tumor in het Nederlands toneel
KUNST/RTV
Nominatie kunstenaars
voor Prix de Rome
Faust van Berlioz wederom een groot succes
ish zet muziek in decor
Brabants Orkest speelt
op Brighton Festival
U2 snel uitverkocht
unicef
-xtae 6ou/ia/nt
MAANDAG 4 MEI 1992
1 rid Bowie
uwt in stilte
ANNE Popzanger David
is eind april in Lausanne in
ni heim in het huwelijk getre-
net het model Iman. Dat
"^gemeenteambtenaar Michel
111van Lausanne gisteren ge-
Het huwelijk tussen de 46-
Bowie en de 36-jarige, in So-
geboren Iman, werd op 24
in het gemeentehuis van
nne voltrokken. Alleen twee
len van het paar waren daar-
ïwezig. Bowie heeft een huis
usanne. Onlangs had Bowie
idgemaakt dat hij voor Iman
"eindgoed had gekocht in een
gen Iers dorp voor 3,4 mil-
ollar (6,25 miljoen gulden).
lat
David Bowie met zijn vrouw Iman Abdumajid.
AMSTERDAM - De jury van de Prix de Rome heeft acht beel
dende kunstenaars genomineerd voor de Prix de Rome. Dat
heeft de Amsterdamse Rijksakademie van Beelden Kunsten be
kendgemaakt.
Het gaat om Suchan Kinoshita (31) uit Maastricht, Mark Man-
ders (23) uit Arnhem, Noor de Rooy (27) uit Breda en Marijke van
Warmerdam (33) uit Amsterdam die zijn genomineerd in de cate
gorie Beeldende Kunst en Openbaarheid. Verder zijn Karin
Arink (25) uit Rotterdam, Tom Claassen (27) uit Breda, Joep van
Lieshout (28) uit Rotterdam en Mariene Staals (30) uit Amster
dam genomineerd in de categorie Beeldhouwen. In augustus
worden de prijzen toegekend. In beide categorieën is er een eer
ste prijs van 40.000 gulden, een tweede prijs van 20.000 gulden en
zijn er twee basisprijzen van 10.000 gulden. De uitreiking van de
prijzen is in september tijdens de opening van de tentoonstelling
van het werk dat de deelnemers de komende drie maanden zul
len vervaardigen in de eindronde.
Kunstvoorwerpen uit kerk gestolen
GUATEMALASTAD - Een gouden stralenkrans en een zilveren
kroon zijn gestolen uit een rooms-katholieke kerk in Guatemala.
De diefstallen vormen de jongste in een reeks diefstallen in de
afgelopen weken uit kerken. Dit hebben kerkelijke functionaris
sen gisteren meegedeeld. De twee godsdienstige kunstvoorwer
pen, waarvan de waarde niet te schatten valt, en een onbekende
hoeveelheid contant geld zijn vrijdag gestolen uit een kerk in de
stad Antigua, op ongeveer 30 km van de hoofdstad. De diefstal
was de zesde uit een rooms-katholieke kerk in Guatemala in de
afgelopen paar weken.
Glasmuseum koopt unieke vissenkom
LEERDAM - Het Nationaal Glasmuseum in Leerdam heeft de
belangrijkste aankoop uit haar geschiedenis gedaan. Het gaat
om een monumentale vissenkom, het grootste stuk vormgebla-
zen glas dat ooit door een kunstenaar is ontworpen. De kom da
teert uit 1924, is ontworpen door Chris Lebeau en werd destijds
gemaakt bij de Glasfabriek Leerdam. De vissenkom is afkomstig
uit de collectie Reifenberg. Deze Parijse familie liet in de jaren
twintig een huis bouwen en inrichten door de beroemde art deco-
kunstenaar Pierre Chareau.
Benefiet
concert
in Concert
gebouw
AMSTERDAM - Het be
nefietconcert dat gister
avond ter nagedachtenis
van de in 1989 vermoorde
vioolbouwer Berend Möl-
ler is gegeven in het Con
certgebouw in Amsterdam
heeft 325.000 gulden opge
bracht. Dat heeft de orga
nisatie meegedeeld. Möl-
ler werd vermoord bij een
roofoverval op zijn huis.
De opbrengst van het con
cert gaat naar het Foster
Parents Plan.
