et Residentie Orkest
is een „winnend team"
"finali
Henny Vrienten:
„Angst is een van
mijn drijfveren"
27
2(
ZATERDAG 28 MAART 1992
Directeur Bert van den Akker vol vertrouwen in de toekomst
vasadoor
tveM ADR1AAN HAGER
'actrl
oor DEN HAAG Er lijkt geen ge-
bladjikkiger en tevredener mens op
H(jeze wereld dan Bert van den
ooofkker, sinds september 1990 al-
te ziFmeen directeur van het Resi-
noelentie Orkest. Hij straalt en
kledLndert als hij het over zijn or-
drai%st heeft, spreekt over concer-
in die voor iedereen een feest
loeten worden en is vol optimis-
1e als hij naar de toekomst kijkt,
ortom, binnen de muren van de
jiton Philipszaal in Den Haag
sprake van rozegeur en mane-
:hijn, van zon aan een onbe-
tolkte hemel.
Ie H«
talrijfe bliksemschichten en donderbuien
de organisatie lijken te zijn
kapirerged reven. Zijn er dan nergens
leer wolken of wolkjes? „Het gaat in-
«rdaad goed met het Residentie Or-
deitst", aldus Van den Akker vol overtui-
cht Ing. „Zoals bekend zijn met Jevgeni
oalsletlanov als chefdirigent en met Ber-
rdasard Jacobson als artistiek leider twee
en «langrijke posten vervuld. Zij kunnen
|ht twee goudvissen genoemd worden,
i al tfen minste zo belangrijk is dat het pu-
weer vertrouwen in ons krijgt. In
bedt lopende seizoen lag de abonnemen-
e levjnverkoop al zevenentwintig procent
elegpger dan in het vorige seizoen, de los-
j-kaartverkoop is aanmerkelijk geste
un en de gemiddelde zaalbezetting bij
ncerten door het Residentie Orkest
zesentachtig komma drie procent. Ja,
eid ben enthousiast en tevreden",
eikbfatuurlijk is een deel van het publiek
hi e ellende uit het nabije verleden nog
i :t vergeten. Het geharrewar en de in-
ne ruzies die in geuren en kleuren
ar buiten kwamen hebben veel
eds raad gedaan, maar, en dat is bijna on-
wor looflijk, het orkest is blijven spelen,
e wiel je voor, eerst twintig jaar proble-
eer en met een concertzaal en het nood-
celijkerwijs concerteren in onmoge-
iderl
I var
lijke zalen en zaaltjes. Dan staat er ein
delijk een echte concertzaal en op vrij
wel hetzelfde moment beginnen de in
terne problemen zich op te stapelen".
„Eerlijk gezegd betreur ik het, dat door
dat alles Ben van der Meer, mijn voor
ganger, zich genoodzaakt zag zich terug
te trekken. Natuurlijk ben ik blij dat ik
op deze post zit, maar het Residentie
Orkest en Den Haag mogen niet verge
ten dat zij heel veel aan hem te danken
hebben".
Niveau
Het Residentie Orkest en Den Haag,
Bert van den Akker noemt ze dikwijls
in één adem. „Misschien heeft het iets
te maken met het karakter van de Ha
genaar", meent Van den Akker, „maar
de Hagenaar lijkt niet het gevoel te
kennen van de Amsterdammer die
spreekt over 'zijn' Concertgebouwor
kest of de Rotterdammer, die met trots
de prestaties van 'zijn' Rotterdams
Philharmonisch roemt. Zelfs tegen
mijn orkestleden moet ik zo nu en dan
roepen: ,Wees trots op ons orkest'. Ge
loof in eigen kunnen is gerechtvaar
digd. Overal op de wereld kent men het
Residentie Orkest. Dat is geen praatje,
dat is echt zo. Van de plaatopnamen
'Vierhonderd jaar Nederlandse Mu
ziek' zijn inmiddels cd's gemaakt en die
cd's worden tot in Azië verkocht. Als ik
het dus heb over 'Het Residentie Or
kest en Den Haag', dan wil ik daarmee
benadrukken dat de gemiddelde Hage
naar nog niet weet wat een potentie,
wat een niveau het Residentie Orkest
heeft".
