Gereformeerde Kerken zijn onherkenbaar veranderd Küng: paus blokkeert joods-katholieke dialoog Hervormde Kerk heft Grote Steden Beraad op EcidoeSourcntt GEESTELIJK LEVEN OPINIE Armeense kerk in Almelo vernield Prelaat aangeklaagd in verband met Ambrosiano-schandaal COMMENTAAR Sombere toekomst ri' CcidócSomarit WOENSDAG 22 APRIL 1992 J ALMELO De Armeense gemeenschap in •Almelo heeft dinsdag geschokt gereageerd •op de ernstige vernielingen die in het afgelo- Jpen paasweekeinde tijdens een inbraak in •haar kerkelijk en cultureel-centrum zijn veroorzaakt. Onder andere bureaus, deuren en computer-apparatuur moesten het ont gelden. Ook werd inventaris besmeurd met uitwerpselen en spoot men een brandblus ser in het wilde weg leeg. Dinsdag was men volop bezig de schade te inventariseren. Een woordvoerder van de Armeense gemeenschap heeft geen verkla ring voor de uitbarsting van geweld. De poli tie is inmiddels gestart met een uitgebreid onderzoek. Het kerkelijk- en cultureel cen trum is gevestigd in een voormalige school en is eind vorig jaar in gebruik genomen. Wie de hemel in het water ziet, ziet de vissen op de bomen. Chinees spreekwoord ROME - De Tsjechoslowaakse bis schop Pavel Hnilica is gisteren aan geklaagd in verband met een poging documenten van het Vaticaan te ver kopen die te maken zouden hebben met het schandaal rondom de bank Banco Ambrosiano. Het Italiaanse persbureau AGI heeft dit gemeld. Het gaat om documenten die Rober to Calvi, de directeur Banco Ambro siano, de grootste particuliere bank van Italië, bij zich droeg voordat hij zich in 1982 onder een brug in Lon den ophing. Calvi was financieel ad viseur van het Vaticaan voordat zijn bank in het grootste na-oorlogse bankschandaal failliet ging. Hnilica, een in Rome gestationeerde prelaat die vluchtelingen uit Oost- Europa hielp, werd samen met Fla- vio Car bom, een voormalige mede werker van Calvi, en een derde man, Giulio Lena, op last van de Romeinse rechter Mario Almerighi in staat van beschuldiging gesteld. Volgens de beschuldiging werd de bisschop door Carboni en Lena gebruikt als tussen persoon in een poging de documen ten aan het Vaticaan te verkopen. De documenten zouden betrekking hebben op Calvi, het Vaticaan en de bank van het Vaticaan, vroeger het Intituut voor Religieuze Werken ge noemd. De vraagprijs was 51 miljard lire (76 miljoen gulden), zo blijkt uit gerechtelijke stukken. Slechts een klein deel van dat bedrag werd be taald omdat het Vaticaan bijtijds che ques blokkeerde die door Hnilica wa ren ondertekend. Voor wie de documenten in het zwar te attachekoffertje van Calvi be stemd waren is nooit bekend gewor den. Italiaanse kranten hebben ge speculeerd dat de documenten zou den wijzen op een rol van het Vati caan in het schandaal of op grote sommen geld die de bank naar oppo sitiegroepen in het voormalige Oost blok, zoals het Poolse vakverbond Solidariteit, doorsluisde. Het Vati caan heeft dergelijke beschuldigin gen tegengesproken. AMERSFOORT - Hetka- rakter van de Gerefor meerde Kerken in Neder land is zo veranderd dat daarin soms moeilijk de kerken van omstreeks 1950 te herkennen zijn. Dit staat in het gisteren gepresenteerde boek 'De stille revolutie' van de ge deformeerde godsdiens tsocioloog prof. dr. G. Dekker, waarin de veran deringen in de Gerefor meerde Kerken sinds 1950 worden beschreven. Deze kerken zijn zelf „min of |meer geseculariseerd", aldus .Dekker. „Er is een verminde ring van de godsdienstigheid |en kerkelijkheid, de reikwijdte .van de godsdienst binnen de ■wereld van