i
„Op afbetaling", triest
tv-verhaal in mooi decor
Adriaan Hager, 40 jaar aan
de kantlijn van de muziek
KUNST/RTV
Een treurig en
romantisch monster
Leerling Jeroen den Helder»
wint cello-concours 1992
£«idóc Somatit
ZATERDAG 9 MEI 1992
Onecht bloot aanstootgevend Rotterdamse conservatorium handhaaft pop-opleiding Republic Pictures wil Orion kopen
Idoor
HANS LEBER
HILVERSUM Een foto op de voorpagina van de Micro-
gids van de KRO is deze omroep op klachten van leden
komen te staan. Eén lid van de omroep zegde zelfs op om
dat de foto van dansers in 'naaktpakken' uit de show
Groosland aanstootgevend zou zijn. Bij de KRO maakt
men zich niet druk om de reacties. Volgens een woord
voerder is het weliswaar niet de bedoeling met de Micro-
gids mensen te ..laten schrikken" en zijn er bovendien
geen hoge aantallen opzeggingen binnen gekomen.
..Voor zover we weten gaat het maar om één lid en veer
tien reacties in totaal." aldus de woordvoerder. De dan
sers in Groosland dragen schuimrubberen pakken die
hen de afmetingen van dikke mensen verschaffen, een
beetje gelijkend op het bekende 'Michelin-mannetje'. De
namaak is de klagende leden van de KRO echter ont
gaan, of zij vonden zelfs de gelijkenis met echt naakt aan
stootgevend.
ROTTERDAM De pop
opleiding aan het Rotter
damse conservatorium
waar muzikanten tot docent
popmuziek worden opge
leid, blijft voorlopig ge
handhaafd. j}at js ket resui_
taat van overleg tussen de
directie en onder meer stu
denten van het conservato
rium dat gisteren werd afge
rond. Studenten en poten
tiële studenten hadden ge
dreigd met juridische stap
pen als de opleiding zou
verdwijnen.
De bestaande opleiding blijft in
de huidige vorm bestaan tot en
met het studiejaar 1993-94. Daar
na krijgt het een plaats binnen
de lichte-muziek opleiding aan
het conservatorium. De acht do
centen van de opleiding die per 1
mei ontslag was aangezegd, mo
gen nu blijven, volgens directeur
John Floore. Hun tijdelijke con
tract dat per 1 augustus afliep,
wordt omgezet in een vaste baan.
Volgens Floore was het ontslag
noodzakelijk omdat nog niet ze
ker was hoe de opleiding er in de
toekomst moest uitzien.
Onder druk van wat hij „een ge
weldige interne discussie"
noemt en een kort geding van
studenten en potentiële studen
ten, is Floore echter overstag*ge-
gaan. „Het is altijd mijn bedoe
ling geweest de popmuziek een
stevige plaats te geven". Hij be
oordeelt zijn „wijziging van be
leid". van ontslag vorige week
naar vaste aanstelling een week
later, „niet zwabberig". De oplei
ding popdocent werd vijfjaar ge
leden opgezet door de stichting
Popmuziek Nederland en het
conservatorium.
Ervaren en
vaak bekende popmuzikanten
worden in twee jaar opgeleid om
popmuziek aan een muziek
school te onderwijzen. Hieraan
blijkt een grote behoefte.
LOS ANGELES De kleine Amerikaanse studio- en filmver-
huuronderneming Republic Pictures wil de financieel aan de
grond geraakte filmmaatschappij Orion Pictures kopen. Re
public wil in totaal meer dan 550 miljoen dollar betalen, zo
heeft Republic-topman Tussel Goldsmith verklaard. Orion is
onder meer producent van films als 'Silence of the Lambs',
Dances with Wolves', 'Amadeus en Platoon'. De maatschappij
heeft in december vorig jaar uitstel van betaling aangevraagd.
De in oktober 1991 getroffen regeling voor de afbetaling van
de schulden van meer dan een half miljard dollar bleek niet
voldoende. Republic Picures biedt de schuldeisers van Orion
Pictures een bedrag van 400 miljoen dollar aan voor uitstaan
de vorderingen op Orion, 150 miljoen dollar aan vastrentend
papier, uitgegeven door de te vormen combinatie van Orion
en Republic, en tien procent van de gewone aandelen in de
nieuwe maatschappij. Er loopt momenteel nog één bod op
Orion Pictures, uitgebracht door Savoy Pictures Entertain
ment. Eind april trok New Line Cinema haar bod in omdat ze
niet tot overeenstemming kon komen met de schuldeisers.