„Het verleden is voor mij een hoofd
stuk dat is afgesloten, ik kijk naar de
toekomst. Niet dat ik met m'n hoofd in
de wolken loop, maar wel met de zeker
heid dat het Residentie Orkest een
'winning team' is. Met dat winnende
team gaan wij werken aan nog meer
kwaliteit. De tijd is voorbij dat de con
certgangers werd voorgeschreven wat
zij moesten horen, die betutteling wil
het publiek niet meer. De concertgan
ger wil zelf kiezen. Dat geldt ook in het
Bert van
den Akker
FOTO: MILAN
KONVALINKA
bedrijfsleven: de klant laten denken en
niet voor de klant denken. Naar een
concert gaan moet betekenen een rijk
avondje uitgaan. Vroeger moesten de
series veel en apart, nu staat kwaliteit
voorop. Wij willen dat iedere Hagenaar
naar het Residentie Orkest komt en
daarom willen wij dan ook inspelen op
de verschillende smaken die bestaan.
Wij zijn een orkest in 'winners mood'
en in dat succes moet ook het publiek
delen".
J eugdconcerten
Lang, heel lang geleden, in de periode
dat het Residentie Orkest concerteerde
onder leiding van Willem van Otterloo,
ging een grote aantrekkingskracht uit
van de jeugdconcerten. Op een slecht
moment werden die jeugdconcerten af
geschaft, maar Bert van den Akker
heeft wat dat betreft goed nieuws. „Wij
beginnen met een groots kinderconcert
in maart volgend jaar. Negenduizend
kinderen zullen dan naar de Anton Phi
lipszaal komen voor voorstellingen van
Strawinsky's Petroesjka met Willem
Nijhoff. Het geven van jeugdconcerten
wordt door ons als heel belangrijk erva
ren, het is een maatschappelijke taak.
Dat geldt ook voor de lunchconcerten
die een groot succes betekenen. Nog
maals, iedere Hagenaar moet in de ge
legenheid worden gesteld concerten
van het Residentie Orkest bij te wonen.
Daarom blijven de vijftien-guldencon
certen gehandhaafd, daarom ook is de
zondagmiddagserie relatief goedkoop".
Tot de verplichting van het Residentie
Orkest behoort de begeleiding van drie
koorconcerten door een van de Haagse
koren. Welk Haags koor in aanmerking
komt voor begeleiding door het Resi
dentie Orkest wordt bepaald door een
door de gemeente Den Haag in het le
ven geroepen beoordelingscommissie.
Sinds kort maakt de artistiek leider
Bernard Jacobson deel uit van die com
missie. „Ook koorbegeleiding behoort
tot onze maatschappelijke dienstverle
ning", aldus Bert van den Akker. „Wij
krijgen veel geld van de gemeenschap,
wij zijn het bezit van de stad en dus ko
men wij ook onze verplichtingen na.
Ook ik betreur het dat op het komende
Koninginneconcert een Amsterdams
koor en niet een Haags koor meewerkt
aan Beethovéns negende symfonie.
Maar wij zijn in gesprek met de Haagse
Federatie van Zangkoren en ik heb er
alle vertrouwen in dat wij in de naaste
toekomst uit het probleem van de koor-
begeleiding zullen komen".
„Los daarvan zou het een goede zaak
zijn, sterker nog: het is mijn vurige
wens, als wij zouden kunnen komen tot
de oprichting van een kwaliteits-con-
certkoor. Dat koor zou dan medewer
king kunnen verlenen aan de concerten
die wij zelf organiseren, zoals bijvoor
beeld aan de tweede symfonie van
Mahler, het werk dat volgend jaar mei
onder leiding van Franz Welser-Möst
zal worden uitgevoerd. Er wordt wel
eens beweerd, dat met de oprichting
van een concertkoor de 'krenten' uit de
bestaande koren worden gehaald, maar
daar geloof ik niet in".
Over begeleiding gesproken: zou het
niet voor de hand liggen als het Resi
dentie Orkest de finales van het Sche-
veningen Internationaal Muziek Con
cours zou begeleiden? Van den Akker:
„Wij gaan binnenkort praten met het
bestuur van de organiserende Adama
Zijlstra Stichting. Alleen, het zou niet
op korte termijn kunnen want wij zijn
nu al bezig met de planning voor het
seizoen 1995/96. Ik ga er van uit dat er
wijze beslissingen genomen zullen wor
den".
