„Tuinder met illegale werknemer
heeft kerkelijk vermaan nodig"
CDA niet blij met 'mensen in wording'
Zorgen over
moslimdreiging
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Verzoening centraal op tweede congres HCA
COMMENTAAR 1
Ccidóc Somo/nt
dinsdag 31 maart 1992
Meditatie maakt
scholieren rustiger
TAIPEH - De onderwij sautori-
teiten op Taiwan willen met
buddhistische meditaties berei
ken dat het in de schoollokalen
rustiger wordt.
De leerlingen moeten na elke les
vijf minuten in de kleermakerszit
mediteren.
De autoriteiten hopen dat de
scholieren, die door videospelle
tjes en geweld op de televisie in
Verwarring worden gebracht, hun
geestelijk evenwicht hervinden.
De meditaties stellen de scholie
ren bovendien in staat tot rust te
komen en het geleerde te 'ver
stouwen', aldus de krant.
Gezond verstand is
het beste verdeeld in
de wereld, want
iedereen vindt dat hij
er rijk van voorzien
DEN HAAG Op 12 april zullen
Armeniërs, Azeri's en Georgiërs
een „dag van verzoening" houden.
Zij zullen bomen planten „als te
ken van nieuw leven en vrede".
Dat is een van de uitkomsten van
het tweede vredescongres van de
Helsinki Citizens' Assembly
(HCA), dat in de Slowaakse hoofd
stad Bratislava werd gehouden.
De HCA verenigt een groot aantal politie
ke partijen en vredesorganisaties, in Ne
derland onder andere de PvdA, VVD, het
IKV en Pax Christi.
Doel van de organisatie is een vreedzame
integratie van Europa, met name „van
onderop".
In Bratslava kwamen 800 mensen bijeen,
200 meer dan verwacht. In tegenstelling
tot het eerste HCA-congres, anderhalf
jaar geleden, overtrof het aantal Oosteu
ropeanen (600) deze keer het aantal 'wes:
terlingen'. waaronder een grote delegatie
Ieren.
Dezen kwamen met de Engelse HCA-de-
legatie overeen in het najaar een regiona
le bijeenkomst te houden om nader tot
elkaar te komen. Een delegatie uit de Oe
kraïne, waar allerlei religieuze stromin
gen voor verdeeldheid zorgen, vroeg 'het
oecumenische Nederland' om naar haar
land te komen om de oecumene te stimu
leren.
„De American way of life is zeer populair
bij de Oosteuropeanen", aldus Faber,
„maar een aantal Amerikaanse inleiders
waarschuwden voor algehele commerci
alisering van het leven."
Keerzijde
Zij riepen de HCA op om een Europese
delegatie naar de Verenigde Staten te
zenden om de keerzijde van de markte-
cononie in ogenschouw te nemen. In no
vember zal dit gebeuren.
Faber constateert dat de HCA langza
merhand Europa overstijgt. Zo waren er
op het congres in Bratislava behalve
Amerikanen ook Japanners en Kuway-
ti's aanwezig. De laatste groep overweegt
om het lidmaatschap van de HCA aan te
vragen.
CDA-voorzitter Van Velzen:
ZUTPHEN - Een tuinder
die zondags in de kerk zit
en op maandag illegale
werknemers aan de slag
heeft een kerkelijk ver
maan nodig.
Dat vindt CDA-partijvoorzitter
Van Velzen. Hetzelfde geldt
voor belstingbetalers die in
strijd met de tien geboden hun
belastingaangifte onjuist in
vullen, aldus de voorzitter op
een spreekbeurt in Zutphen.
Eerder riep minister Hirsch
Ballin van Justitie de kerken
op om meer nadruk te leggen
op handhaving van waarden
en normen door de eigen le
den.
Van Velzen zei verder dat ook
politici soms meer moeten
gaan preken. „De politiek
speelt hierin een belangrijke
rol. Niet alleen door te zorgen
voor een stringent en recht
vaardig beleid, maar ook door
bij te dragen aan een herstel
van normen en waarden in
onze samenleving. De tijd is
gekomen dat partijen meer
gaan spreken en politici soms
meer preken", aldus Van Vel
zen.
