Historische ontmoeting
Europese protestanten
Ext
act'
„Vakantieland is geen gebruiksartikel"
Conservatief wil niet praten met blanke kerk Zuid-Afrika
s
Hei&ac Qowumt
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
'Goed fatsoen' speelt rol bij keuze
Lendedoeken en sluiers
bij Michelangelo
blijven onaangetast
Bisschoppen beschuldigen
Keniaaanse regering
van ongeregeldheden
COMMENTAAR g
De groeiende populariteit van extreem-rechtse part^C
echter niet alleen het gevolg van een toenemende vrejm:
lingenhaat. Het zijn ook de gevestigde partijen die m?1
teststernmen worden afgestraft voor hun falende fin^l*
en economische beleid. In Frankrijk betekende dit el^
nietigende afstraffing voor de socialisten. Maar ook cfat
trum-rechtse oppositie kreeg een flinke tik op de ving$tk
milieupartijen en uiterst rechts gingen met de stemmidic
de haal. En daarmee vertoont deze verkiezingsuitslag |a g
de trekken als de verkiezingen in België. >af'
CcldócSoiMcwit
c
r
WOENSDAG 25 MAART 1992^
Vrouwen onderscheiden
met pauselijke ridderorde
VATICAANSTAD - Naar nu pas dui
delijk is hebben hebben vorig jaar
vrouwen een pauselijke ridderorde
ontvangen. Vijf vrouwen uit het ge
volg van koning Karei Gustaaf van
Zweden zijn in augustus vorig jaar
onderscheiden, toen de koning een
bezoek aan de paus bracht, zo blijkt
uit het mededelingenblad van het Va-
ticaan. Gravin Alice Trolle Wacht-
meister kreeg de hoogste onderschei
ding, die van het grootkruis van de
Piusorde. De andere vrouwen kregen
het achtpuntig kruis van de orde van
de H. Gregorius opgespeld. Tot vorig
jaar was de hoogste pauselijke onder
scheiding die vrouwen konden ont
vangen, de medaille 'Pro Ecclesia et
Pontifice' (voor kerk en paus).
Charismatici willen via „kleine stapjes" in parochies doordringen
Op onbewaakte
overwegen maakt
men een fout maar
één maal
WIJK BIJ DUURSTEDE -
Aanhangers van de charis
matische vernieuwing
moeten ervoor waken hun
parochie in een charismati
sche groep te veranderen.
Zij moeten niet proberen de
manier van bidden en de om
gangsvormen van de charis
matische gebedsgroepen in
de parochies proberen over
te planten, maar een „be
scheiden, dienstbare hou
ding" tegenover de vaak wat
argwanende mede-gelovigen
aannemen.
Dat advies gaf Charles Whi
tehead, president van de In
ternationale Raad van de
Charismatische Vernieu
wing, aan vertegenwoordi
gers van de katholieke cha
rismatische vernieuwing in
Nederland tijdens een con
gres in Hoeven. Het congres
besprak de integratie van de
charismatische vernieuwing
in de parochies. De relatie
tussen parochies en de soms
wat extatisch aandoende
charismatische groepen is
niet altijd even goed. De Ne
derlandse bisschoppen
waarschuwden enkele jaren
geleden de gebedsgroepen
niet buiten de parochies te
opereren.
Whitehead bepleitte dat de
leden van charismatische
gebedsgroepen via wat hij
noemde „kleine stapjes" de
band tussen de parochianen
versterken. Zo kunnen lie
deren die in de gebedsgroe
pen worden gebruikt, wor
den ingebracht in parochie
vieringen en zouden de ge
bedsgroepen veel meer dan
nu vaak gebeurt de concrete
noden van de parochie in
hun gebeden kunnen ver
werken. Whitehead meende
dat de gebedsgroepen ook
een bijdrage kunnen leveren
aan grotere oecumenische
betrokkenheid van de paro
chies. Zij zijn meer dan an
dere katholieken vertrouwd
met het vrij spontane gebed
van niet-katholieke christe
nen. De groepsstructuur bin
nen de charismatische ver
nieuwing kan de parochia
nen tot het besef brengen
dat men in groepen heel
goed over het geloof of de
bijbel kan spreken.
BUDAPEST - Met een
kerkdienst in de hervorm
de Johannes Calvijnkerk
van Budapest is dinsdag
de Europese protestantse
bijeenkomst geopend.
