Freek de Jonge: Herstel
banden met Zuid-Afrika
Motie van treurnis tegen Amsterdamse wethouder na restauratieschandaal
Dizzy Gillespie: Hard werken is ni-i-ice!
Duizenden nomaden naar
Frieslandhal in Leeuwarden
fceidóaOowuvnt
KUNSTRTV
D'Ancona wijst alternatief
orkest Oost-Nederland af
Topfunctie
Ton Verlind
DONDERDAG 2 APRIL 1992
AMSTERDAM - De Amsterdamse ge
meenteraad heeft gistermiddag een zoge
naamde „motie van treurnis" aangenomen
tegen kunst- en cultuurwethouder M. Baak
(D66).
Volgens de politici heeft de wethouder de gemeen
teraad tussen mei en december 1991 informatie
onthouden over de gang van zaken rond de restau
ratie van het schilderij 'Who's afraid of red, yellow
and blue' van Barnett Newman.
Baak heeft bovendien nagelaten, zo luidt de door
PvdA en Groen Links ingediende motie, activitei
ten te ontplooien die tot een oplossing in het res
tauratieschandaal hadden kunnen leiden en die de
reputatie van Amsterdam, het Stedelijk Museum
(waar het schilderij hing en nu in depot is) en ande
re betrokkenen had kunnen beschermen. Alleen
Baaks eigen partij D66 steunde de motie niet.
Een motie van treurnis behoeft, anders dan moties
van wantrouwen of afkeuring, geen politieke con
sequenties te hebben. De raad gaf er echter wel het
duidelijke signaal mee af dat de wethouder in haar
ogen steken heeft laten vallen. Baak zelf maakte
tijdens het debat over het haar verweten gebrek
aan bestuurskracht geen gebruik van de vele red
dingsboeien die haar door diverse partijen werden
toegeworpen.
Correct
De wethouder bleef er bij dat haar handelen in de
gegeven omstandigheden correct is geweest en dat
ze de raad louter en alleen in onwetendheid had ge
laten omdat ze met een „evenwichtig pakket infor
matie" had willen komen. De motie was door die
weinig boetvaardige houding onafwendbaar ge
worden. Het debat spitste zich gisteren volledig toe
op het bestuurlijk optreden van de wethouder.
Over de kwaliteit van de door de Amerikaan Daniel
Goldreyer uitgevoerde restauratie wordt pas gedis
cussieerd nadat het Gerechtelijk Laboratorium in
Rijswijk een vervolgonderzoek heeft uitgevoerd.
De kritiek die wethouder Baak over zich kreeg uit
gestort was niet mals. Door de PvdA werd zij verge
leken met een ongeëmancipeerde huisvrouw die
haar familie geen overgebleven kliekje durft voor
te zetten. .Als ze na vele dagen besluiteloosheid
uiteindelijk het gezin een borrelend, rottend kliek
je voorschotelt en iedereen ziek wordt, is ze ook
nog verbaasd dat zij daarvan de schuld krijgt", al
dus de PvdA-woordoerder.
Democratische controle
Het CDA vond dat de wethouder de democratische
controle van de gemeenteraad ernstig heeft gefrus
treerd. Een motie van die strekking werd echter
verworpen. Volgens de WD heeft Baak er in deze
affaire blijk van gegeven dat het politieke „Finger-
spitzengefühl" haar ontbreekt en heeft ze „onpro
fessioneel en bestuurlijk inadequaat" gehandeld.
Groen Links gaf behalve Baak ook het Stedelijk
Museum onder leiding van directeur W. Beeren
een veeg uit de pan. Het museum zou er een bijna
satanisch genoegen in hebben gehad zichzelf in de
slachtofferrol te manoeuvreren en heeft zich, aldus
woordvoerder B. Holvast, „te weinig gemanifes
teerd als een Amsterdams huis voor openbaar
kunstbezit." D66 vond weliswaar dat de restauratie
thuishoort in de categorie ..eens, maar nooit weer",
maar meende tegelijkertijd dat de wethouder niets
te verwijten valt. De raad heeft haar democratische
controle wel degelijk kunnen uitoefenen, aldus
woordvoerder E. Bakker, die de tevredenheid van
zijn partij uitsprak over de door Baak verstrekte iij
formatie.