De CDA-voorzitter gaf toe dat
bij een moreel appel al gauw
de verdenking rijst dat het uit
eindelijk om een bezuiniging
gaat. „Wellicht moeten we in
eerste instantie wennen aan
een prekende politicus, zonder
de verdenking dat het in de
eerste plaats om bezuinigin
gen gaat. Maar zonder een mo
reel, appel op de eigen verant
woordelijkheid kunnen pro
blemen van onworteling, ver
warring en ontsporing in onze
samenleving niet opgelost
worden. Uitbreiding van het
aantal welzijnswerkers, thera
peuten en conducteurs alleen
is geen antwoord. De overheid
kan namelijk niet bij elke goot
steen controleur zetten of niets
schadelijks voor het milieu het
riool in wordt gespoeld", aldus
Van Velzen.
De partijvoorzitter is van me
ning dat de algemene identifi
catieplicht past binnen die ei
gen verantwoordelijkheid van
de burger. „Daarnaast is een
krachtige mobilisatie van de
maatschappelijke moraal no
dig om ernst te maken met de
bestrijding van de criminali
teit".
Partijvoorzitter
Van Velsen
FOTO" MILAN
KONVALINKA
Verzoeninasbezoek nin9 Juan karlos (f)- Belangrijk facet van het symbolisch verzoeningsgebaar, 500 jaar na
bezoek is de verzoening van joden en Span- de verbanning van de joden uit Spanje door
De Israëlische president Haim Herzog (I.) is jaarden, gesymboliseerd door de zegening de toenmalige rooms-katholieke monarchen,
in Spanje aangekomen voor een officieel van de koning en Herzog, uitgesproken door koning Ferdinand en koningin Isabella, bijge-
staatsbezoek. Hij werd ontvangen door ko- een rabbi. Deze handeling is bedoeld als naamd de Katholieke. foto: epa
Protestantse kerken minder principieel dan partij
Idoor
STEVEN EMMENS
ST.ANNAPAROCHIE - Bin
nen de Tweede-Kamerfractie
van het CDA is niet bijster en
thousiast gereageerd op het
studierapport 'Mensen in wor
ding' dat in februari door de
hervormd-gereformeerde-lu-
therse synode is besproken.
„Zowel met de inhoud van het
rapport als met de timing zijn
wij niet gelukkig geweest, al
dus kamerlid F.H. Laning-
Boersema uit Den Helder".
Laning is lid van de Commis
sie Ethiek Zaken van het CDA,
en sprak gisteravond over me
dische ethiek bij het Bildtse
CDA.
In het studierapport 'Mensen
in wording' dat de komende
tijd in de kerken in discussie
wordt gehomen, wordt als uit
gangspunt genomen de 'toene
mende beschermwaardigheid'
van het menselijk leven. Het
rapport spreekt van bepaalde
perioden waarin de ontwikke
ling van een menselijk embryo
is in te delen. Naarmate de ont
wikkeling vordert, stijgt de
mate waarin het leven be
schermd dient te worden.
„Dat is een uitgangspunt waar
ik niet mee uit de voeten kan",
aldus mevrouw Laning. Het
CDA neemt het standpunt in
dat ieder menselijk leven, hoe
pril ook, beschermwaardig is.
„Ik kan me het uitgangspunt
wel als gevoel voorstellen. Een
zwangere vrouw voelt zich
vaak meer met haar kind ver
bonden naarmate het groeit en
zich ontwikkelt. Maar in de po
litiek kan ik niet met dat be
grip werken".
Laning verklaarde desge
vraagd het rapport pas pnder
ogen te hebben gekregen na
dat het was vastgesteld. „Ik
had hier liever eerder met de
kerken over gediscussieerd".
De Commissie Ethische Zaken
van-het CDA zal zich binnen
kort alsnog over het rapport
buigen. Laning zei het jammer
te vinden dat het rapport „veel
zaken onvoldoende heeft door
zien of in de diepte heeft uitge
werkt".
Ze laakte ook de timing van
het rapport. „Toen ik het las
dacht ik, waarom uitgerekend
op dit moment, terwijl in het
kabinet de standpunten wor
den bepaald ten aanzien van
onder meer embryo's, komen
de kerken met zo'n rapport".
Het rapport is volgens haar
„tot in de ministerraad toe" ge
bruikt als wapen tegen het
CDA.
