
miljoen gulden kostende satelliet, waarvan de st
in het ruimteveer zou worden gerepareerd, uit de;
halen. Astronaut Thuot gebruikte weer een 4,5 men
grijpstok om de satelliet, ongeveer zo groot als ee
bus, binnen te halen. Maar de satelliet draaide
van hem weg. Vluchtleider Sam Gemar in Housto11
teravond dat nu het plan is te proberen desattel»
hand te grijpen en binnen te halen. Maar geza
Dan Brandenstein toonde zich niet bijster eni,e
over het voorstel. „Duidelijk zijn er nog veel kvvi
betrokken", zei hij na een lange radiostilte. De
waarvan men hoopt hem nog tijdens de Olympis
len in Barcelona te kunnen inzetten, vliegt in ee
baan. Na reparatie zou hij volgens plan naar eeng
naire positie op 36.000 km boven de aarde wc
stuurd.
LONDEN - Het Londen-
se hof van beroep heeft
gisteren erkend dat een
Engelse vrouw achttien
jaar gevangen heeft geze
ten voor eën bomaanslag
die ze niet had gepleegd.
De 42-jarige Judy Ward werd
op borgtocht vrijgelaten. Vol
gens het hof waren haar om
streden 'bekentenissen' het re
sultaat van een geestelijke af
wijking en beruste de weten
schappelijke bewijsvoering tij
dens haar proces op fouten.
Judy Ward is het laatste slacht
offer van een reeks dwalingen
in het Britse justitiële appa
raat. Evenals de zogeheten
'Guildford Four', de 'Maguire
Family' en de 'Birmingham
Six' was ze onschuldig, maar
werd in de psychose van de ja
ren zeventig rond het IRA-ter-
rorisme tot een maximale straf
veroordeeld. De zes Ierse man
nen die de aanslag op een pub
in Birmingham (1975) werd
aangewreven - waarbij 21
mensen omkwamen - moesten
vorig jaar worden vrijgelaten.
Hun bekentenissen bleken
destijds onder geweld afge
dwongen. Wetenschappelijk
onderzoek dat onomstotelijk
aantoonde dat de mannen ex
plosieven hadden gemanipu
leerd deugde evenmin. Siga
retten bleken dezelfde sporen
te kunnen nalaten.
Fragiel
„Waarom zijn wij vrijgelaten
terwijl Judy Ward nog gevan
gen zit?", riep een van de 'Bir
mingham Six' bij zijn vrijla
ting. Het drama van de men
taal verwarde Ward was dat ze
Judith Ward viert feest nadat zij op vrije voeten is gesteld. Achttien
jaar lang zat zij ons.chuldig in de gevangenis. foto- epa
geloofde in haar eigen fanta
siewereld. Psychiaters verge
lijken haar nu met Walter Mit-
ty, de ooit door Danny Kaye ge
speelde schlemiel die zich een
held waande. Ward was een be
kende van de Britse politie
vanwege haar overdreven
sympathie voor de Ierse zaak.
Ze gaf op getrouwd te zijn ge
weest met Michael McVerry,
een omgekomen IRA-terrorist,
en een kind te hebben van een
andere IRA-militant. Elke keer
wanneer ze weer iets nieuws
opbiechtte stuurde de politie
haar weer weg, wetend dat de
dakloze en werkloze vrouw
problemen had. In januari
1974 sloeg de IRA opnieuw
bloedig toe. Een militaire bus
werd opgeblazen op de M62-
snelweg in Yorkshire: twaalf
doden onder wie een moeder
en haar twee kinderen. Ward
pochte in pubs dat zij achter de
aanslag zat, werd prompt gear
resteerd en bekende opnieuw
alles. Toen de politie vaststel
de dat ze op het fatale moment
ver van de aanslag was wijzig
de ze haar verhaal en bezweer-
de de IRA-bommen te hebben
vervoerd. Middels een nieuwe
test worden kruitsporen aan
de handen van de kettingrook
ster ontdekt. Omdat elk ander
spoor ontbrak ën de publieke
opinie resultaten eiste van de
politie werd Judy Ward veroor
deeld tot twaalf maal levens
lang plus dertig jaar verzeker
de bewaring.