Grote moeite
Wethouder Baak, die veelvuldig werd onderbrq
ken, voerde haar verdediging met grote moeite. Zij
zei de raad naar „eer en geweten" te hebben gein
formeerd. De kritiek deed ze af met de opmerkinj
dat ze slechts een „andere benadering" van he
probleem had dan de raad. De trage informatie
voorziening was het gevolg van een zoektocht naai
„een manier om een evenwichtige discussie te heb
ben."
Baak: „Daadkracht is niet altijd hetzelfde als snel
heid". Na enige aandrang van de WD zegde dt
wethouder toe dat de raad nog voor de zomer eei
uitgewerkt plan krijgt voorgelegd voor in de toe
komst te volgen procedures bij restauraties.
ROTTERDAM - Freek
de Jonge werkt aan een
oudejaarsconference die
31 december rechtstreeks
door de VPRO zal worden
uitgezonden vanuit de
Stadsschouwburg in Gro
ningen. De cabaretier
maakte dat gisteren be
kend in het Rotterdamse
Luxor-theater, waar hij
deze week met zijn pro
gramma 'Losse Nummers'
op de planken staat.
De Jonge omschreef het pro
gramma dat hij gaat maken als
een „klassieke conference".
Het gaat anderhalf uur duren.
In de show wil de De Jonge on
der meer een aantal ervarin
gen van zijn recente bezoek
aan Zuid-Afrika verwerken. In
'Losse Nummers' heeft hij dat
nog niet gedaan.
De Jonge pleitte woensdag
middag op een persbijeen
komst voor een spoedig en
krachtig herstel van de cultu
rele banden met Zuid-Afrika.
„Je moet niet onderschatten
hoeveel inspiratie je ter plekke
kunt geven aan bij voorbeeld
blanken die zich al die jaren te
gen de apartheid hebben ver
zet. Ik heb in de ontmoeting
met intellectuelen gemerkt
hoe dolblij zij zijn dat er einde
lijk weer een injectie van bui
ten in hun cultuur komt".
Volgens De Jonge is de door
blanke beheerste Zuidafri-
kaanse cultuur ronduit arm.
Artistieke of prikkelende tele-
visieprogramamma's heeft hij
bij voorbeeld niet kunnen ont
dekken in de weken die hij er
doorbracht. „Er is een enorme
achterstand in en hunkering
naar cultuur". De cabaretier
hoopt op een band zoals die
tussen Nederland en Vlaande
ren bestaat, zonder dat de door
de conservatieve Zuidafri-
kaanse blanken gekoesterde
„oude bloedband"in herinne
ring wordt geroepen. „Want
het land heeft natuurlijk een
enorme culture potentie".
Engelstalige show
De Jonge gaat in september en
oktober nog eens zes weken
naar Zuid-Afrika. Hij speelt
dan onder meer in Johannes
burg, Stellenbosch en Kaap
stad. Hij speelt een Engelstali
ge show die wordt gevormd
door fragmenten uit zijn thea
terprogramma's. Hij is stee
vast van plan de komende tijd
vaker te gaan. „Na al die jaren
dat ik op de podia heb gea
geerd tegen apartheid, grijp ik
nu de kans om te kijken hoe de
werkelijkheid eruit ziet in
Zuid-Afrika en om zelf iets te
doen".
Hij wil de volgende keren ook
de townships in waar de zwarte
bevolking woont. Bij zijn afge
lopen bezoek is dat er op één
uitzondering na niet van geko
men. Met het ANC had hij
daarover wel afspraken ge
maakt, maar deze organisatie
had tot zijn spijt geen concrete
invulling gegeven aan die uit
nodiging. De Jonge stelt zich
voor in de toekomst onder
meer zwarte scholen te bezoe
ken en verhalen uit wisselen.
