teen boodschap
an kamerleden
aet heimwee
J
„Als je
Scheps kon
bijhouden
wasje
een super
stenograaf
Somxuit
NIEUWBOUW TWEEDE KAMER
KAMERBEWONERS
meivoorzitter Deetman
ZATERDAG 25 APRIL 1992 PAGINA 35
ook moeten blijven vergade
ren en geen nieuwe zaal
moeten bouwen".
Klein grut
Klopt het dat het presidium al
veel klachten over het nieuwe
gebouw heeft gekregen? Zo
zouden sommige leden er be
zwaar tegen hebben dat er
geen gordijnen hangen langs
de glazen 'Wandelgang' achter
de vergaderzaal. Ze vrezen dat
ze daardoor te veel te kijk zul
len lopen.
Deetman: ..Ik noem dat het
kleine grut. De afgelopen
maanden is er van alles ge
schreven: over de gordijnen
langs de omloop, over de self
service in het restaurant, over
te gladde tegels in de hal. over
de kleedjes En dan zeg ik:
ja. het is nu eenmaal een
nieuw gebouw. Het is net als
wanneer je naar een ander
huis gaat Er zijn dingen die
meevallen en dingen die te
genvallen. Sommige dingen
verander je meteen en andere
stel je nog even uit. Zo gaat het
ook met dit gebouw en zo is het
ook met die gordijnen. Het is
niet mijn oogmerk om de Wan
delgang met gordijnen te be
hangen. Maar het is natuurlijk
wel nuttig als er iets dicht kan.
Bij grote acties en demonstra
ties sloten we op het Binnen
hol de gordijnen ook weieens
en kregen de kamerleden het
verbod zich te vertonen. Dat
wil niet zeggen dat eventuele
gordijnen langs de Omloop al
tijd dicht zullen moeten, in het
geheel niet. Onze lijn is open
heid".
- Zijn er al klachten over de
nieuwe vergaderzaal?
..Na 28 april zullen we daarover
ook opmerkingen krijgen,
daar ben ik van overtuigd. Ik
kan nu al aanwijzen welke din
gen aanvankelijk zullen tegen
vallen maar die over een hall
jaar toch blijken mee te vallen.
Ik denk niet dat we majeure
problemen zullen krijgen. De
akoestiek bijvoorbeeld is heel
goed. De sprekers zijn zonder
geluidsinstallatie tot in alle
hoeken goed te verstaan, ook
op de tribune. Dat vind ik
knap. want je weet het met a-
koestiek nooit".
- Waar komen straks de demon
straties? Op de Hofplaats, het
plein voor en onder de nieuwe
vergaderzaal'.'
..Onze voorkeur ligt bij het
Binnenhof. Daar zitten parle
ment en regering. Daar zetelt
ook de minister-president.
Binnenhof la blijft het officië
le adres van de Tweede Kamer.
De WD blijft daar gehuisvest,
enkele andere fracties zullen
er gehuisvest worden en het
presidium idem. De minister
singang blijft ook aan de Bin
nenhof-kant. Bovendien staat
in de hal van nummer la het
monument voor de gevallenen
en dat gaat daar niet weg".
..De Hofplaats moet meer een
gezellig en ludiek karakter
krijgen, met het café 'Speakers
Corner', een terrasje en een
grote bank waar men desge
wenst op kan klimmen om zijn
mening te berde te brengen.
Maar ja, wie weet hoe het zal
gaan. We moeten maar afwach
ten".
- Een parlement is niet alleen
een gebouw maar in de eerste
plaats een verzameling men
sen. Beslaat de Tweede Kamer
over twintig jaar nog in deze
vorm'' Of is zij dan een soort
provinciale stalen van Europa
geworden''
„Natuurlijk zullen er straks
nog meer besluiten genomen
worden in Brussel. Maar het is
niet zo dat we daar niets over te
FOTO STEPHEN EVENHUIS
zeggen zullen hebben. We zit
ten er immers zelfbij. Ik denk
zelfs dat de situatie in sommi
ge opzichten beter wordt. Men
gaat er nu zo gemakkelijk aan
voorbij dat Nederland een
klein land is en zich daarom al
tijd al moest conformeren aan
wat de grotere landen doen.
We hadden misschien de illu
sie dat we tot dusver autonoom
waren, maar in werkelijkheid
waren we dat op een aantal be
langrijke punten niet. De dis
contoverhogingen in Duits
land vormen daarvan nog
steeds het mooiste voorbeeld.
Daar gaan we bijna automa
tisch in mee".
..Maar zoals ik zei. we zitten er
wat de EG betreft zelfbij en we
hebben invloed. Wie had een
paar jaar geleden durven den
ken dat een Nederlandse mi
nister van buitenlandse zaken
veelvuldig naar Joegoslavië
zou gaan om te bemiddelen.