Financiering
Bert van den Akker laat zijn licht schij
nen over het advies van de Raad voor
de Kunst en over berichten over bezui
nigingen binnen de gemeente Den
Haag. „Ik vind het dapper van de Raad
voor de Kunst dat er keuzes gemaakt
zijn, maar het spreekt vanzelf dat ik er
niet gelukkig mee ben. Wij als Residen
tie Orkest zijn natuurlijk wel happy met
de mogelijke uitbreiding van 104 naar
107 personen, maar de drie Randstad
orkesten zullen onmogelijk taken van
eventueel op te heffen orkesten kunnen
overnemen. Wij zijn er niet tegen om
elders te spelen en dat doen wij dan
ook, maar structureel behoort het tot
de onmogelijkheden. Zouden wij daar
toe gedwongen worden, dan moeten
andere zaken afvallen. Ik denk dan aan
het opnemen van cd's, aan jeugdcon
certen, aan buitenlandse reizen. Tour
nees zijn voor een orkest van levensbe
lang. Tijdens tournees 'groeit' een or
kest, het is belangrijk voor het imago en
voor de artistieke ontwikkeling, noem
het artistieke zelfbevrediging. Een or
kest moet op tournee. Niet alleen bin
nen Europa, ook daar buiten".
Japan bijvoorbeeld? Bert van den Ak
ker lacht en zwijgt diplomatiek.
Over de salariëring van de orkestleden
houdt Bert van den Akker een har-
stochtelijk pleidooi. „Ik ben een fel
voorstander van een salarisverhoging
van tien procent, liefst meer. Er wordt
van een orkestlid zo ontzettend veel ge
vraagd, de eisen liggen zo hoog dat er
sprake is van een volstrekte wanverhou
ding tussen de te leveren prestaties en
de beloning. Er moet geld vrij komen
voor die absoluut noodzakelijke salaris
verhoging. Ook zoeken wij naarstig
naar financiering voor uitbreiding van
de foyers. Er liggen plannen klaar want
wij worstelen dagelijks met het pro
bleem van ruimtegebrek. Maar waar
haal ik zeven miljoen gulden van
daan?".
Jubileum
Het Residentie Orkest is hard op weg
naar het negentigjarig jubileum. Dat ju
bileum zal worden gevierd in het sei
zoen 1994/95. Bert van den Akker tilt
een tipje van de sluier op als hij open
baart dat aan componist Mauricio Ka-
gel is gevraagd een jubileumwerk te
schrijven. Ook aan een niet nader ge
noemde Nederlandse componist zal
een opdracht worden verstrekt. „Over
de viering zelf plegen wij uiteraard in
tern beraad, het wordt in ieder geval
een feestseizoen. Terugkomend op de
wolken en wolkjes: die zijn er natuur
lijk. Zo is er de dreiging van korting op
de subsidie. Maar nogmaals, overheer
send is het gevoel dat de verdeeldheid
voorbij is, dat wij in een sterk en snel
stijgende lijn verkeren, zeg maar een
opwaartse spiraal, dat nu al sprake is
van een positieve uitstraling van de
komst van Svetlanov en dat het publiek
vertrouwen in ons heeft. Als iemand
mij op dit moment zou vragen waar ik
me*zorgen over maak, dan zou ik eerlijk
gezegd het antwoord niet weten".
geleVat Henny Vrienten betreft had popmuziek na The Beatles
es' Imogen ophouden. Iets nieuws kwam er daarna niet meer. De ex-
3®nger en -gitarist van Doe Maar zegt het heel duidelijk in 't
liedje', dat is terug te vinden op 'Mijn hart slaapt nooit',
eerste solo-elpee. Dat we acht jaar op de elpee hebben
peten wachten, komt vooral omdat Henny Vrienten een tob-
ix, vtr is. „Ik schaam mij snel voor een tekst. Er is niets zo mooi als
eenjijgen". Een gesprek over nutteloze teksten, het lemmingen-
et lefarag in mensen, ironie en het milieu,
lere 6
lol
t vaifoor
3ans piet
betrf
v AMSTERDAM „Dat ik na
°9.r Jbe Maar acht jaar lang niet in
Joorft volle licht van de schijnwer-
t te jrs heb gestaan, maar mij wat
e gefcer op de achtergrond heb be-
.gehouden met filmmuziek,
bsta(;ater"en televis'e-Pr°jecten en
aarj, Magnificent 7, dat heeft mij
dien ed gedaan".
