Wereld van Britse schilder
Francis Bacon 'slachthuis'
T
Componist voor de eeuwigheid
Weduwe en groepsleden bekvechten over Dutch Swing College
KUNST IRTV
Koninginnedag op Nederland 3 Nationale Ballet vreest tekort van 10 miljoen
A-status
voor EO
en VPR(
CiidaeSouaQ/nl
Olivier Messiaen:
Ambivalent!
gevoelens
bij orkesten
WOENSDAG 29 APRIL 1992
HILVERSUM - De NOS
komt op Nederland 3 tus
sen 9.30 en 13.30 uur met
een registratie van de vie
ring van Koninginnedag
in Rotterdam. Koningin
Beatrix en Prins Claus
vieren een deel van die
feestelijkheden mee.
Zij zullen in de havenstad wor
den vergezeld door Prinses
Margriet en Mr. Pieter van Vol
lenhoven De NOS zal van het
gehele bezoek een recht
streeks verslag verzorgen. De
uitzending begint om 9.30 uur
met een gelukwens van minis
ter-president R. Lubbers. Om
9.35 uur volgt een rechtstreeks
verslag van het bezoek aan
Overschie. Van de rijtoer van
Overschie naar het Afrikaan-
derplein via Schiekade. Hof
plein. Weena. Westersingel,
Boompjes en Willemsbrug
wordt vanaf 10.40 uur verslag
gedaan. Die reportage wordt
aangevuld met beeldimpres
sies van Rotterdam.
Tussen 11.25 - 12.15 uur volgt
een rechtstreeks verslag van
het bezoek aan het Afrikaan-
derplein Aansluitend maakt
het koninklijk gezelschap een
rijtoer van het Afrikaander-
plein naar de Coolsingel via de
Willemsbrug, Boompjes,
Schiedamsedijk en de Leuve-
haven. Om 12.35 wordt het ge
zelschap op de Coolsingel ver
wacht. Na een wandeling volgt
een korte ontvangst in het
stadhuis met daarna een groet
van de koninklijke stoet vanaf
het balkon van het stadhuis.
De NOS zendt via Nederland 3
tussen 19.25 en 19.59 een sa
menvatting van de viering van
Koninginnedag uit.
.AMSTERDAM - Het Nationale
Ballet is „geschokt" door de kun
stenplannen van het ministerie van
WVC en van de gemeente Amster
dam. Als die doorgaan, betekent dat
over de periode 1993-1996 een ex
ploitatietekort van 10 miljoen gul
den. zo vreest zakelijk directeur D.
Hendriks.
Minister d'Ancona kondigde op maandag
en de gemeente Amsterdam gisteren een
korting op de subsidie voor het gezelschap
aan van in totaal 1,1 miljoen gulden per
jaar. Kort geleden werd het gezelschap al
geconfronteerd met een door de overhe
den opgelegde deelname in de zogenaam
de 'servicelasten' van het Muziektheater
voor een bedrag van een half miljoen per
jaar.
Het Nationale Ballet kampt bovendien al
sinds 1991 met een structureel exploitatie
tekort van 1 miljoen gulden per jaar. die
volgens Hendriks voor een belangrijk deel
is ontstaan als gevolg van eerdere bezuini
gingsrondes van het rijk en de gemeente.
Hendriks noemt de suggestie dat de kor
tingen kunnen worden gecompenseerd
door de verhoging van de eigen inkomsten
„volstrekt ireeël" en des te opmerkelijker
omdat het Nationale Ballet een van de wei
nige podiumkunstgezelschappen is dat 20
procent van de eigen uitgaven zelf ver
dient. zoals WVC dat graag ziet.
Hendriks verwacht dat de aangekondigde
bezuinigingen leiden tot een verdubbe
ling van de toegangsprijzen en het schrap
pen van kortingen voor houders van een
Pas 65 of een Cultureel Jongeren Paspoort
(CJP). Verder vreest hij dat vercommercia
lisering van het repertoire onontkoom
baar is, waardoor nauwelijks nog aandacht
kan worden besteed aan nieuwe ontwik
kelingen. premières en experimenten.
Voorstellingen in de provincie zijn verlies
gevend en moeten dus worden geschrapt
en achter het verlenen van medewerking
aan voorstellingen van de Nederlandse
Opera moet een punt worden gezet. Aan
massale ontslagen binnen het gezelschap
valt evenmin te ontkomen indien de plan
nen doorgaan, aldus Hendriks.