de Gereformeerde ^Kerken is in de loop van de tijd .beperkter geworden en de ker- •ken hebben zich in allerlei op dichten aangepast aan bepaal- .de ontwikkelingen in de hen •omringende samenleving." |Door veranderingen in de om- !vang en organisatie van de •kerken en veranderingen in de 'leer en het leven van de leden wordt „de continuïteit en daar- •mee het voortbestaan van de ^Gereformeerde Kerken be- idreigd", schryft Dekker. Hy bedoelt daarmee niet dat de Gereformeerde Kerken in de nabije toekomst als zelfstandig kerkgenootschap ophouden te bestaan - al kan het Samen op Weg-proces met hervormden en lutheranen daar wel toe lei den - maar dat zij nauwelijks meer als gereformeerd te her kennen zullen zijn. Veertig jaar geleden waren de Gereformeerde Kerken duide lijk onderscheiden van de Ne derlandse Hervormde en de Rooms-Katholieke Kerk. Nu behoren zij samen met deze twee grootste kerken van Ne derland tot het „godsdienstig en kerkelijk middenveld". Ze waren een gesloten en geïso leerde groepering en zijn in middels een open kerk gewor den die is opgegaan in de oecu menische beweging. De orthodoxe leer is in die tijd steeds meer als autoriteit los gelaten. Daarvoor in de plaats kwam de godsdienstige erva ring: de meeste gereformeer den zien zowel hun eigen erva ring als de collectieve ervaring (zoals die is vastgelegd in bij bel en traditie) als grond van hun godsdienstigheid. „De Ge reformeerde Kerken zijn niet langer meer een belichaming van het orthodox protestantis me. Daarvoor moet men in Ne derland vooral bij de kleinere gereformeerde kerkelijke groeperingen zijn." De Gereformeerde Kerken, met thans ruim 773.000 leden, verliezen sinds de jaren '70 veel leden. Steeds minder ge reformeerden bezoeken bo vendien de kerkdienst, de ca techisatie en de semi-kerkelij- ke vereniging. De tucht is nagenoeg geheel verdwenen, de belijdenis is min of meer buiten werking gesteld. Er is een andere kijk ontstaan op het ambt (dat in middels is opengesteld voor de vrouw) en op de structuur van de gemeente. De kerk werd de mocratischer en minder een vormig. Ook de visie op de bij bel veranderde: het boek kreeg een 'menselijker' formaat en was niet langer foutloos. De landelijke organisatie van de kerk groeide sterk. Profes sionalisering, centralisering en bureaucratisering deden hun intrede. Sociologisch ge zien gingen de Gereformeerde Kerken mede daardoor steeds meer lijken op andere grote kerken. Vanaf de jaren zestig werd contact gezocht met niet- gereformeerde kerken, zowel nationaal als internationaal. De Gereformeerde Kerken zijn zich met steeds meer terreinen van de samenleving gaan be zighouden. Dat wijst echter niet op „een vergroting van de reikwijdte van de godsdienst", aldus Dekker. De kerken le verden veel kritiek op de sa menleving, maar tegelijkertijd ontstond er een grote discre pantie tussen de officiële op vattingen en de opvattingen van veel kerkleden. Dat gereformeerden hun ge loof willen betrekken op het samenleven van mensen, is volgens Dekker een van de weinige constante factoren in hun recente geschiedenis. Hoewel zij veel typisch gere formeerde kenmerken zijn kwijtgeraakt, is er op dit punt sprake van continuïteit en handhaving van het eigen ka rakter, schrijft de godsdiens tsocioloog. Dekker zelf is niet zo somber over de toekomst van de Gere-' formeerde Kerken. Maar dan moeten ze wel „bewust uit drukking willen zijn van het dynamische kerkbeeld". Op deze wijze zouden zij „kerke lijk onderdak kunnen verle nen aan mensen, wier gods dienstige opvattingen