Ontkenningen
Ondanks ontkenningen van
de IRA en talloze geruchten
over haar onschuld werd Judy
Ward Engelands langst ge
strafte vrouw. Hoger beroep
werd herhaaldelijk afgewezen.
Ze kreeg uiteindelijk een nieu
we kans toeïi duidelijk werd
dat de als bewijs gebruikte
'sporen'-test van wetenschap
pelijk expert dr. Frank Skuse
rammelde. Zelfs bepaalde
zeepsoorten lieten dezelfde
'explosieve' sporen achter bij
degenen die vaak hun handen
wasten. In afwachting van de
nietig-verklaring van haar
vonnis is Judy Ward voorlopig
ondergebracht op een geheim
adres. „Ik ben in de gevange
nis volwassen geworden", ver
klaarde ze onlangs, er zicht
baar van genietend opnieuw in
de belangstelling te staan. Na
bijna de helft van haar leven in
de gevangenis te hebben geze
ten is het onduidelijk hoeveel
smartegeld ze kan eisen. De
'Birmingham Six', die vorig
jaar maart werden vrijgelaten
wachten overigens nog steeds
op behandeling van hun scha
declaim.
18 juli 1991het lichaam van André Cools wordt weggevoerd. Wie de schoten heeft gelost is nog steeds niet bekend.
MOSKOU Werp een
blik achter de matglazen
deur van een van luxueu
ze dollarwinkels in Mos
kou en je staart recht in
het gezicht van een zware
jongen met uit zijn uni
form puilende spierbun
dels.
In het Wilde Westen van het
post-communistische Rusland
vormen de particuliere beveili
gingsbedrijven een van de wei
nige sectoren die niet getrof
fen zijn door de economische
recessie. Volgens schattingen
van het eens zo machtige mi
nisterie van binnenlandse za
ken, dat nu wanhopig worstelt
om een rol te blijven spelen,
zal spoedig een miljoen Rus
sen, een op de 150, werkzaam
zijn als privé-detective of bo
dyguard.
In een land waar het staatsmo
nopolie op alles - waaronder
het recht om geweld te gebrui
ken - eens absoluut en on
betwistbaar was. betreedt het
particulier ondernemerschap
terreinen die in het Westen ui
terst controversieel zijn: de ge
zondheidszorg, de geneeskun
de... en nu de veiligheid. Op al
deze gebieden roomt de parti
culiere sector in hoog tempo
middelen en talent af.
Valentin Kosyakov, een we
reldwijze kalende man met
dikke brilleglazen en een sar
donische lach, diende de Sov
jetstaat als corruptierecher
cheur en bestreed in deze hoe
danigheid de „diefstal van so
cialistisch eigendom", in het
oude jargon. Nu is hij een par
ticuliere beveiligingstycoon.
De afgelopen drie jaar heeft hij
zijn bedrijf, dat bekend staat
onder de naam Alex, opge
werkt tot een van de succesvol
ste van Rusland. Hij heeft al
leen in de hoofdstad al 700
werknemers en 25 dochteron
dernemingen door het hele
land.
Alex biedt zoals de meeste
nieuwe beveiligingsbedrijven
zowel fysieke bescherming als
recherchewerk: de bewaking
van eigendommen en mensen,
maar ook het opsporen van be-
drijfsspionage en copyright
overtredingen. Alex berekent
de westerse zakenman een
flink bedrag aan dollars voor
bescherming, maar doet ook
aan 'liefdadigheidswerk', zoals
het afweren van krakers uit ge
bouwen waar babyvoedsel
wordt bereid.
De firma vertrouwt op een
groeiende markt.
Misdaadgolf
Als managers van een 'fatsoen
lijke' beveiligingsfirma met
een hoofdkwartier in een rëge-
ringsgebouw in het zuiden van
de stad, hebben Kosyakov en
zijn collega's wel zorgen.
Kosyakov schat dat er min
stens 150 louche beveiligings
firma's opereren in Moskou.
