Hilversum
aan de wandel
£eidóe(SowumL'
HANDEL IN
AMUSEMENT
gever: Joop van den Ende, leverancier
van amusementsprogramma's en bij
passende presentatoren. De dubbel
functie van de koning van het amuse
ment lijkt neerlands sterren niet te de
ren. Anders waren ze al lang onder dak
bij RTL4 of één van de omroepen.
„Mensen die hier hun stal hebben kun
nen overal terecht", zegt programma
leider Wim Dröge beslist. De zendge
machtigden zouden de grote showmas-
ters graag rechtstreeks onder contract
hebben. Wie nu Hennie Huisman wil
hebben, krijgt een Joop van den Ende
produktie. Wie een programma wil ma
ken met Linda de Mol kan niet om haar
broer en producent John de Mol heen.
De zogenoemde 'package-deals' geven
de producenten een tamelijk machtige
positie die zichtbaar werd toen Van den
Ende bij de teloorgang van TV10 zowel
zijn programma's als sterren uit Hilver
sum terugtrok. De macht van de produ
cent is nu enigszins ingekapseld door
het afsluiten van extra contracten. Hen
driks: „We hebben een goede les ge
leerd uit TV10 en ons tegen dergelijke
risico's ingedekt. Wij kopen de rechten
van een show en sluiten tevens een con
tract af met de presentator". Sandra
Reemer is inmiddels overgestapt van
Van den Ende naar RTL4, maar de
overige sterren uit Aalsmeer blijven
vooralsnog onder contract bij Van den
Ende. Hij is de grootste televisie-pro
ducent van Europa en dé specialist in
entertainment. „Presentatoren kiezen
voor ons omdat hier programma's wor
den gemaakt waar ze zich in kwaliteit
en zorg bij thuis voelen. Wij weten wat
de omroepen willen, welke program
ma's hoge amusementswaarde hebben,
wat de trends zijn. En dat is wel net zo
prettig voor de presentator", aldus
Dröge. 'Reality-television' heet de
nieuwste trend die vanuit de Verenigde
Staten is komen overwaaien. Dröge
vindt de gedramatiseerde misdaadge
beurtenissen, zoals Rescue 911, vrese
lijk, maar het publiek is er gek op. De
Duitse versie heet Notruf, is razend po
pulair en gemaakt door 'JE Entertain
ment'. Zo heet Van der Ende in het
buitenland. Bijna de helft van alle tele-
visieprodukties die hij maakt is be
stemd voor de Duitse markt. Daarnaast
worden er soundmixshows en honey-
moonkwissen gemaakt voor Spanje,
Italië en Engeland.
En Hilversum wilde om Europa's
grootste televisie-producent heen.
Toen Van den Ende met TV10 wilde
beginnen en later al zijn programma's
bij RTL4 onderbracht, was het contact
met Hilversum verbroken. Eventjes
maar. „Op de VPRO na, hebben we
weer voor alle grotere omroepen ge
werkt".
Nieuwe sterren
Het Gooi is opengebroken, maar de op
brengst lijkt vooralsnog te bestaan uit
een overdonderend aanbod van amuse
ment. Gepresenteerd door dezelfde be
kende gezichten. RTL4 heeft veel nieu
we gezichten op de buis gebracht,'maar
(nog) geen nieuwe sterren: „mensen
die iets met de camera hebben en dicht
bij het publiek staan", luidt de algeme
ne definitie van een ster. „We hebben,
in Nederland veel mensen die het
kunstje doen, maar talent is schaars. Bij
screentests komen honderden meiden
en jongens langs, maar het is allemaal
niks. Dat is de reden waarom Hilver
sum altijd op jacht is naar nieuwe ge
zichten. Met meer zenders wordt het
aanbod heus niet beter. Echt talent
komt altijd bovendrijven, of je nu twee
of twintig zenders hebt".
Maar Joop van den Ende is ervan over
tuigd dat hij nieuwe sterren in huis
heeft. Ze schitteren alleen nog niet.