LONDEN - De schilder
Francis Bacon, be
schouwd als de beste Brit
se schilder van heden, is
gisteren tijdens een va
kantie in Madrid overle
den als gevolg van een
hartaanval, zo deelde zijn
agent in Londen gisteren
mee. Bacon was 82 jaar
oud. Tot het laatst toe
heeft Bacon de wereld ge
schokt met zijn verwron
gen, vervormde en ge
knotte figuren.
Zijn wereld was een goor
slachthuis. ..Een spiegel van
het wrede leven van vandaag",
zo meende hij. Thema's van de
schilder, die er al lang geleden
openlijk voor uitkwam homo
seksueel te zijn. waren vooral
geweld, lijden en seksualiteit:
rauwe stukken vlees aan een
kruis, een paus die zit te
schreeuwen op de rand van
zijn troon en drie dreigende
monsters die neerhurken aan
de voet van een kruis.
Bacon, geboren in Dublin als
zoon van een Engelse renpaar
denfokker. reisde in 1928 naar
Berlijn en Parijs, waar hij het
ideaal opvatte een groot schil
der te worden. Hij werd zeer
getroffen door de schilderijen
van Van Gogh en beïnvloed
door de gruwelijke visioenen
van Hieronymus Bosch. Matt
hias Grunewald. Velasquez,
maar ook door Picasso en de
surrealisten. Hij werd ook ge
fascineerd door een nieuw
soort fotografie, dat in de jaren
dertig ontstond: de „nieuwsfo
to". de ongedwongen en vaak
wrede afbeelding van een be
kende figuur, die in een
vreemde houding werd betrapt
op een moment waarop deze
zich niet van de camera bewust
was. Hij poogde bij zijn stijl
van schilderen als het ware uit
te gaan van de „dóórdringende
camera". „Ik beschouw mezelf
als een soort machine waarin
alles wat ik zie en voel wordt
vermalen. In mijn geval wor
den de foto's een soort 'com
post' waaruit zo nu en dan
Francis Bacon bij een van zijn schilderijen in de Londense Tate Gallery
FOTO AP
beelden tevoorschijn komen",
aldus Bacon.
Doorbraak
Hij was er trots op nooit een
kunstacademie te hebben be
zocht. Zijn doorbraak kwam
pas na de Tweede Wereldoor
log. Zijn schilderijen werden
opgenomen in de verzamelin
gen van alle internationale
musea. Grote overzichtsten
toonstellingen waren er in de
jaren zeventig en tachtig in
New York, Londen. Parijs,
Stuttgart en Berlijn. Het pu
bliek reageerde verdeeld. Een
deel beschouwde hem als de
grootste Britse schilder sinds
William Turner, anderen toon
den zich geschokt en spraken
van obsceniteiten. Ondanks
zijn rijkdom leefde Bacon de
afgelopen tientallen jaren in
een kleine tweekamerwoning
in het Londense stadsdeel
Kensington. Bacon schilderde
zeer snel. Gewoonlijk gebruik
te hij de ongeprepareerde kant
van grote doeken. Hij maakte
tevoren nooit schetsen, maar
begon direct te werken met
een van verf doordrenkte
kwast van een duim dikte. Het
gehele werk werd uitgevoerd
met brede streken, waarbij de
verf zeer dun over het linnen
werd verdeeld. Zijn kwasten
pleegde hij af te vegen aan de
gordijnen voor de ramen van
zijn studio.
Veel van zijn vroege werk is
niet meer te zien. Een kunst
criticus schat dat Bacon wel 90
procent van zijn doeken met
een scheermes aan flarden
heeft gesneden, omdat dit
werk naar zijn mening niet vol
deed aan zijn normen, die zeer
hoog waren. De schilderijen
die niet in de beroemdste mu
sea hangen, zijn inderdaad in
de vuilnisbak terechtgeko-
Glazen kast
Bacon schilderde de meeste
van zijn figuren alsof zij in een
glazen kast zitten. „Ik gebruik
te een rechthoekige lijst om de
beelden te zien; er was geen
andere reden voor", zegt Ba
con. „Ik denk daarbij nooit aan
een glazen kast. Misschien zou
ik dat wel moeten doen", voeg
de hij eraan toe. Dikwijls was
deze kast zelf weer opgesloten
binnen de muren van een kale,
onherbergzame kamer, waar
door de elementen van een
douchecel, een dierentuin, een
omroepstudio en een operatie
zaal werden samengevoegd.
