Gadaffi wil uitweg
in Bedoeïnenstijl
CckbcSomont
BUITENLAND
ANC wijst voorstel af
voor nieuw parlement
Vlaams Blok nog in opmars
Brown verslaat
Clinton in Vermont
Chef-koks ontvreemden
wassen beeld Bocuse
Florence
Florida
Duitse politiek moet
met spionnen leren leven
I
Stoltenberg geveld door wapenleveranties
WOENSDAG 1 APRIL 1992
JOHANNESBURG - Het Afrikaans Nationaal
Congres (ANC) heeft gisteren het voorstel van de
regering van de hand gewezen om een nieuw, ge
kozen parlement in het leven te roepen. Volgens
de organisatie houdt het plan voortzetting van de
apartheid in, zelfs al betekent het dat de zwarte
meerderheid voor het eerst stemrecht krijgt. Het
voorstel geeft volgens het ANC de blanken de mo
gelijkheid beslissingen tegen te houden. De rege
ring wil dat het nieuwe parlement uit twee kamers
bestaat, waarvan één, het hogerhuis, bestemd is
voor de blanken en andere minderheden. Dit ho
gerhuis moet alle voorstellen goedkeuren willen
zij van kracht worden. Het ANC herhaalde giste
ren zijn eis tot de instelling van een uit één kamer
bestaand parlement, dat wordt samengesteld op
basis van het systeem van one-man, one-vote.
BRUSSEL Als er nu verkiezingen gehouden
zouden worden, zou het extreem rechtse Vlaams
Blok in en rond Antwerpen bijna 32% van de stem
men halen. Dit is tien procent meer stemmen dan
zes maanden geleden, zo blijkt uit de uitslag van
een opiniepeiling die gisteren in de Vlaamse Gazet
van Antwerpen is gepubliceerd. In geheel Vlaan
deren zou het Vlaams Blok een lichte stijging naar
10,7% van de stemmen meemaken en de „libertij
nen" van beursgoeroe Van Rossem zouden met
7,3% in Vlaanderen meer stemmen halen dan de
Volksunie. Uit peilingen die in geheel Vlaanderen,
Wallonië en Brussel werden uitgevoerd blijkt dat
als er nu nationale verkiezingen gehouden zouden
worden de Christelijke Volkspartij (CVP) op 25,9%
van de stemmen zou kunnen rekenen. Bij de ver
kiezingen van 24 november vorig jaar kwam de
CVP op bijna 27% uit. De socialisten (SP) zouden
18,4% behalen.
MONTPELIER Jerry Brown heeft giste
ren de voorverkiezing van de Democraten
in de staat Vermont gewonnen van koplo
per Bill Clinton. Bij de Republikeinse voor-
verkiezing won president George Bush zon
der tegenstand. Vorige week werd Clinton
in Connecticut ook al verrassend verslagen
door ex-gouverneur van Californië Brown.
Toen de stemmen uit 83 procent van de 246
steden en plaatsen binnen waren, stond
Brown op 46 procent en Clinton op 16 pro
cent, nog minder dan de ongebonden kan
didaten, die samen goed waren voor 25 pro
cent. Clinton heeft nu 1.015 gedelegeerden
achter zich en Brown 153. Om de Democra
tische nominatie te bemachtigen is de
steun nodig van 2.145 gedelegeerden.
PARIJS - „Paul Bocuse heeft niets te zoeken
in een Parijs museum. Hij moet in Lyon blij
ven". Dat liet een groep 'radicale chefs' weten,
die in de nacht van maandag op dinsdag een
wassen beeld van de befaamde Franse chef
kok ontvreemdde uit het Parijse wassenbeel
denmuseum Grevin. De museumdirectie heeft
inmiddels opgeroepen tot teruggave van het
beeld, dat truffelsoep opdiende aan actrice Ca
therine Deneuve en minister van defensie
Pierre Joxe. De groep koks is daartoe echter
niet zomaar bereid. Bocuse zelf, de flamboyan
te eigenaar van het restaurant Collagnes-au-
Mont-d'Or bij Lyon. wijt de vermissing aan .ja
loezie". Hij weigert 'losgeld' voor het beeld te
betalen. „Ik besteed mijn geld liever aan mijn
school voor culinaire kunsten", snoof hij.
