p
ll
mal
Ie
„Je zit allemaal voor je eigen loon op straat"
'Gone With the Wind' houdt
Amerika stevig in z'n greep
PORTRET VAN ZO MAAR EEN TAXICHAUFFEUR
Ceidóc Somotrt'
ZATERDAG 25 APRIL 1992 PAGINA 31
door
KARIN SWIERS
DEN HAAG „Toen ik kwam
solliciteren als taxichauffeur
stonden er allemaal van die
mooie Amerikanen in de garage.
Ik zag het al helemaal zitten. La
ter bleek dat deze gewoon voor
een onderhoudsbeurt in de gara
ge stonden. Ik kreeg een een
oude Opel Record mee. Ik
dacht, dat heb je weer lekker
slim gedaan".
Han Erades (24) is inmiddels vijf jaar
verder en rijdt in een Opel Omega voor
het Haagse taxibedrijf Van den Berg.
Zijn wagen is nog geen anderhalf jaar
oud. de teller staat op ruim 120.000 ki-
lometer. „We doen hooguit drie jaar
net de auto's. Dan worden ze verkocht,
lenminste als er nog wat van over is.
Meestal redden ze het niet hoor. Ze
worden regelmatig platgereden. Ik heb
een collega gehad die haalde de twee
maanden nog niet eens met zijn nieuwe
auto. Hij ging onder een trailer door".
De klant die naar Monster moet, komt
opeens tot leven. „Nou dan heb je toch
een mooi coupeetje, of hoe heet dat,
een cabriolet". Han knikt bevestigend.
,.Maar die gozer is er zelf ook niet goed
van afgekomen. Hij is nog steeds de
weg kwijt".
„Effe stout doen". Han steekt een bre
de weg over, duikt in de ruimte tussen
twee rijen voor het stoplicht wachtende
auto's. En komt zo in het voorsoorteer-
vak voor rechtsafslaand verkeer te
recht. Niemand kijkt ervan op. „Ik heb
in vijf jaar pas twee grote ongelukken
gehad. Mijn eerste forse aanrijding was
mijn eigen schuld. Er kwam een dikke
BMW met een rotgang van rechts aan
rijden en ik verleende geen voorrang.
Toen was mijn auto dertig centimeter
korter geworden. Mijn auto was net ge
maakt, nog geen week gespoten en to.en
reed een Turk in een transitbusje ach
teruit tegen me op. Tegen mij bekende
hij schuld, maar toen de politie kwam
ontkende hij opeens. Wacht maar, zei
een agent tegen me. En ja hoor, toen hij
zijn wagen startte, stond hij dus nog in
zijn achteruit. Bingo".
Asociaal
Aangekomen in Monster wijst de klant
de weg. „Kun je me hier neerknallen bij
die lantaarnpaal. Ernaast dan. niet
erop ".grapt hij.
„Ik kan me voorstellen dat het publiek
ons asociaal vindt. Dat ze denken dat
we boven de wet staan. Maar ze moeten
zelf maar eens een matindje met een
taxi gaan rijden. Dan weten ze hoe het
eraan toegaat, hoeveel kosten een ei
gen baas heeft. Vroeger was er geen
taxivergunning te krijgen. Ze weTden in
Den Haag onderling verkocht voor der
tig- tot veertigduizend gulden. Bij de
provincie willen ze nu opeens vergun
ningen uit gaan geven. Voor maar
tweeduizend gulden. En Den Haag is al
veel te vol. Je hebt te veel concurrentie.
Het is toch niet normaal dat je hier vier
grote taxicentrales- hebt. En allemaal
gunnen ze elkaar niks. Dat heb ik ook.
Je zit allemaal voor je eigen loon op
straat. Ik zit niet op de sociale dienst te
wachten. Daar wil ik niet van profite
ren".
„En dan willen ze binnenkort ook nog
een tariefsverhoging doorvoeren van
vier procent. Iedereen denkt dan hele
maal: de groeten, ik ga lekker met de
tram. Dan duurt het maar wat langer".
Hij rijdt twee standplaatsen voorbij.
Vol. Ook de standplaats bij het Con
gresgebouw is druk. „Ik zet hem er ge
woon achter. Alhoewel. Daar staat 'er
eentje zijn auto te wassen, dat is een
slecht teken. Ik rij maar de hele stad
door, wat kan mij het. schelen. Het is
vandaag een slechte dag. Ik ben van
morgen om acht uur begonnen. Het is
nu drie uur in de middag en ik heb pas
zeven ritjes gehad. Op een goede zater
dagavond heb ik wel vijfentwintig ritjes.