Jiscussie over humor in hei
laags Nederlands toneel mei
van Amerongen, Hans van den
Kester Freriks, Gerben Hellin-
n Houweningen, Haye
Heyden en acteurs van Het
ile Toneel. Op 2 mei in de Ko-
Schouwburg, Den Haag.
K VAN TEYLINGEN
houwingen over hu-
Izijn altijd saai. Niets
jdelijker voor een grap
1de uitleg ervan. En
j een onderwerp kom
laar zelden echt meer
Jbten in een forumdis-
Jie. De uitgangspun-
Iroor een gesprek over
lor in het hedendaags
T?rlands toneel leken
florissant.
jjderdaad er was zaterdag
1 Koninklijke Schouwburg
|g opzienbarend nieuws te
ji, maar dank zij de opzet
•(initiatiefnemer en gast-
[Het Nationale Toneel le
de forumdiscussie toch
rdige middag op.
eit ligt er dat er de laatste
heel wat Nederlands dra-
jrordt geschreven, en soms
heel goed ook. Recente
07 leelden zijn 'Kras' van Ju-
Herzberg en 'Een zwarte
van Karst Woudstra. De
n voor de discussie was de
iderstelling dat in nieuwe
irlandse toneelstukken
humor zit. Dat geldt ze-
,voor Woudstra's stuk en bij
fbeeld ook voor Jaloezieën
jipoed/Fout van Haye van
"leyden. Die laatste zat
tafel als een wat
Martin van Amerongen (links) leidde de forumdiscussie.
trieste clown. Hij schrijft ook
In de Vlaamse pot, voor televi
sie dus, net zoals zijn forum
collega Chiem van Houwenin
gen ('Zeg eens a').
Die twee waren het al snel on
eens over de stelling. Van Hou
weningen zag de humor op het
toneel in deze zware tijden als
nodig voor kassa en ontspan
ning en soms als glijmiddel
voor een boodschap. Volgens
Van der Heyden ligt het accent
echter nog steeds op de trage
die: 'Dallas', 'Dynasty', 'Me
disch centrum West', 'Goede
tijden, slechte tijden'. Men
wentelt zich het liefst in ander
mans leed. De vraag of dat ook
voor het toneel geldt, en het
nieuwe Nederlandse in het bij
zonder, bleef verder liggen. En
daar ging het toch om.
Beleefd
Zo schermutselde men af en
toe wat, maar in het algemeen
waren de zes heren uiterst be
leefd en vriendelijk tegen el
kaar. Zes heren, inderdaad.
Vrouwen zijn specialisten op
het gebied van humor, maar
Schmidt, Herzberg noch Hö-
weler waren bereid te komen,
zei voorzitter Van Amerongen.
Het gezelschap werd gecom
pleteerd door Hans van den
Bergh, toneelcriticus bij het
Parool, hoogleraar in Heerlen
en schrijver van het boek 'Con
stanten in de komedie' (van
hem leerden we dat er niet
meer dan zeven basisgrappen
bestaan), Gerben Hellinga, cri
ticus bij Vrij Nederland en to
neelschrijver, en Kester Fre
riks, idem, maar dan bij de
NRC. Martin van Amerongen
had de moeilijke taak de zaak
in goede banen te leiden en er
ook nog iets van te maken.
Voor het amusementsgehalte
zorgden acteurs van het Natio
nale Toneel. Ze speelden frag
menten uit Nederlandse stuk
ken met humor die of recent
geschreven zijn, of door leden
van het forum, of allebei. Waar
op de vraag kon volgen waar
om er zo weinig of zo veel gela
chen werd.
Van den Bergh, doctor in de
humor, had daar altijd wel een
plausibele verklaring voor
waar auteurs, spelers en zaal
vrede mee konden hebben. Hij
voelde zich duidelijk medever
antwoordelijk voor de sfeer en
de voortgang van de discussie.
Zo lanceerde hij de stelling dat
Engeland veel meer inwoners
heeft dan Nederland, en dat we
dus tegenover veel goede Brit
se blijspeldichters blij mogen
zijn met één deugdelijke Ne
derlandse. „En die hebben we
gelukkig in Haye van der Hey
den." Zo werden er links en
rechts meer pluimen verdeeld.
