'Iemand kan lid van ASC worden als ik hem
met mijn dochter naar een bal kan sturen'
ASC: nummer twintig
ASC behoort tot de oudste nog be
staande cricket- en voetbalvereni
gingen van Nederland. Op de rang
lijst der oude clubs neemt ASC met
een Vitesse (Arnhem) gedeelde
twintigste plaats in.
Een overzicht.
1875 Koninklijke Utile Dulci (De
venter)
1878 HCC/HVV (Den Haag)
1879 Koninklijke HFC/Rood en
Wit (Haarlem)
1881 Victoria (Rotterdam)
1882 Hercules (Utrecht) en Robur
et Velocitas (Apeldoorn)
1883 DFC (Delft),Frisia (Leeu-
warden),Hilversumse Cric
ketclub
1884 Hermes DVS (Schiedam)
1885 Concordia (Delft), PW (En
schede)
1886 Olympia (Gouda)
1887 Be Quick (Groningen)
1888 Quick (Nijmegen), Sparta
(Rotterdam)
1889 Haarlem
1890 LSC (Sneek) en Quick
(Amesfoort)
1892 Ajax/ASC (Leiden) en Vites
se (Arnhem)
1893 HBS (Den Haag), Vicoria
(Hilversum), ZAC (Zwolle)
1894 Achilles (Assen) en Veen-
dam
1895 AFC (Amsterdam), Goes en
VOC (Rotterdam)
1896 Quick (Den Haag), Willem II
(Tilburg), WW (Winscho
ten)
1897 EDO (Haarlem), De Tuban-
ters (Enschede), Velocitas
(Groningen), Wilhelmina ('s-
Hertogenbosch)
1898 Alcamaria Victrix (Alkmaar),
Hollandia (Hoorn), Unitas
(Gorinchem)
1899 Helmond, HSC (Hoogezand)
1900 Ajax (Amsterdam), NEC
(Nijmegen), Neptunus (Rot
terdam), Roermond, Tuban-
tia (Hengelo), ZVV Zaan
dam.
AJAX SPORTMAN COMBINATIE VIERT EEUWFEEST
j Wet eerste
.cricketteam van
Ajax rond 1895.
Bdoor
KEES VAN KESTEREN
OEGSTGEEST Honderd jaar ASC.
Een mijlpaal die de aandacht verdient.
In een periode waarin de grondslagen
werden gelegd voor het moderne Ne
derland werd op 1 juni 1892 de C.C.
Ajax opgericht. Tussen die datum en nu
'ligt een tijdperk waarin de samenleving
er totaal anders uit kwam te zien Het
^veranderde tijdsbeeld heeft de wortels
van ASC echter niet aan kunnen tasten.
;De grondleggers van de club hebben
peen fundament gelegd waarop tien de-
'cennia later nog steeds mensen actief
Izijn die vanuit vriendschap, sportiviteit
I jen respect hun sport bedrijven.
!De rijke geschiedenis van ASC heeft in
de vorm van een jubileumboek tastbare
vorm gekregen. De samenstellers zijn
Ier in geslaagd de collage van feiten en
.feitjes, van gebeurtenissen en menin
gen te componeren tot een lopend ver
baal dat leest als een spannend boek.
De fraai grafisch vorm gegeven uitgave
kent een chronologische opbouw waar
in aan de hand van historisch materiaal
de betekenis van 100 jaar ASC wordt
■weergegeven. Het speur- en schrijfwerk
toept in ieder geval een beeld op van
een bijzondere club. Iets wat mij al tij-
Idens mijn actieve voetballoopbaan was
'opgevallen. Een wedstrijd spelen op de
Kempenaerstraat was voor ons Kat-
kvijkse jongens iets bijzonders. Je kon
'dat moeilijk onder woorden brengen
maar ASC straalde iets uit wat onze
'fantasie prikkelde. De shirts, de tribune
piepen beelden op die uitstekend pas-
Jen in de sfeer van de de door ons ver
slonden voetbalboeken waarin de he-
iroiek rond het bruine monster zo fraai
Jverd beschreven. In die geest werd de
aanzet gegeven tot het oprichten van de
fgood-old'.