Het standpunt dat het CDA in
neemt op het gebied van de be
schermwaardigheid van het
menselijk leven lijkt op dit mo
ment principiëler dan dat van
het kerkelijk studierapport.
„Het menselijk leven is vol
gens het CDA vanaf het wor
dingsproces beschermwaar
dig".
Hoewel het CDA in de discus
sie met de regeringspartner de
PvdA over medische ethiek
niet aan bepaalde compromis
sen kan ontkomen, zei Laning
wel enkele absolute grenzen te
hanteren. Zo zal het CDA een
verplicht bevolkingsonder
zoek bij zwangere vrouwen
nooit accepteren. Zij meende
overigens wel resultaat te zien
in de manier waarop het CDA
de problematiek te lijf gaat.
„Elke fractie in de Tweede Ka
mer is het met ons eens dat er
grenzen zijn aan medisch han
delen. Het is alleen moeilijker
de plaats van die grenzen te F.J. I
bepalen".
DEN HAAG - De joodse orga
nisaties in ons land hebben
maandag in brieven aan minis
ter Van den Broek en de Isla
mitische Raad Nederland hun
bezorgdheid uitgesproken
over recente bedreigingen van
Israëlische doelen door mos
lims. De Islamitische Raad Ne
derland heeft inmiddels zijn
afkeuring over de bedreigin
gen uitgesproken.
De drie joodse kerkgenoot
schappen, het Centrum Infor
matie en Documentatie over
Israël (CIDI) en de Federatie
van Nederlandse Zionisten
verzoeken Van der Broek bij
de regering van Iran scherp te
protesteren tegen de oproep
van de Iraanse geestelijk lei
der Ali Khamenei. Hij om
schreef het plegen van aanval
len op Israëlische doelen als
„een, Islamitische strijd, die
alle molims verplicht zijn te
steunen."
„De joodse gemenschap is zeer
gehecht aan het klimaat van
tolerantie in Nederland en zal
zich daar ook in de toekomst
voor blijven inzetten, maar zal
zich nimmer neer kunnen leg
gen bij de verstoring van dit
klimaat door buitenlandse mo
gendheden", aldus de brief.
Naar aanleiding van de felle
demonstatie afgelopen vrijdag
bij de Israëlische ambassade
in Den Haag, vragen de joodse
organisaties de Islamitische
Raad „zijn invloed in de isla
mitische gemeenschap aan te
wenden ter voorkoming van
dit soort incidenten in de toe
komst."
De organisaties, die sinds de
Golfoorlog met de moslimor
ganisaties in gesprek zijn, zeg
gen in de brief de goede ver
houdingen die tussen beide
geloofsgemeenschappen zijn
ontstaan op prijs te stellen.
Woordvoerder C. Korüz van de
Islamitische Raad Nederland
heeft de demonstratie, waarbij
leuzen tegen Israël werden ge
roepen, veroordeeld. „Wij zoe
ken de dialoog met de Neder
landse samenleving en willen
in dialoog en solidariteit met
andere bevolkingsgroepen op
trekken", aldus Korüz in een
eerste reactie. De raad distan
tieert zich van alle acties die
kwetsend zijn voor de joodse
bevolkingsgroep.
De Islamitische Raad heeft
vooraf geen contact gehad met
de organisatoren van de de
monstratie en weet niet in wel
ke hoek zij moeten worden ge
zocht, aldus Korüz, namens de
(Turkse) Islamitische Stich
ting Nederland bestuurslid
van de Islamitische Raad.
beroepingen Indonesische kerken vragen om Nederlands standpunt
Nederlandse Hervormde Kerk
Bedankt voor Woubrugge G.K. Korpo
raal te Woudrichem.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Drachtstercompagnie drs
J de Kok, kandidaat aldaar die dit
beroep heeft aangenomen; te Apel
doorn L.J.G. IJkel te Middelburg; te
Hardegarijp drs. J Ridderbos Nic.zn. te
Berküm.
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Beroepen te Vrouwenpoldér drs. G.F.
Overberg. kandidaat te Lelystad.
Christelijke Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Zwolle drs. H.J. Sel
derhuis te Hengelo(Ov) dié bedankte
voor Zoetermeer.