Dröge: „Onze sterren van Goede Tij
den Slechte Tijden worden nu gevraagd
door filmproducenten. En met Caroli
ne Tensen en Rolf Wouters doen we
aan carrièreplanning. Maar ze zijn jong,
geef ze de kans om te groeien. Deze
mensen moeten uren maken".
kan voor gek staan zonder dat het hem
deert of schaadt. Van Dis niet".
Schnabbels
Een goede manager doet veel meer dan
alleen salarisonderhandelingen voeren.
Hij begeleidt de carrière van zijn cliënt
zorgvuldig, niet in de laatste plaats uit
eigen belang. Een afgebrande artiest,
betekent inkomensverlies. Van elke
schnabbel die een artiest heeft, krijgt
een manager tien tot vijftien procent.
Maar managers met lange termijn visie
slaan de meeste schnabbels af. Astrid
Joosten kan elke week wel een mode
show presenteren of een winkel ope
nen, maar ze vindt het niet leuk, het
draagt niet bij tot haar carrière en het
geld heeft ze niet nodig. „Niet doen
dus", zegt Bukman. „Wat wel leuk en
zinvol is, zijn forums en symposia. Zo
heeft Astrid laatst een discussie geleid
over de positie van tandartsassisten
ten". Nagenoeg alle presentatoren van
informatieve programma's verdienen
bij met het leiden van symposia. Groen-
huijsen, Witteman, Van Dis, Van Dam.
De laatste oefent daarnaast in het land
met 'De achterkant van het gelijk' voor
een rentree op de buis. Afhankelijk van
de duur en voorbereiding levert één
symposium zes- tot twintigduizend gul
den op. Een optreden in een panel on
geveer vijf- a zesduizend gulden.
Macht
De vedetten van het amusement zoals
Hennie Huisman, Ron Brandsteder,
Jos Brink en André van Duin moeten
hun onderhandelingen zélf voeren.
Hun manager is namelijk tevens werk-
Het vertrek van Wim Bosboom naar de TROS
veroorzaakte twaalf jaar geleden nog een rel. Een
rooie haan die zich in dienst stelde van de piraat
TROS. Hilversum sprak schande. Nu kijkt
niemand in Het Gooi meer op van welke overstap
dan ook. De komst van RTL4 heeft de wereld van
radio en televisie gemaakt tot een markt van vraag
en aanbod. Een handel van producenten en
televisiestations met als koopwaar programma's en
presentatoren.
naar de andere over te stappen. „Het
viel me op dat bijna alle artiesten en
showmasters zakelijke begeleiding had
den, maar journalisten niet. Die waren
altijd gewoon in dienst geweest en
moesten nu met de komst van freelan
ce-contracten zelf hun zaakjes regelen.
De VARA had in die tijd een overschot
aan vrouwen, maar Astrid Joosten wil
de meendoen dan omroepen alleen. Ik
heb ze toen bij de TROS onderge
bracht en het succes van Astrid daarna,
is ook op mij afgestraald". Twaalf top-
presentatoren hebben hun zakelijke be
langen toevertrouwd aan Bukman. Hij
voert voor hen de salaris-onderhande
lingen („het is heel vervelend om jezelf
te verkopen") en bewaakt hun carrière.
„Het is zaak dat je niet teveel en niet te
weinig op de buis komt. Om je markt
waarde te behouden, is een minimale
exposure van belang. Maar je moet ook
weer niet te vaak op televisie verschij
nen, want dan loop je het risico uitge-
kostst te worden door het publiek",
weet Bukman. Wie dagelijks op de buis
te zien is, is niet per definitie slecht be
zig. Hans van der Togt draait bijna da
gelijks aan het Rad van Fortuin maar is
nog altijd populair onder het grote pu
bliek. De kijkers weten dat wanneer ze
om zeven uur afstemmen op RTL4, zij
een lachende Van der Togt zien. Duikt
diezelfde lach op in praatprogramma's,
panels en kwissen. dan heeft het pu
bliek snel de buik vol van de gewezen
AVRO-omroeper. Over het algemeen
geldt: schoenmaker hou je bij je leest.
