Duo DD sterk in stilte Waag Egbert van Hees flirt met komedie CcidócSouoanl KUNSTRTV Monet-expositie in Luik verlengd Koninklijke Schouwburg als supermarkt voor theater I De voorkeur van een kunstenaar voor geweld i ZATERDAG 25 APRIL 1992 LUIK - Een expositie van werken van de Franse impressionist Claude Monet in Luik trekt veel publiek. Vrijdag werd de 100.000e bezoeker geteld. De organisatoren maakten tegelijkertijd bekend dat de tentoonstelling, die tot 10 mei zou lopen, met drie weken wordt verlengd. Sinds 10 april, toen de 60.000e bezoeker werd verwelkomd, zijn de organiserende Luikse musea uit de kosten. Voor hen is de toeloop ongekend en een aar dige bron van inkomsten Een entreebiljet kost 200 frank (circa elf gulden). De expositie omvat veertig, meest uit het buitenland afkomstige doeken, die een chronologisch overzicht geven van het werk van de belangrijkste Franse impressionisti sche schilder* 1840-1926). Ouo uO (Reijer Dorresteijn. trompet, en Jaap Derc- ksen, piano). Composities wan onder anderen Lige- ti, Greco en Vasquez Oias. Gehoord in de Leidse Waag. vrijdag 24 april. Idoor OSCAR VAN DEN WIJNGAARD Zo op het eerste gezicht is de combinatie van piano en trompet niet bepaald de aan trekkelijkste die je je kunt voorstellen. Veel vuurwerk, veel 'volharding' verwacht je, en weinig nuance. De twee leden van Duo DD spelen allebei ook bij De Volhar ding. en een deel van het programma van gisteravond kwam voort uit de school van Andriessen. Toch gaven de verschillende nummers die pianist Jaap Dercksen en trompettist Reijer Dorresteijn gisteravond speelden een aangenaam verrassende va riatie te zien. In veel werken was een duidelijke tweede ling aanwezig in snelle, agressieve en lyri scher delen. Bij Steve Martlands 'Duo' en Richard Ayres' 'Untitled' klonk in de snel lere passages naar mijn mening iets te veel de hand van de meester door: beide zijn leerling van Louis Andriessen. De structuur die in Andriessens werken altijd zo prominent aanwezig is, miste ik echter bij Martland, en nog meer bij Ayres. Het langzame deel van Martlands compositie, waarin afwisselend hoge en lage akkoor den in de piano zachtjes een kalme melo die van de trompet omspelen, was daaren tegen zeer fraai; hetzelfde gold voor de ca- dens-achtige en intense trompetsolo in het titelloze stuk van Ayres. 'Mysteries of the Macabre' van György Li- geti is een arrangement gebaseerd op zijn opera 'Le Grand Macabre'Dit stuk wekt met al zijn maracca's, scheidsrechters- fluitjes, gesis en gestamp vooral hilarisch. Muziek als burlesk vermaak, met uitroe pen als - na een orkaan van geluid - 'Wie bitte?', of - terwijl de trompettist rood aan loopt - 'Wass ist denn schon wieder?'. Het interessantst waren echter de twee werken die dit jaar speciaal voor het duo zijn geschreven: 'Tosjoe' van de Portugees Amilcar Vasquez Dias, en 'Spontaneous Combustion' van de Amerikaan José-Luis Greco. Met name het eerste deel van Dias' compositie heeft iets betoverends. als door het aanhouden van het pedaal in rusten tussen de snelle zestienden de mooiste sa menklanken zachtjes nagalmen. Of het aan het duo lag of niet was niet altijd even duidelijk, maar ook hier verloor het snelle re stuk wat van zijn eigen karakter. Mis schien een iets te Nederlandse, of liever Haagse benadering. Die speelde c gloednieuwe stuk van Greco part een bijna okestrale, symfonische o| en een prachtig lyrisch middend« dezelfde sfeer opriep als het 'Ebor certo' van Stravinski), kwam het s wegende slot te abrupt. Toch was h dit stuk dat bewees tot wat voor ui pende klankbeelden de combinatii en trompet in staat is, terwijl de v< lende