Bacon merkte op dat toen hij
eens op achtjarige leeftijd een
bezoek bracht aan zijn groot
moeder die getrouwd was met
een plaatselijk Iers politie
commissaris, de woonkamer
op hem de indruk maakte van
een ruimte met langs de mu
ren van de vloer tot aan het
plafond opgestapelde zandzak
ken, waar men elk ogenblik
een bombardement of een ko-
gclsalvo verwachtte.
Zelf was hij nooit getuige van
een dergelijke aanval, maar
zijn schilderijen weerspiege
len een intens geweld dat sterk
contrasteert met de alledaagse
entourage. Zijn reeks „pause
lijke" afbeeldingen vormen
Een van de pauselijke afbeeldingen van Francis Bacon. Dit doek heet 'De rode paus op de troon'
FOTO: SP
een samensmelting van het be
roemde portret dat Diego Ve
lasquez in de 17de eeuw van
paus Innoeentius X maakte, en
een beeld uit de film 'Kruiser
Potemkin' van de Russische
regisseur Serge Eisenstein,
waarop men een gewonde ver
pleegster ziet die het uitgilt
van pijn bij het verlies van een
oog. Het resultaat is een por
tret van een paus die naar de
toeschouwer loert terwijl hem
het bloed uit de ogen stroomt.
Open monden
Bacon gaf toe dat wijd open
monden hem obsedeerden.
„Toen ik voor het eerst in Pa
rijs was vond ik in een oude
boekwinkel een werk over
ziekten van de mond met
prachtige handgekleurde pla
ten. Dit werk had een geweldi
ge invloed op mij", zei Bacon
in een vraaggesprek voor de
televisie van de BBC. „Ik was
in die tijd erg gegrepen door
dat beeld".
Rauw vlees betekende een an
dere obsessie voor Bacon. „Ik
ben altijd erg getroffen door fo
to's er bestaan er enige op
dit gebied van slachthui
zen en vlees. In mijn ogen heb
ben zij veel te maken met het
geheel van de kruisiging", zei
hij. Een van zijn gekruisigde
figuren bestaat uit twee stuk
ken vlees die op een kruis zijn
gespannen. Veel van zijn ande
re werken zijn bezaaid met
open karkassen.
Afgezien van enige van zijn
verwarrende kruisigingsscè
nes. waarvan de gruwelijkheid
niet schijnt te worden opge
merkt door de gezichtsloze fi
guren die er voorbijtrekken,
hield Bacon vol dat hij beelden
schept en geen visuele preken.
„Ik ben geen prediker. Ik heb
niets te zeggen over „het
menszijn".
Zijn voorkeur om kruisigingen
en loerende pausen af te beel
den betekent niet dat hij het
Christendom predikte. Hij ge
loofde niet dat het leven zin
heeft of dat er een leven na de
dood bestaat, „maar hij gelooft
wel in de hel die hier en nu
aanwezig is", aldus zijn bio
graaf.
Zelfportretten
Bacon heeft vele portretten ge
maakt, waaronder zelfportret
ten. Hij werkte echter liever
naar foto's dan dat hij de men
sen wilde laten poseren. Mo
dellen, onder wie Isabel Raws-
thorne de rouw van de Brit
se componist remden hem
bij zijn werk. Zelf zei hij daar
over: „Als ik ze aardig vind wil
ik hun niet in hun tegenwoor
digheid het letsel toebrengen
dat ik in mijn werk veroorzaak.
Ik doe dat liever als ze er niet
bij zijn".
Evenals de portretten van Pi
casso, door wie Bacon naar ei
gen zeggen is beïnvloed, zijn
de gezichten verwrongen en
vaak ontleed. Maar. zo voegde
hij eraan toe, „als zij niet mijn
vrienden waren, zou ik tegen
over hen niet zo'n geweld kun
nen plegen".
Idoor
EMILE WENNEKES
PARIJS - „De meester is
dood!" In de nacht van
maandag op dinsdag is na
een operatie in een zie
kenhuis te Parijs een ein
de gekomen aan het leven
van Olivier Messiaen. De
Franse componist bereik
te een leeftijd van 83 jaar.