Calvinisme
Uiteraard mocht de vaderland
se aard niet onbesproken blij
ven. Een geslaagde blijspelac
teur is elders direct een een so-
cietyfiguur, maar in calvinis
tisch Nederland krijgt hij maar
weinig belangstelling. Hier is
het brengen van Nederlandse
stukken een riskante loterij,
zei Hellinga: „Het kost altijd
meer werk en tijd, en als het
misgaat, krijgt het stuk de
schuld en nooit de uitvoering".
Hij zag voor het toneel een
meer edele, minder naturalis
tische rol weggelegd dan voor
het tv-drama. Theater vraagt
meer concentratie en verdie
ping van de werkelijkheid.
Maar dat het op de treurbuis
niet allemaal bedrog is, onthul
de Chiem van Houweningen.
De forumdiscussie werd afgewisse
den van het Nationale Toneel. Op c
Pool'.
'Zeg eens a' wordt wel met pu
bliek in de studio afgedraaid,
maar er wordt niet met bordjes
om applaus en gelach ge
vraagd. Dat zal dus wel flink
zoeken zijn naar extreem
goedlachse proefpersonen.
Oorlog met pensioen
Wat leerden we verder van de
forumleden? Dat Kester Fre
riks van monologen houdt en
vooral naar het theater gaat om
wat te leren. Hij vraagt zich
dan af hoe hij gegeven situatie
gehandeld zou hebben. Geluk
kig mag daar humor bijkomen.
De NRC-recensent lijkt dus
een typisch Nederlandse to
neelkijker, tot lering ende ver
maak. Haye van der Heyden
pleitte ervoor de oorlog als the
ma in 1995 met pensioen te
sturen en vond van de gespeel-
i met scènes gespeeld door le-
3 foto een scène uit 'Een zwarte
foto's: jet belgraver
de fragmenten dat van hem
zelf het leukst, uit een eenak
ter die nog nooit is opgevoerd.
Meer mensen waren er en
thousiast over, niet in de laat
ste plaats door het spel van
Adriaan Olree en Jacqueline
Blom. Martin van Amerongen
had het er maar druk mee. Hij
leidde het gesprek goed, pa
reerde onverwachte bijdragen
uit de zaal, en had kennelijk de
opdracht gekregen niet te diep
te graven. Dat gebeurde dan
ook niet. We weten nog steeds
niet zeker of het inderdaad zo
goed gaat met het grappige to
neel in Nederland en hoe dat
komt. Maar dank zij de ge
speelde stukjes humor kan
zelfs een serieuze aangelegen
heid als een forumdiscussie
passen in de trend van het
amusement. Of die er nou is of
niet.
jzgerald voor het goede doel
Premiere van de reprise van 'La dam
nation de Faust', opera van Berlioz,
door het koor van de Nederlandse
Opera, het Nederlands Philharmo-
nisch orkest, Barry McCauley, Willard
White en andere zangers, het geheel
onder leiding van Hartmut Haenchen.
Zondagavond, Muziekthater Amster
dam, alwaar nog 9 voorstellingen in
De première gisteravond in
Amsterdam van de reprise van
het grote Haenchen/Kupfer
succes van'La damnation de
Faust' van Berlioz van driejaar
geleden, kreeg terecht op alle
fronten enthousiaste bijval
van het publiek. Regisseur
Kupfer plaatst het verhaal van
Mefisto die Faust op slinkse
wijze zijn ziel ontfutselt op het
toneel van een oude schouw
burg. Op dit schouwtoneel is
alles schijn immers to
neel - waarbij Mefisto op
treedt als de alles manipule
rende schouwburgdirecteur.
Bij Goethe weet Faust uitein
delijk zijn ziel van de duivel te
redden. Berlioz die zijn eigen
Faustlibretto schreef, liet
Faust ellendig in de hel omko
men hetgeen ook plastisch op
het toneel werd uitgebeeld.
Kupfer echter, liet daarna de
oude Faust weer herleven in
het na de hellevaart miracu
leus herstelde theater, waar
Faust een oude gramofoon ont
hult. Was zelfs alle muziek
schijn en kwam uit die oude
grammofoonhoorn? Bij de
laatste noten helpt hij zelf het
gordijn sluiten en mag het pu
bliek, na twee uur ononderbro
ken met talloze beelden met
dubbele bodems en muzikaal-
/theatrale verwijzingen naar
onder meer Parsifals dood en
de Walkurenrit te zijn gecon
fronteerd, gaan zitten interpre
teren.