Ja, dat heeft soms consequen
ties. Als onze minister iets zegt
over de erkenning van Mace
donië, dan gebeurt er wat in
Griekenland".
- We zitten er zelf bij in Brussel.
Dat wil zeggen: de regering,
maarniet de Tweede Kamer.
„Tja. daar zullen we iets op
moeten bedenken. Misschien
moet het maar zo worden dat
een minister of staatssecreta
ris die in Brussel iets van plan
is. vóóraf in de Tweede Kamer
verantwoording komt afleg
gen. Dat doen we nu ook al als
het om zeer belangrijke bin
nenlandse zaken gaat. Die lijn
zie ik wat Europa betreft wel
doorgetrokken worden".
Bedaagd zooitje
- Wat vindt u van de kwaliteit
van de huidige kamerleden?
Uw fractiegenoot Gualthérie
van Weezei heeft het over een
bedaagd zooitje. De meerder
heid zit om half acht 's avonds
met pantoffels aan voorde tv.
..Er wordt hier heel hard ge
werkt. Ja. ook buiten kantoor
tijd. Maar ik geef toe: als je
veel reist, wil je wel eens een
avond bij moeder de vrouw zit
ten. Toch is die beeldvorming
van Van Weezei niet juist. We
hebben wel een probleem als
het gaat om de afstand tussen
kiezer en gekozene. De kamer
leden moeten zich realiseren
dat de kiezers niet vanzelf in
teresse krijgen in politiek. Dat
kan men niet alleen via de me
dia bewerkstelligen. Men zal er
zelf op uit moeten
„Veel kiezers vinden het leuk
een politicus in het wild te zien
en verbaal te kunnen aanval
len. Decennia lang hebben we
veel investeringen gedaan in
het onderwijs. Dat heeft de
mensen mondiger gemaakt.
Was bijvoorbeeld het gemid
delde CDA-lid vroeger volg
zaam. nu zegt hij al gauw: ik
ben het niet met u eens. Hij
heeft een zelfstandig oordeel
en wil zijn politicus daarover
bevrógen".
..Daarom vind ik het een goed
idee een regionale component
in ons kiesstelsel te brengen.
Zoals het Duitse systeem van
een beperkt districtenstelsel.
Dan breng je tijdens kamer
verkiezingen twee stemmen
uit. ëén op een nationale kan
didaat en één op een regionale
kandidaat We hebben een
'mixture' nodig in de politiek
van generalisten en mensen
die de regio afsjouwen We
wachten nu op het advies daar
over van de commissie-De Ko
ning. Ik hoop dat die moedig
zal zijn. Daarna zal het nog wel
een paar jaar duren eer de
Kieswet in die zin gewijzigd is.
Dat moetje ook niet in een jaar
willen doen want dan maak je
grote brokken".
Saam Harrie Stegeman
-eeftijd: 50
•functie: Onderdirecteur
tenografische dienst
Het verhaal van een
'kamerbewoner',
opgetekend door
Dick van Rietschoten
„Nee hoor, het afscheid van de oude verga
derzaal valt me niet zwaar. Er komt natuur
lijk wel een beetje weemoed bij kijken,
want ik heb in die ruimte ontelbare debat
ten gestenografeerd, variërend van afschu
welijk saai tot enorm spannend of emotio
neel. Maar het nieuwe gebouw is voor ons
stenografen een enorme vooruitgang: rui
mere werkplekken en een stel vergaderza
len met een prima akoestiek".
„Je hoort wel eens mensen die zich afvra
gen waarom stenografen nu eigenlijk no
dig zijn. Die denken: je kunt toch gewoon
elk debat op de band opnemen en later uit
tikken? Ja. dat zou in principe kunnen.
Maar in de eerste plaats duurt het dan te
lang eer er een schriftelijk verslag van een
debat beschikbaar is, ten tweede kan de
techniek altijd falen en ten derde maken
wij niet alleen een woordelijk verslag van
wat er gezegd wordt, maar treden we ook op
als een soort corrector. Het is onze taak om
te zorgen dat er fatsoenlijk Nederlands in
het verslag komt te staan".
„In 1961, toen ik net een jaar m'n hbs-diplo-
ma op zak had, hoorde ik dat er in de Twee
de Kamer een schreeuwende behoefte was
aan stenografen. Dat leek me wel aardig
werk. dus ik meldde me aan als leerling
stenograaf. De opleiding viel me erg mee.
