litzen in
)pstand:
vie had dat
gedacht?
t
Schoolmeester als zedenmeester
{eidóaQouxaril
OPINIE
BRIEVEN VAN LEZERS
ZATERDAG 25 APRIL 1992
IK IN T HOUT
Ie had dat ooit gedacht van
I professorale mannetje met
jh verlegen-vriendelijke
inlach? Ik niet in elk geval.
I twee jaar als een grauw
psje in het kabinet te heb-
h gezeten, ontpopte Jo Rit-
4 zich woensdagnacht als
4 fraaie, veelkleurige vlin-
x Hij was de enige minister
i met een overwinnaarsglim-
tfh de Trèveszaal op het Bin-
ihof kon verlaten
:ens metamorfose ge-
Iedde niet zo plotseling als
leek. Dat proces begon al
paar weken geleden. Op
demonstratieve bijeen-
ist van de onderwijsvak-
len in Den Bosch hield de
lister een redevoering die
roorzitter van de Algemene
id van Onderwijzend Per-
•1 niet misstaan zou heb-
L Ritzen verklaarde de sala-
in der docenten heilig en
•fde plechtig te zullen be
ien met het ongedaan ma-
van de gevolgen van tien
'kaalslag' onder zijn voor-
igers.
belangrijkste ambtsvoor-
iger van Ritzen is zoals be
id Wim Deetman, die nu
r het CDA in de Tweede Ka-
zit en daar de voorzitters
ier hanteert. Logisch dat
christen-democratische
tie in woede ontstak over
n haar ogen unfaire uitval
Ritzen. Voor de WD was
den snel een kamerdeba-
ilaan te vragen om het nieu-
geschil tussen de coalitie-
;ners zo breed mogelijk uit
leten.
ir hoezeer de WD'er Jan
ssen ook z'n best deed.
:elend geholpen door de
Ver Klaas Tuinstra. minis-
QRitzen gaf geen krimp. Hij
in het woord 'kaalslag' niet
lig. Tot grote tevredenheid
Ef de onderwijsvakbonden.
die begonnen te vermoeden
dat het Ritzen ernst was en dat
zij dus op hun beurt alles in het
werk moesten stellen om de
bewindsman te steunen.
Prompt kwam de mededeling
dat de aangekondigde acties in
het onderwijs vervroegd zou
den worden.
Draagvlak
Daarmee had Ritzen het maat
schappelijk draagvlak verwor
ven waarop hij zijn eigenlijke
bouwwerk kon neerzetten. Vo
rige week, op Witte Donder
dag. beraadde de ministerraad
zich voor het eerst plenair over
de begroting voor 1993. Daags
daarop meldde het ochtend
blad Trouw dat de beide be
windslieden van onderwijs en
wetenschappen „zich op hun
positie zouden beraden".
Reden daarvan bleek de 'aan
slag' te zijn die partijgenoot
Kok bij hen in de brievenbus
had doen glijden. Of minister
Ritzen en staatssecretaris Wal
lage maar zo goed wilden zijn
volgend jaar J350 miljoen gul
den minder uit te geven dan zij
gepland hadden.
Nee, om den drommel niet! Jo
Ritzen en Jacques Wallage tra
den nog liever af dan dat zij het
onderwijsveld deze bittere
boodschap zouden gaan bren
gen. zo wisten 's avonds ook
de andere persmedia. De be
stuurders van de grote bonden
ABOP. PCO. KOV en NGL wa
ren er als de kippen bij om te
gen iedere journalist te zegg-
gen en te herhalen dat zij „voor
driehonderd procent achter
Ritzen stonden".
Of Thijs Wöltgens nu daaruit
moed had geput o.f doordat hij
bij vergissing paardevlees had
gegeten, daags daarna ver
klaarde de anders zo gedweeë
PvdA-fractieleider in Achter
het Nieuws ongeveer hetzelf
de. Hij koos partij vóór Ritzen
en tégen Kok!
Idoor
KEES VAN BEURDEN
Daarop ging er een kleine sid
dering door politiek Den Haag.