Met het verscheiden van
Messiaen is de kunstwe
reld één van de belang
rijkste componisten van
de twintigste eeuw armer
geworden.
Daarnaast zal men hem blijven
herinneren als een markant
muziektheoreticus. invloed
rijk pedagoog, organist van de
Parijse Sainte Trimtékerk. en
als een katholiek met een even
hartstochtelijke als blijmoedi
ge geloofsovertuiging.
Zijn visitekaartje, boordevol
eretitels, vermeldde voorts de
bezigheden 'ornithologue et
rythmicien": Messiaen was een
gerespecteerd vogelkundige
en deskundig op het gebied
van (niet-westerse) ritmen.
Messiaen werd op 10 december
1908 te Avignon geboren en
kreeg behalve zijn roepnaam.
Olivier, de namen Eugène
Prosper Charles. Zijn vader.
Pierre Messiaen, was leraar
Engels en vertaler van het oeu
vre van Shakespeare; zijn
moeder was de dichteres Céci
le Sauvage. Zij schreef, in ver
wachting van Olivier, een
dichtbundel over het ontlui
kende jonge leven in haar
schoot, getiteld 'Lame en
bourgeon': de ziel (of de geest)
in knop
Haar spirituele gedichten, vol
verwijzingen naar de vogelwe
reld, vonden bij Olivier een
vruchtbare voedingsbodem én
een artistieke weerklank. Niet
alleen bij Olivier trouwens.
Zijn jongere broer, de musico
loog Alain Messiaen, ontpopte
zich eveneens tot een produk-
tief dichter. Toen Pierre Mes
siaen kort na de Eerste Wereld
oorlog een aanstelling kreeg in
Parijs, begon de jeugdige Oli
vier in de Franse hoofdstad
zijn studies aan het Conserva
toire Nationale.
Invloed
Gedurende dè lange periode
waarin Messiaen bij deze in
stelling als student stond inge
schreven (van 1919 tot 1930),
hebben drie leraren een bepa
lende invloed op hem gehad:
het zijn de organist-componist
Marcel Duprc en de componis
ten Maurice Emmanuel en
Paul Dukas. Behalve raadge
vingen ter vervolmaking van
Messiaens orgelspel, ontsloot
Dupré voor hem de geheimen
van de wisselwerking tussen
de katholieke liturgie, haar
mystieke beleving en de muzi
kale uitdrukking hiervan.
Emmanuel was vormend voor
Messiaens interesse voor niet-
westerse ritmen en van Dukas
begreep hij de noodzaak van
een intrinsieke harmonie tus
sen enerzijds de muzikaal-
technische aspecten van het
componeren en anderzijds de
intuïtie, de inspiratie. Overi
gens studeerde hij daarnaast
nog slagwerk: ook dit kreeg
een onmiskenbare neerslag in
het compositorisch oeuvre. In
1931 werd Messiaen benoemd
tot organist van de Sainte Tri-
nité en vijf jaar later vinden we
zijn naam tussen die van An-
dré Jolivet. Yves Baudrier en
Daniel-Lesur, collega's met
wie hij de. op nationalistische
leest geschoeide, componis-
t en groep La Jeune France
vormde.
Eigenlijk lag vanaf de jaren
dertig zijn persoonlijke muzi
kale idioom al goeddeels vast.
Zo draagt het bewogen werk,
'L'ascension' - met name in
de orkestversie - reeds Mes
siaens geniale signatuur. Zijn
katholieke belevingswereld
spreekt in alle opzichten uit
deze, voor zijn doen eenvoudi
ge, compositie.
Gregoriaans
Niet alleen de thematiek van
Christus' hemelvaart staat
hierin centraal, maar ook doet
het werk qua onregelmatige
ritmische articulatie in de ver
te denken aan het Gregori
aans. Het kleurrijke 'Poèmes
pour Mi' is een kunstzinnige
kruisbestuiving tussen de
Goddelijke en de menselijke
liefde op eigen teksten, waarin
Messiaen de sacramenten van
huwelijk verheerlijkt.
Deze liedcyclus droeg hij in
1936 op aan zijn vrouw Claire
Delbos. bijgenaamd Mi. Hoe
zeer hij hechtte aan deze voor
hem heilige sacramenten van
de echtverbintenis, bleek toen
hij de liefde voor zijn briljante
leerlinge Yvonne Loriod had
opgevat. Eerst nadat zijn
vrouw na een ernstige ziekte
en een lijdensweg van bijna
twintig jaar was overleden, zag
hij in 1962 moreel de weg geë
galiseerd om met de pianiste
Loriod te trouwen.