De hoofdzaak is dezelfde ge
bleven, de Kupferregie, het
schitterende toneelbeeld van
Hans Schavernoch, dirigent
Haenchen en koordirigent
Maczewski, Barry McCauley
als een gedreven Faust en het
koor van de Nederlandse Ope
ra. De nieuwe elementen, het
Nederlands Philharmonisch
orkest, William Willard als Me
fisto, Marianne Rorholm als
een lieftallige Nargarethe en
Lieuwe Visser in een overtui
gende bijrol, bleken zonder
uitzondering sterk en overtui
gend. En als iets in dit zwaar
romantische verhaal en de dito
muziek nodig is, is het wel dat
laatste. Juist doordat Willard
wat betreft stem en persoon
lijkheid niet direct als een ge
mene duivel overkomt, paste
hij in Kupfers regie opvatting
waarin er een haat/liefde ver
houding tussen Faust en Me
fisto lijkt te bestaan. Voorop in
deze produktie staat echter
McCauley met zijn donker ge-
timbreerde tenor en zijn grote
acteertalent. Het lijkt een goed
idee dat hij is gecontracteerd
door de Nederlandse Opera om
in 1996 de rol van Siegmund te
zingen in de in Amsterdam uit
de brengen eigen Ring-pro-
duktie in een regie van Klaus
Michael Grüber.
Deze succesvolle Faust-pro-
duktie wordt wat betreft regie,
decors en kostuums overgeno
men door de Bregenzer Fest-
spiele en door Covent Garden.
De Nederlandse Opera doet
het goed, helaas zo goed dat de
volgende produktie, die van
Mozarts Don Giovanni in Juni,
binnen enkele uren reeds uit
verkocht was.
-zangeres Ella Fitzgerald koos zaterdagavond, bij uitzondering,
5 dj de schijnwerpers. Ze trad op verzoek op in de Radio City Music
zjin New York om geld bij elkaar te zingen voor het goede doel. Dit
teëf geen Aids-benefiet, maar een concert voor rijtjeshuizen. Het
dat het optreden heeft opgebracht, gaat namelijk naar de res-
•°^atie van 28 rijtjeshuizen in Astor Row in de zwarte, Newyorkse
Ie<}Harlem. foto:AP
Ji. Concert met Geddy Lee (zang,
[ïitaar, toetsen), Alex Lifeson (gi-
Jtoetsen) en Neil Peart (drums),
"y, Rotterdam. Voorprogramma:
js. Gisteravond.
krjftNS PIËT
3eJsh is het best te om
drijven als de Dire
aits van de hardrock.
Canadese trio is kun-
veilig en nauwelijks
[ïtroversieel. Zo ook gis-
^vond in een uitver-
jcht Ahoy' in Rotterdam
ar de groep haar mu-
van een decor voor-
inlijk is Rush op het podi-
VJ beter te pruimen dan op de
it. De belangrijkste reden
idi^at het symfonische element
jmuziek niet zo domineert.
teprdoor klinkt Rush, vooral
iet eerste deel van het twee
durende concert, uiterst
UtJ- Het gitaarspel van de wat
ucljende Alex Lifeson spettert
ce|tveel energie de zaal in, ter-
Hejl drummer Neil Peart en de
•rilde bassist en zanger Ge-
ietijy Lee voor een strakke bege-
itafkig zorgen. De herinnerin-
aan hun symfonische uit-
ittingen, waarbij er geen
'de leek te komen aan de
iposities verdwijnen als
:uw voor de zon. Pas tegen
einde wordt die oude draad
weer opgepakt en gooit een
overbodig lange drumsolo van
Peart wat roet in de toch ui
terst smakelijke maaltijd.
Soms levert het drietal vuur
werk, dan weer klinkt de mu
ziek niet meer dan verzorgd...,
maar plezier hebben ze. Kleine
pesterijtjes over en weer laaien
het vreugdevuur nog wat op en
Geddy Lee danst een paar keer
terwijl hij bast met één voet
over het podium. Toch heeft
Rush al in een vroeg stadium
doorgehad dat je succes niet
kan bouwen op drie hoofden.