Zouden Ritzen en Wallage nu
inderdaad het been stijf hou
den en bereid zijn de ultieme
consequentie te trekken? De
minister deed er alles aan om
die indruk te wekken en te ver
sterken. Dinsdag liet hij zich
kort interviewen bij het Toren
tje, waar hij zojuist uitvoerig
overleg had gevoerd met pre
mier Lubbers en vice-premier
Kok. Op gedragen toon ver
klaarde de minister pal te
staan voor zijn zaak en erop te
vertrouwen dat het kabinet
..wederom voor onderwijs zou
kiezen".
Tv-Journaal
Zo brak dan de woensdag aan,
waarop het allemaal moest ge
beuren. Klokke 19.30 uur zou
het kabinet het begrotingsbe-
raad hervatten. Maar dertig
minuten later was de Trèves
zaal nog steeds leeg; alle veer
tien ministers zaten en ston
den in een zijkamer voor een
televisietoestel om het NOS-
Journaal te kunnen zien. Er
scheen iets uitgelekt te zijn
over een compromis tussen
enerzijds Ritzen en anderzijds
Kok Lubbers.
En ja hoor, daar verscheen het
hoofd van Hans Laroes met de
mededeling dat het onderwij
sprobleem eigenlijk al uit de
wereld was. Kok en Lubbers
zouden het bezuinigingsbe
drag voor Onderwijs en Weten
schappen verlaagd hebben
met tweehonderd miljoen gul
den. waarna Ritzen zijn verzet
had gestaakt.
Ietwat bevreemd keken de be
trokken ministers elkaar aan.
Laroes had gelijk dat Lubbers
en Kok flink wat water in de
wijn hadden gedaan, maar
daarmee was de zaak nog maar
voor de helft geregeld. Ritzen
nam geen genoegen met die
tweehonderd miljoen. Hij wil
de ook nog een bedrag hebben
dat hem in staat zou stellen het
beloofde begin te maken met
het opkrikken van de onder-
wijssalarissen.
En daarover zou nog lang wor
den touwgetrokken. Pas om 1
uur 's nachts bleek dat defen
sieminister Ter Beek. die deze
kabinetsperiode al zo veel
heeft moeten bloeden, bereid
was nog eens honderd miljoen
gulden af te staan, aan zijn
partijgenoot Ritzen. De triomf
voor 'little Joe' leek compleet.
Ondankbaar
Was dat reden voor de onder
wijsbonden om de vlag uit te
steken voor 'hun' minister?
Nee. hoor. Ter Beek mag hon
derd miljoen dan wel veel geld
vinden, ABOP Co. denken er
anders over. De bonden ver
klaarden te zullen doorgaan
met het voorbereiden van ac
ties zolang het kabinet de knip
niet wat ruimer openstelt.
Ondankbare b(hJonden? Ach,
van hun kant bekeken was het
wel een verstandige reactie, al
leen al omdat het kabinet nog
lang niet klaar was met onder
handelen over de begroting.
Want al was er overeenstem
ming bereikt over de bezuini
gingen. daarmee waren nog
niet alle problemen opgelost.
Er lagen namelijk nieuwe cij
fers van het Centraal Planbu
reau op tafel waaruit bleek dat
de mensen met een sociale uit
kering er volgend jaar ruim
een procent op achteruit zou
den gaan en de middeninko
mens ruim een procent erop
vooruit.
Daarop distantieerde PvdA-
leider Kok zich van een eerder
samen met CDA-premier Lub
bers ingediend voorstel om de
uitkeringen ook volgend jaar
te ontkoppelen van de lonen in
het particuliere bedrijfsleven.
Met zo'n 'scheef koopkracht
plaatje' kon de PvdA 'uiter
aard' niet akkoord gaan.
Reden voor de media om snel
de schijnwerpers van Ritzen af
te halen en deze te richten op
Kok. Zou nu de koppeling
of beter: de compensatie
voor het ontkoppelen ten be
hoeve van de minima - grote
problemen gaan veroorzaken?