Ook MGM-Pathé werd destijds genoemd als belangstellende.
'Op afbetaling'. Driedelige s
VPRO-televisie. Nederland 2
20.14 uur. Zondag.
HILVERSUM - Met de
verfilming van het Simon
Vestdijk-boek 'Op afbeta
ling' haalt de VPRO een
actueel onderwerp in
huis. Nu aids als een tijger
op de loer ligt om te doden
en ons dwingt tot monoga
mie, verbergt een verhaal
dat handelt over huwelijk
strouw en overspel een
aardige waarschuwing.
De makers van 'Op afbetaling',
de trieste geschiedenis van de
jonge advocaat Hendrik Grond
en zijn vrouw Olga, hadden het
boek naar het heden kunnen
vertalen, maar kozen er uitein
delijk voor om het jaren-vijf-
tig-tijdsbeeld dat Vestdijk
schetst, te handhaven. Geen
slecht idee omdat de verwoes
tende werking van het
'vreemd gaan' nu een veel bre
dere basis krijgt.
Vraag is alleen of de moderne
man, wanneer hij zijn vrouw
op heterdaad betrapt met een
oudere collega, voor de oplos
sing kiest die Hendrik Grond
bedenkt, namelijk wraak ne
men op termijn. Maar waar de
schoen vooral wringt in dit
trieste, maar wonderschoon
verfilmde huwelijksdrama is
het overspel zelf. Geeft een
jonge vrouw zich zomaar ge
wonnen als een al oudere heer
voor haar gaat staan en zijn
gulp opent? Nee toch. Of komt
zij tot die daad öm haar man in
een sneller tempo die paar tre
den van de maatschappelijke
ladder op te helpen. Tenslotte
gaat het gesprek dat Olga en
de oudere Piet Grewestein
even voor de daad voeren over
het overnemen door Hendrik
van de advocatenpraktijk. De
uitkomst is in elk geval dat het
tweetal beter met elkaar had
kunnen praten; dan was hen
een hoop ellende bespaard ge
bleven.
Minder meegezogen
'Op afbetaling' is van dezelfde
makers als de uiterst succes
volle reeks 'Bij nader inzien'.
Hoewel producent René See-
gers dit drieluik een stap voor
uit vindt, is deze Vestdijk-ver
filming mooi, tot in de details,
wordt er heel sterk geacteerd,
maar word je als kijker minder
in het verhaal meegezogen
dan bij 'Bij nader inzien' ge
beurde. Als buisklant blijf je
een buitenstaander die zich
vragen .stelt en die van een af
stand mag kijken hoe Olga
vecht voor haar huwelijk en
hoe Henk door zijn woede, ja
loezie en wraak in bezit wordt
genomen. Eigenlijk is er niets
aardigs aan Henk. Het fatale
moment zit te vroeg in dit
thriller-achtige liefdesdrama
om van die man te gaan hou
den. Hij bejegent zijn vrouw
als een hoer en projecteert zijn
liefde ondertussen op een
prostituée.
Het plan om 'Op afbetaling' te
verfilmen, werd bij Jan Blok
ker thuis geboren op de avond
dat de VPRO de eerste afleve
ring van 'Bij nader inzien' op
het scherm bracht. „Jan ken
de, als Vestdijk-fanaat, het
boek. Hij had het al eens be
sproken in een Vestdijk-arti
kel en vond dat het moest wor
den verfilmd", zegt producent
René Seegers. „Vervolgens
heeft Blokker de maanden mei
en juni vorig jaar gebruikt om
het script te schrijven, waarna
we na een vier weken durende
pré-produktie-periode, op 4 no
vember zijn gaan filmen. Op 15
januari waren we klaar".
Bronchitis
Probleemloos verliep het pro-
duktie-proces allerminst. Zo
heeft regisseur Frans Weisz op
het punt gestaan het bijltje er
bij neer te gooien, omdat hij
vond zich niet genoeg te kun
nen inleven in het verhaal. Bo
vendien moest Johanna ter
Steege, die de rol van Olga zou
spelen, op het allerlaatste mo
ment afhaken. „Ze werd vlak
voor de opnamen ernstig ziek.