Het was de tijd dat er bij wijze van spreken
elke week een debat over Nieuw-Guinea
werd gehouden. Dan had je bijvoorbeeld
lange dialogen tussen Luns en het PvdA-
kamerlid Jacques de Kadt. Die twee spra
ken gelukkig niet zo snel, dus ik kon het
dan aardig bijbenen".
Vuurproef
„Er waren uiteraard ook wel eens moeilijke
momenten. In mijn eerste jaren bestonden
er bijvoorbeeld nog geen interruptiemicro
foons. Er werd herhaaldelijk iets uit de
banken geroepen of de opposanten rukten
op naar het spreekgestoelte. Dan moest je
vaak je oren op steeltjes zetten en heel
goed opletten wie wat zei. zeker als er door
elkaar werd gepraat".
„De vuurproef voor leerlingen uit de jaren
zestig was altijd het stenograferen van het
PvdA-kamerlid Scheps. Die man kon zo
watervlug spreken! In m'n eerste leerling-
jaar zei m'n baas eens tegen me: "Zo dade
lijk komt Scheps aan het woord. Als je die
goed op papier krijgt, geef ik je zo een vaste
aanstelling'. Dat liet ik me geen twee keer
zeggen. Ik rende de vergaderzaal binnen
en ging bij de dienstdoende stenograaf zit-
Harry Stegeman op zijn werkplek
ten. Nou, dat werd een wel erg koude dou
che. Iedereen lachte zich rot omdat ik het
niet redde Achteraf bleek het een vaste
ontgroeningsgrap te zijn die bij iedere leer
ling werd uitgehaald. Ja. als je Scheps kon
bij houdenwas je een super-stenograaf!
„Nee, tegenwoordig is er geen enkele poli
ticus meer waar ik het qua stenograferen
moeilijk mee heb. Kwestie van routine hè.
Ik let nu vaak meer op de manier waaróp
iets wordt gezegd. Ik kan me soms gewel
dig ergeren aan oeverloos geklets met veel
jargon erdoorheen. Vreselijk! Echt boeien
de sprekers heb ik helaas maar weinig
meegemaakt. Maarten Schakel was er zo
eentje. Marcus Bakker ook natuurlijk. En
Hans van Mierlo. Lubbers vind ik trouwens
ook heel goed. maar daar denkt lang niet ie
dereen zo over".
Spannend
..Als een debat spannend is. vind ik het
jammer dat je er als stenograaf alleen maar
flarden van meemaakt. De Nacht van
Schmelzer in 1966 heb ik helaas gemist. Ik
FOTO: MILAN KONVALINKA
voelde me die dag grieperig en ik meldde
me ziek. Later heb ik de haren uit m'n
hoofd getrokken uit spijt dat ik er niet bij
was".
„Tijdens de Avond van Voorhoeve in 1989.
toen het tweede kabinet-Lubbers ten val
kwam, was ik er wèl. Een thriller-achtige
sfeer heerste er toen. Voorhoeve begon
heel onderkoeld, maar na een poosje voel
de iedereen dat er meer aan de hand was.
Op een gegeven moment leefde het hele
gebouw mee. Het gonsde in alle uithoeken:
'Dit gaat fout. dit gaat fout'. Een prachtige
herinnering. Eén van de vele. De debatten
met Van Agt over de Drie van Breda en la
ter over de ontsnapte oorlogsmisdadiger
Menten, ook dat waren gebeurtenissen die
altijd in m'n hoofd blijven".
„Ik lijk langzamerhand een kamersteno
graaf voor het leven te zijn geworden. Er
zijn mensen die. nadat ze een paar jaar als
stenograaf hadden gewerkt, heel wat an
ders zijn gaan doen. Sommigen brachten
het zelfs tot grote beroemdheid. Drees
werd wethouder, minister en premier.
Charles Dickens werd schrijver. Maar ik
vind het wel best zo".
rer en daar Troelstra Nou.
ik denk dat als ik aan die colle
ga's had gevraagd: waar ston
den die grote mannen dan pre
cies. dat ze het antwoord schul
dig waren gebleven. Dat komt
doordat de inrichting zo vaak
is veranderd. De vloer is er na
de oorlog ingekomen, het hui
dige meubilair is van de jaren
vijftig, de balkons zijn in die
tijd verbreed en zo zou ik nog
wel even door kunnen gaan".
Aan het einde van deze argu
mentatie wijst Deetman er bo
vendien op dat de oude verga
derzaal niet verloren gaat. Zij
zal nog wel degelijk verder ge
bruikt worden. Ja. ja. sputte
ren wij tegen, maar wel in een
heel andere gedaante, als mul-
ti-fuhctionele ruimte.