Gretig werden anonieme bron
nen opgevoerd die verklaar
den dat „de echte onderhande
lingen in de ministerraad nog
moesten beginnen
Tja, zo lust ik er nog wel een
paar Wie van elke molshoop
een Mount Everest wil maken,
kan eeuwig zijn bergschoenen
aanhouden. Hoewel het kabi
net nog in volle vergadering
bijeen is terwijl ik dit schrijf,
durf ik te zeggen dat dit kabi
net dit weekeinde niet ten val
zal komen. Als een coalitie be
staat uit een partij die als de
dood is voor verkiezingen, en
een partij die geleid wordt door
een minister-president voor
wie het te vroeg is om (naar
Brussel) te gaan. zullen de mi
nisters voor elk probleem een
oplossing vinden.
iDe auteur is chef van onze
parlementaire redactie.1
Tijdens een recente behande
ling van de onderwijsbegro
ting in de Eerste Kamer maak
te minister Ritzen kenbaar dat
hij met de onderwijsbonden
wil gaan praten over de over
dracht van waarden en nor
men in de school. Volgens Rit
zen weten de leerlingen vaak
niet meer waar ze aan toe zijn
want het gemeenschapsgevoel
in onze samenleving brokkelt
af en een echte zingeving ont
breekt.
Het onderwijs zou de leerling
moeten helpen door een mini
mum aan normen en waarden
over te dragen. De leraar nieu
we stijl mag geen lesboer meer
zijn, maar moet meer peda
goog worden. De docent dient
de leerlingen te laten zien hoe
mensen met elkaar horen om
te gaan in de samenleving: het
platvloerse egoisme en indivi
dualisme zal plaats moeten
maken voor hernieuwde ge
meenschapszin. Ritzen stelt
dat onderwijs meer behoort te
zijn dan een voorbereiding op
de arbeidsmarkt. Ouders cn
school moeten langs dezelfde
weg te werk gaan bij de ethi
sche opvoeding van het kind.
Ritzen constateert dus dat het
in onze maatschappij schort
aan gemeenschapszin en dat
het egoisme de pan uitrijst. Ik
denk dat velen - buiten en
binnen het onderwijs - het
met hem eens zijn; wel vraag
ik me af of hij niet een te sim
pele voorstelling van zaken
geeft en de invloedssfeer van
het klaslokaal overschat.
In onze huidige maatschappij
is geen eenduidige opvatting
meer over goed en kwaad. Dit
blijkt bij vraagstukken als eu
thanasie en abortus, maar ook
onze alledaagse omgangsvor
men zijn minder eenvormig
dan enkele tientallen jaren ge
leden. Het afgelopen jaar wist
bijvoorbeeld een kersverse
'brugsmurf op mijn school
verwarring te zaaien onder de
docenten. Hij vroeg de eerste
schooldag de voornaam aan
elke leerkracht en bracht ver
volgens zijn pas verworven
kennis in praktijk. Een aantal
collega's vond het grappig dat
een leerling zo consequent de
praktijk van zijn vroegere ba
sisschool voortzette en het zich
met enige schroom bij de voor
naam aanspreken. Andere col
lega's raakten duidelijk geïrri
teerd door de wat vrijpostige
gewoonte van deze brugklas
ser. Toen de derde lesdag een
collega hem onomwonden te
kennen gaf dat ze liever niet
met de voornaam aangespro
ken werd. stortte zijn wereldje
in en hij zocht steun bij zijn
mentor. Uiteraard verwachtte
hij van mij als schoolmeester
en theoloog een salomonsoor-
deel. Ik vrees dat mijn advies
hem ook niet echt gelukkig
heeft gemaakt want ik gaf hem
de raad om docenten die niet
getutoyeerd of met de voor
naam aangesproken willen
worden voortaan te benaderen
met 'meneer' en 'mevrouw'.
Andere collega's kon hij daar
entegen rustig met de voor
naam aanspreken.
Ouders
Ritzen wil dat de school in sa
menwerking met de ouders
komt tot duidelijke normen.
Hoewel op alle scholen tegen
woordig een medezeggen
schapsraad is waar ouders hun
wensen en grieven kunnen ui
ten, zie ik nog niet zo gauw hoe
men ouders cn leerkrachten
op één lijn krijgt. Het is trou
wens de vraag of het wel zinvol
is om te komen tot uniforme
standpunten.
De alledaagse schoolpraktijk
leert mij dat je al blij mag zijn
als een onderwerp met open
heid in een goede sfeer bespro
ken kan worden. Ritzen zou
graag zien dat materialisme en
egoïsme plaats maken voor ge
meenschapszin en gevoel voor
geestelijke waarden. Hij zou
eens moeten gaan praten met
leerlingen uit de hogere klas
sen over hun bijbaantjes. Het
merendeel van deze zestien-,
zeventienjarigen heeft een
baantje waardoor ze hun vaak
niet geringe materialistische
wensen realiseren. Het komt
geregeld voor dat de school
prestaties fors te lijden hebben
onder deze nevenactiviteiten.