en ge loofsleven aan het veranderen zijn, maar die desniettegen staande in de gelegenheid ge steld willen worden om in een kerkelijke gemeenschap over dat geloofsleven te reflecte ren." „Er dreigt namelijk in onze Nederlandse samenleving een groot gevaar", waarschuwt hij tenslotte. Er is een sterke ver mindering van traditionele, geïnstitutionaliseerde gods- Godsdienstsocioloog G. Dekker: „Voortbestaan gereformeerde ker ken onherkenbaar veranderd" FOTO: PERS UNIE dienstigheid, maar dat bete kent allerminst dat de gods dienstigheid zelf verdwijnt. „De kerken lopen het risico datgene wat sociologisch ge sproken altijd hun belangrijk ste functie is geweest te verlie zen, namelijk het vormgeven aan en het bieden van de mo gelijkheid tot het beleven van de godsdienstigheid van de mensen." N.a.v. Dr. G. Dekker, De Stille Revolutie; de ontwikkeling van de Gereformeerde Kerken in Nederland tussen 1950 en 1990. Uitgave Kok, Kampen. ZURICH De rooms-ka- tholieke theoloog Hans Küng heeft paus Johan nes Paulus II verweten de dialoog met de joden te blokkeren. Ondanks en kele spectaculaire ont moetingen met joodse or ganisaties heeft de paus theologisch noch politiek een voor de toekomst be langrijke bijdrage aan het inter-religieuze gesprek geleverd, schrijft Küng in het Zwitserse weekblad 'Weltwoche'. Küng noemt het „schandalig" dat het Vaticaan nog altijd geen diplomatieke betrekkin gen met Israël heeft aange knoopt. Küng, aan wie in 1979 de kerkelijke leerbevoegdheid als hoogleraar aan de theologi- Hans Küng beroepingen Boff omzeilt kerkelijke censuur Schoen met tekst uit de Koran Diana Lewis uit het Engelse stadje Nottingham verkoopt schoenen waarop teksten zijn aangebracht uit de Koran Niet iedere moslim is het daar mee eens en daarom werd een van haar zaken onlangs in brand gestoken FOTO: EPA Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen te Barendrecht (buitengewo ne wijkgemeente) A. Jonker te Stolwijk Aangenomen naar Driebergen J.W Arendshorst te Vroomshoop: naar Rijssen(toez) (wijkgemeente 6) W Meijer te Fort Macleod (Canada) Gereformeerde Kerken Aangenomen naar Hoofddorp drs. W.T Knoeff te Maassluis; naar Woerden J Hage te Maasland Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt Beroepen te Neede H. van Veen te Loe- nen-Abcoude en Weesp-Nigtevecht; te Ommen G. Gunnink te Kralingse Veer- /Krimpen aan den IJssel; te Daarler- veen M de Meij te Creil en Nagele; te Gees R. van der Wolf, kandidaat te Gees Christelijke Gereformeerde Kerken Beroepen te Rotterdam-West A Baars te Middeihamis DEN HAAG - De Neder landse Hervormde Kerk heeft het Hervormd Be raad Grote Steden opge heven. De vier deelne mende gemeenten (Am sterdam, Den Haag. Rot terdam en Utrecht) zijn echter niet van plan het onderlinge beraad te beëindigen. In een brief aan het breed mo- deramen. dat het besluit tot opheffing nam. zeggen de vier gemeenten dat hieruit duide lijk blijkt dat de synode zich niet direct bezig wil houden met het moeizaam verlopende kerkewerk in de grote stedèn. Gemeenten en kerkelijke wer kers hebben nadrukkelijk be hoefte aan steun, omdat zij werken in een situatie vol pro blemen. Het voortbestaan van de kerk in de stad lijkt op het spel te staan. Het Beraad werd in 1983 offi cieel door de Hervormde syno de ingesteld. De grote steden kennen specifieke problemen die gelijktijdig en in grote om vang voorkomen. Het grote verloop van de bevolking, waardoor in sommige binnen- stadswijken de totale bevol king in 25 jaar door verhuizing is veranderd, heeft ook pijnlij ke consequenties