Voor het eerst sinds de Refor
matie, 475 jaar geleden, komen
bijna alle protestantse kerken
uit Europa bijeen. De Angli
caanse Kerk uit Engeland en
de lutherse kerken in Zweden,
Noorwegen en Denemarken
wilden slechts als waarnemer
aanwezig zijn.
Het thema waarover de 180 ge
delegeerden zich tot zondag
beraden, is de christelijke ver
antwoordelijkheid voor Euro
pa. Voortbouwend op de Euro
pese bijeenkomst over het con
ciliair proces, Basel 1989, wil
den vooral de kerken uit het
Westen een 'sociaal handvest
voor Europa' opstellen. Daarin
zouden min of meer prote
stantse kenmerken als de
scheiding tussen kerk en staat
(als antwoord op nieuwe coali
ties in Oost-Europa tussen ker
ken en de nieuwe machtheb
bers) en de oecumenische the
ma's gerechtigheid, vrede en
het behoud vn de schepping
worden uitgewerkt.
Maar het eerste doel van Buda
pest is binnenkerkelijk, zei de
Zwitserse hoogleraar dr. Lu-
kas Visc'her, het brein achter
de bijeenkomst, dinsdag tij
dens een persconferentie.
„Willen we als protestantse
kerken met één stem spreken,
dan moeten we elkaar eerst be
ter leren kennen."
Reden voor deze stap terug is
onenigheid met de Oosteuro-
pese kerken, zoals dinsdag
morgen tijdens een vergade
ring van de organisatoren
bleek. De kerken in de vroege
re communistische landen zijn
nog lang niet toe aan een bood
schap voor de wereld. Zij ver
wachten van Budapest vooral
steun uit het Westen bij de op
bouw van hun kerkelijke
structuren.
Vischer maakte verder duide
lijk weinig te zien in het beeld
dat paus Johannes Paulus II
voor het nieuwe Europa ge
bruikt. Europa heeft volgens
de paus twee longen, een wes
terse, die rooms-katholiek is,
en een oosterse, die orthodox
is.
„Wij moeten wennen aan het
feit dat in Europa niet alleen
een rooms-katholieke en een
orthodoxe stem klinken. De
Europese kerken spreken met
veel stemmen. De traditie van
de Reformatie is een van die
stemmen. Voor de toekomst
van Europa zou veel verloren
gaan als deze stem niet zou
klinken."
Overigens is'het Vaticaan op
de bijeenkomst door twee
waarnemers vertegenwoor
digd: een van de raad voor de
eenheid onder de christenen
en een van de Raad van Bis
schoppenconferenties in Euro
pa (CCEE).
Nieuwe initiatieven zijn niet te
verwachten van de oecumeni
sche instellingen, maar van de
kerken zelf,, aldus Vischer,
eens theologisch directeur van
de Wereldraad van Kerken en
secretaris van de Zwitserse
Raad van Kerken. De kerken
hebben dit zelf nog niet door.
Die hebben hun hoofd nog bij
andere zaken. Daarom vestig
de Vischer zijn hoop op de ba
sis.
Gevraagd of de basis wel in
Budapest aanwezig is, gaf Vi
scher eerst een ontwijkend
antwoord. Daarna erkende hij
dat driekwart van de deelne
mers in Budapest theologen of
kerkelijke functionarissen
zijn.
Uit Nederland zijn aanwezig
drie theologen en één leek: de
voorzitter van de hervormde
synode, dr. G.H. van de Graaf,
de functionaris oecumene van
de Gereformeerde Kerken, dr.
L.J. Koffeman, en de secretaris
van de Doopsgezinde Broeder
schap, ds. E. van Straaten, als
mede de hervormde P. Rob
bers-van Berkel, vice-voorzit-
ter van de Europese oecumeni
sche werkgroep voor kerk en
samenleving.
De toerist en de bewoner van het vakantieland, ieder met hun eigen boot.
FOTO
SNEEK - Honger onder
de bevolking van het In
donesische Irian Yaya,
ligt er iemand wakker
van? Directeur Janny de
Boer van reisbureau Tal-
ma Tours in Sneek wel. Ze
heeft dit jaar een reis in de
aanbieding naar Irian
Yayac; maar vraagt zich
heftig af of je daar op dit
moment met goed fatsoen
nog wel naar toe kunt als
toerist.