delen volledig met elkaar ii wicht waren. Jammer dat in een st meer dan honderdduizend inwone meer dan tien man naar zoiets onbi - en moois - durft te komen luisterer door GÉ ANSEMS DEN HAAG - De tijd dat de Koninklijke Schouw burg in Den Haag uitslui tend toneel hu is voor een bepaald, wellicht elitair publiek was, is reeds lang voorbij. Sinds een jaar of vijf richt de schouwburg zich op een breder pu bliek. Óf om met directeur Hans van Westreenen te spreken: „De schouwburg moet het theater voor heel Den Haag worden Van Westreenen wil van zijn schouwburg een theater ma ken, waarin zowel de bewoner van Benoorden hout als die van de Schilderswijk iets van zijn gading vindt. Dit blijkt onder andere uit het abonnementen aanbod voor het nieuwe sei zoen 1992/1993. Naast de reeds bekende serie-abonnement 'Toneel, de lichte genres' zijn nu ook abonnementen ver krijgbaar voor 'Musical Show' en 'Licht-Amusement' en 'Shakespeare'. Nieuw is ook dat het Nationale Toneel in de abonnementen-reeks van de schouwburg meedraait, zowel in de keuze als in de serie- abonnementenreeks. Eei. serie-abonnement bestaat uit een reeks voorstellingen binnen een genre op een vaste' dag in de week. De bezoeker krijgt ook een vaste plaats in de schouwburg. Er is een keu ze uit 27 series. Een keuze abonnement bestaat uit ten minste vijf verschillende voor stellingen. In deze categorie zijn alle voorstellingen van de grote repertoiregezelschappen opgenomen en bestaat verder uit amusementsvoorstellin gen, opera en operette. Kort om. de schouwburg biedt voor elk wat wils. De Koninklijke Schouwburg heeft ook de middagvoorstel lingen uitgebreid. Vorig jaar was de belangstelling voor het zondagmiddag-abonnement zo groot, dat dikwijls 'nee' moest worden verkocht. Daar om zijn er bij wijze van experi ment nu ook voorstellingen op de woensdagmiddag gepro grammeerd. Verder is uit on derzoek gebleken dat de wen sen van het matinee-publiek nogal uiteenlopen. Daarom heeft de schouwburg nu vieF matinee-abonnementen in de aanbieding: 'Toneel-de lichte re genres', 'Musical Show' en 'Het Nationale Toneel' en een ruimer aanbod in het keu ze-abonnement. Vijf jaar geleden is de schouw burg met de wijziging van de programmering begonnen. Dit heeft al geleid tot een aanzien lijke groei van het publiek. Werden er vijfjaar geleden nog 2500 stoelen aan abonnees ver kocht, dit seizoen waren dat er al 25.000 Het zal duidelijk zijn dat meer publiek meer geld in het laatje brengt. Toch is dat volgens Hans van Westreenen niet het hoofdmotief voor de verande ringen. Het belangrijkste mo tief is voor hem dat de schouw burg, een gemeentelijke in stelling. er voor iedere Hage naar moet zijn. En dan kan men niet alleen volstaan met toneel met een hoofdletter T Toch is Van Westreenen niet van plan om alles wat het grote publiek trekt naar zijn schouwburg te halen. „Bij ons moet het gaan om woordkunst, zowel gezongen als gesproken. In de tijd dat de Haagse Come- die de schouwburg bespeelde, was het een toneelhuis voor de gegoede burgerij. Er werd to neel gemaakt dat reflecteerde aan de waarden van dit bevol kingsdeel. In de jaren zestig dacht men nog datje alle lagen van de bevolking zou kunnen winnen voor bij voorbeeld een Anouihl-voorstelling. Dat bleek een illusie. Maar met een voorstelling van John Lanting trek je wel publiek, dat je nor maal niet in de schouwburg te genkomt. En als schouwburg heb je de taak om een zo'n breed mogelijk publiek te be dienen". Nationale Toneel De verbreding van het aanbod betekent echter, aldus Van Westreenen. niet dat het Natio nale Toneel in de verdrukking komt. Dit gezelschap, de vaste