Aan haar heeft hij vanaf 'Vi
sions de l'amen', een werk voor
twee klavieren uit 1942, zijn
gehele piano-oeuvre opgedra
gen. Zij was tevens de belang
rijkste vertolkster van dit oeu
vre. Onder de barre omstan
digheden van zijn internering
tijdens de Tweede Wereldoor
log componeerde Messiaen
zijn 'Quatuor pour la fin du
temps'.
Theoreticus
Als theoreticus maakte Mes
siaen aanvankelijk slechts
naam in een kleine kring van
ingewijden. Hiertoe behoor
den zijn studenten aan het Pa
rijse conservatorium, waar hij
verschillende vakken doceer
de en later ook de componisten
in Tanglewood (V.S.) en Darm
stadt. Eveneens in de oorlogs
jaren legde hij de laatste hand
aan zijn traktaat 'Technique de
mon langage musical', waarin
hij zijn uitgangspunten zorg
vuldig formuleerde.
Olivier Messiaen (r) is verscheidene keren in Nederland geweest. Op
de foto (gemaakt in 1986) is hij in gesprek met de Nederlandse musi
cus Reinbert de Leeuw
FOTO: ANP
AMSTERDAM - Wie
heeft het recht op het ge
bruik van de naam Dutch
Swing College Band"1 Is
dat de weduwe van wijlen
muzikaal leider Peter
Schilperoort of zijn dat de
jazzmusici die na de dood
van Schilperoort de optre
dens onder de vertrouwde
naam hebben voortgezet?
Dat was de hamvraag die de
Amsterdamse rechtbankpresi
dent mr. J Vrakking gister
middag in kort geding kreeg
voorgelegd. De procedure was
aangespannen door de wedu
we van de muzikaal leider. J
Schilperoort-Sparenburg Vol
gens haar raadsman mr. R. de
Jonge heeft Schilperoort de
naam Dutch Swing College
Band al in de jaren vijftig voor
zichzelf als merk gedepo
neerd. Hij zag de inkomsten
die daaruit konden voortvloei
en onder andere als een pensi
oenvoorziening ten behoeve
van zijn echtgenote
Schilperoort kon volgens mr.
De Jonge om twee redenen het
volste recht laten gelden op de
naam: hij had hem bedacht en
walde bovendien de groep be
schermen tegen misbruik van
de naam door derden. Na zijn
overlijden is zijn recht overge
gaan op zijn weduwe, de wetti
ge erfgename, zo betoogde de
raadsman. Dat de groepsleden
nu beweren dat de vrouw geen
enkel recht kan laten gelden is
een „tamelijk brutaal stand
punt". aldus mr. De Jonge.
De weduwe Schilperoort heeft
het merkrecht inmiddels in li
centie gegeven aan de jazzmu
sicus Berkhout, die in haar
ogen het beste in staat is om -
met of zonder de leden van de
huidige band - een groep te for
meren zoals Schilperoort die
zelf voor ogen had.
Volgens de raadsman van de
groepsleden, mr. J. van Meel,
is de naam het eigendom van
de maatschap Dutch Swing
College Band. De deponering
van het merk door de muzikaal
leider zou indertijd namens de
hele groep hebben plaatsge
vonden om misbruik te voor
komen. Om het conflict met de
weduwe in de minne te schik
ken. hebben de musici haar ge
heel onverplicht een aanbod
gedaan, waarop ze niet zou
hebben gereageerd, aldus mr.
Van Meel.
De „creatie van een licentie"
noemde mr. Van Meel „van de
dolle". Volgens hem is het on
mogelijk dat plotseling een an
dere groep onder de naam
Dutch Swing College Band
kan optreden, omdat zowel pu
bliek als impresario's dat nooit
zouden accepteren. „Die con
tracteren de groep in de bezet
ting zoals die hen bekend is".
Mocht het de musici inderdaad
worden verboden om de naam
verder te gebruiken, dan wor
den zes gezinnen beschadigd.