Wie denkt dat vakantievieren
zich aan normen en waarden
onttrekt, moet eens een uurtje
met Janny de Boer praten.
Sinds 1981 is zij directeur van
de christelijke reisorganisatie
en het reisbureau. Ze handelt
louter en alleen in groepsrei
zen. Voor strandvakanties
dient men zich elders te ver
voegen. „Veertien dagen luie
ren aan zee, dat kan toch ieder
een?"
Janny de Boer (43) verdeelt de
recreërende mensheid in twee
categorieën: Zij die lekker
niks willen doen en zij die wat
willen zien van een land. Zelf
behoort ze tot de tweede cate
gorie en wel in een dusdanige
graad dat haar verblijf in een
land soms nauwelijks vakantie
meer mag heten. „In zo'n geval
neem ik nog drie dagen strand-
vakantie om bij te komen van
de reis".
Wie een beetje indruk wil ma
ken op verjaardagen en partij
en, hoeft tegenwoordig niet
meer met vakantiebestemmin
gen aan te komen als Turkije,
Griekenland of Spanje, waar
iéders oom, nicht bf oma de
boerenkool al eens geproefd
heeft. Daarvoor zijn boekingen
naar exotischer oorden nood
zakelijk. De Boer kent als geen
ander de nieuwste trends:
„Vietnam komt eraan en
Cuba.
Armoede
Zelf is ze niet voor elke bevlie
ging te porren. „Er zijn landen
waar zo'n verschrikkelijke ar
moe heerst, om daar nou als
toerist te gaan rondlopen. Daar
kan ik niet tegen". De Filipij-
nen behoren tot deze catego
rie, evenals Irian Yaya:
„Wij hebben wel een reis naar
Irian. Maar we vragen de deel
nemers heel dringend zich in
te leven in het land. Zodat ze
erop rekenen dat het geen luxe
is, dat ze in die boot op de
grond moeten slapen met al
leen een dunne deken en dat
het eten wat minder is dan
thuis. Dan mag het, vind ik.
Maar zodra je merkt dat de be
volking te veel van het weinige
dat ze hebben met onze groep
moeten delen, houdt het voor
mij op".
Wat haar absoluut niet bevalt
in de reis-industrie. Over vra
gen daarover denkt ze diep na,
zorgvuldig haar woorden kie
zend. Want voor je het weet
kwets je een collega in de bran
che. „Nou, neem nu een land
als de Dominicaanse Repu
bliek, of Jamaica. Zo'n land
wordt in de folders als een pa
radijs afgeschilderd. Maar als
je je niet laat informeren over
zo'n land, sta je raar te kijken".
„De Dominicaanse Republiek
is een mannenwereld. Als
vrouw is het bijna niet ver
trouwd om de straat op te gaan,
ook al ga je met drie vriendin
nen. Of Tunesië, een schitte
rend land. Als groep kun je er
heen gaan. Maar ben je vrouw,
blond, lang, jong, mooi en al
leen, dan kom je soms je hotel
niet meer uit. Dat moet je we
ten, voor je er daar achter
komt".
„Ik vind dat iedereen die op
vakantie gaat, op het reisbu
reau vragen moet stellen, zich
moet oriënteren. Je moet je
aanpassen aan de bevolking,
anders is het vragen om moei
lijkheden". Als alle inheemse
vrouwen gesluierd over straat
lopen, kun je het de mannen
nauwelijks kwalijk nemen als
ze in al het toeristisch bloot
knijpen dat ze maar te zien
krijgen, is De Boers stellige
overtuiging.
„Het irriteert me, nee ik vind
het schandalig als er vrouwen
zijn die topless liggen te zon
nen in landen waar dat niet
mag. En dan ook nog denken
van: tjonge, heb ik even be
kijks. Het is inbreuk maken op
de normen van de bevolking.
Je moet je aanpassen. Een va
kantieland is geen gebruiksar
tikel".
De Sixtijnse kapel met het Laatste Oordeel van Michelangelo.
VATICAANSTAD - Al
leen de lelijkste sluiers en
lendedoeken die zijn toe
gevoegd om de naaktheid
van de figuren te bedek
ken, zullen bij de restau
ratie van de schildering
van het Laatste Oordeel in
de Sixtijnse Kapel worden
verwijderd. Dat heeft de
leider van de restauratie
werken, Fabrizio Manci-
nelïi, gisteren gezegd.