bespeler van de schouwburg neemt veertig procent voor- stellingen-aanbod voor zijn re kening En in totaal bestaat on geveer vijftig procent van het menu uit voorstellingen van *de gesubsidieerde gezelschap pen. Het Nationale Toneel heeft voor het nieuwe seizoen vijf premières in petto: 'De Koop man van Venetië' (Shakespea re) in de regie van Ger Thijs. Hans van Westreenen „De schouwburg moet het theater voor heel Den Haag worden" FOTO: SP 'Leonie is over Tijd' (Georges Feydeau. regie Herman Gilis), 'Moortje (Bredero) in de regie van Hans Croiset, 'Bobby Fis her is alive and lives in Pasade na (Lars Norén) geregisseerd door Albert Lubbers en 'Iphi- genia op Tauris' (Goethe) in de regie van Ger Tijs. Anatevka In de serie Licht Amusement heeft de schouwburg onder meer geprogrammeerd 'De Wijze Kater' (Heijermans). de musical 'Hello Dolly' (Stewart, uitgevoerd door het Konink lijk Ballet van Vlaanderen), de klucht 'Kink in de Kabel' (Ray Cooney) door Theater van de Lach. In de serie Musical Show zijn onder meer opgeno men de dansmusical 'Move!' (met een internationale cast van dansers en zangers), de musical Anatevka (door het Koninklijk Ballet van Vlaan deren) en de nieuwe Neder landse musical 'Roze Kroko dillen' (met Vera Mann in de hoofdrol). Voor opera-liefhebbers heeft de schouwburg onder meer in de aanbieding: 'La Traviata' (Verdi) door de Staatsopera Lodz uit Polen. Dit gezelschap tekent ook voor de voorstelling Le Nozze di Figaro (Mozart). De Vereenigde Algemeene. Kome die-serie. VARA-televisie. Nederland 2 om 20.40 uur. Dinsdag. Idoor HANS PIET HILVERSUM - Regis seur Egbert van Hees heeft vooral naam ge maakt als de man van de grote concerten. Hij bracht Madonna, Tina Turner, Lionel Richie, Pink Floyd en Prince - waarvoor hij in Amerika de tv-prijs 'The Monitor' ontving - in beeld en de wereld smulde. Per keer trok hij zo'n honderdder tig miljoen kijkers. Ze ge noten van de manier waar op hij in het licht van de schijnwerpers de muziek een eigen gezicht gaf. Maar alles wordt op een gegeven moment werk, dus werd het tijd voor een nieuwe uitdaging: de ko medie. Egbert van Hees (46): „Dat aantal zal ik niet halen met de komische serie 'De Vereenigde Algemeene', die de VARA van af dinsdag op het scherm brengt. Maar als het er tweeën eenhalf miljoen per aflevering worden, ben ik dik tevreden". Zijn flirt met komedie is niet zomaar uit de lucht komen val len. Egbert: „Het idee om dra ma te gaan doen. heeft heel lang in mij gesluimerd Vorig jaar kreeg ik van Veronica mijn eerste echte kans met de driedelige serie 'Jaloezieën' van Haye van der Heijden. Ik kreeg echt alle vrijheid en heb het verhaal dan ook helemaal naar televisie mogen vertalen. De reacties waren goed. Men vond het mooi. Op zo'n mo ment staat al snel een volgen de klant klaar. Die nieuwe werkgever was de. VARA. Ze zochten iemand die geen routi ne had in het vervaardigen van komedie-series. De omroep wilde een reeks die zou verras sen. Daarom zijn voor de hoofdrollen ook geen bekende grappenmakers aangetrok ken. Ik had wel eens een stuk van het Werktheater naar tele visie vertaald, mooie produk- ten gemaakt voor de IKON en Egbert van Hees. met schrijvers Gerrit de Jager (I) en Gerrit Mollema (r): „Voor ik aan een concert begin, wil ik de hoofdpersoon eerst vijftien minuten in de ogen hebben gekeken" FOTO ANP mij ingezet voor de 'Ombuds man'. maar dat is allemaal re delijk onbesproken gebleven. Mensen vallen nu eenmaal op grote namen, dus was ik de re gisseur van de wereldsterren". Toevallig „Hoewel die concerten mijn normale werkterrein 'lijken, ben ik daar eigenlijk ook maar toevallig