Daar zitten ook grotere ritten buiten de
stad bij. De Haagse mensen gaan op
stap. dan mag het wat kosten. Als je
echt wil verdienen, dan moet je elk
weekeinde gaan rijden. Ik heb twee jaar
nachtdiensten gereden, toen heb ik ook
goed verdiend. Maar ja, dan krijg je
verkering hè, dan is het niet leuk als je
nooit thuis bent. Ik heb nu wisseldien
sten, een week dagdienst, een week
nachtdienst".
Gokkast
Na een half uur rondrijden vindt Han
een standplaats die rustig is. Hij draait
een shaggie. „Vijf jaar geleden waren
de standplaatsen vaak leeg. Ook ge
beurde het wel eens dat ik niet eens een
standplaats hoefde op te zoeken. Had
den ze tweehonderd vooruitbestellin
gen. Nou, dat heb ik de laatste vier jaar
niet meer gehoord. Het is echt slechter
geworden". Voor zichzelf beginnen
durft Han niet. Bovendien heeft hij het
naar zijn zin bij het bedrijf. Hij leegt na
elke werkdag trouw zijn portemonnee
bij de baas. Van de inhoud ziet hij 33
procent terug. Afhankelijk van de fooi
en verdient hij zo'n tweeduizend gulden
netto per maand. „Mijn vriendin werkt
ook. Ik heb geen schulden en ik kan op
vakantie. Je moet met geld kunnen om
gaan hè. Soms heb je veel contant geld
bij je. Dan is het verleidelijk om een
bakkie te gaan doen en een knaak in
een gokkast te stoppen. Er zijn er die
zetten de auto opzij en gaan spelen. Ik
vind het af en toe leuk, maar ik vergok
hooguit een tientje. Sodemieter op zeg,
ik ga er geen zestig piek ingooien. Dan
heb ik niks meer verdiend".
„Als taxichauffeur heb je een hoop vrij
heid. Je kan het net zo leuk maken als
je wil. Het hangt ervan af hoe je je op
stelt tegen de klanten. Ben jij chagrij
nig. dan zijn de klanten ook niet gezel
lig. Ik loop ook wel eens te schelden.
Als ik twee uur op een standplaats heb
staan wachten op een rit. En ik krijg er
dan een van zes gulden. Als ik daarvoor
ook nog met een hoop koffers en tassen
moet sjouwen, is het echt een uienrit.
Krijg je er zo twee achter elkaar dan
komt het de hele dag niet meer goed.
Natuurlijk gebeuren er dingen die niet
door de beugel kunnen. Er zitten jon
gens bij die wat op hun kerfstok heb
ben. Maar de meesten zorgen toch ge
woon voor hun gezinnetjes".
„Ik heb werk", zegt hij na contact met
de centrale via de mobilofoon. Twee
Belgische zakenlieden stappen bij het
opgegeven adres in en mengen zich in
het gesprek. „We zaten vanochtend bij
een Utrechtse taxichauffeur in de auto.
Maar we voelden ons niet veilig. Het
had een Belg kunnen zijn, zoals hij
reed. I lij sneed zo dwars door een sliert
schoolkinderen heen. Ik dacht dat ze in
Nederland meer respect hadden voor
voetgangers en fietsers dan bij ons".
Nachtdienst
Er zijn nog vijf wachtende taxi's voor
hem bij de volgende standplaats. Han
draait nog maar een shaggie. „Ik vind
de nachtdienst het prettigst. Ik begin
om een uurtje of zes. ga van zeven tot
negen eten. koffie drinken en 'Goede
tijden slechte tijden' kijken op televisie.
De dienst duurt tot vijf uur 's ochtends.
Ik ben niet echt een held, maar ik ben
ook niet bang. Dronken mensen zijn
wel eens dreigend, maar ze doen niets.
Ik ben nog nooit beroofd. En als dat ge
beurt dan zamelen de jongens geld in
onder elkaar. Ze staan altijd voor je
klaar. Als je problemen hebt. staat de
straat binnen een poep en een scheet
vol met auto's. Een collega van mij zat
laatst zijn rijtijdenboekje in te vullen.
Kom* er een gozer aan die zo zijn spie
gel eraf slaat. Andere taxichauffeurs
zijn erachter aan gegaan. Ze hebben
hem net zo lang ondersteboven boven
een gracht gehouden, tot hij de schade
betaalde".
„Overdag ga ik vrij regelmatig met
oude vrouwtjes boodschappen doen.
Winkel in, winkel uil met de oudjes aan
mijn arm. Soms stel ik voor om zelf de
boodschappen voor ze te doen. Het
maakt ze niet uit dat het geld kost, als
ze maar geholpen worden. Een taxi is
de enige manier voor ze om de deur uit
te kunnen. Ze zijn te slecht ter been om
met de bus te gaan. Als ze klaar zijn. rij
ik de stoep op en zet ze zo voor het por
tiek af. Soms hou je er nog wel eens een
doos koekjes aan over".