Evangelisch Lutherse Kerk
Benoemd door de regio Oost-Brabant
tot predikant met bijzondere opdracht
mevr.ds. M.J.A. Schulz, l.l. predikant te
Duitsland die deze benoeming heeft
aangenomen; door Groningen, Wilder-
vank-Veendam, Pekela, Stadskanaal
en Winschoten tot predikant met bij
zondere opdracht J. Christensen, laat
stelijk predikant te Duitsland die deze
benoeming heeft aangenomen.
door
GERRIT GEERDS
LEUSDEN De Indone
sische Gemeenschap van
Kerken heeft in een brief
aan de Hervormde Kerk
en de Gereformeerde Ker
ken in Nederland een
standpunt gevraagd inza
ke de door de regering van
Indonesië beëindigde ont
wikkelingsrelatie met Ne
derland.
Het antwoord van de Neder
landse protestantse kerken
luidt: „Wij betreuren dat de re
laties op regeringsniveau ver
broken zijn, maar geen haar op
ons hoofd denkt eraan om de
relaties met u op een lager pit
je te zetten".
Volgens ds. W. B. van Halse-
ma, Aziësecretaris zending en
werelddiakonaat van de Gere
formeerde Kerken, zal in de
antwoordbrief aan de Indone
sische kerken ook gevraagd
worden om een standpuntbe
paling van de Indonesische
kerken.
Van Halsema wijst erop dat er
binnen nogal wat kerkelijke
gemeenten in Nederland be
zorgdheid is over de voortgang
van het werk van zending en
werelddiakonaat in Indonesië.
Ook uitgezonden medewer
kers in Indonesië bellen ver
ontrust naar Nederland.
De inschatting van Van Halse
ma is dat het werk van zending
en werelddiakonaat kan door
gaan. „Wij zijn niet verant
woordelijk voor wat de Neder
landse overheid doet". Boven
dien werken zending en we
relddiakonaat niet met geld
van de overheid. De beslissing
van de Indonesische overheid
om de ontwikkelingsrelatie
met Nederland volledig te ver
breken wordt door de Neder
landse protestantse kerken ge
respecteerd.
De Indonesisiche minister van
buitenlandse zaken Alatas
heeft in de Jakarta Post ver
klaard dat de Nederlandse re
actie op het bloedbad dat het
leger vorig jaar op Timor aan
richtte, voor een deel de reden
was om verdere hulp van de
vroegere koloniale overheer
ser af te wijzen. Zending en
werelddiakonaat van de Her
vormde Kerk en Gereformeer
de Kerken hebben, evenals de
Nederlandse overheid, hun
verontrusting uitgesproken
over het bloedbad. Alleen de
Nederlandse overheid schortte
de ontwikkelingshulp tijdelijk
op, terwijl de Nederlandse ker
ken aan de Indonesische Ge
meenschap van Kerken (Per-
seketuan Geraja Geraja di In
donesia; PGI) vroegen wat zij
zouden kunnen doen. De
protestantse kerken in Indo
nesië lieten de Nederlandse
partners daarop weten dat de
PGI haar grote verontrusting
al aan de overheid kenbaar
had gemaakt en om een onder
zoek gevraagd had.
Dit onderzoek kwam er en had
tot gevolg dat enkele hoge mi
litairen aan de kant gezet wer
den. Volgens de PGI was het
voor het eerst in de Indonesi
sche geschiedenis dat dergelij
ke zware maatregelen tegen
generaals genomen werden.
De Gemeenschap van Indone
sische kerken toonde zich te
vreden met de uitkomst van
het onderzoek. „Wij hebben
dat toen geaccepteerd", aldus
Van Halsema.
Volgens de Aziësecretaris
komt de vraag van de Indone
sische kerken om een Neder
landse standpuntbepaling
voort uit de onzekerheid over
de relaties tussen Nederland
en Indonesië. „Zij hopen dat
de kerkelijke relaties in stand
blijven".
Divers
Namens de Hervormde Kerk
en de Gereformeerde Kerken
wonen en werken er zo'n 30
medewerkers in Indonesië.
Het werk is zeer divers: op
bouwwerk van de kerken,
theologisch onderwijs, beur
zen voor studenten, medisch
werk, landbouwprojecten, ge
handicapten- en bejaarden
zorg, bijbelvertaalwerk enzo
voorts. In totaal is hier een be
drag van vijf a zes miljoen gul
den mee gemoeid.