voor het ker kelijk kader. Verder is de be volkingsopbouw onevenwich tig: veel eenpersoonshuishou dens en bejaarden met boven dien veel sociaal zwakkeren. Ook worden ook de kerken ge confronteerd met de groeiende werkloosheid, de toenemende criminaliteit, het huisvestings- vraagstuk en de vragen van de multiculturele samenleving. Deze moeilijkheden zijn zo groot dat de kerkeraden in de grote steden enerzijds behoef te hadden aan gezamenlijk overleg en anderzijds aan een (synode)beleid dat mogelijk heden zou scheppen om ade quaat op meestal nieuwe pro blemen te reageren. Enige jaren geleden bleek de synode niet werkelijk bereid de grote steden daadwerkelijk te helpen, aldus de brief. De meeste voorstellen van het Be raad werden afgewezen met het argument dat de noodzake lijke vernieuwende aanpak van het kerkewerk wel aan be staande kerkelijke organen kon worden opgedragen. Kort geleden besloot het breed mo- deramen definitief dat er geen aparte plaats voor het Beraad in de structuur van de NH Kerk zou komen De Haagse predikant H.R. Smid zei op de synodezitting in maart 1989 dat de grote ste den er in de Hervormde Kerk weinig toe doen. De situatie is daar zo ernstig is dat ingrij pende kerkordelijke wijzigin gen nodig zijn. „Met de oude Kerkorde uit 1951 kan de Her vormde Kerk niet op weg naar het jaar 2000 gaan. Waarom worden wij zo afgeknepen? Waarom kunnen wij onze gang niet gaan?" De voorstellen van het Beraad om de deze gemeenten meer armslag te geven, werden ech ter grotendeels ontkracht door de commissie voor kerkordelij ke aangelegenheden KOA). Het moderamen (dagelijks be stuur) koos de kant van de KOA Het scenario voor de toekomst van Afghanistan dat it j een al enkele jaren heeft voorspeld, is nu toch realiteit ge den. Het communistische regime van president Najibull; i ineengestort onder de druk van de moslim-rebellen. D« van Najibullah heeft een machtsvacuüm doen ontstaan de ideale voedingsbodem is voor de zo gevreesde verbro ling van het land, zoals in Libanon is gebeurd. In plaats de 'gezamenlijke' strijd van het verzet tegen de rege u dreigt nu de strijd tussen de verschillende guerrillagrot j in alle hevigheid los te barsten. Het aftellen naar de expl f is nu begonnen. r ZOLANG Najibullah aan de macht was, hadden de mo: rebellen een gezamenlijk doel: het omver gooien van eei gime dat zij zagen als een bedreiging voor hun traditio macht en privileges. De communistische regeringen van fizullah Amin, Babrak Karmal en Najibullah, en voorj aanwezigheid van een honderdduizend man sterke So bezettingsmacht, slaagden erin te verwezenlijken wat wenlang onmogelijk was geweest: het verenigen vai stammen. Als die gemeenschappelijke tegenstander de tief verdwijnt, laaien de oude vijandschappen weer op. De eerste aanwijzingen daarvan werden al duidelijk aa toond na de terugtrekking van de laatste Sovjet-troepen i bruari 1989. Algemeen werd toen de snelle ineenstorting Najibullah's regime voorspeld, maar de totale onenigl tussen de rivaliserende rebellengroepen en vooral de v terrein te verhezen aan de anderen, hebben ertoe geleid hij het nog drie jaar heeft volgehouden. Daarbij speelde het feit mee dat Najibullah, ondanks de terugtrekking va Sovjets, nog altijd kon rekenen op wapenleveringen en a re materiële en financiële steun. Met het einde van de So unie kwam er ook een eind aan de wapenleveranties. De sident tekende zijn vonnis wellicht met de aanvaarding een voorlopige overgangsraad onder auspiciën van de M nigde Naties. Voor de opstandelingen was dat de