Als je als leraar daarover een
gesprek aangaat met de ouders
blijkt dat daar in verschillende
gezinnen divers over gedacht
wordt. Er zijn ouders die de
krantewijk van hun dochter
toejuichen omdat het kind zo
aan den lijve ervaart dat je
moet werken voor je geld. Dat
het op school daardoor minder
gaat. wordt op de koop toege
nomen.
De ideeën van de meeste leer
lingen komen in grote trekken
overeen met de denkbeelden
van hun ouders. Leerlingen
zijn vaak materialistisch, op
het uiterlijk gericht enz. omdat
hun ouders dat ook zijn. Als de
overheid wil dat er andere
waarden komen, kan men het
probleem dan niet beter aan
pakken bij een belangrijke
bron: de ouder(s)?
De overheid
Met zijn wensen legt Ritzen
weer de zoveelste taak op het
bord van de onderwijskracht.
Men beseft in Den Haag blijk
baar niet dat de school niet in
staat is om allerlei zaken die in
onze maatschappij scheefge
groeid zijn te corrigeren. Er
zijn voorbeelden te over waar
uit blijkt dat de overheid wil
dat het onderwijs rechttrekt
wat men zelf heeft laten krom
groeien. Veel leerkrachten
- en dat geldt met name voor
het lbo - worden dagelijks
geconfronteerd met de gevol
gen die werkloosheid voor een
gezin heeft. Deze leerkrachten
zijn vaak meer maatschappe
lijk werker dan docent omdat
de overheid er niet in is ge
slaagd dit probleem op te los
sen. Door de invoering van de
basisvorming komt op veel
scholen het vak levensbe
schouwelijke vorming in het
nauw. Als de minister wil dat
waarden en normen in het on
derwijs systematisch ter spra
ke komen had hij er beter voor
moeten waken dat de lessen
waarin ethiek aan de orde
komt niet uit de school ver
dwijnen.
Gezien de klassegrootte zijn de
meeste leerkrachten al dik te
vreden als ze hun 'kennispro
gramma' klaar kunnen krij
gen. Op basisscholen zijn klas
sen van negenendertig leerlin
gen geen uitzondering. In deze
klassen zitten vaak ook nog
een aantal leerlingen die vroe
ger naar het speciaal onderwijs
verwezen werden. Als je echt
goed wilt praten over ethische
en levensbeschouwelijke on
derwerpen is een groep van
vijftien het maximum. Dus als
Ritzen - terecht overigens -
wil dat de school meer wordt
dan een opleiding voor de ar
beidsmarkt moet hij de school
daarvoor ook de financiële
armslag geven.
(De auteur is docent levensbe
schouwing).
edaptie behoudt zich het recht voor ingezonden brieven en bijdragen (maxi-
250 woorden) eventueel in te korten dan wel te weigeren Anonieme in-
lingen verdwijnen in de prullenbak. Brieven dienen te worden onderte-
ien voorzien van naam. adres en telefoonnummer. Ze dienen geadresseerd
orden aan de hoofdredactie van deze krant, postbus 9.2501 CA Den Haag
xichauffeurs
de krant van dinsdag jl.
ik geraakt door de foto's
irop in beeld wordt ge-
rht hoe taxi-chauffeurs
politiemensen werden
igepakt om de blokkade te
ken. Ziet u nu ook wat ik
'P De angst in de ogen van
<j man en zijn overgave. Ziet
Iman er echt uit als een zwa-
afcrimineel. Heeft u echt de
tuk dat het noodzakelijk is
tj hem met twee man op de
tjtorkap van een andere auto
tjdrukken om hem in be-
ig te houden? Ik weet best
die agenten hun werk
;ten doen, maar bij deze fo-
s| heb ik alleen maar respect
ir het werk van de fotograaf.
ioop dat u de foto's nog een
goed bekijkt en wilt be-
fen dat dit niet de manier
zijn waarop mensen met
iar omgaan,
van der Kooij-van der
IfSWIJK.
Storisch moment
de eerste lente-avond van
laar ben ik naar het gebouw
de Tweede Kamer der Sta-
Generaal gegaan om daar
lebatten van onze volksver-
nwoordigers te volgen.