Zijn persoonlijke ervaringen
relativeert hij sterk. „Als blan
ke zie je natuurlijk maar een
deel van de werkelijkheid."
Dat merkte hij op schokkende
wijze toen hij samen met de
Surinaamse televisiepersoon
lijkheid Gerda Havertong
meewerkte aan een reportage
voor NOS-Laat. „Toen Gerda
in het kantoor van de Conser
vatieve Partij naar het toilet
toe wilde, kreeg zij een sleutel
mee voor een aparte WC. Die
voortdurende vernedering er
vaar je als blanke niet". Maar
De Jonge zegt wel duidelijk ge
proefd te hebben dat het land
op een keerpunt staat.
Oppassen
Maar hoezeer De Jonge ook
culturele banden aanmoedigt,
het bezoek dat de Nederlandse
regering aan Zuid-Afrika wil
brengen vindt hij minder ge
slaagd. „President De Klerk en
zijn partij dreigen op een onge
looflijke manier met de eer van
de omwentelingen te gaan
strijken. Je moet oppassen dat
je niet in een te vroeg stadium
mooi weer gaat spelen met de
huidige machthebbers. Econo
misch houden die voorlopig
alle touwtjes in handen. Als
Lubbers en Van den Broek
gaan, moeten ze duidelijk ma
ken dat onze sympathie vooral
bij het ANC ligt".
Freek de Jonge: „Ik heb in de ontmoeting met intellectuelen gemerkt hoe dolblij zij zijn dat er eindelijk weer een injectie van buiten in lu
cultuur komt".
FOTO: MARC MILDNE
Dizzy Gillespie (midden) herkenbaar aan zijn ballonwangen
Idoor
MITCHELL LANDSBERG
NEW YORK - Avond op
52nd Street in New York,
eens de beroemdste plek
ter wereld waar jazz werd
gespeeld. Trompettist
Dizzy Gillespie staat op de
hoek, cowboyhoed op het
hoofd, limousine met
chauffeur langs de stoep
rand. Op verbijsterde toon
vraagt hij waar „52nd" is.
Die vraag is niet zo belachelijk
als hij wellicht lijkt. De oude
52nd Street is verdwenen. Elke
club. elk gebouw, elk bord. elk
geluid: weg Stalen en glazen
wolkenkrabbers zijn ervoor in
de plaats gekomen. De ziel is
eruit gedrild.
Gillespie speurt naar een en
kel overgebleven spoortje van
de plek waar. een halve eeuw
geleden, hij en Charlie Parker.
Thelonious Monk en enkele
andere jonge jazztijgers een
nieuwe soort muziek schiepen.
Bebop! Dat betekende voor
jazz wat rap nu betekent voor
soul. Het was jong en rauw en
opwindend. Dizzy Gillespie
was een soort opperste rap-
master: vol grappen en klets
praat, maar vooral ook vol mu
zikale ambitie
Hy kijkt in het rond en pro
beert zich te oriënteren. „Daar
is het noorden", zegt hij. wij
zend in de richting van Har
lem. waar hij in de beginjar?n
woonde, van de hand in de
tand levend. „Daar is het wes
ten". vervolgt hij. wijzend in
de richting van New Jersey,
waar hij tegenwoordig woont,
in heel wat comfortabeler om
standigheden dan vroeger in
Harlem. „En dat is het oosten."
Hij knikt met zijn grote hoofd
naar het blok waar eens de
jazzclubs zich bevonden.
Weg
En net als de clubs, behoren
ook de meeste musici die er
speelden tot het verleden. Gil
lespie loopt over de gedenkpla
ten met hun namen die, la
Hollywood, zijn aangebracht
in het trottoir. Rov Eldridge.
Art Tatum. Lester Young, Bil-
lie Holiday. Charlie Parker,
Gillespie zelf. Coleman Haw
kins. Kenny Clark. Sarah
Vaughan. Thelonious Monk,
Miles Davis.