Idoor
ROGIER SLOP
TRIPOLI De kogel is
dan toch nog door de
kerk: de Veiligheidsraad
van de Verenigde Naties
gaat de Libische leider
Gadaffi grondig aanpak
ken vanwege zijn eviden
te betrokkenheid bij ter
reuracties.
Dat VN-sancties Libië in grote
problemen brengen, staat bui
ten kijf. Voor Gadaffi die
veel kleurrijker, maar ook veel
minder gek is dan hij in het
Westen wordt afgeschil
derd is het een kwestie van
driftig rekenen. En dan moet
hij onverbiddelijk uitkomen
op een negatief saldo het is
niet voor niks dat hij met ver
warrende boodschappen en
bewuste vertragingsmanoeu
vres de afgelopen weken heeft
geprobeerd om een VN-besluit
zo lang mogelijk af te wenden.
Iets waar hij tien jaar geleden
nog zijn schouders over zou
hebben opgehaald.
De sancties tegen Irak hebben
echter aangetoond dat VN-
maatregelen in staat zijn om
de macht van oliedollars volle
dig weg te poetsen. En met de
omslag die de Golfoorlog in het
Midden-Oosten heeft veroor
zaakt, voelt de leider van de
grootse en meeslepende 'Pan-
Arabische Revolutie' zich geï
soleerder dan ooit.
Dat maakt hem kwetsbaar. Als
hij er namelijk niet in slaagt
om sancties te doorbreken in
een land, dat met ongeveer
vier miljoen inwoners puur af
hankelijk is van olie, zal de so
ciale onrust toenemen. De ho
gelijk gepolitiseerde Libiërs
mochten officieel via 'Volksco-
mité's' de ganse dag gratis zeu
ren over de inrichting van een
nieuw schoolgebouw; zij waren
de nieuwe vrijgestelden van
Libië's olierijkdom. Het eigen
lijke werk op de olievelden en
in de huishoudens werd ver
richt door buitenlanders: Ita
lianen, Britten, Koreanen en
Egyptenaren. Met sancties zal
het moeilijk worden: de bui
tenlanders gaan weg, de olie
kranen moeten noodgedwon
gen dicht en de Libiërs zullen
zelf aan het werk moeten.
Maar waaraan?
Geen prettig vooruitzicht voor
Gadaffi, die bij zijn buurlan
den al ziet waar verpaupering
en radicalisme toe kunnen lei
den. Vandaar zijn wanhopige
pogingen om de sancties zo
lang mogelijk af te wenden.
Barbaarse schoonheid
Maar er is meer. Ondanks de
gruwelijke schendingen van
de mensenrechten en de bizar-
ste buitenlandse avonturen
heeft de leider een perfect oog
voor de Libische samenleving.
De basis daarvan is nog steeds
die van een bedoeïnen-samen-
leving. Zijn toespraken vallen
nog steeds in die traditie, die
met name met het opzeggen
van gedichten een publiek in
vervoering kunnen brengen.
Zijn uitspraken, die we hier
vaak al te serieus nemen, zijn
vooral gericht op poëtisch ge
halte. De inhoud doet er min
der toe dan de vorm, maar die
vorm moet dan ook perfect
zijn.
De uitspraken van Gadaffi zijn
taalkundig gezien nog altijd al
tijd pareltjes vergeleken met
het kromme spraakgebruik
van zijn grote tegenstrevers
Reagan en Bush. Ook daar kan
de inhoud rammelen, maar als
je er dan ook nog niet in slaagt
om het een beetje aardig te for
muleren, trekt niemand zich
daar wat van aan.