>r de laatste keer zouden zij
de prachtige, voormalige
Iszaal bijeen zijn om van ge-
Jhten te wisselen. Ik was
vroeger van huis gegaan
•n goed plaatsje te vinden
de publieke tribune: om
't5 uur zou de kamervoorzit-
de heer Deetman, voor het
t in deze ruimte (sinds
voor dit doel in gebruik)
vergadering openen. Tot
grote teleurstelling en
>azing stond ik een kwar-
voor de opening alléén
de nog gesloten deuren,
lad meer mensen verwacht,
stond alleen. Waarom
ben de bewoners van deze
toch zo weinig historisch
f? Men zou toch in 'rijen
drie' voor de ingang
ïten staan om deze bijzon-
avond mee te beleven? De
egenwoordigers van het
onder wie later nationaal
)emde mannen en vrou-
kwamen hier bijeen om in
atten de degens te kruisen,
er maar enkele te noemen:
aham Kuyper, Pieter Jelles
jèelstra. Hermanus Schaep-
n, Willem Drees, Johan
Thorbecke en Marga Klompé.
Later kreeg ik gezelschap van
een vader met zijn nog jonge
zoons. Hij wilde zijn kinderen
voor hun verdere leven meege-
van dat zij aanwezig waren ge
weest bij de laatste kamerde
batten in de prachtige zaal van
het oude gebouw van de Twee
de Kamer. Een zeer pedagogi
sche beslissing. De publieke
tribune is toch nog vol geko
men. Gelukkig. Maar toch had
ik het me andei s voorgesteld.
A.W.J. Remmerswaal,
DEN HAAG.
Orgel voor Brezi
De oproep van het comité
'Klok voor Brezi' in onze krant
om geld te sturen voor een
nieuwe klok voor de kerk van
dit Tsjechische dorp heeft veel
weerklank gevonden. Het aan
brengen van een nieuwe dak
bedekking, die nu in volle
gang is en waarover een artikel
stond in de krant van 11 april
jl., geeft aan dat de vrijgevig
heid van de abonnees tot meer
heeft geleid dan alleen een
klok. Om er nu meteen maar
een orgelactie aan vast te kop
pelen is misschien wat te veel
gevraagd, maar toch vind ik
dat er een begin moet zijn.
Mijn devies is immers altijd al
geweest: 'Een kerk zonder or
gel kan men vergelijken als
een huis zonder dak'. De orgel
kas cn pijpenfront passen bij
het interieur. Restauratie van
de inhoud kan veel geld kos
ten: een nieuw orgel bouwen is
veelal goedkoper. Althans dat
is de praktijk. Hiervoor is een
goede orgelbouwer nodig; dan
blijft het instrument ook regel
matig in onderhoud. Blijft u
geld sturen naar giro 1741181.
actiecomité H. Bartholomeus-
kerk Brezi, want misschien
kan er dan ook nog een orgel
af.
S.J.van Lingen.
DELFT
KerkinBrno
Vanuit Tsjechoslowakije
kwam via deze krant (die een
inzameling hield voor herstel
van een kerkje in Brezi) een
dankbrief vanuit Praag waarin
de navolgende zin bijzonder
opviel: „Het meest getroffen
werden echter de mensen in
hun geloof na 40 jaar commu
nistisch regiem. Ze werden
aangespoord om uitsluitend en
Taxichauffeurs die dinsdan jl naar de zin van de politie niet snel genoeg de blokkade ophieven, werden uit hun auto getrokken
alleen aan materiële zaken
waarde te hechten. Maar die
zijn slechts van voorbijgaande
aard". Welnu: ik bezocht in
april van dit jaar de stad Brno.
En bezocht de avondmis van
maandag om 16.30 uur. Dat is
dan de derde H.Mis van die
dag (vroegmissen om 6.30 en
7.30 uur). De kerk van de Rim-
kat Farni Urad u Sv. Tomase
bevat (schat ik) zo'n vijfhon
derd plaatsen. Daarvan zijn er
zeker driehonderd bezet. En
niet alleen oude mensen. Nee.