Van dit rytje musici is Dizzy de
enige die nog leeft.
Dit jaar wordt hij 75 en hij is
zonder twijfel een van de in
vloedrijkste nog levende Ame
rikaanse muzikanten. Een van
de herkenbaarste ook. met zijn
ballonwangen. gelukzalige
glimlach, omhoog gebogen
trompet en Afro-achtige ge
waad. En wanneer zijn gezond
heid het toelaat is hij ook nog
altijd een van de hardst wer
kende muzikanten. Het be
zoek aan 52nd Street had
plaats in januari, toen hij een
maand lang elke avond in de
populairste Newyorkse >azz-
club van dit moment stond, de
Blue Note, langer achtereen
dan welke artiest dan ook.
Voor de rest van het jaar ston
den op dat moment optredens
op het programma op tal van
andere plaatsen in de VS. in
Argentinië. Engeland, Zuid-
Afrika, Zwitserland, Duits
land, Zweden. Frankrijk,
Spanje, Italië, Turkije en Ja
pan. Andere concerten in weer
andere landen moesten nog
worden geboekt.
Alles bij elkaar stonden ervoor
dit jaar meer dan 200 optre
dens op het programma en zou
hij bijna 500.000 kilometer
vliegen.
Leeftijd
Maar zijn leeftijd begint zo
langzamerhand toch zijn in
vloed te doen gelden. Een paar
weken geleden moest Gilles
pie een optreden in een Cali-
fornische nachtclub halverwe
ge staken en wegens uitput
ting worden opgenomen in een
ziekenhuis Niet lang daarna
werd hij in New Jersey geope
reerd wegens een darmaan
doening. die zijn artsen had
den geconstateerd toen ze hem
nakeken in verband met zijn
suikerziekte.
Volgens zijn publiciteitsagen
te, Virginia Wicks, kan hij
waarschijnlijk half mei zijn op
tredens hervatten.
Zijn verjaardag, op 21 oktober,
viert hij volgens plan met en
kele tientallen vrienden op de
Caribische Zee op een speciaal
daartoe afgehuurd cruise
schip. Voor het zover is staan
hem echter al de nodige eerbe-
tonen en verjaardagstaarten te
wachten. Hij behoort tot de
weinige uitverkoren artiesten
die lang genoeg leven om hun
werk de waardering te zien
krijgen die het verdient.
„Dizzy is de afgelopen vijfjaar
zeker in populariteit geste
gen", zegt een van zijn mana
gers, Charles Fishman. „Men
is zich er gewoon meer van be
wust geworden dat deze man
een van de genieën is van de
20e-eeuwse muziek".
De laatste tijd leek hij zo af en
toe overal tegelijk te zijn. De
afgelopen twee jaar nam hij
zes platen op en een daarvan
'Live at the Royal Festival
Hall', werd dit jaar onderschei
den met een Grammy. Hij
speelt een rol in een nieuwe
film. 'A winter in Lisbon'. De
televisieprogramma's Nor
thern Exposure en Saturday
Night Live besteedden aan
dacht aan hem en iedereen
lijkt hem te willen intervie
wen.
Spataderen
De tol die dit alles van hem eist
doet de vraag rijzen: „Waarom
doet hij het?" Zelf vraagt hij
zich dat helemaal niet af en er
over praten wil hij ook niet.
Het is duidelijk dat hij het een
onzinnige vraag vindt.
„Ik ben het gewend om hard te
werken. Daar heb ik lol in", zei
hy schouderophalend voor een
van zijn optredens in de Blue
Note. Hij zat in zijn kleedka
mer. waar hij zojuist een grote
kom vissoep had gegeten.
Hij vertelde dat hij een week
eerder met een aantal vrien
den van vroeger had gespeeld.
„That was ni-i-ice", zei hij. Dat
zegt hij trouwens heel vaak,
meestal voorafgegaan door
„Ooooh". Gillespie spreekt die
woorden vol genot uit, de let
ters uitrekkend zoals hij de no
ten die hij speelt uitrekt.