Ze had zware bronchitis. We
hebben toen Reneé Soutendijk
(die sterk lijkt op Ter Steege)
gevraagd. Ze was toevallig in
Nederland en had geen werk.
Echt een geluk bij een onge
lukje, want ze is zelden be
schikbaar. Omdat ze absoluut
geen repetitietijd heeft gehad,
vond ze het ontzettend eng.
was in het begin ook helemaal
niet blij met haar prestaties,
maar achteraf wel dolgeluk-'
kig. Reneé is echt in het diepe
gesprongen en volgens mij
kan ze erg goed zwemmen".
Met haar bleke gezicht en haar
grote, vragende ogen zet Re
neé Soutendijk een prachtige
rol neer, die het jaren-vijftig-
sfeertje versterkt. Ze is niet de
enige, want ook Gijs Scholten
van Aschat in zijn rol van advo
caat Henk Grond doet de kij
ker vergeten dat hij naar een
film kijkt. De gespannen sfeer
is voelbaar aanwezig wanneer
Henk een paar uur na het over
spel zijn vrouw Olga „verrast"
met een hele kar bloemen. De
manier waarop de woorden uit
zijn mond rollen doet vermoe
den dat hij het net echt heeft
meegemaakt. Coen Flink
speelt de rol van de oude Gre
westein. Seegers; „We hebben
kunnen draaien zonder de se
rie 'Oppassen', waarin hij een
opa speelt, in de wielen te rij
den. Slechts de laatste paar da-
Gijs Scholten van Aschat als advocaat Grond.
gen hebben we hem met dat
andere produktie-team
moeten delen
Boezemvriend
Het script is, zoals bijna ge
bruikelijk. niet hetzelfde als
het boek. Vestdijk is duidelijk.
Blokker laat veel aan de kijker
over. Seegers: „Het boek be
slaat een tijdsbestek van zo'n
tweeënhalf jaar. Dat hebben
we wat verkort. En we hebben
de rol van Krynie (een rol van
Willem Nijholt) veranderd,
hem de boezemvriend van
Olga in plaats van Henk ge
maakt. Die perspectief-wissel
zorgt ervoor dat de achter
docht wat sterker uit de verf
Dat het verhaal in de jaren vijf
tig speelt, maakte de verfil
ming niet gemakkelijk. See
gers: „Nadat we eerst hadden
overwogen het naar deze tijd te
vertalen, hebben we uiteinde
lijk toch voor het originele de
cor gekozen. Door het vervol
gens heel neutraal te houden
krijgt het verhaal een vrij tijd
loos karakter. Het vinden van
de lokaties was ook moeilijk.
FOTO:VPRO
Uiteindelijk bleek Haarlem
drie bruikbare straten te heb
ben, de opnamen van het huis
zijn daar gemaakt. De scènes
op de brug hebben we in Lei
den geschoten en de nachtelij
ke wandeling is in Utrecht. Het
meest komt echter uit de stu
dio".
Voor de toekomst staan twee
andere boekverfilmingen in
samenwerking met regisseur
Frans Weisz op de agenda. See
gers: „Er bestaan plannen voor
'Een zachte vernieling' van
Hugo Claus en 'De hoogste
tijd' van Harry Mulisch".
Werken Andriesse
sfeervol vertolkt
Andriessen-concert door het PI
monisch Koor Hagacantare e
Kamerorkest Leiden Sinfoniettac
Rene Verhoeff, m.m.v het Kamer
Hagacantare (dirigente José
Haye), bariton Jan Mooy en org
Aart de Kort. Grote Kerk, Den h
Gisteravond.
Verheugend groot was gi I"
avond in de Grote Kerk de
langstelling voor het con(
gewijd aan Hendrik Andri
sen, de componist die hond
jaar geleden werd geboi 1
Het was een goed idee
dochter Caecilia Andriesse
vragen voor de aanvang
het concert een korte karal
ristiek van haar vader te
ven. Hendrik Andriessen
een man die in veler gedi
ten voortleeft als een minzi
en een vastberaden mens.1
man ook die een imponen
en waardevol oeuvre heeft
gelaten.