Deze bedrijfjes bezorgen het
vak een slechte naam. Er is on-
lanfes een wet aangenomen die
orde op zaken moet stellen in
•de beveiligingssector. Het is
de bedoeling dat het ministe
rie van binnenlandse zaken
meer dan 3000 functionarissen
wil aanstellen voor het ver
strekken van licensies aan be
veiligingsbedrijven.
Zowel Valentin Kosyakov als
zijn broer Andrei zijn scep
tisch over de achterliggende
bedoelingen van de wet. Hun
achterdocht betreft vooral een
paragraaf in de wet die de poli
tie een monopolie geeft op de
toevoer van wapens. Zij vrezen
dat in de praktijk de politie,
een knappe winst zal maken
op de wapenhandel door ze
voor ramsjprijzen op de privé-
markt te brengen.
The Times
BRUSSEL Waarom en
door wie werd de Waalse
politicus André Cools ver
moord? Het antwoord op
deze vraag zal er mis
schien wel nooit komen.
De zaak-Cools is daarmee
het zoveelste Belgische
schandaal dat in een poli-
tiek-gerechtelijke doofpot
wordt gestopt.
Het Vlaamse commerciële te
levisie-station VTM zette deze
week de feiten nog eens op een
rijtje. Daaruit bleek hoezeer de
socialistische voorman André
Cools verstrengeld was ge-r
raakt in een kluwen van poli
tieke en economische belan
gen. In België wordt er alge
meen van uitgegaan dat de
moord op Cools een politieke
moord was. De moordaanslag
was uitstekend voorbereid,
sporen zijn er nauwelijks ge
vonden. André Cools (63) werd
op 18 juli 1991 's morgens om
vijf voor half acht doodgescho
ten op de parkeerplaats van
een appartementengebouw in
een Luikse buitenwijk. Op het
moment dat hij met zijn veel
jongere vriendin in zijn auto
wilde stappen vuurde een on
bekende man enkele kogels af,
waarvan er één het strotte-
hoofd van Cools doorboorde.
De vriendin van Cools, Marie-
Hélène Joiret, raakte bij de
aansla^zwaar gewond.
Aanvankelijk werd nog ge
dacht aan een passionele
moord. Maar die versie heeft
de procureur-generaal in Luik,
Leon Giet, inmiddels terzijde
gelegd. André Cools woonde al
zes jaar samen met Marie-Hé-
lène Joiret. Haar eerste
woorden, nadat Cools was
neergeschoten, waren volgens
een ooggetuige: „Dit is een po
litieke moord".
Stempel
André Cools heeft gedurende
dertig jaar een stempel op de
Belgische politiek gedrukt.
Deze zoon van een metaalbe
werker klom op tot in de top
van de Waalse socialistische
beweging. In 1968 werd hij mi
nister en vice-premier in het
kabinet van Gaston Eyskens.
Over Cools gaat het verhaal dat
hij mensen kon makén, maar
ze ook kon afbreken als ze hem
niet hun onvoorwaardelijke
trouw beloofden. Zo kwam
Cools in Wallonië openlijk in
conflict met partijgenoten als
José Happart en Jean-Maurice
Dehousse.
Tien maanden voor zijn dood
liet Cools de politiek voor wat
ze was en stortte zich op de
economie. Als voorzitter van
de verzekeringsmaatschappij
voor ambtenaren, de OMOB,
richtte hij met het geld van
deze maatschappij en dat van
enkele overheden een aparte
holding op. Daarmee wilde
Cools vooral de Waalse bedrij
ven helpen. Cools had ook
plannen met Luik, waar een
Europese luchthaven moest
komen en waar in de toekomst
óok de TGV zou moeten stop
pen.
In zijn ijver en goede wil voor
Wallonië, begaf Cools zich ook
op glad ijs. Hij plaatste vriend
jes op sleutelposities. Onder
hen de gepensioneerde kolo
nel Dubois, die nu in de Luikse
smeergeld-affaire rond ex-bur-
gemeêster Close - over par
keerautomaten en ander
straatmeubilair - voor de rech
ter moet verschijnen. André
Cools haalde ook een Franse
holding naar Wallonië, waar
voor baron de Bonvoisin, die
eerder in opspraak kwam om
dat hij ektreem-rechts finan
cieel steunde, het lobbywerk
verrichtte.