Gevraagd naar zijn gezond
heid, klaagde hij op niet-klage-
rige toon over zijn spataderen,
daarbij een broekspijp om
hoog trekkend om ze te laten
zien. John Birks Gillespie
werd als jongste van negen
kinderen geboren in Cheraw.
in de staat South Carolina. Zijn
vader was metselaar en muzi
kant. Aanvankelijk speelde
Dizzy piano, een instrument
dat hij nog altijd bespeelt.
Op de vraag wanneer hij be
sloot muzikant te worden, be
gint hij te lachen en zegt:
„Toen ik die mensen katoen
zag plukken zei ik: dat nooooit.
Zeker weten!"
In 1935 verhuisde hij naar het
noorden, naar Philadelphia,
waar hij zich, omdat hij altijd
zo ontspannen was, de bij
naam Dizzy verwierf. In 1937
verhuisde hij naar New York,
waar zijn carrière twee jaar la
ter van start ging toen hij zich
aansloot by het orkest van Cab
Calloway en na optredens
urenlang doorspeelde in nach
telijke jamsessies.
door
MARCEL DE JONG
LEEUWARDEN - Hou-
se-liefhebbers moeten
zich haasten. Er zijn maar
12.000 kaartjes in omloop
voor de 'Millennium Ra-
vers Night' die komende
zaterdagnacht in de Fries
landhal in Leeuwarden
gehouden wordt.
Het belooft een hele nacht
swingen te worden te midden
van house-muziek die met een
volume van 100.000 watt door
de hal zal klinken. Drie jon
gens uit Leeuwarden organise
ren deze '6800 m party zone
with the best techno house
rare groove ever heard', zoals
de 'flyer' vermeldt.
Een 'flyer' is een kleurrijk pa
piertje van A-5 formaat met
daarop een overzicht wat er op
een house-party te beleven
valt. De verstokte fans van
deze populaire muziekstijl leg
gen de 'flyers' van één week
einde op tafel en kiezen dan op
welk feest zij volledig uit hun
bol gaan, aldus Ger Snoey, één
van de organisatoren van de
Leeuwarder nacht. De 'flyer'
van dit feest vermeldt onder
meer een indrukwekkende ge-
luids- en lichtinstallatie, live
optredens en danseressen.
Snoey heeft goede hoop dat er
zaterdag duizenden van deze
'house-nomaden' naar de
Frieslandhal komen. „Voor
hen maakt het niet uit of het
feest nu in Rotterdam, Amster
dam, Den Haag, het Noorden
of in Parijs is", aldus Snoey.
Onder de naam Syndrone or
ganiseert hij sinds anderhalf
jaar samen met Steven Daan
en Aart de Jong house-parties
in Friesland. Tot nu toe ge
beurde dat kleinschalig in dis
cotheken. Zaterdag volgt ech
ter het grootste feest op dit ge
bied in Nederland.
„We denken dat de tijd rijp is
voor zo'n groot feest", licht
Snoey toe. „In het Westen ne
men dergelijke feesten hand
over hand toe. We zijn in Den
Haag op een groot feest ge
weest. Dat was indrukwek
kend en goed. We kregen daar
door het idee dat wij dit ook
eens moesten proberen".
Schok
Het driemanschap van Syn
drone is er van overtuigd dat
de house-muziek nog in de
kinderschoenen staat. Snoey:
„Een heleboel mensen denken
dat het een trend is. Die kun
nen zich beter voorbereiden op
een schok. House-muziek
staat aan het begin van een
1000-jarig rijk". Vandaar de
toevoeging 'Millennium' in de
naamgeving van het feest. 'Ra-
vers' is synoniem voor house
muziek.