De leden van het Philhan ji
nisch Koor Hagacantare j
niet onbekend met de werl ill
van Hendrik Andriessen. B a
gent René Verhoeff staat
kend als een promotor van
derlandse componisten
Andriessen. Die confront o
met hedendaagse koorwerl
verleende aan de weerg
van het in 1944 geschreven
Deum Laudamus', een ju
lende compositie, zekerh
en overtuigingskracht,
majestueus werk, niet alli
met het hoofd gecompone a
maar vooral met het gelo\ K
hart. Groots en aangrijpen!e
ook het 'Magnificat', een cr J
en een lofprijzing. Andries
werd op dit concert van m<
dere zijden belicht. Zo z<
het Kamerkoor Hagacant
op een even sfeervolle als
dringende wijze 'Ave Mai
'O Sacrum convivium'
'Quam suavis est', schitter^
de muziek. De bariton
Mooy zong met gevoel en u|'i
luidend het tedere lied 'Ma
Schone Vrouwe' en orgai
Aart de Kort wist in de 'Toe
ta' op overrompelende wijze
kwaliteiten van Andriessen
orgel-componist te ondersl
pen. René Verhoeff inspin
de de leden van het Kamei
kest Leiden Sinfonietta tot<
knappe en boeiende weerg
van de Kuhnau-variaties.
Eeuwfeestconcert werd d
Hagacantare en het orkest
sloten met de 'Due Madrig
Ondanks de kille temperat
een verwarmend concert.
IC
i
DEN HAAG - „Op 29
maart 1952 stond mijn al
lereerste recensie in de
Nieuwe Haagse Courant.
Als de dag van gisteren
kan ik mij dat concert nog
herinneren", schrijft Adri
aan Hager in zijn boekje
'Stukjes en beetjes', 'im
pressies en belevenissen
uit het muziekleven'.
Het is nu negenduizend recen
sies later, neergepend in veer
tig jaar. en deel van die tijd
sinds 1975 volgde hij
ook voor onze krant het
muziekleven op de voet. En
dat doet hij nog altijd.
„Door zijn vele publikaties en
overige activiteiten (waaron
der veel bestuurlijke) heeft hij
een stimulerende en construc
tieve invloed gehad op de mu
ziekbeoefening en de kwaliteit
ervan, met name in de regio 's-
Gravenhage", zegt het organi
satie-comité 'Adriaan Hager 40
jaar publicist', in de uitnodi
ging voor de receptie voor de
jubilaris in het Scheveningse
Kurhaus op maandag 11 mei.
Het comité wordt voorgezeten
door niemand minder dan de
bekende dirigent René Ver
hoeff.
Boze tongen beweren dat een
muziek-recensent dikwijls een
mislukte musicus is, die uit
frustratie probeert zijn broe-
d'.rs die wel slaagden met zijn
venijnige pen onderuit te ha
len. „Daar zijn voorbeelden
van", geeft Hager toe. „Maar ik
pas niet in dat verhaaltje. Ik
ben niet mislukt, want ik ben
helemaal geen musicus".
Na even doorvragen volgt een
lichte nuance: „Ik heb zeven
jaar viool gespeeld in het toen
malige Hofstads Jeugdorkest.
Maar dat was pure hobby. Ik
was nooit van plan het vak in
te gaan. Nou ja, misschien was
er wel eens ambitie, maar de
omstandigheden thuis waren
er niet naar. Ik schrijf dan ook
uit pure liefde voor de muziek.
Dat klinkt wellicht hoogdra
vend, maar het is wel zo".
Maar als het tij voor u nu heel
gunstig was geweest, dringen
we aan. „Wellicht zou ik dan
wel naar het conservatorium
zijn gegaan. Maar dan zou ik
geen viool doen, maar hoorn.
Niet dat ik er ooit een noot op
heb gespeeld. Ik weet niet
waarom, ik kreeg op een gege-
Damesorkest
Een damesorkest raakte bij de
kleine Hager, hij was een jaar
of zes, destijds de gevoelig
snaar, waarop hij prompt viool
wilde spelen. Hij kwam eens,
voor de oorlog, in een etablis
sement aan het Spui waar een
vrouwelijk vioolorkestje speel
de. „Ik had destijds nog geen
oog voor yrouwen, maar wel
voor de violen. Mijn moeder
heeft er toen voor gezorgd dat
ik les kreeg, van Dulci Ouwer-
kerk, leerlinge van het Ko
ninklijk Conservatorium. Zij
zat in het jeugdorkest en via
haar ben ik daar later ook te
rechtgekomen".