Zo deed Cools zaken met links
en rechts. Niet uit eigenbe
lang, maar om de partij en Wal
lonië te helpen, zo zeggen zijn
politieke vrienden. Zijn vijan
den, onder wie de huidige mi
nister van wetenschapsbeleid
Dehousse, vinden dat Cools te
ver is gegaan.
Mistgordijn
Al zijn er vermoedens, de
moord op André Cools blijft ge
huld in een mistgordijn. Vast
staat dat politie en recherche
hebben geblunderd. Ze waren
te laat op de plaats van het mis
drijf, waardoor de dader alle
tijd had om te vluchten. Bo
vendien werden door het ama
teuristisch optreden van de re
cherche zowat alle sporen uit
gewist. Het moordwapen is
nooit gevonden.
De procureur-generaal in
Luik, Leon Giet. zegt over
geen enkel spoor te beschik
ken. zij het dat er vermoed
wordt dat er politieke en eco
nomische belangen in het spel
waren. Kort voor zijn dood zou
Cools op een receptie tegen
over de directrice van een
Waalse krant hebben gesugge
reerd dat hij weldra uit de
school zou klappen over een
gevoelige affaire. Ook wordt de
moord in verband gebracht
met de mafia, die in Wallonië -
vooral in de bouwwereld - ac
tief is. Cools zou ook bankaf
schriften hebben gezie -
uit zou blijken dat amb
van het ministerie vai
sie geld hebben ontvan
Irak. In deze versie di 1
de levering van 1
non aan Irak op.
De Luikse justitie we
cieel nog met twee mai I
zaak-Cools, maar zij
zich daarnaast nog b
andere misdrijven. De
procureur-generaal G
weert dat er in Bel_
zijn die meer weten|i
niets willen zeggen.
Perfect
De Vlaamse politicus Ha
veliers, die destijds d
mentaire onderzoeksc
sie leidde in verband
Bende van Nijvel, v
dat de dader wel nooit
den gevonden. „Een oj
komt er niet, juist door
te economische en
belangen. Niemand \vt'
het motief is, en diege c
zouden kunnen weten g.
dat nooit zeggen". Volj Dl
veliers is het gevaar ii
dat politici hun belang»
veel terreinen uit! j,
„Daarbij bestaat er in n
geen goed mechanis -j
corruptie kan tegengaa c
Bovendien heeft, aldu
liers. de rijkswacht tev n
tieke invloed en sehorf
België nog altijd aan
menwerking tussen
rijkswacht en justitie.
Zodoende is de moord
dré Cools in het ondooj
ge politieke, justitiële
nomische web, dat Bi
misschien wel de
moord, waarin vriendeiL
anden elkaar met sur
hand boven het hoofd h
P-1
Idoor
FROUKJE SANTING
Fa J
Het verdwijnen van Kurden onder het geweld
AMADIYA - „Waar zijn
de 182.000 Kurden geble
ven die sinds 1975 in Irak
zijn verdwenen?" Deze
stoutmoedige vraag stelde
de moellah (geestelijke
leider) van "de moskee in
het stadje Amadiya
aan de Turkse
grens in 1990 aan de
gewraakte dictator Sad
dam Husayn. „Ik heb ze
allemaal naar de hel ge
stuurd", zo zou hij geant
woord hebben. Het is de
enige keer dat het bewind
in Bagdad publiekelijk
over de vermisten sprak.
De medewerkers van het Kur-
dische Ondersteunings Ge
nootschap in Zakho (Noord-
Irak) vertellen dit voorval om
aan te geven dat de Iraakse
Kurden nog steeds niet weten
wat er precies met al deze man
nen, vrouwen en kinderen is
gebeurd. Het vermoeden be
staat dat ze vermoord zijn,
maar vooral de achtergebleven
weduwvrouwen en moeders
kunnen dit maar moeilijk ac
cepteren. Ze eisen een stoffe
lijk overschot, een graf.
„Pas dan zal mijn hart rust vin
den", zegt een oudere vrouw in
het dorp Qush Tepe, even bui
ten Erbil. In 1983 verdwenen
uit deze nederzetting maar
liefst achtduizend mannen en
jongens, waarvan nooit meer
iets is vernomen. De meeste
kinderen hebben hun vader
dan ook nooit gekend.