De pioniers die honderd jaar geleden
ïen aanzet gaven tot de Ajax Sportman
Combinatie ontplooiden hun activitei-
len in een periode waarin veldsporten
4bijna niet werden bedreven. Sport was
een vrijwel onbekend begrip. Cricket
Jiad de eer om als eerste buitensport te
Nvorden aangemerkt.
Elite
'Vermoedelijk heeft de behoefte om na
het zomerseizoen niet te vervallen in
feen soort winterslaap ertoe geleid, dat
Jiet voetbalspel, evenals cricket uit En
geland overgekomen werd geïntrodu
ceerd. Het initiatief werd daartoe geno
men door de, thans Koninklijke HFC.
Sport was echter het privilege voor de
élite. De activiteiten op de hobbelige
grasmat wekten zelfs de bevreemding
van veel mensen. En dat was in een tijd
waarin het grootste gedeelte van de be
volking te kampen had met de groeis
tuipen van de industriële expansie in
Nederland niet zo verwonderlijk. De
eerste sportclubs bestaan dan ook uit
studenten en leden van de gegoede
middenstanders. Het in verenigingsver
band beoefenen van sport of een spel
gaat in die tijd nog wat knullig. Speel
velden, materiaal en speciale kleding
zijn schaars en relatief duur. Spelregels
Veranderen vaak en scheidsrechters zijn
£en luxe.
Dominant
Ondanks deze handicaps wordt op 1
juni 1892 de C.C. Ajax opgericht. Twee
jaar later scharen de leden van de Leid-
sche Cricket en Voetbal Vereeniging
zich onder de vleugels van de Griekse
held uit de Trojaanse oorlog. De huidi
ge naam ASC krijgt echter pas in 1918
gestalte wanneer Ajax en LAV De
Sportman besluiten samen verder te
gaan. In de eerste jaren speelde cricket
een dominante rol. Voetbal staat nog in
de kinderschoenen en de spelers
moeten hun partijtjes afwerken onder
slechte omstandigheden. De deklat of
dwarsligger wordt vaak gevormd door
een lint of een stuk touw. Echte voet
balschoenen zijn er niet en de 'punter'
ZATERDAG 2 MEI 1992 PAGINA 25
danks de sportief minder aansprekende
resultaten immer intact. 'Want winnen
is leuk, aardig en natuurlijk meegeno
men. Maar er zijn belangrijker dingen
in het verenigingsleven".
Uitbundig
Feest vieren bijvoorbeeld. In het jubi
leumboek krijgen de ASC-revues de
nodige aandacht. De aanleidingen voor
een dergelijke feestavond verschillen.
Er is immers lang niet altijd een kampi
oenschap te vieren maar dat kon de
pret niet drukken want gedurende de
gehele periode tussen de twee wereld
oorlogen zijn er door het ASC-Revuege-
zelschap shows op de planken gebracht.
Zingend en dansend werden de actuele
verenigingszaken onder de loupe geno
men. De teksten komen nu wat oubollig
over maar in die jaren trokken de re
vues volle zalen. In de jaren na de oor
log krijgen de feesten een andere vorm
maar alles wordt gevierd op een wijze
die past bij ASC. Uitbundig en stijlvol.
Een sportpark speelt in de uitstraling
van een sportclub een belangrijke rol.
De naam en faam van Quick Boys is im
mers nauw verbonden met het schitte
rend gelegen veld in de duinpan. De
Kempenaerstraat vervult in de geschie
denis van ASC een minstens zo belang
rijke factor. De kwaliteit van de gras
mat laat veel te wensen over maar het
schitterend gelegen terrein met de im
posante tribune blijft een parel in de
Leidse regio. Een parel die echter re
gelmatig als speelbal fungeerde tussen
de vereniging en de gemeente Oegst-
geest.