ingerold. Als je het er bij de eerste goed vanaf brengt, krijg je vanzelf een vol gende aanbieding. Bovendien is het in die wereld maar dun bezaaid met regisseurs. In Eu ropa zijn er eigenlijk maar vijf en daar ben ik er toevallig een van. Het punt is dat je behoor lijk stress-bestendig moet zijn. Zo'n concert opnemen is een explosie. Alles moet in die kor te tijd kloppen. Dat vraagt dus een inzet van honderdvijftig procent. Eigenlijk werk je bui ten jezelf om. Pas achteraf be sef je wat je hebt gedaan. Bij drama ligt dat anders. Daar kun je wat is opgenomen te rugkijken. Je kunt sleutelen aan scènes en dialogen. Voor elke aflevering van 'De Veree nigde Algemeene' hebben we drie dagen de tijd". „De mate van stress is het gro te verschil tussen het opne men van een concert en een komedie-reeks. Bij een optre den moet je naar die ene cli max toewerken. Die mag je ab soluut niet missen. Je bent dus vreselijk geconcentreerd bezig dat moment te vinden. Bij ko medie kun je die hoogtepun tjes verspreiden over de vijfen twintig minuten die een afle vering duurt. Het is wel ver moeiend, maar je hoeft minder intens bezig te zijn. Het ver schil in de manier van werken is dat je in een komedie vrijer bent. Je zoekt naar zaken die een wezenlijk effect kunnen hebben bij mensen en daar probeer je voorzichtig mee om te springen. Doel is de mensen een paar keer te laten lachen, want een geamuseerde kijker stemt de volgende keer weer af'. Onbewust „Op het moment dat ik deze baan kreeg aangeboden, heb ik niet gedacht, nu ga ik eens flink veel naar andere kome dies kijken om te zien hoe zij het doen. Dan word je onbe wust toch beïnvloed en dat wil ik niet. Het moet er juist an ders uitzien, een ander tempo hebben. Als ik een speelfilm zou mogen maken, ging ik ook niet naar de bioscoop om de kunst af te kijken. Ik zie overi gens heel weinig films. Niet omdat ik er niet van houd. Het heeft meer met mijn lengte te maken. Vroeger als ik naar de bioscoop ging, kreeg ik altijd opmerkingen als: „Hé lange, ga eens ergens anders zitten. Je zit in mijn beeld". Dan gaat de lol er snel af'. „Ik neem een nieuwe uitda ging aan als ik denk dat ik hem aan kan. Ik moet mij honderd vijftig procent kunnen geven. Voor 'De Vereenigde Algemee ne' was ik behoorlijk zenuw achtig. Maar, er was dan ook helemaal niks. Er waren twee scripts en twee schrijver^. We hebben, met de VARA. de ac teurs en actrices bij elkaar ge zocht. zijn eigenlijk met iets doods aan de gang gegaan en hebben het tot leven gewekt. Daarbij hebben we alles wat voor de hand lag vermeden. Zo staat Karin Bloemen (ze speelt de rol van directeursvrouw Ria Blauwboer) bekent als een la- waaipapagaai, dus hebben we haar nu heel klein gemaakt, door Ria heel lief te laten zijn voor haar man. Het moest geen routine-klus worden, want dan is het niet leuk, dan doe je het voor het geld. Ik heb niks te gen een goed salaris hoor, maar dit keer telde de artistie ke uitkomst". Belang „Als ik een concert opneem, is dat ook van het grootste be lang. Toch is de spanning daar zo groot, dat ik naderhand vaak een maand van de wereld ben, zoals bij Tina Turner bij voorbeeld is gebeurd. Het is een avontuur, waarbij je ach teraf pas beseft welke risico's je eigenlijk hebt genomen. Ik herinner mij dat het bij Ma donna bijna mis ging. Aan het begin van de show zat een kruk op het podiui wijl achter haar de hal pende luxaflex zonnes doorlieten. Ik dacht, bruik voor de opening den haar schaduw. Maar cruciale moment vielei een windvlaag die jalo dicht, waardoor de kijk zwart beeld kreeg voorgj teld. Bovendien zong ze i ste regels vals. Vanaf d ment hebben Madonna er