In Groningen trok een house
party enige tijd geleden 9.000
belangstellenden. Een groot
aantal, vooral als in ogen
schouw genomen wordt dat ff
klachten waren over de mir
ziek, die te zacht zou zijn. At
leen in de buurt van de boxei
kwam het geluid boven cf
stemmen uit. Door in de Frier
landhal de boxen niet alleen iL
de hoeken, maar ook in h£
midden te plaatsen en het wak
tage in vergelijking met Grir
ningen op te voeren, denlf
Snoey zaterdag voldoende v<|j
lume te kunnen bieden. „W.
hebben zwaar geïnvesteerd ij®
geluid en licht (300.000 watt!
Ook vinden we de aankledin)
belangrijk. We maken met bi
hulp van staalconstructies ef
piramides een future techni^
landschap". E
Vijf discjockeys - met c*
klinkende namen Buzzfuzf
The Prophet, Gizmo, Darren 1
en Terry - brengen ieder hu).,
eigen stijl. Snoey: "Alle stijlefii
binnen de house-muziek kil
men aan bod, behalve de confj
merciële. De bedoeling is dL
iedereen uit zijn dak gaat. D4i
kan bij deze muzieksoort if
het extreme. De mensen kuifj
nen het werk en de restrictie
van zich afdansen". |i
Zelf zal Snoey. evenals de tw®
andere organisatoren, zich za
terdagavond als echte housa»
liefhebber prima vermaken
„Het maakt me niet uit of <fi
tien of 10.000 mensen komej
We zijn een maand lang bezP
geweest met de organisatil
dat brengt allemaal spannii)
gen met zich mee. Op de avonj
zelf ga ik 'vliegen' om die spari
ning kwijt te raken".
Ton Verlind
FOTO: KRO
HILVERSUM - Ton Verlind
(42) is per 1 april benoemd tot
plaatsvervangend hoofd van
de KRO-televisiedienst en
chef informatieve program
ma's televisie. Verlind is sinds
1978 in dienst bij de KRO;
eerst als verslaggever van
Brandpunt en sinds 1984 als
eindredacteur. Tot de komst
van een nieuwe eindredacteur
blijft hij het Brandpunt-team
leiden.
RIJSWIJK - Het plan
van de provincies Overijs
sel en Gelderland en de
gemeenten Enschede,
Arnhem en Nijmegen
voor een andere opzet van
het orkestenbestel in
Oost-Nederland, ontbeert
de goedkeuring van mi
nister D'Ancona van WVC.
In het alternatief voor het eni
ge weken geleden geopenbaar
de advies van Raad van de
Kunst, wordt uitgegaan van 66
musici bij Forum Filharmo
nisch in Enschede en 97 bij
Het Gelders Orkest. De minis
ter wil het aantal in Arnhem
beperken tot 80. Een deputatie
van de provincies heeft dit gis
teren meegedeeld na een ge
sprek met de minister. D'An
cona maakt haar officiële
standpunt over het advies van
de Raad voor de Kunst voor 1
mei bekend. De Tweede Ka
mer moet zich daarna nog uit
spreken over de reorganisatie
van het orkestenbestel. De
twee provincies kondigde i
dat ze de komende tijd gebn
ken om het parlement
hun plan te winnen. Fon
Filharmonisch protesteert
gisteravond in het Muziekci
trum Enschede, voorafgaan:
aan een concert, tegen de sanj
ringsplannen: De orkestier
verlieten het toneel en er v
den uit de zaal twee doodsk:
ten binnen gedragen. Nadat <f
vlaggen van de kisten 1
verdwenen, verschenen
teksten „Bedankt Overijsi
en Enschede
Hiermee wilde het orkest dij
delijk maken dat de provincj
Overijssel en de gemeente F
schede met hun alternatij
plan het orkest om zeep 1
pen. Interim-directeur Bal v
Forum stelde dat het „rondif
schandalig is dat provincial
politici, niet gehinderd dof
enige kennis van zaken, ev<
uitmaken hoe een nation:
operagezelschap als Fori
moet functioneren, hoev<
produktie er moet worden
naakt en welke orkesten i'
moeten begeleiden".