Op de middelbare school
maakte Hager een einde aan
zijn orkest-carrière. Hij kreeg
een vriendinnetje. „En je weet
hoe het dan gaat". Later werd
hij lid van Toonkunst, een
koor dat veelvuldig in het
Scheveningse Kurhaus zong.
Hager, die bariton zong, sloot
zijn zangloopbaan bij het Mu
seumkamerkoor. Op latere
leeftijd raakt de criticus in de
ban van de saxofoon. Niet dat
hij dit instrument ooit serieus
aan de mond bracht. „Ik vind
de saxofoon nog altijd verruk
kelijk om te horen. Nee geen
jazz, maar er zijn Franse com
ponisten die schitterende
kwartetten voor saxofoon ge
schreven hebben. Daar smelt
ik bij weg. Maar dat gebeurt
ook als ik flamenco of Hon
gaarse zigeunermuziek hoor.
Of ik een lievelingscomponist
heb? De Zwitser Honegger is
dat een beetje. Toch heb ik
geen echte voorkeur. Echt
waar. De componist die ik 's a-
vonds in de concertzaal hoor,
is altijd mijn favoriet. Al heb ik
in mijn boekje geschreven:
'Bach is het begin en het ein
de'. Maar ik ben niet de eerste
die dat zegt. Als ik thuis een
plaat of ceedee wil opzetten,
moet ik oppassen dat ik niet
telkens voor Bach kies".
Illusie
Hager is er volledig van over
tuigd dat het werk van de re
censent zinvol is. Maar kun je
als criticus het muziekleven
ook daadwerkelijk beïnvloe
den? „Het is waarschijnlijk
een illusie die ik al veertig jaar
nastreef', relativeert hij.
„Toch denk ik dat wanneer je
je werk goed doet er sprake is
van een wisselwerking tussen
jou, de uitvoerende musici en
het lezerspubliek. Ik denk dat
dat ook wel een beetje meet
baar is. Maar je kunt het
muziekleven niet sturen. Je
kunt echter wel aan de basis
staan van besluiten die op mu
ziekgebied worden genomen.
Bij voorbeeld door de over
heid. En je kunt, in deze tijd
waarin de cultuur in handen is
van cultuurbarbaren wel roe
pen: we zijn op de verkeerde
weg. Je schrijft echter primair
voor je lezers. Er zijn metingen
verricht waaruit bleek dat toch
tamelijk veel mensen recen
sies lezen, ook als zij het con
cert niet zelf hebben bijge
woond. Maar ik denk dat geen
recensent er ooit in is geslaagd
een zaal vol of leeg te schrij
ven".
Nederlandse Opera
Er komt een saillant voorbeeld
uit het verre verleden boven
drijven, waaruit blijkt dat criti
ci heel soms wel ingrijpende
veranderingen teweeg kunnen
brengen. Dank zij de negatieve
beoordeling van de gezamen
lijke vaderlandse muziekkri
tiek, moest de Zwitser Peter
Maag, destijds dirigent van de
Nederlandse Opera, vroegtij
dig zijn biezen pakken. Hager:
„Vrijwel iedereen was het er
over eens dat die man niet op
zijn plaats was".
Hager heeft ook zelf omwente
lingen teweeggebracht. Mede
dank zij zijn kritiek op het pro
grammabeleid ruimde de vori
ge artistiek directeur van het
Residentie Orkest vroegtijdig
het veld. En ^eveneens mede
dank zij Hagers schriftelijke
en verbale interventies heeft
het Haagse orkest de overla
den muziekprogramma's met
twee pauzes met ingang van
het volgende seizoen achter
wege gelaten. Hager: „Derge
lijke programma's op één
avond kun je niet verwerken.
En deel van het publiek loopt
dan ook altijd weg in een van
die pauzes".
Amateurmuziek
Hager is met hart en ziel een
pleitbezorger van de amateur
muziek. „De amateur is het
zout in de pa%van de muziek.
Vandaar ook mijn hartstochte
lijke kreten: overheid let op je
zaak, gemeente 's-Gravenhage
let op je zaak. Zeg niet: het zijn
maar amateurs. Bijna dage
lijks zijn honderdduizenden in
ons land bezig met muziekma-
ken als hobby. Ze krijgen veel
al les van professionals. Zo is
er een permanent contact tus-
Adriaan Hager: „Het muziekleven kan niet zonder amateurs
sen beroeps en amateurs. Het
muziekleven zou niet zonder
de amateur kunnen. Heel veel
concertgangers zijn zelf ama
teurs. Persoonlijk hoor ik ove
rigens het liefste zang. Ik heb
een enorme zwak voor koor
muziek, of het nu door ama
teurs en of beroeps wordt uit
gevoerd. De menselijke' stem
is het allermooiste instrument.