van Js je heel erg in de belangstel-
urg'eg staat - en dat was zeker op
roeie* hoogtepunt van de 'Doe
nbasi iar -man'e het geval - dan
fgeicfleer je het om rond te kijken,
ie vism ben je heel erg met jezelf be-
J. Doe je dat vanaf je twintigste
m word je volgens mij een heel
ar mens. Ik was gelukkig al
'tijdpl^ëndertig geweest toen die
ie sie (te rond Doe Maar uitbrak"
I WOI
no'Si e niet beter weet, zal Henny Vrien-
(43), vader van- Polle en Xander,
moei 5''Jten voor een bangerik. Op het
gepunt van Doe Maar gaf hij de
besc aan Maarten, een paar jaar later
e epeurde hetzelfde met de Magnificent
orm^enny: "Angst is een van mijn drijf-
hun?en om dingen te doen. Ik ben heel
bang om mensen te vervelen. Na
keer met veel plezier en op een
iganl tentieloze manier filmmuziek te
larde'bep gemaakt met de Magnificent 7,
kkernk ik: wordt het de vijfde keer niet
ve'end? Dat had ik ook bij de vijfde
ich iie Maar-elpee. Bovendien is het leuk
ve
de oi
elke keer weer iets anders te probe-
misti sJe ouder wordt, ga je de beperkin
gen van popmuziek zien, al blijft goede
/an 1 puziek natuurlijk heel erg leuk. Je
int zo'n groep omdat je denkt een
>elwi :ntJe bij te kunnen dragen en je
haar reeuwt omdat je gehoord wil wor-
:htv( Volgens mij hoort dat bij volwas-
ver worden en bij mij kwam dat wat
zoals alles in mijn leven een beetje
komt. Ik ben gewoon heel traag".
riendenkring
VOOI
spijl
Ischr
jg aar ik zou nu niet meer, zoals met
rmae Maar, 260 keer per jaar in een bus
het ene naar het andere optreden
men reizen. We zagen alleen elkaar
werden daar niet gek van. Wonder
Henny Vrienten
ARCHIEFFOTO
lijk. Dat zou ik niet meer kunnen op
brengen, ook omdat je steeds meer van
jezelf wordt. Het is niet voor niets dat
als je ouder wordt de vriendenkring
slinkt. Je krijgt een bepaalde manier
van leven en een meer uitgesproken
mening en niet iedereen kiest diezelfde
weg".
„Dat we uiteindelijk met Doe Maar zijn
gestopt, had met angst te maken. In de
nadagen van het kwartet ben ik daad
werkelijk bang geweest. Ik ben een keer
bekogeld op het Pinkpop Festival om
dat een groepje mensen vond dat we
niet de hoofdact moesten zijn. Op het
moment dat ik opkwam, kreeg ik een
appel tegen mijn hoofd. Nou, dat is een
duidelijke vorm van agressie en daar
moet ik helemaal niets van hebben. Ik
ben niet zo dapper. Daarbij komt dat ik
niet zo de behoefte heb om mijn oeuvre
over de wereld uit te storten. Dat zit
niet in mij. Ik hou van een rimpelloos
bestaan".
„Bovendien was noch Doe Maar noch
de Magnificent 7 het eindpunt. Ik heb
het idee dat ik nog altijd iets goeds
moet maken. Mijn solo-plaat is mis
schien een eerste stap in die richting...
Hoewel, als ik hem terugluister hoor ik
honderden dingen die anders hadden
gekund, ook in de teksten. Kijk, ik zit
hier nu om te vertellen dat ik een mooie
plaat heb gemaakt, maar als ik gewoon
zeg wat ik er van vind, dan zou ik nu een
paar teksten hebben veranderd en drie
of vier liedjes niet hebben opgenomen.