Slijtage
Binnen de leest van manager Gerard
van Lennep passen geen spelletjes of
kwissen. „Medewerking daaraan werkt
altijd averechts", is de vaste overtuiging
van de zakenbehartiger van onder meer
Adriaan van Dis, Marcel van Dam,
Gert-Jan Dröge en Rijk de Gooijer. Te
levisie veroorzaakt volgens Van Len
nep slijtage. „Eén paneloptreden door
Dröge staat gelijk aan één Glamour
land. Als hij daaraan begint is het snel
over. Dröge wordt ook te gewoon in
een panel". In de ogen van Van Lennep
zouden vedetten nooit ergens te zien
moeten zijn, alleen daar waar ze be
roemd om zijn. „Alsof je verder niet be
staat. Maar daar is Nederland te klein
voor. In de Verenigde Staten gaan film
acteurs niet snel in televisie. En als ze
dat wel doen, betekent het het einde
van hun filmcarrière. Waarom zou je
naar de bioscoop gaan voor een film
met Joan Collins? Als je thuis de knop
omdraait van jp televisietoestel heb je
haar voor niets. Toen ik Rijk (de Gooij
er, red.) kreeg heb ik hem geadviseerd
de eerste drie jaar niet meer op televi
sie te verschijnen. Het publiek zag hem
voor niks en dan krijg je geen mooie
filmaanbiedingen. Hij heeft toen drie
jaar toneel gespeeld en dat heeft zijn
carrière alleen maar goed gedaan". De
reclameboodschap 'foutje...bedank'
schaadt de loopbaan van De Gooijer
evenmin. „Dat ligt aan de persoon. Rijk
HILVERSUM Het mag weer.
Mondjesmaat weliswaar, maar
toch. Bijna alle omroepmede
werkers mogen voortaan in pro
gramma's van RTL4 verschijnen.
Alleen de VARA-gezichten heb
ben nog huisarrest, omdat de
omroep „zich duidelijk wil on
derscheiden van commerciële te
levisie". De TROS herinnert
zich dat het de programma's zijn
'die 't hem doen' en heeft sinds
begin dit jaar diverse mensen
toestemming gegeven op te tre
den in spelletjesprogramma's
van RTL4. „Waarom? Ach, de
stoom is van de ketel. We
moeten realistisch zijn".
Hilversum lijkt hardleers. Toen de
TROS toetrad tot het omroepbestel,
kondigden de andere omroepen een
boycot af tegen de 'piraat'. Maar tegen
de tijd dat Het Gooi kennis maakte met
Veronica, was de TROS al lang een
keurige A-omroep en waren de argus
ogen gericht op het schreeuwerige Ve
ronica. Tweeëneenhalf jaar geleden
sloeg Hilversum opnieuw de schrik om
het hart toen RTL4 de Nederlandse
huiskamers binnendrong. Omroepme
dewerkers kregen huisarrest, „want je
was wel gek om mee te werken aan pro
gramma's van de grootste bedreiger
van het publieke omroepbestel", zegt
de woordvoerder van de KRO. Maar
het tij is gekeerd. Twee weken geleden
zat KRO's Willibrord Frequin in de
RTL4 praatshow Ursul de Geer. Om
roepmedewerkers mogen in een RTL-
programma verschijnen, mits hun op
treden „relevant" is (lees: promotio
neel). De KRO: „Onze mensen spelen
dus niet mee in Goede Tijden Slechte
Tijden. Want dat is niet relevant. De re
levantie van het optreden van Frequin?
Hij kan reclame maken voor zijn eigen
programma".
Inteelt
„If you can't beat them, join them".
Waar kun je beter reclame maken dan
in de best bekeken programma's? Ook
al worden ze door de vijand gemaakt.
En dus praat Frequin met Ursul en
babbelt Lisette Hordijk (NCRV) met
Catherine Keijl. Wat de relevantie voor
de kijker is van deze 'televisie-onder
onsjes' is onduidelijk. Het ruikt pas
echt naar inteelt wanneer Keijl praat
met Ursul. RTL4 op schoot bij RTL4.