Gedurende en na de Kurdi-
sche volksopstand in maart vo
rig jaar, werden stukje bij beet
je de gevolgen van een kwart
eeuw repressie in Noord-Irak
ontrafeld. In politiebureaus en
gevangenissen werden martel
kamers en executieplaatsen
ontdekt, terwijl grafdelvers
voor het eerst in staat waren te
vertellen waar de slachtoffers
waren begraven.
In de militaire basis van het
Iraakse leger en in overheids
gebouwen werden bovendien
gedetailleerde documenten
gevonden van de mishandelin
gen die de militaire veilig
heidstroepen en de speciale
politie-eenheden op hun gewe
ten hebben. Sommige van
deze documenten bevatten
lange, vaak met de hand ge
schreven lijsten van politieke
gevangenen die werden dood-
gefolterd of doodgeschoten.
Ook zijn er cassettebandjes, fo
to's en videobeelden van mar-
Andere documenten leggen
bloot hoe vanuit Bagdad or
ders werden gegeven voor de
Anfal-campagne in 1988, waar
bij duizenden Kurdische dor
pen werden verwoest en de be
woners werden gedeporteerd.
Duizenden mensen kwamen
hierbij om. Begraven ofwel op
onbekende plekken in Iraaks
Kurdistan ofwel in de woes
tijngebieden in het zuiden, die
onder controle staan van het
centrale gezag in Bagdad.
Anfal is een term uit de koran,
die nog verder reikt dan de
Heilige Oorlog (Djihad) en die
door de machthebbers in Bag
dad werd gebruikt als dek
mantel voor hun razzia's onder
de Kurden in Noord-Irak. De
operatie, die pas in de open
baarheid kwam na de gifga
saanval op de Kurdische stad
Halepja in augustus 1988. werd
geleid door de huidige Iraakse
minister van defensie en neef
van Saddam Husayn Ali Has
san al-Majid.
Het Kurdische ondersteu
ningsgenootschap opereerde
tot vorig jaar augustus vanuit
Londen, met onafhankelijke
afdelingen in Nederland, Iran
en Zweden. Nu de Kurden in
Irak min of meer de controle
over hun eigen gebied voeren,
is er een kantoortje in Zakho,
net over de grens met Turkije.
De twee medewerkers die uit
angst voor represailles voor fa
milieleden in Bagdad hun
naam liever niet vermeld zien,
hebben in de afgelopen maan
den de gegevens verzameld
van 1150 families, waarvan één
of meer leden worden vermist.
Deels voorzien van foto's.
Maar het werk ligt nu stil om
dat er geen geld meer is. En de
toezegging van de internatio
nale mensenrechtenorganisa
tie Amnesty International voor
de levering van een computer,
is ook nog steeds niet ingelost.
„Eigenlijk zouden we in alle
steden in Iraaks Kurdistan een
bureau moeten oprichten",
verzucht één van de medewer
kers. „In een tijdsbestek van
zes maanden zouden we dan
vrijwel alle Kurdische vermis
ten met naam en toenaam kun
nen traceren". Het genoot
schap werkt onder andere sa
men met Middle East
een Amerikaanse org;
die in 1989 werd opgeri
de mensenrechtensitu
het Midden-Oosten en
Afrika in de gaten te
en de betrokken regerii
nodig op de vingers te
Vertegenwoordigers
Middle East Watch brac
december van het voi s
een bezoek aan Noord-'
de Kurden onder andeil
strueren hoe massagra
een vakkundige manii
nen worden blootgeleg
de haast waarmee de g
aanvankelijk te werk»
gen - zo werden er bijvc* I]
bulldozers ingezet -
slachtoffers niet meer
geïdentificeerd. Het
sche Ondersteunings
schap vindt dat er even
voor de VN een taak is
legd bij de opsporing
vermisten. „De manier
de VN nu opereert in Ifi
toestemming van het
in Bagdad - geeft aan
in New York nog stee
echt geinteresseerd
mensen in Irak, maar
voortbestaan van de
met Saddam Husayn'
een bittere medewerker