In een bedoeïnen-samenleving
is ook opperste loyaliteit van
belang. Stammen en clans
moeten een hecht verband ver
tonen, willen ze kunnen over
leven in de barbaarse schoon
heid van de woestijn. Het is
ook één van de redenen dat het
jodendom, het vroege chris
tendom, maar zeker ook de is
lam zulke in onze ogen bar
baarse straffen heeft tegen af
wijkend gedrag als moord,
diefstal en overspel. Een sa
menleving die dat soort din
gen toelaat valt uit elkaar, en
dan kan de woestijn uiteinde
lijk winnen.
Het is een erfenis die Gadaffi
zorgvuldig koestert. Iedere
westerling meesmuilt als hij
zich weer eens in een bedoeï-
nen-tent laat interviewen door
gestaalde barbie-poppen van
de grote Amerikaanse net
works.
Maar de Libische baas laat dat
voor wat het is. Het schept in
ieder geval verwarring, maar
voor Arabieren is zijn bood
schap overduidelijk. Hij is de
leider van de clan die het voor
het zeggen heeft.
Toeval
En daar ligt ook de grondslag
van het verwarrende spel dat
Libië de afgelopen weken
heeft gespeeld. Praktisch ge
sproken wil Gadaffi niets lie
ver dan de sancties ontwijken
en de twee verdachten uitleve
ren. Als het even kan via de
Arabische Liga, eep oplossing
die hem veel gezichtsverlies
zou kunnen besparen.
Juist gezichtsverlies kan hij in
de door hem gehanteerde
structuur niet gebruiken.
Want de leider van een clan
wordt ook geacht om zonder
scrupules op te komen voor
zijn ondergeschikten. Zelfs
daar zou de ipventieve Gadaffi
nog wel een oplossing voor we
ten. Maar het wrede toeval wil
dat zijn tweede man, Djalloed,
zijn éigen machtsbasis heeft,
en die bestaat geheel uit een
clan die de veiligheidsdien
sten onder controle heeft. In
clusief de twee (en misschien
nog wel eens zes) uit te leveren
mannen. Djalloed, die een lelij
ke reputatie heeft als een mee
dogenloze killer, kan deze
mannen niet laten vallen, zoals
hij op zijn beurt Gadaffi weer
niet in de steek kan laten.
Daarin ligt de verklaring van
de merkwaardig tegenstrijdige
berichten die Tripoli de hele
tijd geeft. Want natuurlijk heb
ben noch Gadaffi, noch Djal
loed een daadwerkelijk geloof
in de mooie, onbedorven be-
doeïnen-traditie. Maar ze we
ten allebei dat ze tot elkaar ver
oordeeld zijn. Want de wrede
wetten van de woestijn gelden
ook voor oplichters.
Idoor
FRANS WIJNANDS
BONN - De 49-jarige secreta
ris-generaal van het CDU, Vol-
ker Rühe, is sinds gisteren de
nieuwe Duitse minister van
defensie. Hij is de opvolger
van Gerhardt Stoltenberg,
eveneens van het CDU, die als
nog is afgetreden nadat hij
maandag nog in alle toonaar
den had ontkend dat hij zijn
functie zou neerleggen.
In plaats daarvan stuurde hij
een topambtenaar van zijn de
partement, de zestigjarige
Wolfgang Ruppelt, met ver
vroegd pensioen. Die zou in
laatste instantie verantwoor
delijk zijn geweest voor de om
streden levering van vijftien
Leopard-tanks aan Turkije. De
verhouding tussen Bonn en
Ankara is de laatste dagen erg
slecht, omdat de Turken in
hun strijd tegen de Kurden
materiaal hebben ingezet dat
uit Duitsland afkomstig was.
En dat was in strijd met de le
veringsafspraken. De begro
tingscommissie van de Duitse
Bondsdag blokkeerde eind vo
rig jaar al verdere wapenleve
ranties aan NAVO-partner
Turkije, maar desondanks
werden nadien wapens naar
Turkije verscheept.
Minister Stoltenberg voelde
zich daar niet verantwoorde
lijk voor; hij ontsloeg zijn naas
te medewerker, maar moest
gisteren onverwacht ook zelf
zijn tas pakken.