Heel gezond, meent Ad Everaars van
RTL4. „Wij zijn één familie. Begin ja
nuari nog zijn we met alle presentato
ren naar Luxemburg geweest. Er be
staat een groot wij-gevoel, een gevoel
van trots, omdat we dit allemaal binnen
tweeëneenhalf jaar hebben opge
bouwd". Maar moet die intimiteit aan
de kijker worden getoond? Plaatsver
vangend algemeen-directeur Ruud
Hendriks: „Het publiek is geïnteres
seerd in televisie-persoonlijkheden en
het wereldje van bekende Nederlan
ders is klein. Dus zie je vaak dezelfde
gezichten. Bovendien betekent het pro
motie voor RTL4-programma's. Wat is
daar op tegen? Het is media-eigen om
over elkaar te berichten. Kranten
schrijven toch ook over de weekbla
den?"
Salarissen
Niet alleen talkshows, maar ook panels
van spelletjesprogramma's worden ge
vuld met televisie-persoonlijkheden.
Soms worden 'sterren' contractueel
verplicht op te treden in een panel. Zo
onthulde het blad 'Quote' onlangs dat
Sandra Reemer met RTL4 een twee-ja
rig contract heeft afgesloten waarin is
vastgelegd dat zij 16 grote en 68 mid
delgrote shows moet presenteren en 52
keer zitting moet nemen in een panel.
Dit alles tegen een jaarsalaris van
300.000 gulden. Daarnaast is in het
contract vastgelegd dat verandering van
uiterlijk, presentatie en/of artiesten
naam alleen mag gebeuren in overleg
met RTL4. De clausule over de ver
schijning van Reemer vindt Hendriks
niet meer dan redelijk. „Platencontrac
ten kennen ook dergelijke clausules.
Stel je voor dat Huisman zich bekeert
tot Baghwan en zich voortaan swami
Hennie noemt. Dat kunnen we toch
niet toestaan?"
Over salarissen wordt in Nederland
niet gesproken, dus ook niet door Hen
driks. „Waarom zouden we de concur
renten wijzer maken dan ze zijn?" De
algemeen-directeur wil alleen kwijt dat
het allemaal wel meevalt met de hoogte
van de salarissen. „Je moet de salaris
sen zien als die van voetballers: je hebt
een paar toppers, maar de meeste spe
len in de eredivisie". Niemand in Hil
versum die de salarissen absurd vindt.
Want er moet hard voor worden ge
werkt en de 'sterren' leven een risicovol
bestaan. Hun succes hangt voor een be
langrijk deel af van de programmering.
Na twee a drie jaar loopt hun contract
af en moeten ze maar afwachten hoe ze
in de markt liggen. „Je bent zo sterk al
je laatste hit", aldus Hendriks. „Het is
dus komen en gaan. Neem nu bijvoor
beeld Frits Bom of Viola Holt, die zijn
een hele tijd van de buis geweest. Ik
verzeker je dat dat een moeilijke perio
de is geweest. Nou, zulke risico's
moeten in een salaris worden ver
werkt".
Onderhandelen
In het spel van vraag en aanbod kennen
de salarissen geen grenzen. Hoewel
hoge kijkcijfers een sterke troef kunnen
zijn tijdens onderhandelingen, zijn er
geen officiële richtlijnen. Een ster is
waard wat een gek er voor geeft. Om
hun huid zo duur mogelijk te verkopen,
hebben nagenoeg alle vedetten een ma
nager in de arm genomen. Niet alleen
showmasters hebben zakelijke begelei
ding, maar ook journalistieke presenta
toren, zoals Paul Witteman, Astrid
Joosten, Mart Smeets en Charles
Groenhuijsen. Als een 'galerie der gro
ten' hangen hun portretten in het kan
toor van John Bukman, manager van
televisie-persoonlijkheden.. De musicus
begon zijn management in '86 toen het
normaal werd om van de ene omroep