De kwestie heeft tot felle di-
cussies geleid onder de ex
perts. Het Europees Parlement
nam een resolutie aan waarin
werd aangedrongen op het ver
wijderen van alle lendedoeken
en andere toevoegingen.
De meeste sluiers, lendedoe
ken en „slipjes van de zestien
de eeuw" zijn volgens Manci-
nelli „een deel van de geschie
denis", want zij zijn geschil
derd op last van het Concilie
van Trente (1545-1563), dat een
reeks van hervormingen door-
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Surhuizum N. de Lange,
kandidaat te Linschoten;
te Bruinisse J. Smit te Ens en Kraggen-
burg; te Wemeldinge en Kattendijke
G.J. Gardenier te Uithuizermeeden; te
's-Gravenhage J. Zuur te Lochem Aan
genomen naar Sittard (toez.) H G.
Teeuwen te Angerlo. Bedankt voor Bru-
chem en Kerkwijk DC Floor te Ede.
Beroepen te Rijssen A.W. van der Plas
te Urk; te Rijssen (toez.) W Meijer te
Fort Macleod (Canada). Bedankt voor
Randwijk J van de Ketterij te Wezep
NAIROBI - In een herderlijk
schrijven hebben de katholie
ke bisschoppen van Kenia de
regering ervan beschuldigd
aanleiding t.e hebben gegeven
tot de gewelddadige onlusten,
waarbij de afgelopen twee we
ken meer dan 60 mensen om
het leven kwamen.
De bisschoppen gaven in de
brief bovendien uiting aan hun
solidariteit met de vrouwen,
die met een hongerstaking ac-
JOHANNESBURG - De lei
der van de Conservatieve Par
tij in Zuid-Afrika, dr. Andries
Treurnicht, heeft een uitnodi
ging voor een gesprek over
verzoening met zijn kerk, de
Nederduitse Gereformeerde
Kerk in Zuid-Afrika (NGK), spectief van de verzoening",
van de hand gewezen. De kerk vreest een toeneming
De vice-voorzitter van de NGK, van het extreem-rechtse ge-
prof. Johan Heyns, zei dat de weid in het land, nu de meer
kerk met Treurnicht had wil- derheid van de blanken vorig
de gesprekken met het ANC. F.W. de Klerk te steunen. In
Treurnicht liep begin deze oktober vorig jaar kondigde de
maand weg uit een kerkdienst, NGK aan te onderzoeken of te-
toen de predikant, dr. Louis gen de leider van de Conserva-
Louw, naar zijn mening de ge- tieve Partij een tuchtmaatre-
len praten over de toekomst week bij het referendum heeft lovigen opriep bij het referen- gel zou moeten worden geno-
van Zuid-Afrika „uit het per- gestemd voor voortzetting van dum het beleid van president men gezien diens blijvende
steun aan het apartheidssys
teem. De NGK heeft zich de af
gelopen steeds meer gedistan
tieerd van dit systeem, maar ze
onthield zich bij het referen
dum van een stemadvies.
Getallen en feiten p
^MaT opvalt bij demonstraties en andere gebeurteiitel
waarbij veel mensen zijn betrokken, is dat er altijd eenjeei
denstrijd ontstaat over het aantal demonstranten. Zo or^
terdag in Amsterdam. Het organiserende comité van l£(
monstratie tegen racisme en vreemdelingenhaat, 'Nedd 0,
bekent kleur', meldde opgewekt dat er honderdduizend^
sen op de been waren; de politie ging in haar schattinjt g
verder dan vijftigduizend. En onmiddellijk werd geijd
dat er sprake was van de grootste demonstratie met df
ma. Maar een dag later waren er in Brussel nog meer mre,(
op de been om hun ongenoegen te laten blijken over deUg
aanhang die het racistische Vlaams Blok in België sir^
laatste algemene verkiezingen heeft. En ook in
heerst een verschil van mening over de opkomst. De a
schatte het aantal demonstranten op ongeveer 65.000;
ganisatoren op tenminste 150.000. We houden het er r
dat de politie wat meer ervaring heeft met dergelijke h
schalige evenementen dan een éénmalig optredend coty
i Bfcid
oot
r mfl
kep»
cor^
ALS vanzelf komt de vraag naar boven of demonstrati
in Amsterdam en Brussel enige zin hebben. Zo liet
Dales zaterdag weten dat een demonstratie in Nederlaij
zo nodig is en ook premier Lubbers liet enige twijfel bj
Uit een periodiek onderzoek van het Sociaal en Culj
Planbureau (SCP) blijkt dat de houding van Nederlanc
genover etnische minderheden in de afgelopen tijd
niet is veranderd. Maar ook het SCP werkt met getalle
is echter een feit is dat het Vlaams Blok aan populariteij
Het is een nog belangrijker punt dat de aanhang
rechtse politicus Le Pen in Frankrijk na het succes bij]
gionale verkiezingen alleen maar luidruchtiger en
agressiever zal worden. Vooral in het zuiden van Fra
heeft Le Pen een grote aanhang. In Nice, een stad vaijm
vierhonderdduizend inwoners, veroverde hij maar lieffei 1
tig procent van de stemmen. va
ooi
De Nederlandse samenleving zit degelijker in elkaïfl
die van België en Frankrijk. We moeten dus oppassen!