Die hebben we zomaar van
Onze Lieve Heer gehad, daar
hoeven we niets voor te doen.
Iedereen kan zingen, zij het de
dan de ander".
Volwassen kritiek
Hager beperkt zich niet alleen
tot pleidooien. Hij is ook daad
werkelijk actief in de onder
steuning van amateurs. Zo is
hij lid van het bestuur van
SCHAK, een stichting die de
amateuristische kunstbeoefe
ning in de Hofstad onder
steunt en bevordert. Hij is ook
adviseur en redacteur van Vo
caal, het maandblad van de
Koninklijke Christelijke Zan-
gersbond. Verder treedt hij re
gelmatig op als jurylid bij con
coursen voor professionele en
amateurmusici.
De gevoelens die Hager voor
amateurs koestert en dan met
name voor de koren, houdt
echter niet in dat hij hen soft
bejegend. Ze krijgen gewoon
een volwassen kritiek. Omdat
in zijn ogen ook de amateur
een goed niveau kan bereiken.
De roep: „Wij zijn maar ama
teurs, houdt daar rekening
mee", stuit bij Hager dan ook
op dovemansoren. De recen
sent koestert zijn herinnerin
gen aan het concert dat het
Philharmonisch Koor Haga
cantare (geleid door René Ver
hoeff) nog niet zo lang geleden
gaf in Instanbul. Het koor
voerde een oratorium van de
Turkse componist Adnan Say-
gun uit. Hager: „Ik ben mee
geweest. Ik heb Saygun per
soonlijk gesproken Het was
mijn idee om dat werk van die
man uit te voeren. Daar ben ik
nog trots op. Achteraf hoorde
ik dat hij de belangrijkste com
ponist van Turkije was. Hij is
inmiddels overleden".
Dubbelleven
Hager heeft jaren lang een
dubbel leven geleid. Overdag
zwaaide hij als chef de scepter
over een Haagse gemeentelij
ke afdeling. In de avonduren
ging hij voor de krant op pad.
Hij begon zijn carrière als criti
cus met het schrijven van kri
tieken en beschouwingen in de
personeelsblaadjes van de lo
kale overheid. „Het Residentie
Orkest speelde toen veelvuldig
FOTO: MILAN KONVALINKA
in Houtrust en daar schreef ik
dan over. Op een dag ben ik
met dat materiaal naar collega
Basoski van de toenmalige
Nieuwe Haagse Courant ge
gaan. Ik vroeg: vind je dit wat?,
Hij zei: ja. Maar verder liet hij
niets meer van zich horen. Op
een keer speelde een kennis
van mij, de pianiste Elisabeth
Honsbeek in de Oude Kerk
van Rijswijk. Ik kwam Basoski
tegen en vroeg: zal ik erover
schrijven. Doe maar, zei hij. En
mijn recensie verscheen in de
krant. Ik ben daar toen blijven
hangen. Bij de overgang naar
Trouw ben ik meegegaan".
Het podium van Hager werd
later uitgebreid met onze
krant, de Delftsche Courant en
het maandblad 'Luister'.
Hager is altijd een warm pleit
bezorger geweest van Franse
muziek. Dit werd ook in
Frankrijk zeer gewaardeerd.
Niet voor niets werd hij in 1989
onderscheiden met de Médail
le Argent Société Académique
'Arts Sciennes-Lettres' te Pa-
Wie het boekje van Hager wil
aanschaffen kan zich wenden
tot het Haagsch Impresariaat,
Raamstraat 62, telefoon: 070-
3602651 en bij Rob in 't Veld,
secretaris van het 'Comité
Adriaan Hager 40 jaar publi
cist', Cosmeaduin 11 in Lei
den, telefoon: 071-214650.
Frankenstein of de landschappen van
de ziel. Toneelstuk naar de roman
van Mary Shelley. Regie en decor:
Rieks Swarte. Kostuums: Carly Eve-
raert. Theater aan de Haven, Scheve-
ningen. Gezien: Gisteravond. Herha
ling: Vanavond.