De Gemeenschap van Kerken
in Indonesië vertegenwoordigt
80 a 85 procent van protes
tants-christelijk Indonesië.
Van de 190 miljoen inwoners
die Indonesië telt, is 80% mos
lim, 10 a 15 procent christen
(1/3 katholiek; 2/3 protestant)
en de rest boeddhist of hindoe.
Crisis in Parijs
De Franse socialisten zitten in zak en as. In een vlaag
sombere zwartgalligheid sprak voormalig premier Pif
Mauroy van een 'zwarte zondag'. Partijleider Laurent Fal
had het over een 'zware nederlaag' waaruit de partij les
moet trekken. Hoewel men zich kan afvragen welke les:!
In de twee verkiezingsronden voor de regionale en'
kantonnale verkiezingen - kregen de socialisten een op
fer zoals zij de jongste twintig jaar nog nooit hebben gel j
In die twee ronden is het politieke landschap in Frank
door elkaar geschud.
De liberalen en neo-gaullisten zijn niet in staat geblekeE
profiteren van de neergang van de socialisten. Ze kuri
zich troosten met de gedachte de grootste 'politieke fam
te vormen, maar de stagnatie moet hen zorgen baren,
christen-democraten, die in het verleden laveerden tus
socialisten en liberalen, lopen nu als kippen zonder kop n
De eens zo machtige communistische partij is teruggeva
tot op het niveau van een marginale protestpartij. Twee n
we politieke krachten hebben zich sterk gemanifesteerd
groenen en de super-nationalisten van het super-Fra
Front National. De regerende socialistische partij is it
krompen tot een partij die zich zal moeten reppen om nie
het peloton van de kleine broertjes terecht te komen.
In sommige gevallen leidt de politieke verwarring tot ij
ware klucht. Minister Jean-Pierre Soisson heeft de hoogt
bestuursfuctie in Bourgondië verkozen boven zijn postf
een regering, die misschien binnen enkele dagen niet m
bestaat. Het door iedereen verfoeide Nationaal Front van
Pen doorbreekt zonder scrupules het traditionele politi
spel van openlijke en geheime coalities. De groenen van
nération Ecologie, onder leiding van minister Brice Lalot
een beschermeling van president Mitterrand, weigert de
cialisten aan de nodige meerderheden te helpen in de re
nale raden.
Nu zijn beweging is uitgegroeid tot een redelijke politie
macht met goede vooruitzichten, acht hij zich sterk geni i
om op eigen benen te staan. Hij is vastbesloten de leide
worden van alle groen-gezinden in Frankrijk in plaats vann
rug te keren naar de socialistische schaapsstal, een bot'1'
werk dat in zijn ogen toch al op invallen staat. De commui
ten tenslotte hebben Mitterrands illusie van een 'gezang
lijk programma' finaal doorgeprikt. Bij de verkiezing van j,
regionale raden weigerden zij automatisch hun stemmei n
geven aan de socialistische kandidaat met de beste kans
En dat bleek ook zondag tijdens de tweede ronde van de k 1
tonnale verkiezingen.
p
De Franse socialisten staan werkelijk alleen. Zondeboklp
voor de 'zwarte zondag' zijn er genoeg: de ondankbare l,o
zers natuurlijk, de roet-in-het-eten-gooiers van het Nation
Front, tegen- en medestanders die hun beloften verbrei 'r
en niet getrouw zijn aan de 'republikeinse solidariteit',
eerste minister die er niets van terecht brengt, de partij
zichzelf te kijk zet als een toevallige verzameling van ru r
makende clans en tenslotte president Mitterrand zelf, ei
zich vooral bezighoudt met macchiavellistische spellet a;
Het ruikt allemaal naar 'fin de regime': het einde van een k
gime. Het feit dat een man als Jacques Delors, de voorzi j'
van de Europese Commissie, geen belangstelling heeft v
de post van Franse premier, zegt genoeg. Delors wil in 1
Mitterrand opvolgen als president en riskeert nu niet zijn
litieke nek, door te proberen een ten dode opgeschreven at
gering te redden.
+i