Samen met de bondskanselier
verscheen hij in Bonn voor de
massaal opgekomen pers en
las een korte verklaring voor,
die er op neerkwam dat hij
door zijn terugtreden wil voor
komen dat zijn partij, het CDU,
en de christen-democratische
unie met de CSU, onnodige
schade zou oplopen.
Psychiater
Lange gesprekken met politie
ke vrienden, onder wie fractie
voorzitter Schauble en bonds
kanselier Kohl, hadden Stol
tenberg volgens eigen zeggen
tot de overtuiging gebracht dat
hij beter kon opstappen, ook al
verklaarde Kohl dat hij elke
andere beslissing van zijn
vriend Stoltenberg ook had ge
respecteerd.
Of Kohl niet geprobeerd heeft
Stoltenberg voor zijn kabinet
te behouden? Op die vraag ant
woordde Kohl bijna laconiek
dat Stoltenberg hem zijn be
sluit als vaststaand had mee
gedeeld; „Hij lag niet bij de
psychiater op de bank, maar
kwam praten bij een goede
vriend", aldus Kohl, die Stol
tenberg bedankte voor zijn
dertigjarige bijdrage aan de
opbouw van het democratische
Duitsland. Stoltenberg is
eerder al minister van finan
ciën geweest en minister-pre
sident van de deelstaat Slees
wij k-Holstein.
Het aftreden van de minister
komt ogenschijnlijk op een
hoogst ongelegen moment.
Zondag worden in Baden-
Württemberg en Sleeswijk-
Holstein verkiezingen gehou
den. Stoltenberg, en zijn nu
ook automatisch aftredende
staatssecretaris Hennig, waren
in Sleeswijk-Holstein belang
rijke sterrimentrekkers voor
het CDU.
Toch kan het opstappen van de
al langer omstreden minister
voor het CDU een gunstige uit
werking hebben, als de kiezers
onderkennen dat de christen
democraten een zo sterk bekri
tiseerde bewindsman niet on
nodig lang de hand boven het
hoofd blijven houden. De
CDU-leiding neemt daarmee
veel wind uit de zeilen van de
socialistische oppositie, die al
langer op het aftreden van
Stoltenberg had aangedron
gen. De ex-minister blijft ove
rigens lid van de CDU-fractie
in de Bondsdag.
Uit alles blijkt dat Stoltenberg
de afgelopen 48 uur onder zwa
re druk van de publieke opini^
en de media in Duitsland is ge
raakt. Anders is het nauwelijks
te verklaren dat hij daags na
zijn zelfverzekerde verhaal dat
hij aanbleef alsnog aftrad.
Het zat niet tegen in Florence. Het dure hotelbed
stond in een zindelijk vertrek, tweeënzeventig
traptreden boven de straat, maar op een
boogschot afstand van de Dom en de Ponte
Vecchio. Het was al aardig druk, maar dank zij
een voordat doel ingenieus aangepaste
vogelkijker heb ik de aangrijpendste beelden van
Donatello. de boetvaardige Magdalena en de felle
profeet Habakuk, bijna tot onder de huid kunnen
bezien. Langs de Primavera ixin Sandro Botticelli
en Titiaans Venus txin Urbino ben ik
heengedragen op een aanzwellende golf mensen,
maar in de vlucht zag ik. mijn nek bijna uit de
kom draaiend, nog net hoe dromerig Venus keek
en hoe mooi haar handje op haar heuveltje rustte.
En hoewel zeer duur- duurder dan Rome -blijft
Florence de mooiste stad van de wereld. In een
krap hoogdekkertje van Avianova tel ik
goudgestipte munten en groezelige flapjes van
duizend en maak ik de balans op. Ditmaal
hadden geen perfide krampen me naar duistere
hellepleeën gedreven, die zelfs geen schemering
konden verdragen en waarin ik - als in een
onverlichte mijnschacht - plaatsbepalende
sonderingen heb moeten verrichten om de juiste
weg naar de uiteindelijke verlossing te vinden.