Je ziet er kleine kinderen,
werkmensencharmante jon
ge vrouwen, kortom alles én ie
dereen is er aanwezig. De
priester komt het altaar op met
- je gelooft je ogen niet -
zo'n twintig misdienaars, de
helft jonger dan 15 jaar, de rest
zo van* 15-25 jaar. Het orgel
speelt. Er wordt gezongen.
Hoewel ik geen woord Tsje
chisch spreek kan ik de Mis
goed volgen, met uitzondering
natuurlijk van epistel en evan
gelie. De volgende dag 's mor
gens de Mis van 7.30 uur be
zocht Nu zijn er 'maar' hon
derdvijftig tot tweehonderd
mensen aanwezig met 'slechts'
vier misdienaars. Lieve men
sen. als ik dat zie en ik lees dan
dat ook onze Kerk in dat land
moeilijkheden heeft na veertig
jaar atheïsme, dan vraag ik me
in gemoede af: „Wat is er dan
toch in ons land aan de
hand?".
Ik zou het gezicht van onze
pastoor wel eens willen zien als
hij al deze mensen zomaar op
een doordeweekse dag in zijn
kerk zou zien. En dat driemaal
per dag en 's zondags dan nog
eens vijf keer. Ik wens het hem
van harte toe en het is mis
schien wel eens goed als wij bij
onszelf nagaan of ook wij (en
de onzen!) niet eens wat actie
ver moeten gaan worden.
Chr. M. van Assendelft.
DEN HAAG.
Broodkunstwerk
In de krant las ik met verba
zing dat het plan 'Broodkuns
twerk in de Noordzee' door
gaat. Het zou toch een schande
zijn om 20.000 broden in de
Noordzee te dumpen. Vele
mensen, ook in Europa, heb
ben weinig of geen brood. Wij
gelukkig wel. Maar we mogen
ons dagelijks voedsel niet ge
bruiken om een idee fixe te on
dersteunen. Het zou een grote
schande zijn als dit zou door
gaan. Daarom met klem pro
test hiertegen. Ik hoop dat de
initiatiefnemer. Ron Peper
kamp. tot betere gedachten
gaat komen en dat minister
Maij-Weggen haar standpunt
- dat dit broodoffer niet mag
doorgaan gestand zal blij
ven.
Br. Piet Rooijackers,
DELFT.
Westlandia
De RK Voetbalvereniging
Westlandia hield een voetbal
toernooi op eerste Paasdag.
Wie had dat twintig of dertig
jaar geleden gedacht? Sommi
gen zeggen misschien: „Ja. tij
den veranderen". Maar de
tijden zijn wat we ervan ma
ken. Gaan christenen, gaan ka
Het sterk verwaarloosde orgel van het kerkje in Brezi
FOTO MILAN KONVAÜNKA
tholieken nu hun kinderen
verhinderen op de eerste Paas
dag naar de kerk te gaan?
Gaan ouders zelf verhinderen
het grootste feest van de chris
tenen. de Verrijzenis van hun
Heer, met hun gezin samen te
vieren? Waardoor laten zij zich
leiden? Waarvoor zetten zij
zich in? Welke prioriteiten
stellen zij? Niet alleen als vica
rissen van een bisschop, maar
met name als geboren en geto
gen Westlanders zeggen wij:
..Westlanders, weest zuinig op
uw geloof en laat uw katholie
ke gezinnen niet uit elkaar
spelen! Er staan al genoeg jon
geren buiten spel".
W. van Paassen
J Zuidgeest,
Vicarissen van
de bisschop van
ROTTERDAM.
ANC
De huidige Zuidafrikaanse
apartheid behoort te worden
afgeschaft, maar moet niet
worden vervangen door een
nieuwe apartheid. Afgaande
op berichten in deze krant ge
durende een langere periode
zou men de indruk kunnen
krijgen dat Mandela en zijn
ANC racistisch en ondemocra
tisch zijn. Ik doel hier onder
meer op het regelmatig uiten
van de wenselijkheid van een
zwarte meerderheidsregering
en op het feit dat Mandela c.s.
uit zijn op een parlement van
één Kamer, waarvan de leden
worden gekozen volgens het
achterlijke. in Nederland
reeds in 1917 afgeschafte, dis
trictenstelsel, zoals dit onder
FOTO'S: STEPHEN EVENHUIS
meer nog in Engeland wordt
gehanteerd. Hierbij zouden de
blanken geen of weinig zetels
krijgen, zoals ook D66 prak
tisch geen zetels zou kunnen
krijgen als in ons land dit stel
sel nog zou gelden. Ik denk
ook aan het feit dat men niet
wil dat zwarten lid worden van
de Nationale Partij van presi
dent De Klerk, terwijl het ANC
zo ongeveer op de communist
Joe Slovo en de ontploffïngs-
deskundige Klaas de Jonge na
uit niet-blanken bestaat. Hét
ANC-kantoor in Amsterdam
zou wat moeten publiceren om
bovenvermelde indruk weg te
nemen.