Gevolg was, dat de groep altijd
heeft geprobeerd om visueel
heel krachtig uit te pakken. In
Rotterdam resulteert dat in
een aaneenschakeling van
prachtige decors, die de mu
ziek wat extra charme geven.
Er wordt niet alleen vrijelijk
gespeeld met licht en laser,
maar ook met film. Daarbij
wordt de rap in 'Roll the bones'
op het scherm uitgevoerd door
een doodshoofd met zonnebril
op en krijgt 'Big money' een te
kenfilm als decor. Telkens
weer weet Rush op die manier
te verrassen en optimaal ge
bruik te maken van de tech
niek, zonder er met handen en
voeten aan te zijn gebonden.
Uiteindelijk tovert het drietal
op het podium twee inmens
grote witte konijnen uit de
hoed en wordt het tijd de mu
ziek in te pakken. Maar niet
zonder nog voor een toegift te
rug te zijn geweest.
De Nederlandse winnaar van de Gouden Roos, Ralph Inbar (links)
legt zijn arm over de schouders van zijn Canadese collega Paul Du-
bont-Herbert die eveneens een Gouden Roos in de categorie produ
centen in de wacht sleepte. foto: ap
TROS wint Gouden Roos in Montreux
HILVERSUM - De TROS heeft zaterdag op het festival van
Montreux in de categorie producenten een Gouden Roos gewon
nen met het programma TV Masqué. Het programma werd ge
produceerd, geregisseerd en gepresenteerd door Ralph Inbar.
Volgens een woordvoerster van de TROS was de jury unaniem in
haar beslissing. De bekroning was voor de aflevering met de ge
pensioneerde kankerspecialist dr. van Coevorden, die op 3 maart
werd uitgezonden. De arts was jarenlang verbonden aan het An-
thonie van Leeuwenhoekhuis in Amsterdam. In het programma
worden onbekende Nederlanders voor het voetlicht gebracht die
een bijzondere prestatie voor mensen of dieren hebben geleverd.
TV Masqué wordt opgenomen met een verborgen camera. Het
festival van Montreux wordt dit jaar voor de 32e keer gehouden.
Volgens de TROS is het de eerste keer dat ons land in deze cate
gorie een Gouden Roos wint.
Rushdie:
„Duivelsverzen,
mijn beste
verdediging"
LONDEN - „Het boek zelf is
mijn beste verdediging", vindt
Salman Rushdie van de „Dui
velsverzen" in een interview
met de Observer van zondag.
'Gisteren besprak een pressie
groep die zich presenteert als
'het ismlamitische parlement
van Groot-Brittannië' in Lon
den 'de zaak-Rushdie'.
,Het is niet zeldzaam dat een
boek beoordeeld wordt zonder
dat men het heeft gelezen",
meent de schrijver van de Dui
velsverzen, „maar dat is nooit
eerder in dergelijke afmetin
gen gebeurd". „Het boek is in
het kabaal beschadigd. De
mensen zijn tot de conclusie
gekomen dat ze er geen kennis
van hoeven te nemen om een
mening te hebben", aldus de
schrijver die de hoop uit
spreekt dat de uitgave van een
pocket-editie van de tekst, die
voor het eerst in de herfst van
1988 verscheen, het publiek er
toe zal stimuleren de inhoud
ervan te ontdekken.
Het 'islamitische parlement
van Groot-Brittannïe', dat be
handelde gisteren een motie
die Salman Rushdie beschrijft
als „een egoïstisch, verwaand,
arrogant en verachtelijk perso
nage, dat geen recht heeft op
de vrijheid van meningsuiting
die hij zegt te omarmen". Sal
man Rushdie, een Brit van In
dische afkomst, leeft op een
geheim gehouden plaats sinds
ayatollah Khomeini, drie jaar
geleden, een „fatwa" (religieu
ze straf) uitsprak, waarin hij
Rushdie wegens godslastering
ter dood veroordeelde
DEN BOSCH - Het Brabants Orkest geeft op 9,10 en 13 mei drie
concerten op het Brighton Festival. Een woordvoerder van het
orkest heeft dit meegedeeld. In 1989 werkte het Brabants Orkest
ook al mee aan het vermaarde festival in de Engelse badplaats.