Ik ben gewoon nooit klaar".
„Zo'n nummer als 'Zonnebril' bij voor
beeld is een nutteloos liedje. Het werd
geboren uit irritatie over gespiegeld
zonnebrillenglas. Het is een sarcastisch
liedje over voyeurisme, waar ik mij ove
rigens ook schuldig aan maak. Maar het
blijft een nutteloze mededeling. Bij
'Verloren Tijd' ligt dat anders. Dat dóet
iets. Daar zing ik: zoek niet naar de zin
van het leven. Het is een nummer voor
al bedoeld voor alle naar-de-zin-van-
het-leven-zoekers of eigenlijk mensen
die zich bezighouden met het leven na
de dood".
„Ik ben 43 jaar en heb samen met
zo'n tien miljoen andere mensen
ontdekt dat het leven zich nü afspeelt.
Dat je er nu van moet genieten en nu
verstandig met je tijd moet omgaan. Al
denkt iemand maar twee of drie minu
ten over die boodschap na, dan heeft
zo'n liedje zijn nut bewezen. Ik ben
toch een beetje van de generatie die
meent dat dingen nut moeten hebben".
„Aan de andere kant maak ik deel uit
van de amusements-industrie en die is
vergeven van nutteloos materiaal. Ik le
ver dan wel mijn aandeel, maar dat be
let mij niet er over na te denken en mij
zelf vragen te stellen. De eigenschap
van taal is, dat je er iets mee kunt zeg
gen. Ik heb geen zin om een reeks
woorden alleen maar op klank te rang
schikken, zodat ze het oor strelen".
Lemmingen
„De laatste tien jaar geniet ik heel erg
van het bestaan. Ik probeer mijn tijd
een beetje beter in te delen en er iets
mee te doen. Dat wil niet zeggen dat ik
mij niet heel veel zorgen maak. Maar
dat komt ook omdat ik kinderen heb en
omdat we met z'n allen als een soort
lemmingen opstomen naar de oceaan.
Wij weigeren met z'n allen om te leren
van vorige fouten".
„Eigenlijk zijn we nog stommer dan
ezels. We willen genieten van de na
tuur, maar begraven ondertussen al dat
moois onder het gif. En kijk eens buiten
de grenzen van Nederland, daar slacht
zowat de hele wereld elkaar af, terwijl
het 1992 is. Je denkt: iedereen weet dat
je met positieve daden of met woorden
dingen kunt oplossen. Maar kijk eens
naar Joegoslavië... alsof er niets is ge
beurd in de afgelopen vijftig jaar. Daar
maak ik mij dus zorgen over. En ik
moet steeds aan die lemmingen den
ken. Als die populatie te groot wordt,
maken ze er zelf een einde aan. Ik ben
heel bang dat wij dat ook aan het doen
zijn".
„Hoewel ik geen lacherig persoon ben,
hou ik wel van humor, maar ironie is
een pijnlijk puntje. Ik denk namelijk
dat de wereld een stuk beter af zou zijn
zonder ironie, sarcasme of cynisme.
Zelf maak ik soms ook gebruik van iro
nie om via een omweg een belangrijke
zaak aan te snijden, maar eigenlijk ben
ik heel erg gesteld op mensen die recht
streeks zeggen wat ze bedoelen, zonder
grappig te willen zijn. Die mensen ma
ken op televisie overigens geen schijn
van kans. Voor de amusementswereld
zijn dat saaie pieten. Dat ik die stijl
vorm gebruik, heeft te maken met mijn
angst te plechtig gevonden te worden,
dus giet ik mijn teksten in een milder
sausje. Bovendien is het een anachro
nisme om het over het milieu of politie
ke zaken te hebben, mensen te bewe
gen zich anders te gedragen. Dat past
niet meer in deze tijd".
Twijfelen
„Bovendien heb ik een soort spontani
teit verloren om dingen recht voor z'n
raap te zeggen. Als ik het wel doe, ga ik
direct aan mijzelf twijfelen en denk ik:
waarom moet je zo de brulaap uithan
gen. Wie ben jij om dit soort wijsheden
te poneren. Als ik echt wijs zou zijn, zou
ik het niet erg vinden, maar dat is niet
het geval. Het zijn echte huis-, tuin- en
keuken-filosofietjes, hoewel filosofie in
dit verband wel een erg groot woord
is".