A.P.Th, van Mulbregt
DELFT.
UNCED
Alle pessimistische geluiden
ten spijt, heeft de wereld-mi
lieuconferentie alle kans van
slagen indien onze regering de
macht van Amerika zou trotse
ren, door in Rio de 'American
way of life' zonder enige terug
houdendheid ter discussie te
stellen. Daarmee kwijt zij zich
niet alleen van haar primaire
taak. 'het opkomen voor de
zwakken' (Derde Wereld en
milieu), maar geeft zij boven
dien blijk van realiteitszin. Zo
langzamerhand is het immers
voor een ieder duidelijk dat de
Amerikaanse - door geld ge
domineerde - levensstijl de
bet is aan veel van de proble
men en het daaruit voortvloei
end onrecht! Het schrijnende
onrecht, waar het in Rio in we
zen om draait, dat nu eenmaal
niet met geld maar alleen met
recht te bestrijden is. Met
name doel ik daarbij op het
recht zoals dat is neergelegd in
de wereldwijd onderschreven
'Universele Verklaring van de
Rechten van de Mens'. De bo
ven elke discussie verheven
morele standaard die. in tegen
stelling tot de volkomen onbe
trouwbare financiële stan
daard. bij uitstek geschikt is
de koers van de VN-conferen-
tie te bepalen. Deze zal daar
door niet op een fatale misluk
king, maar op een doorslaand
succes uitdraaien, omdat de
niet omstreden mensenrech
ten-koers automatisch leidt tot
een 'gezamenlijke, niet com
merciële aanpak van de ge
meenschappelijke wereldpro
blemen'. Een eendrachtige,
vruchtbare aanpak waarmee
tegelijkertijd het onrecht, dat
niet los is te zien van het mys
tieke geldwezen, adequaat
wordt bestreden. Mocht deze
Nederlandse inbreng op de
eco-top aanslaan, dan zal dat
ongetwijfeld een radicale om
slag van de wereldpolitiek in
luiden, met de daarbij beho
rende wisseling van de wacht.
Begrijpelijkerwijs zal dit ten
koste gaan van niet geringe ge
vestigde belangen, maar daar
zullen onze kinderen en kinds
kinderen zeker wel bij varen.
Wouter ter Heide.
LANGENHOLTE.
Legbatterij-kip
Ik zit in een cel, levenslang. Ik
ben onschuldig. Ik kan mij
nauwelijks bewegen, want dan
bots ik tegen anderen aan. Ik
heb niets om op te zitten. Ik
kan nooit rustig slapen. Ik heb
niets om mij te vermaken.
Daglicht en lekker wat buiten
lopen, zijn mij ontroofd. En als
ik mij niet dood-leg, dan sterf
ik wel langzaam van overspan
ning en verdriet. Ze zeggen dat
ik geen dier meer ben, maar
een ding: een landbouwpro-
dukt. Op de dozen waarin mijn
eieren worden verpakt zou
men naar waarheid in grote
zwarte letters moeten zetten:
marteleieren. Kwamen ze
maar eens kijken, de beslis
sers over mijn lot dat te wreed
voor woorden is. Dan zou hun
geweten gaan schroeien en de
goeien onder hen zouden hun
hart laten spreken en met een
paar pennestreken mijn be
staan leefbaar en plezierig ma
ken. Altijd droom ik ervan te
zijn zoals ik bedoeld ben: dan
loop ik in de zon en heb ik ge
noeg vrijheid om fijn rond te
scharrelen. En dan maak ik
plezier met de anderen. Maar
dan word ik weer wakker: ik zit
in een cel. levenslang. Mijn
misdaad is dat ik geboren ben
als onschuldige kip.
Ella E. Beekman.
DEN HAAG.