Voor een vereniging die driëtachtig
jaar op 'Pomana' voetbalt en nu weer
negenzeventig jaar aan De Kempenaer
straat vertoeft kent het 'veldendossier'
een imposante omvang. De plannen
voor verhuizingen waren talrijk. Maar
de uitvoering is nimmer tot stand geko
men. Het in eerste instantie ter sprake
gebrachte Haaswijk I wordt niet gerea
liseerd. De Voskuyl blijkt voor UDO en
Oegstgeest gereserveerd te zijn en in
'De Kwaak' worden geen voetbalvelden
van betekenis neergelegd. De band tus
sen ASC en de Kempenaerstraat blijkt
niet te doorbreken. Dit tot grote vreug
de van een aantal leden die bij monde
van Gerrit Prevo, tijdens een emotio
neel verlopen ledenvergadering waarin
het principebesluit om tezijnertijd het
veld aan De Kempenaerstraat te verla
ten werd genomen, het voorstel lan
ceerde om de gemeente te verzoeken
op het terrein een hoekje te reserveren
voor een klein grafperkje. Als laatste
rustplaats voor een aantal ASC'ers in
hart en nieren. De rood-zwarten, dan
onder voorzitterschap van de onlangs
overleden Jan Splinter, blijven dus ge
woon op het 'goeie oudje' en realiseren
met behulp van de gemeente Oegst
geest een face lift waarbij het clubhuis.
wordt verbouwd, de tribune opgeknapt,
vier kleedkamers worden gebouwd,
verlichting wordt aangelegd, het veld
wordt gerenoveerd, de omheining
wordt gerealiseerd, het trainingsveld
uitgebreid en, als officieel slotstuk de
unieke bestuurstafel wordt onthuld.
Imposant
Geen ideale situatie maar met wat im
provisatietalent lukt het allemaal best.
Wedstrijden die niet op het hoofdter
rein kunnen worden afgewerkt kunnen
op het complex van UDO worden ge
speeld. Cricketen geschiedt nog altijd
op de velden aan de Hofbrouckerlaan.
Aan een dergelijke situatie moet je als
club wel ten ondergaanluidde de alge
mene opinie. Maar ASC is er nog altijd.
Dat kan niet gezegd worden de in 1923
gebouwde hoofdtribune. De brand in
1964 zorgde ervobr dat er van het im
posante bouwwerk niet veel meer over
bleef dan zwartgeblakerde resten en
verbogen ijzeren spanten. Een monu
ment verdween wat restte waren de
herinneringen. Zoals de manier waarop
het houten bouwwerk de Tweede We
reldoorlog overleefde omdat ere-voor-
zitter Sieb Koopmans in de hongerwin
ter menig nacht onder de tribune door
brengt om zijn ASC-bezit voor de sloop
te behouden. De kachel mag best bran
den maar niet met hout van de tribune
die zich getuige mag noemen van menig
rood-zwart wapenfeit. De ASC'ers pak
ten echter de draad weer op en onder
het motto 'ASC in de brand - ASC uit
de brand' werden de schouders onder
de nieuwbouw gezet en in 1966 werd de
nieuwe tribune officieel geopend.
Worstelen en weer boven komen blijkt
dus ook in de historie van ASC een be
langrijke rol te spelen. En dat is een
prettige conclusie in een periode dat
net sportief aanzienlijk minder voor de
wind gaat. Het eeuwfeest van de Ajax
Sportman Combinatie zal in ieder geval
op gepaste wijze worden gevierd. Met
een duel tegen het Nederlands elftal als
sportief-, en een groot feest op Kasteel
Oud Poelgeest als extra sportief hoog
tepunt. En gezien het verleden zal dit
uitbundig en stijlvol gebeuren. Want
traditie, moet er zijn, ook, nee juist bij
clubs als ASC.