sterksti vestiging hoe zwak de president feitelijk stond. Het verdwijnen van Najibullah neemt een belangrijke dernis weg voor een regeling van de crisis rond Afghani onder leiding van de Verenigde Naties. Terzelfdertijd m zijn vertrek die oplossing echter veel moeilijker. Nu de i lim-rebellen de macht voor het grijpen hebben, zullen zij erg geneigd zijn die te delen met hun vroegere tegens ders. De uitvoering van het VN-plan wordt daardoor on mijnd en dat voorspelt op termijn weinig goeds voor de[j komst van Afghanistan. De democratische overtuiging j, de verzetsgroepen is hoogst twijfelachtig. Zo zijn er fuw mentalistische groepen die vastbesloten zijn in het landk theocratische maatschappij naar het voorbeeld van Irafa vestigen. De waarnemend president van Afghanistan, Abdul Hatf bereid de macht over te dragen aan een overgangsregej, van het verzet. Hij stelt daarbij wel als voorwaarde dat verzet zich eerst moet verenigen en samen een regering ix vormen waaraan de macht kan worden overgedragen/! commandant van de grootste verzetsgroep, Ahmad Shahp sud, wil dat de politieke leiders van het verzet in Pakistal vóór morgen eens worden over de samenstelling varf overgangsregering. Hij ondervindt vooral sterke tegensi van de fundamentalistische Hezb-i-Islami-leider Hekmaf Een bittere confrontatie tussen de twee strijdgroepen isL moedelijk maar een kwestie van tijd. Niemand zal een tf plengen om het verdwijnen van het gehate communist# regime van Najibullah. Maar wat Afghanistan wacht, zir zeker niet beter uit. L sche universiteit te Tübingen werd ontnomen, reageert op de kritiek dat hij uit rancune in zijn nieuwste boek de verdien sten van de paus op het gebied van de joods-christelijke dia loog heeft gekleineerd. Küng herinnert aan de „theo logisch bedenkelijke" toe spraak van de paus in het vroe gere concentratiekamp Ausch witz tijdens diens bezoek aan Polen in 1979. De rede was een „lofprijzing van het christelijk martelaarschap", maar het lij den van de joden werd nauwe lijks genoemd. Küng verwijt de paus vooral dat hij Ausch witz als het „Golgotha van onze tijd" heeft beschreven en zo het vernietigingskamp „van begin tot einde voor het chris tendom heeft ingepalmd". Dat de christenen medeschuldig zijn aan het antisemitisme kwam de paus niet over de lip pen, schrijft Küng. RIO DE JANEIRO - De Braziliaanse bevrijdingstheoloog Leo nardo Boff wil zijn nieuwste boek bij een niet-katholieke uitge verij publiceren nadat het aartsbisdom Sao Paulo geen toestem ming had gegeven voor publikatie bij een rk uitgeverij. Dit be richtte de krant Folha de Sao Paulo. Daarmee overtreedt de 53-jarige Franciscaan een censuurmaat- regel van het Vaticaan uit 1984. Sindsdien mag hij alleen met toestemming van zijn overste publiceren. Het aartsbisdom had bezwaren tegen de wijze waarop Boff in 'Latijns-Amerika: van de verovering tot de herevangelisatie' de minachting weergaf van de RK Kerk voor andere culturen bij de kerstening van het continent. Boff kreeg in 1985 van het Vati caan een spreek- en schrijfverbod voor een jaar opgelegd. Nadat hij vorig jaar mei door de kerkelijke autoriteiten als hoofdredac teur van een rk tijdschrift was afgezet, besloot Boff een sabbats jaar op te nemen. Hij heeft onder meer in Duitsland en Zwitser land gastcolleges gegeven. Een uitnodiging om begin mei op de manifestatie van de Acht Mei Beweging te spreken, heeft hij ech ter afgewezen. Zo wees de synode het voorstel af om de taak van de predikant periodiek te herzien. Die zou dan te veel lijken op een gewo