echt keihard aan geti om het concert toch bov gemiddelde niveau uit len, wat uiteindelijk ni nummers ook lukt. Je zi ze zich inspant. Voor de )video hebben ze dat de gesneden en dat vind i vreselijk jammer. De spj is weg". Ogen „Voor ik aan zo'n klus! wil ik de hoofdpersoon vijftien minuten in de hebben gekeken, ande ik het niet. Bij Lionel was dat geen enkel pro Daar heb ik heel lang rr ten praten, ook achter Prince lukte dat nauy Hij is heel afstandelijl vrouwen praten, vindt h probleem, maar met m lukt het maar moeilijk. I ma is dat praten ess« Daar doe je bijna niks an Egbert van Hees is gee kaholic zoals Ate de Jc voorbeeld. „Daarom b ondanks wat aanbiec ook nooit naar Amerib huisd. Ik vind het hier leuk. Ik heb eens drie den in Rome gewoond werkt Ben daar als eei behandeld, had een au chauffeur en een secret, alles voor mij regelde maal terug in Nederland ik de melkboer tegen c „He, ik heb hier een bc voor 12,95 gulden. Dat krijg ik nog van je". Ik 1 man wel kunnen om! Heerlijk, vind ik dat...". „Ik wil geen slaaf vai werk zijn Er moet ook i\ sociaal leven over blijvj vendien wil ik geen ha! afleveren. En van Jeroei bé heb ik inmiddels be dat Amerikanen het n vinden om twintig miljd lar voor een film uit fe maar naar Nederland te ren vinden ze te duur. dus maar gewoon hier w Tentoonstelling: 'Schoonheid en Ge weld. Japanse prenten van Yoshitos- hl 1839-1892 Van Goghmuseum, Amsterdam Tot en met 28 juni. En gelstalige catalogus 49.50. Lezin genserie op 9 juni. passe-parlouts 10.- Idoor MARION VAN 0UDHEUSDEN AMSTERDAM - Vincent van Gogh was, zoals be kend een groot bewonde raar en verzamelaar van Japanse prenten. Hij stond niet alleen in zijn waardering voor dergelij ke afbeeldingen: vele laat 19e-eeuwse westerse kunstenaars gebruikten Japanse illustraties als in spiratiebron. Dat Japanse kunstenaars echter ook keken naar westerse voor beelden is veel minder be kend. Het werk van Tsu- kioka Yoshitoshi is hier een goed voorbeeld van. Op 9 juni 1992 is het honderd jaar geleden, dat deze laatste meester van de Japanse ukiyo- e prentkunst is gestorven. Het Van Goghmuseum in Amster dam besteedt tot en met 28 juni aandacht aan zijn hon derdste sterfdag met een lezin genprogramma en een over zichtstentoonstelling. de grootste die er ooit buiten Ja pan over deze kunstenaar is gehouden. Houtblokken De naam Yoshitoshi waaron der we hem nu kennen, kreeg hij toen hij in het atelier van zijn leermeester, de beroemde Kuniyoshi. werkte. Om aan te geven bij wie zij in de leer wa ren geweest, hadden alle leer lingen van Kuniyoshi een naam, die begon met het laat ste deel van zijn naam, Yoshi. Yoshitoshi's leermeester Uta- gawa Kuniyoshi was een van de belangrijkste kunstenaars van Edo. Hij was een meester op het gebied van de zoge noemde Ukiyo-e prent. Dit wa ren prenten gedrukt door mid del van houtblokken. De kun stenaar maakte eerst een teke ning op dun papier met pen seel en zwarte inkt. Daarna werd dit papier omgekeerd en op een blok hout geplakt, waarna iemand anders, name lijk de houtsnijder, het hout wegsneed, zodat alleen de lij nen overbleven. Als er meerdere kleuren ge bruikt moesten worden, dan werden er ook meerdere hout blokken gebruikt. Vervolgens kwam de drukker aan de beurt: hij bestreek het eerste blok met zwarte inkt. zodat de lijnen op het papier werden overgebracht. Daarna bestreek Hij de andere blokken hout voor de diverse kleuren. Deze werden een voor een gedrukt. Uiteindelijk zorgde de uitge ver voor de verkoop en de ver spreiding van de tekeningen. Bij de onderwerpskeuze werd over het algemeen de smaak van het publiek gevolgd. De kunstenaars hadden