„Ik vind het vervelend om te zeggen
maar waar het op neerkomt, is dat ik
mij snel schaam voor een tekst. Als ik
mijn woorden terughoor of -lees, dan
denk ik: waarvoor moet je het zeggen.
Er is niets zo mooi als zwijgen... Toch!".
„Dat is ook een van de redenen waar
om ik filmmuziek componeer. Dat is
erg anoniem. Als een film in première
gaat verlangt niemand dat de compo
nist de boer op gaat om de rolprent te
verkopen. Je kunt zelfs onder premiè-
res uitkomen met een vriendelijk brief
je naar de regisseur dat je even niet
kunt. Dat is heel prettig".
„Ik krijg veel aanbiedingen voor het
componeren van filmmuziek, maar je
wordt wat selectiever als je een paar
keer flink je neus hebt gestoten. Ik zoek
het nu in de artistieke uitdaging en
vooral in kleine films. Ik heb voor drie
of vier documentaires van Hans Keiler
filmmuziek gemaakt en ga nu wat com
poneren voor een film van Ab van Iepe
ren. Vooral het idee dat achter een pro-
duktie zit moet mij aanstaan voordat ik
ja zeg".
„Ik ben nu bezig muziek te schrijven
voor het Rotterdams Onafhankelijk
Toneel. Het gaat om het ballet 'Happy
Endings' in een choreografie van Ton
Lutgerink. Hij maakt het in het kader
van het Holland Festival. Dat is een on
gelooflijke uitdaging, zeker voor een
muzikale analfabeet als ik. Van mu
ziektheorie heb ik geen kaas gegeten.
Als ik bij voorbeeld strijkers moet ge
bruiken. dan verzin ik thuis hoe het
moet klinken, maar iemand anders zal
het voor mij moeten uitschrijven. Dat
kan ik niet".
„Muziek is voor mij altijd heel erg spe
len gebleven en dan in de dubbele bete
kenis van het woord. Daarom zit er in
het openingsnummer "t Ouwe liedje'
ook een dikke verwijziging naar The
Beatles. Dat kwartet heeft mij enorm
beïnvloed. Bovendien laat ik direct we
ten dat de mensen van mij geen wereld
schokkende vernieuwingen moeten
verwachten. Daar ben ik gewoon te ge
makzuchtig voor".
„Bovendien hebben The Beatles alles
al gedaan. Wat mij betreft had de pop
muziek met het Liverpoolse kwartet
mogen ophouden. Het enige wat er
daarna nog is gebeurd, is het omzichtig
voortborduren op hun kennis. Als je
het analyseert, maar daar ben ik de
man niet voor, dan hoor je eigenlijk in
de meeste muziek The Beatles terug".
Milieu
„Muziek maken is leuk. Ik heb nog
nooit, nou ja nooit... echt heel weinig
het gevoel gehad dat ik naar mijn werk
moest. Alle dingen die ik doe, brengen
een grote mate van plezier met zich
mee. Zo'n plaat ook. Dat is echt een
feest. Tussen die bedrijven door, ben ik
soms heel ernstig. Zo'n liedje over het
milieu als 'Het Gif is er dan ook niet
opgekomen omdat er toevallig nog een
nummer meer op de cd kon. Zoiets
móet er gewoon op staan. Zo denk ik er
ook over om een single op te nemen
waarin ik mij een voorstander toon van
een autovrije Amsterdamse binnen
stad. Dan krijgt de hoofdstad een net zo
mooi uiterlijk als het Italiaanse Floren
ce bij voorbeeld. Ik rij zelf auto, maar al
dat blik moet verdwijnen en als wij er
niet mee beginnen, doet niemand het.
Iedereen moet zich verzetten tegen dat
lemmingengedrag, waar ik het daarnet
al over had. Ik denk dat de auto, waaro
ver geen politicus zich durft uit te spre
ken, een van de allergrootste kwaden is.
Zakkenvullers zullen tegen het plan
stemmen, maar niet iedereen is kruide
nier in Nederland".
'CeidócSouoant'