Welk een verschrikking! Deze keer viel het
eigenlijk best mee. Er zit een fles wijn in de koffer
en er zitten een paar rijkgeïllustreerde boeken in.
over Florence, Toscane, Siena en San Gimignano,
waarmee ik op een of andere druilerige dag de zon
kan laten opgaan inm'n ziel. In het vliegtuigje
leen ik 'Newsweek', want ik zie op afstand dat er
een stuk over Florence in staat. Dat leid ik af uit
de drie letters Flo die ik uit het gedeeltelijk
zichtbare opschrift kan onderscheiden.
Het artikel ging nochtans over Florida, dat door
zon en sybaritische vakantievreugde (wellustig
gedoe, als in de klassieke Griekse nederzetting
Sybaris in Zuid-Italië) een geduchte rivaal van
Florence kan worden. In Florida kun je een kopie
van Leonardo da Vinci's Mona Lisa bekijken die
van 120 stukjes artistiek geschroeide toast is
vervaardigd. Ik kan me in Florida laten
fotograferen met een zeemeermin, of op een
gammele elektrische stoel in het politiemuseum
van Miami. Er hangt een waarschuwing bij de
sto§l: Danger - High Voltage. Florida baadt in
hot sun en cheap fun. Er zijn geen hellepleeën.
maar heldere popartpaleizen met zachtruisend
water, zoet muziekbehang en frisse
bloesemgeuren. In Florida schaatst een papegaai
op wielen op het ritme van Michael Jackson,
vechten mannen met alligators en gedragen
welgetrainde krokodillen zich als de Esthers
Williams van de reptielenwereld. Hier, in het
koninkrijk van Mickey Mouse, wordt de toerist
vooreen prikje door psychotherapeuten geholpen
in een tijdelijke regressie naar eep vroeger leven,
een progressie naar een leven in de toekomst en
getraind voorgoede betrekkingen met de
geestenwereld. In St Augustine staat een Museum
of American Tragedy, met onder meerde Lincoln
Continental, waarin de sexbom Jayne Mansfield
werd onthoofd als gevolg van een verschrikkelijk
ongeluk. Er is veel te zien en veel te doen en de
Floridiaanse dollar legt een minder zware last op
het vakantiebudget dan de Florentijnse lire, die
overigens vrijwel niets weegt. In Florence kost een
aardige flat acht ton in guldens en een duur
hotelappartement acht ton in lires, of 1250 gulden
per dag. En het gevoel met beide benen in de
oudheid te staan kan ook in Orlando worden
aangewakkerd, waar je middeleeuws kunt eten
(met de handen) terwijl ridders te paard en in
volle wapenrusting elkaar met lansen en
zwaarden te lijf gaan.
Er knaagt nu een zekere twijfel aan mijn ziel. Zal
ik terugvallen in de wellustige armen van de
barbarij in Florida, of me. door zoete Italiaanse
woordjes, voor de zoveelste keer laten verleiden tot
kostbaar eerbewijs aan de trotse zonen van
Machiavelli, Dante en Borgia?
door
FRANS WIJNANDS
Greep
Woeste golven houden de gekapseisde Penelope I, die maandag aan de grond liep voor de kust van Por
tugal. in hun greep. De voornamelijk uit Colombianen bestaande bemanning, die per helicopter werd ge
red. is sinds gisteren in de greep van justitie nadat gisteren pakketten cocaïne aanspoelden op de kust.
FOTO: EPA
BONN 'James Hellenbond'
is hij al spottend in de Duitse
pers genoemd. Maar niet ie
dereen in politiek Bonn haalt
de schouders op over de op
zienbarende bewering van
Heribert Hellenbroich dat een
oud-minister, thans nog lid
van de Duitse Bondsdag, ja
renlang voor de Stasi, de vei
ligheidsdienstvan de vroegere
DDR, gewerkt heeft en nóg ac
tief voor de Russische geheime
dienst.