De huidige
selecties van Ajax
en ASC poseren op
de trappen van de
tribune aan de
Kempenaerstraat.
bailers. De finale van de nationale be
kerstrijd wordt bereikt. De eindstrijd
tegen Velocitas uit Breda, gespeeld op
het terrein van Sparta in Rotterdam,
eindigt echter in een desillusie: 1-3 ver
lies. 'Onze sombere voorspelling van een-
ige weken geleden is uitgekomen: én kam
pioenschap én beker zijn aan de Leidsche
neuzen voorbij gegaan. Wij mogen echter
niet morren, want in beide gevallen is er
een werkelijk een sterkere club geweest
die onze kansen heeft benomen
volg van zou zijn, maar aan de andere
kant mócht dat niet ten koste gaan van
onze tradities, onze clubgeest, onze goede
naam als sportieve en eerlijke tegenstan
der'. De controverse tussen de aanhan
gers van de scherpe ballotage en de
voorstanders van een wat mildere aan
pak levert boeiende fragmenten op
maar uiteindelijk wordt de moeilijke
taak van het bestuur overgenomen
door een speciale ballotagecommisie
die de taak krijgt om over de clubgeest
te waken. Lezenswaardig is het relaas
over een kandidaat-lid dat na zijn lid
maatschap van Lugdunum zich wil aan
sluiten bij de Ajax Sportman Combina
tie. Dat lukte hem uiteindelijk niet om
dat na het lichten van zijn doopceel
bleek dat hij lid was geweest van een
niet nader genoemde club en dat bleek
voor de commissie voldoende grond
om hem af te wijzen. De tijden zijn in
dit opzicht echter wel veranderd. Ballo
tage is in de huidige maatschappij een
gepasseerd station maar in de tijd waar
in deze instelling actief was, moet het
niet zo heel vreemd verschijnsel zijn ge
weest. De schrijvers van het jubileum
boek blijken op een positieve manier
tegen het ballotagesysteem aan te kij
ken. „Het heeft bijgedragen om ASC te
vormen zoals het nu is. Het heeft de
'geest van de vereniging' (mede) be
paald. En daar kan ASC best tevreden
mee zijn".
Cresendo
De sportieve ups and downs van de
'good old' krijgen in het jubileumboek
ruime aandacht. Per jaar wordt in het
kort de prestaties van de voetballers en
cricketers weergegeven. In de beginja
ren gaat het na een langzame start spor
tief cresendo met ASC. 1900 Is bijvoor
beeld een memorabel jaar voor de voet-
In het kader van het zeventigjarig bestaan speelde ASC tegen de oud-internationals. Bij
het eeuwfeest komt het 'echteOranje op bezoek.
is de voornaamste traptechniek en
daarom worden de neuzen van de
schoenen vaak met metaal verhard. Als
noppen doen opgespijkerde leren latjes
dienst. Ook ballen van leer zijn nog
zeldzaam. In dit Qpzicht is er in hon
derd jaar veel veranderd. Het schrille
contrast tussen tegenwoordig in 'Italian
design' gestoken voetballers en de pio
niers van de voetbalsport behoeft nau
welijks enige toelichting. Het speuren
naar overeenkomsten biedt meer stof
tot schrijven. De samenstellers van het
jubileumboek geven aan de hand van
het optimaal bijgehouden notulenboek
een reeks van voorbeelden dat er anno
1992 op het vlak van het clubleven van
een voetbalvereniging nauwelijks iets is
veranderd. Om dat te illusteren krijgt
de lezer een bloemlezing van onder
werpen die onderwerp van discussie
waren. Een greep uit een opvallend
hoofdstuk. Ingekomen een verzoek van
'The Victorian Egyptian Cigarettes Com
pany' om voor de tijd van drie jaren een
reclame op de beide doelborden te mogen
aanbrengen. Er wordt besloten om dit toe
te staan mits een jaarlijkse veigoeding
wordt betaald van vijftig gulden. Ge
boeid lezen we verder. Het functioneren
van trainer Tommy Rice vormt een punt
van discussie. Het feit dat de Brit in tegen
woordigheid van jonge spelers zit te boire-
len wordt als funest beschouwd. Verder
heeft Rice te veel macht en hoort hij meer
naar het bestuur te luisteren. Nie'ts
nieuws onder de zon luidt dan ook de
terechte conclusie in het jubileumboek.
Geest
De worsteling met het historisch mate
riaal heeft de schrijvers het besef opge
leverd dat het lidmaatschap van ASC
meer is dan het overmaken van de con
tributie en het spelen van een wedstrijd.