ne arbeidsovereenkomst tus sen een werkgever en een werknemer. Daardoor zou de kerkordelijk vastgelegde „vrij heid van het ambt van dienaar des Woords" worden aange tast, aldus de KOA. Toen de Kerkorde in 1951 werd opgesteld, was de predikant de belangrijkste figuur in de kerk, aldus ds. Smid. In het jaar 2000 zijn dat de gemeente en het gemeentelid. „Is het niet mogelijk van een domi- neeskerk over te stappen op een vrijwilligerskerk?" Uitgave: Westerpers bv (maakt deel uit van Sijthoff Pers bv). Kantoor redactie: Apothekersdijk 34, Leiden Kantoor advertentie- en abonnementenafdeling: Stationsweg 37, Leiden. Telefoon: Telefax: Postadres: Hoofdkantoor: Telefoon: Telefax: Postadres Alle kantoren zijn op maandag tót en met vrijdag geopend van 08 30 tot 17.00 uur Directeur/hoofdredacteur: J. Leune. Adjunct-hoofdredacteur: J Timmers -122 244. 071 - 134 941 Postbus 112300 AA Leiden Koopmansstraat 9. 2288 BC Rijswijk 070 - 3190 933 070 - 3906 717 s 9. 2501 CA Den Haag Secretariaat directie/hoofdredactie (tel 070 - 3190 808) L van Koot 4 046/047/48/49) G - J Onvlee (chef-redactei Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815) A van Rijn (chef). W Bunschoten, drs C van Haersma Buma, A van Holstein. E Huisman, H Jansen, drs J van Leeuwen - Voorbij. R de Roo. drs K Veraal Sport (tel. 070 - 3190 826): F Werkman (chef). P Alleblas. D Dijkhuizen, R. Langeveld, drs. H.-F. Ruijl. Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G. Ansems (coördinator), B Jansma, H Piet. Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs. P van Velthoven Foto (tel. 070 - 3190 838) M. Konvalinka (chef) en S. Evenhuis. Opmaak (tel: 070 - 3190 831) Ch Bels (chef), A de Bruijn, W Diekstra, L Hen J Hofmeester. C de Kier, H Nieuwmans. H Schneider Redactie-secretaresse (tel 070 - 3190 819) T Kors De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van - freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied, - de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie. e dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederlarx België De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs K Swiei M van de Ven en P Vogels De parlementaire redactie bestaat uit R in 't Hoi (chef), H. Bijleveld, D. Hofland, P Koopman, D van Rietschoten en K. va - het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus, - de volgende correspondenten in het buitenland, drs D J van den Bergh (Peking), drs H Botje (Tunis), A Courant (Athene). R Hasselerharm (Johannesburg), drs A Heerinq (Rome), B van Huët (Londen). M de Konind (Washington). F Undenkamp (Sao Paulo). B Schampers (Brussel), W Voordo (Londen), drs R Vunderink (Moskou). W Werkman (Jeruzalem), G van Wijl» (Belgrado). F Wijnands (Bonn), J Wijnen (Brussel) De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vertaaM publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London Vertaalster I M de Cocq. Abonnee-service Telefoon: 071 - 313 677 op ma. t/m vr. van 08.30 tot 17.00 uur Nabezorging Telefoon 071 -122 248 op ma t/m vr. van 18.00 tot 19 00 uur, op za. van 14 OOI 15 00 uur. Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw) Bij automatische betaling per maand 27,00 per kwartaal 79.80 per jaar 312.65 Bij betaling per acceptgirokaart per maand 28.20 per kwartaal 82.80 per jaar 318.65 Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -141 905 Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -140 680 Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - Bankiers ABN/AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 2