Rambo
De centrale geeft door dat er een klant
is voor de 'abonneetaxi'. Een service
die net een maand oud is. Wie zich voor
vijftig gulden per jaar als abonnee op
geeft. wordt voor een tientje per rit
overal in Den Haag afgezet. Vaak zijn
het de oude 'rekeningrijders' die er ge
bruik van maken. Voor vaste klanten
wordt een bijnaam verzonnen. I lan
gaat de klant („Ze noemen hem alle
maal Rambo, maar vraag mij niet waar
om") halen en parkeert uitgebreid dub
bel. Onderweg, wachtend in de file voor
het stoplicht wijst hij opeens naar
rechts. Een collega neemt de stoep en
het fietspad. „Dat doen we allemaai wel
eens hoor. Als ik een bestelling krijg,
moet ik in tien minuten bij de klanten
zijn. Anders worden ze boos. Soms heb
je ook van die spoedritten voor zieken
huizen. Moet een operatiezuster zo
snel mogelijk worden afgeleverd. Of
mensen die een trein of een vliegtuig
moeten halen. Dan loop je het risico
dat je een boete krijgt voor te hard rij
den. Wij krijgen net zo gemakkelijk een
bekeuring als ieder ander".
Het is vijf uur. De dienst van Han zit
erop. Zijn laatste rit bestaat uit het op
halen van een collega. Zijn Opel Ome
ga moet hij weer afstaan. De wagen
gaat de nachtdienst in.
Andermaal heeft een
betrekkelijk kleine groep taxi
chauffeurs deze week een deel
van het land op stelten gezet. Na
eerdere blokkades van Schiphol
en van NS-stations zorgden
dinsdag acties in Den Haag en
Rotterdam voor een harde
reactie van de politie. Het was
vooral het vergunningenbeleid
van de provincie Zuid-Holland
dat door woedende taxi
chauffeurs op de korrel werd
genomen. De chauffeurs, in
meerderheid eigenrijders (één-
of tweepersoonsbedrijfjes),
vinden dat er te veel nieuwe
vergunningen worden verstrekt,
die bovendien meestal in handen
komen van grotere taxi
bedrijven die hun wagenpark
willen uitbreiden. Dat gaat ten
koste van het werk van de
eigenrijders die daarnaast door
een veranderde regio-indeling
ook al de concurrentie van
collega's uit randgemeenten
moeten dulden.
De ME moest er
dinsdag aan ie pas
komen om de
taxiblokkade te
breken.
m FOTO: STEPHEN
FIFNHUIS
het geesteskind van Margaret Mitchell
nog steeds in de Amerikaanse media
krijgt. Wat bijvoorbeeld te denken van
een tv-documentaire waarin een uur
lang op 'prime time' zwart-wit beelden
worden getoond? Of een dag later de
wervingsactie van een ander tv-station,
dat de hele dag probeert om met attri
buten die met Gone With the Wind te
maken hebben zieltjes te winnen.
Honger
„Gone With the Wind is een deel van
onze cultuur gewordenzegt John
H. Ott, directeur van de Atlanta Histo
rical Society. „Het l.oew's Grand Thea
tre is inmiddels verdwenen, de filmpre
mière is geschiedenis, maar Gone With
the Wind zal altijd bij ons zijn".
In Atlanta zien de bewoners iedere dag
nog een stukje tastbaar bewijs van het
feit dat Margaret Mitchell een stadge
note was. Haar huis staat er nog steeds.
Zwaar vervallen en onooglijk welis
waar. maar desalniettemin iets om te
koesteren. Een stukje historie om trots
op te zijn.
Idoor
GEP LEEFLANG
DUBLIN Kenneth Nix is he
lemaal verslingerd aan alles wat
met de film Gone With the Wind
van doen heeft. In zijn woon
plaats Dublin, een klein plaatsje
in de Amerikaanse staat Geor
gia, heeft hij in het piepkleine
plaatselijke museum een tijdelij
ke tentoonstelling, georgani
seerd. Daarin is onder meer de
brief te zien van Margaret Mit
chell, die hij ooit voor vijfdui
zend dollar aan zijn verzameling
kon toevoegen. Een buitenstaan
der bekruipt het gevoel van
kneuterigheid. Als idolaat fan
voelt Nix slechts trots.