In de verantwoording geven zij uiting
aan deze ontdekking. „Een rood-zwart'
hart krijg je niet zomaar,- daar moet je
wel iets voor doen, maar vooral wat
voor weten". De geest van deze aparte
club wordt het meest duidelijk in het
hoofdstuk waarin het functioneren van
het ballotage-principe ter sprake komt.
Om geen personen binnen de club te
krijgen, die de naam wel eens te grabbel
zouden kunnen gooien, moeten de kan
didaten eerst worden onderworpen aan
een nader onderzoek. De vraag wan
neer iemand nu geschikt is om zich in
het roodzwarte shirt te hullen blijft in
de geschiedenis van ASC de gemoede
ren bezig houden. De algemene richt
lijn is dat het toekomstige lid een be
hoorlijke jongen uit een behoorlijk mi
lieu moet zijn. Concreet wordt dat
weergegeven in het volgende opmerke
lijke citaat. 'Iemand kan lid worden van
ASC als ik hem met een gerust hart met
m'n dochter naar een bal kan sturen'.
Toch leverde dit standpunt de nodige
discussie op. Het notulenboek biedt
wederom daar enig inzicht in. 'Aan de
ene kant moet het de taak van het bestuur
zijn te trachten onze elftallen zó sterk mo
gelijk te maken, dat promotie daar het ge
Tot 1927 kennen Ajax (L) en ASC pe
riodes dat op het hoogste niveau wordt
gespeeld en binnen de witte lijnen de
krachten gemeten worden met nu nog
steeds aansprekende clubs als Ajax A),
Feyenoord, Sparta en Haarlem. In 1924
bereikt de club zijn sportieve hoogte
punt. Zowel de voetballers van ASC als
de cricketers van Ajax spelen op het
hoogste niveau. Een luxe die vier jaar
zal duren, dan wordt immers het verval
merkbaar en behoort de status 'top
club' definitief tot het verleden. De
laatste stuiptrekking om zich op het
hoogste, niveau te handhaven verdient
toch nog enige aandacht. In 1925 pak
ken de sombere wolken zich samen bo
ven de De Kempenaerstraat. Het ver
blijf in de westelijke eerste klasse hangt
aan een zijden draadje en het laatste
duel wordt een legendarisch treffen. De
zesduizend toeschouwers die zich in
Oegstgeest hebben gemeld kennen de
situatie. ASC kan degradatie ontlopen,
maar dan moet wel worden gewonnen.
En de tegenstander van die dag, het
Rotterdamse Feyenoord, kan kam
pioen worden, maar dan moet er wel
minimaal worden gelijk gespeeld. Het
wordt een boeiende voetbalmiddag.
'Beide ploegen staan klaar om de wed
strijd te beginnen. Het publiek maakt een
hels kabaal, luidkeels worden aanmoedi
gingen geschreeuwd. ASC wint de toss.
wind mee. De wedstrijd ontwikkelt zich
niet slecht voor ASC. De ploeg van trai
ner Tommy Rice (een oefenmeester
die woonde in een van de ruimtes onder
de houten tribune) forceerde acht mi
nuten voor tijd de beslissing en Feye
noord wordt met 3-1 verslagen. Als dol
geworden bestormt het publiek het veld,
neemt de spelers op de schouders in
triomf naar de kleedkamersen zingt 'Dat
er geen club in het westen is die ASC kan
verslaan'. Een tamelijk optimistische
uitspraak gezien de afdaling op de spor
tieve ladder die daarna noodgedwon
gen moet worden ondernomen. De
club pendelt heen en weer tussen derde
en vierde klasse en de laatste jaren lij
ken de rood-zwarten het anker in de
bodem van de afdeling Leiden maar
moeilijk los te krijgen. De sportieve
prestaties van de cricketers maken een
vergelijkbare schommeling door. Maar
de 'geest van een aparte club' blijft on
De in 1923 gebouwde houten tribune ging in 1964 in vlammen op.
ËeidóetBou/uuit1