Zeker 85 procent van de in
komsten van de jazzmusici
komt uit optredens met de
groep. De rest is, aldus mr. Van
Meel. schnabbelwerk. Wat be
treft de pensioenvoorziening
voor de weduwe Schilperoort,
was mr. Van Meel kort: „De
musici zijn geen levensverze
keraars". Mr. Vrakking doet op
14 mei uitspraak.
HILVERSUM - De E\
gelische Omroep en
VPRO krijgen met ing
van 1 oktober de A-sta
Dat heeft de voorzi
van het Commissar
voor de Media A. Gei
sen gisteravond tijdens
viering van het 25-jj
bestaan van de EO
kend gemaakt.
De EO blijkt na telling door
Commissariaat 498.976 le
te hebben. De aanmeldin
van 15.947 leden zijn a
keurd. De VPRO heeft volj
het Commissariaat 559.678
den. Daar vielen na u>nt>
40.105 leden af. Het ledei
stand van de betrokken
roepen is gebaseerd op een
rekening door het Cent
Bureau voor de Statistiek
heeft een betrouwbaar!
van 95 procent. Beide om
pen komen ruim boven de
telijke grens van 400.000
den. De nieuwe status le
elk van de omroepen
tweehonderd uur extra te
siezendtijd op. De EO k
extra zendtijd op het twi
net. De VPRO heeft van
NOS een plaats gekregen
Nederland 3. Op de radio
gen beide omroepen er
week vijftien tot twintig
bij.
Waardig protest
Forum Orkest
DEN HAAG - Het Forum
harmonisch Orkest heeft
teren tijdens de ingebruil
me van het nieuwe gebi
van de Tweede Kamer op w
dige wijze protest aang
kend tegen de plannen dii
bestaan voor opheffing van
Tijdens een concert in de g
overdekte hal tussen de o
en nieuwe Kamer verlietei
orkestleden op aanwijzing
een uiterst boosaardig uitzi
persoon een voor een
plaats, tot er uiteindelijk
mand meer over was en dei
ziek verstomde. Zangeres
ny Arean las daarop een
dicht van tekstschrijver
lem Wilmink voor, wa
wordt verhaald hoe het oi
langzaam verdwijnt, ondj
de honderdduizend bezodj
per jaar.
Het concert van het
met medewerking van het
rum Operakoor, werd aai
hoord door slechts een gei
aantal Kamerleden. Ook
nister D'Ancona, die in I
maandag gepresenteerde
tuurnota pleit voor een fi
van Forum met het Gel
Orkest, was niet aanwezig,
orkest kon het met com
ties van Bizet, Mascagni, 1
sini, Donizetti, Haydn en V<
overigens met moeite wini
van de holle akoestiek van
hal en het geroezemoes
enkele duizenden genodig(
ARNHEM - De gevoelens
de regionale orkesten zijn
het verschijnen van het I
stenplan van minister D'A
ha ..ambivalent". Dat me
het Noord-Nederlands Orkfc
het Gelders Orkest, het
bants Orkest en het Limbi
Symphonic Orkest.
Gisteren overlegden zij in h
hem. De orkesten kampen
een combinatie van blijh
verwarring en verbijsterin
bleek na afloop. Blij zijn d
kesten omdat de minister
voorstellen van de Raad
de Kunst (opheffing van
rum Philharmonisch en
Limburgs Symphonie Ork
niet heeft overgenomen
zich de kritiek van de afg
pen tijd heeft aangetrokken
De minister is echter ondui
lijk over hoe ze in het ooi
en het zuiden elk een orki
eenheid van 145 mensen dfl
te verwezenlijken. Dit roef*
leen maar vragen op en
delen zijn ver te zoeken.'
den de orkesten. Zij zien i
geval alleen maar kosten!
hoging dreigen en ook a
ting van de artistieke int*
teit. Verder vinden ze det
verdeling tussen het oostt
het zuiden nogal merkwa
en zeker niet strokend r
gelijke budgetten van elk I
miljoen gulden. „Ernstigie
leurgesteld, gewoon verb
terd" zijn de orkesten c
aantallen formatieplaats!
„om artistiek/inhoudelijk
denen volstrekt onvoldoen
zouden zijn.
HET NATIONALE
TONEEL
DE WANNSEE-
CONFERENTIE
van Paul Mommertz
In het kader van de dodenherderrt*
op 4 mei 1992
KONINKLIJKE SCHOUWBURG
Den Haag - 19.00 uur.
Toegang GRATIS.
Voor informatie 070-356 53.'