Deetman: „Nou ja het is zo
dat de vloer weer gelijk wordt
gemaakt, maar dat was-ie tot
de jaren vijftig ook. De balkons
worden weer kleiner, maar dat
was vroeger ook al zo. Ja. en er
komt ander meubilair. Maar
het blijft wel de historische
ruimte. En bedenk wel: in de
vorige eeuw is er een periode
geweest dat de parlementa
riërs in deze zaal gewoon op
stoelen dus echte zetels -
zaten, dat de troon van de ko
ning in deze zaal stond en dat
de jaarlijkse opening van de
Staten Generaal in deze zaal
plaatsvond. Kortom, ik heb wel
gevoel voor historische argu
menten. maar dan zeg ik met
Churchill: dan hadden we hier
op hun schreden te kunnen te
rugkeren.
Het gaat hier om de club van
oorspronkelijk 76 leden die het
manifest van de PvdA'er Ste-
merdink hadden getekend
voor het behoud van de zaal
met de groene bankjes, voor
het geval men daar ooit heim
wee naar zou krijgen. Maar
succes was hun niet vergund.
Het presidium van de Kamer
oefende zoveel druk op een
aantal wankelmoedige geesten
onder de 'Stemerdinkianen'
uit dat de meerderheid een
minderheid werd. Moest dat
nou echt zo?
Tweede-Kamervoorzitter Wim
Deetman. oud-minister van
onderwijs maar inmiddels mis
schien nog beter bekend als de
kampioen van de nieuwbouw,
is duidelijk voorbereid op deze
vraag. Heel gedecideerd zegt
N 'T HOUT
in koningin Beatrix,
Claus en kroonprins
m-Alexander hoogst-
onlijk bij de officiële
ing aanwezig, niet
londerdvijftig leden
.e Tweede Kamer be
en volgende week
lag met evenveel ani
le nieuwe vergader-
f,
kleine zestig man moet
en dat die moderne ko-
i luwe schelp dezelfde ar-
c rreugde zal geven als de
>gpde groene 'wildebees-
uin'. Zij hadden het liefst
eie ouwe zaal achter de
A gehouden om eventueel
hij: „Natuurlijk had men het
recht de oude zaal met de
bankjes te behouden. Maar te
zelfdertijd diende men zich
ook te realiseren dat er beslui
ten waren genomen en dat dat
nu eenmaal verplichtingen
schept. Wat zou de Kamer ge
zegd hebben als een minister
zich niet aan besluiten zou
houden? Dan was Nederland
te klein geweest. Er zou schan
de zijn gesproken van een der
gelijk jojobeleid. Tweede-Ka
merleden hebben de plicht de
criteria die ze voor anderen
aanleggen ook voor zichzelf te
hanteren".
Kamervoorzitter Deetman: „De Kamer heeft er zelf altijd bijgezeten".
bouwplannen zouden zijn.
Ook voor dat argument was
Deetman niet gevoelig. „De
Kamer heeft er zelf altijd bijge
zeten. Dat kan dus nooit een
alibi zijn om nu van mening te
veranderen. Aan dat soort ar
gumenten heb ik echt geen
boodschap. Ik geef toe dat ik
dat makkelijk kan zeggen
want ik zat toen niet in de Ka
mer. Bovendien is men inder
tijd niet echt overvallen. Er is
over gedebatteerd en stevig
ook. Niet zomaar op een ach
ternamiddag".
Historie
Is Deetman ook niet gevoelig
voor historische argumenten'7
In Londen heeft men de oude
vergaderzaal van het Lager
huis na het bombardement
van de Duitsers precies zo
weer opgebouwd. „Ja", zegt de
kamerpraeses met een fijn
glimlachje, „maar er is een
groot verschil met de situatie
in Londen. In die zaal verga
dert het Lagerhuis nog steeds.
Het is geen museumpje gewor
den. Dat zou hier wel gebeurd
zijn. Als we naar de nieuwe
zaal waren verhuisd zou onze
oude zaal een stoffige bedoe
ning geworden zijn".
„Ja. zeiden sommige kamerle
den dan. maar je had er klas
sen en andere groepen kunnen
rondleiden. En dan had je kun
nen zeggen: hier stond Thor-
becke. daar Groen van Prinste-
van Schmelzer (1966): de oude zaal in vol bedrijf.
Veel kamerleden beklaagden
zich echter over het feit dat zij
nooit een echte keus hebben
gehad. De PvdA'er Dick Dol
man, de voorganger van
CDA'er Deetman. zou in zijn
voorzittersperiode als een
stoomwals over hen heen ge
gaan zijn. En mede daardoor
zouden ze zich nooit gereali
seerd hebben wat de uiteinde
lijke effecten van de nieuw-
fp
ARCHIEFFOTO
1