meestal niet veel eigen inbreng in de onderwerpen, maar werkten voor de behoeften van een groot publiek. De Ukiyo-e prent was in de zeventiende eeuw ontstaan en bleef tot ver in de negentiende eeuw in zwang. De mate van succes van een prent valt af te lezen aan de toestand van de houtblokken waarmee ze gedrukt zijn. Po pulaire. succesvolle prenten werden veelvuldig afgedrukt, zodat de houtblokken versle ten raakten en de afdrukken er rafelig uitzagen. De prenten, die er heden ten dage het mooist uitzien, met scherpe lij nen. zijn juist die prenten die Links: Ondanks zijn voorkeur voor geweld dadige taferelen maakte Yoshitoshi ook lieflijke taferelen, zoals het reiger meisje Rechts: De priester Dainin vermoordt Umegae FOTO S VAN GOGH MUSEUM het minst zijn afgedrukt in de loop der tijd. Depressies Bij Kuniyoshi kwam Yoshitos hi ook in contact met westerse prenten en gravures Toen Kuniyoshi in 1861 stierf, had Yoshitoshi nog niet de ge legenheid gehad zich als zelf standig kunstenaar te vesti gen. Hij was pas eenentwintig jaar oud. Tijden van geestelij ke depressies en financiële nood wisselden zich af met pe- ■rioden van publieke erken ning en succes. In de laatste decennia van zijn leven was hij echter een succesvol en alom geëerd kunstenaar geworden. De ingrijpende, maatschappe lijke veranderingen waarmee Japan eind vorige eeuw werd geconfronteerd en die veel ver warring met zich meebrach ten. gingen niet ongemerkt voorbij aan een kunstenaar ais Yoshitoshi. Hij stond in gees telijk en moreel opzicht aan de zijde van diegenen, die de oude waarden van Japan wen sten te behouden. Toch bleek ook hij wel degelijk gevoelig voor de vele nieuwe indrukken uit het Westen. Westerse in vloeden wat betreft üjnvoering en perspectief zijn vaak duide lijk in zijn werk aanwezig. Geweld Dergelijke roerige tijden, met militaire conflicten en opstan den. leverden Yoshitoshi de vele gruwelijke beelden op. die hij in zijn prenten zou verwer ken Hij schetste op slagvelden en bij executieplaatsen en maakte afschrikwekkende te keningen van lijken en afge hakte hoofden. Geweld, soms zelfs bruut, sadistisch geweld zou tot aan zijn dood een be langrijke plaats in zijn werk in blijven nemen. Het is duidelijk, dat niet alleen de realiteit van zijn tijd Yoshi toshi aanzette tot dergelijke onderwerpen. Naast het feit dat er in Japan een traditie was van gewelddadige onderwer pen. had hij er zelf ook een be paalde voorkeur voor. Bij het uitbeelden van mythologische onderwerpen komt deze vocy- keur voor gewelddadigheid eveneens regelmatig terug. Buiten deze gewelddadige scè nes, vaak in een historische of mythologische context, maak te Yoshitoshi tevens afbeeldin gen van mooie vrouwen, zoge noemde Bijin-e prenten. The ma's als landschappen of dier- en-bloem-prenten. zo ruim vertegenwoordigd in de Japan se kunst, komen we bij hem nauwelijks tegen. Een overi gens erg fraaie uitzondering is op de tentoonstelling te zien: karpers in een vijver met tak ken blauwe regen. Over het algemeen echter staat de mens en zijn emoties centraal in zijn werk. Bij zijn beeltenissen van vrouwen laat Yoshitoshi een nogal twee slachtige houding zien. De vrouwen die hij afbeel gewoonlijk losbandig.1 zuchtig. Alleen bij de ties van vrouwen uit schiedenis. heldinnen weet hij meer respect onderwerpen te leggen.j Bewust probeerde YoS het verleden levendig j den en voelde hij dat j daarbij een rol bchoj spelen. Niet als chroi van zijn eigen tijd. nj verbeelder van traditu doxaal genoeg maaH daarbij wel gebruik van) ten. die de westerse kui hadden opgeleverd

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 16