Op 9 mei speelt het orkest 'Eine Messe des Lebens' van de Engel
se componist Delius. Het orkest wordt bij die gelegenheid gediri
geerd door Richard Armstrong. Tijdens het tweede concert wor
den onder leiding van de vaste gastdirigent Heinz Friesen drie
werken gespeeld van Richard Strauss. Het laatste concert wordt
gedirigeerd door de eigen dirigent Arpad Joo. Samen met het
Brighton Festival Koor, het Trinity Boys Choir en de alt Cai-olyn
Watkinson wordt de Derde Symfonie van Mahler ten gehore ge
bracht.
ROTTERDAM - Als een
donderslag bij heldere he
mel ging zaterdagmorgen
om elf uur de voorverkoop
van het dit jaar enige Ne
derlandse concert van U2
in de Rotterdamse Ahoy'
van start. Dit keer niet via
de bekende voorverkoop
adressen maar via de ra
dio.
Jeanne Kooymans van Station
3 kreeg van organisator Mojo
Concerts uit Rotterdam de pri
meur en binnen een uur waren
alle achtduizend beschikbare
kaarten verkocht.
Het concert van het Ierse
kwartet, dat onderdeel uit
maakt van de wonderschone
'Zoo TV-tour', is onder muziek
liefhebbers het meest begeer
de optreden van dit jaar. Mojo
Concerts vreesde daarom dat
er bij de voorverkoopadressen
een slagveld zou ontstaan on
der fans. Tenslotte is de ruimte
in Ahoy' beperkt. Bovendien
wilde de organisator de wind
uit de zeilen nemen van de
zwarte handel- Na lang beraad
werd daarom voor deze 'over-
valtactiek' gekozen. Het con
cert, op 15 juni, krijgt in 1993
een vervolg, wanneer de U2 te
rugkeert in de Kuip.
Kinderen Rekenen op Ons. Wij Rekenen op U.
informatie of folder
333 93 00
Start
voorbereiding
brood in
Noordzee
ALKMAAR - Kunstenaars
van de Alkmaarse stichting
Cargo hebben gisteren nabij
Breezanddijk op de Afsluitdijk
de eerste paal geslagen voor de
hoogspanningsmast die de
stichting met twintigduizend
broden in de Noordzee wil
plaatsen. De werkzaamheden
werden gadegeslagen door en
kele tientallen belangstellen
den.
De procedure voor het verkrij
gen van een vergunning voor
het zogenoemde 'Nationaal ge
schenk aan de zee' is nog niet
afgerond. Een woordvoerder
van Cargo zei evenwel een ver
gunning te hebben voor het
heien en voor het opbouwen
van de hoogspanningsmast.
De eerste paal maakt onder
deel uit van het fundament,
waarop de kunstenaars de in
delen gezaagde hoogspan
ningsmast willen bouwen. De
mast wordt de komende vier
weken in elkaar gelast. Bin
nenkort vestigen de kunste
naars ook een bakkerij nabij
de mast.
Uit voor diervoeder bestemd
graan, gekweekt in de IJssel-
meerpolders, zullen daar de
omstreden broden worden ge
bakken. Het bakken moet eind
juli zijn voltooid, waarna het
inmetselen in de mast begint.
Cargo hoopt de mast begin
september nabij Texel in de
Noordzee te kunnen plaatsen.
Op 28 mei openen de kunste
naars hun project officieel voor
het publiek.
De zegsman van Cargo meldde
dat de kunstenaars doorgaan
met de voorbereiding van hun
project. Ze zullen pas beslissen
over de uiteindelijke bestem
ming van de mast nadat een
vergunning voor tijdelijke
plaatsing in de Noordzee in
hoogste instantie wordt gewei
gerd. Medio maart werden
twaalfhonderd bezwaarschrif
ten met 33.000 handtekenin
gen tegen een vergunning in
gediend. Minister Maij-Weg-
gen (verkeer en waterstaat) be
sloot op grond van de Wet Ver
vuiling Zeewater geen toe
stemming voor het „nationaal
geschenk te verlenen. Cargo
heeft tegen die weigering
beroep ingesteld. Wanneer
plaatsing in zee onmogelijk
blijkt, zullen de kunstenaars
uitwijken naar een geschikte
alternatieve lokatie.