Het gruwelverhaal en de beze
ten geleerde zijn klassieke
voortbrengselen van de ro
mantiek. Mary Shelley vere
nigde die zaken in haar boek
'Frankenstein, or the modern
Prometheus'.
Viktor Frankenstein zoekt ob
sessief naar de oorsprong van
het leven, stelt een wezen sa
men uit lichaamsdelen en
wekt dat tot leven tijdens een
elektrische ontlading in een
onweersbui. De wetenschap
per wilde aan God gelijk zijn
en dat stort zowel hem als zijn
schepping in het ongeluk. De
maker is niet slecht, maar on
nadenkend en hoogmoedig.
Het maaksel is in wezen goed,
maar is door zijn ingeschapen
eenzaamheid gedoemd tot een
leven dat alleen haat om zich
heen kan verzamelen. Schep
per en schepping, twee roman
tische outcasts, zijn tot elkaar
veroordeeld.
Mary Shelley deed veel meer
dan alleen horror schrijven.
Frankenstein is een heel men
selijk verhaal over vriend
schap, eenzaamheid en lijden.
Die eigenschappen maken het
heel geschikt óm het op het to
neel te brengen, zo bleek gis
teravond in Scheveningen.
Daar speelde 'Frankenstein of
de landschappen van de ziel'
een Toneelschuurproduktie
van Riek Swarte. De voorstel
ling is gekozen tot de twaalf
uitverkoren produkties van
het Theaterfestival, dat voor u
vanavond al kan beginnen als
u in Theater aan de Haven gaat
kijken.
De menselijkheid van monster
en maker en de romantisi
achtergrond vormen de ba
voor de voorstelling. Het lai
verhaal wordt in scènes n«
gezet. Zij zouden illustrat
kunnen zijn uit bij voorbe
Goethes 'Werther'. Afschei
en sterfscènes worden als
bleaux vivants gepresente
met een vette knipoog naar
hartstochtelijke wereld die
tekensysteem van emot
heeft opgeleverd. Vuisten v
den gebald, handen sper
zich in de lucht: dit is Emoti
Na de langzaamste 'Erlkó
van Schubert die ik ooit 1
gehoord, kondigde Swarte i
dat het Frankenstein-verh
gaat worden gespeeld. Doel
en andere decorstukken u
den zichtbaar opgehesen, g
guurzaagde bergjes geven
Alpen aan, de zeven uitstek
de acteurs verkleden zich
de rand van het podium
weer een nieuw personage
te beelden. Theater is geen
bootsing van de werkelijkhe
maar een spel waarvan mal
en publiek de afspraken k
nen. Jan Joris Lamers' M;
schappij Discordia ma
school.
Swarte maakte toneel als
spelend kind, vol vondsten
plezier. Zijn uitgangspunt
zijn al snel duidelijk en heti
deel ervan is dat als er veel V
hetzelfde volgt, het verh
wel eens wat langdradig drf
te worden. Maar de monoli
van het monster over zijn g
telijke groei doorbreekt dei
lectieve speelsheid. Het ste
van deze Frankenstein is
de afstand van de toneelwer 1
lijkheid hand in hand gaatfl
de betrokkenheid bij het
van Viktor Frankenstein
zijn gedrocht. Dat maakt
voorstelling geslaagd, zei -1
ook dankzij het spel van 1
faël Troch, Lot Lohr, Dithav d
der Linden, Philippe Cei1
mans en de anderen
AMSTERDAM Jeroen den
Herder, leerling van het Swee-
linck-conservatorium in Am
sterdam, heeft gisteravond het
Postbank-Sweelinck-concours
cello 1992 gewonnen.
De twee
de prijs in dit concours ging
naar Johan van Iersel van het
Utrechts conservatorium. Dit
heeft één van de organisatoren
van het concours bekendge
maakt. Het was de derde keer
dat het Postbank-Sweelinck-
concours werd gehouden. De
eerste twee keren waren
richt op viool en piano. 0 i
twee jaar vindt het laatste c i
cours plaats voor spelers v
de dwarsfluit. De officiële i
reiking van de eerste en tv JI
de plaats is op 9 oktober in 1
Concertgebouw in Amsl n
dam. De eerste prijs-winr.2<
zal dan als solist optreden i
het symfonie-orkest van I
Sweelinck-conservatorium
tweede prijs-winnaar geeft
zondag 5 oktober een kofi H
concert in Amsterdam.