Hellenbroich is oud-hoofd van
de Duitse inlichtingendienst,
de BND, maar hij werd enkele
jaren geleden uitgerangeerd
en met wel erg vroeg pensioen
gestuurd. Zoekt hij uit rancu
ne zoete wraak9 Hij zegt dat in
Bonn niemand zijn bewerin-
KAPITEIN ROB HET GEHEIM VAN DE VLIEGENDE HOLLANDER
QN1109 - Zo verglijden de jaren. De „Vliegende Hollander" blijft
de schrik der zeeën en nog steeds staat schipper Van der Dec-
ken als een spookverschijning op de campagne. Dan - in het
voorjaar van 1949 - bezeilt het ongeluksschip het eiland, van
waar het driehonderd jaar geleden zijn eindeloze reis Is begon
nen. Van der Decken staart naar de rotsachtige kust en strijkt
zich peinzend over het voorhoofd. Hoe vreemd ziet het eiland er
nu uitl Hoge masten staan op de bergtoppen; zonderlinge voor
werpen zweven door de lucht. Van der Decken lijkt uit zijn verdo
ving te ontwaken en gaat in zijn journaal bladeren. Jan Robertsz
komt zijn hut binnen en Van der Decken vraagt hem of hij die
vreemde geluiden ook heeft gehoord. Er bromt iets in de lucht...
gen serieus neemt, en dus
heeft hij zijn informatie maar
aan de pers gegeven, een bou
levardblad bovendien.
Het openbaar ministerie in
Karlsruhe wilde Hellenbroich
vandaag het hemd van zijn lijf
vragen. Morgen moet hij ver
schijnen voor de parlementai
re controlecommissie die zich
met de inlichtingendienst be--
zighoudt.
Willy Brandt en Graf Lambs-
dorff. Wolfgang Schauble en
Rita Süssmuth behoren tot de
verdachten. Want Hellen
broich heeft een signalement
gegeven dat van toepassing is
op twintig voormalige minis
ters, thans allen nog lid van de
Bondsdag.
Hellenbroich heeft gisteren
toegegeven dat hij geen bewij
zen heeft over concrete perso
nen, rnaar hij blijft beweren
dat zijn bronnen - oud-Sta
si's - uiterst geloofwaardig
zijn. Stasi-majoor Schütt be
weert echter dat Hellenbroich
onzin vertelt. Er is volgens
Schütt veel gebeurd in het ver
leden, maar spionerende mi
nisters hoorden daar niet bij.
Volgens de vice-voorzitster
van de Duitse Bondsdag, Re-
nate Schmidt, heeft Hellen
broich met zijn vage beschul
diging het hele parlement in
diskrediet gebracht. Hoewel,
met spionnen moet ook de
Duitse politiek leren leven.
De woordvoerder van het mi
nisterie van binnenlandse za
ken geeft zonder meer toe, dat
er in het recente verleden af-
persingsgevallen zijn voorge
komen. Dat komt, zo zegt Hel
lenbroich, doordat oud-Stasi-
agenten moeten rondkomen
van een pensoentje van zo'n
achthonderd mark en daarom
verbitterd op zoek zijn naar
geld.
Ontheven
Amerikaanse
'Jannen' staan
keurig in het gelid
op de USS
Missouri. Het
laatste in gebruik
zijnde
Amerikaanse
slagschip is
gisteren in Long
Beach van zijn
functie ontheven.
De plechtigheid
werd bijgewoond
door veteranen
uit drie oorlogen.
Op het dek van
Mighty Mo', dat
1500
bemannings
leden had. werd
op 2 september
1945 de Japanse
capitulatie
getekend. In de
jaren vijftig werd
het in de Korea-
oorlog ingezet.
Bij het begin van
de Golfoorlog
bestookte het
schip met zijn
zware kanonnen
Iraakse stejlingen
in Kuwayt
FOTO AP
Geen krant ontvangen? Bel tusaen 18.00 en 19.00 uur. zaterdags tussen 14.00 en 15.00 uur. telefoonnr. 071-122248 en
uw krant wordt nog dezelfde avond nabezorgd.
De Duitse minister van defensie Gerhard Stoltenberg (links) en bondskanselier Helmut Kohl tijdens de
persconferentie gisteren in Bonn, waar Stoltenberg zijn aftreden aankondigde
FOTO: AP
door BERT VAN VELZEN