Het dorp Dublin is voor die gelegen
heid uitgelopen. Een lokale feestdag
wordt gevierd en welke gelegenheid is
beter om met gepaste trots terug te
denken aan hun film? Een bedrijvig da
metje drentelt trots heen en weer. „Een
grote eer", zo krast haar stem, „dat we
de enige echte Scarlett O'Hara in ons
midden hebben". Ze doelt op Melly
Meadows. Melly 'Scarlett' Meadows,
zoals haar visitekaartje meldt. Sinds zij
uit een lange selectieprocedure naar
boven kwam. mag ze zich de officiële
Miss Scarlett van Clayton County noe
men. Het dametje van middelbare leef
tijd wrijft vergenoegd haar handen.
..De enige echte", herhaalt ze trots.
Als professionele dubbelgangster van
actrice Vivien Leigh verdient Melly
Meadows haar brood met de Gone
With the Wind-gekte, die de Ameri
kaanse staat Georgia in een ongekend
stevige greep houdt. Haar metgezel
Kenneth Nix. het evenbeeld van hoofd
rolspeler Clark Gable, wijkt geen mo
ment van haar zijde. Als initiatiefnemer
van de officiële Gone With the Wind-
fanclub. slaat hij deze herinnering on
uitwisbaar in zijn geheugen op. Keurig
in pak, een dun snorretje onder de neus
met een uitsparing in het midden. „Hij
lijkt er precies op", mompelt een van de
dorpelingen doelend op Rhett Butler
cq Clark Gable. Dankbaar wordt van de
gelegenheid gebruik gemaakt om Scar
lett en Rhett op de gevoelige plaat te
zetten. Of om zich zelf met Miss Scar
lett te laten vereeuwigen. „Je bent nog
mooier dan Clark", speelt die het spel
mee. De gelukkige smelt haast weg, bij
het zien van haar glimlach.
Mythe
De mvthe van Gone With the Wind
vindt zijn oorsprong in 1936. toen Mar
garet Mitchell de roman publiceerde en
er al voor het einde van het jaar een
miljoen exemplaren over de toonbank
gingen. Vrouwen zwijmelden weg bij
het lezen van alle romantische verwik
kelingen, mannen verslonden het boek
vanwege de verhalen over de Ameri
kaanse burgeroorlog. Binnen zes we
ken kon aan de feiten-beluste Amerika
nen al bekend worden gemaakt dat
wanneer de tot dat moment verkochte
exemplaren op elkaar zouden worden
geplaatst, een stapel zou ontstaan die
vijftig keer zo hoog was als het Empire
State Building. Mitchells vermengeling
van romantiek en oorlogsdra mat iek
werd zo goed gewaardeerd dat de
schrijfster in 1937 de Pulitzer Prijs
kreeg. Sindsdien werden meer dan 30
miljoen exemplaren van het boek ver
kocht.
Het jaar 1939 herinneren de inwoners
van de staat Georgia zich niet vanwege
het uitbreken van de Tweede Wereld
oorlog. Met grote letters staat in de
analen van de Zuidamerikaanse staat
de wereldpremière van de film Gone
With the Wind geschreven. De hoofd
stad Atlanta liep uit, om het feest rond
om Loew's Grand Theatre mee te ma
ken. Ruim 300.000 mensen juichten
hun idolen toe. wat meer was dan het
totale aantal soldaten tijdens de Ameri
kaanse burgeroorlog in de legers van
Hood. Johnston en Sherman. Drie da
gen lang was het centrum van Atlanta
tijdens de première niet bereikbaar
door de parades.
Het was overigens even behoorlijk zwe
ten geweest voor producer David Sel-
znick om de de hoofdrolspeelster voor
zijn film op tijd te vinden. Nadat Clark
Gable al was aangetrokken voor de
mannelijke hoofdrol, vielen alle vrou
welijke kandidaten af. Eerst Katharine
Hepburn. Bette Davis en Joan Craw
ford, toen veertienhonderd anderen.
Pas toen de opnames al waren begon
nen de decors van King of Kings en
van King Kong wci«den verbrand om de
vuurzee van het munitiedepot in Atlan
ta weer na te bootsen ontmoette
Selznick de Britse Vivien Leigh en kon
een zucht van verlichting worden ge
slaakt.
Kenneth Nix heeft er inmiddels een ge
woonte van gemaakt het boek twee
Gable en
Vivien Leigh in
Gone With the
Wind.
FOTO: SP
keer per jaar te lezen. Alle wetenswaar
digheden waar hij in de pogingen zijn
voortdurende honger naar Gone With
the Wind-nieuws tegenaan loopt, geeft
hij weer in de verzamelaarsnieuwsbrief,
die hij sinds 1987 maandelijks naar vijf
honderd liefhebbers verstuurt. „Onder
meer naar de Academy of Motion Pic
tures of Arts and Sciences", vertelt hij
trots; die instantie reikt jaarlijks de Os
cars uit.
Dat alles wat met Gone With the Wind
te maken heeft de Amerikanen fasci
neert. blijkt wel uit de belangstelling die