niet in dezelfde omstandigheden verzeild raken als orQP|
derburen en hun zuiderburen. Dat betekent voor de p
landse politiek dat zij niet alleen moet schermen met jj
vernieuwing en de daarbj behorende nota's vol
maar dat zij in de verpauperde stadswijken aan de sla^i.
Want het is een feit dat daar de voedingsbodem ligt l
cisme en vreemdelingenhaat. I
voerde in de Rooms-Katholie-
ke Kerk als reactie op de Her
vorming.
Paus Johannes Paulus II heeft
zich volgens Mancinelli niet
met de kwestie bemoeid. De
paus heeft het veel te druk met
andere zaken in tegenstelling
tot het Europees Parlement,
dat „blijkbaar veel vrije tijd
heeft" om zich met zo'n zaak
bezig te houden.
Het Laatste Oordeel werd tus
sen 1534 en 1541 door Miche
langelo op de altaarwand van
de kapel geschilderd. Na het
besluit van het Concilie van
Trente hebben twee kunste
naars, Daniele da Volterra en
Girolamo da Fano, vele figuren
van een sluier of lendedoek
voorzien. Da Volterra had er
zijn bijnaam 'broekjesschilder'
aan te danken. Tot in de acht
tiende eeuw zijn mannen en
vrouwen van hun naaktheid
beroofd.
Het Laatste Oordeel is sinds
1990 niet meer voor het pu
bliek te bezichtigen. De restau
ratie moet in het voorjaar van
1994 zijn voltooid.
(cma)
Computer Marketing Associatie BV
ADVIES - LEVERING - SERVICES
S SOF
SOFTWARE
INFORMATIE: TEL. 071 - 323626 Si
It
I is
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Den Haag-Oost (Noorder-
kerk) drs. H G. van Viegen te Berkel en
Rodenrijs; te Veenwoudsterwal drs
DJ. Deuzeman te Hoogvliet Beroepen
te Smilde i.c.m. Diever drs G.F. Over
weg, kandidaat te
Lelystad.
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt
Bedankt voor Zwijndrecht-Groote Lindt
G Treurniet Azn. te
Waardhuizen.
Christelijke Gereformeerde Kerken
G. Drayer, zendingspredikant te Hoo-
geveen voor het werk te Sibasa-Venda-
(Zuid-Afrika) neemt met ingang van he
den beroepen in overweging.
tievoeren voor de vrijlating
van politieke gevangenen.
In de 'oproep voor gerechtig
heid, liefde en verzoening', die
in alle katholieke kerken van
Kenia voorgelezen werd en
werd gepubliceerd in de dag
bladen, beschuldigen de bis
schoppen de regering ervan,
bij de bloedige strijd in het
westen van Kenia partij te heb
ben gekozen.
rnd
nte
Uitgave Westerpers bv (maakt deel uit van Sijthoff Pers bv).
Kantoor Apothekersdijk 34. Leiden
Telefoon 071 -122 244
Telefax 071 -134 941
Postadres Postbus 112300 AA Leiden.
Hoofdkantoor- Koopmansstraat 9. 2288 BC Rijswijk
Telefoon: 070-3190 933.
Telefax: 070-3906 717
Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur J. Leune
Adjunct-hoofdredacteur: J Timmers.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel 070 - 3190 808): L. van Koot.
jtw
i
UrRA
\'4
Binnen-,en buitenland, financiën en econ
A van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C.
E. Huisman, H. Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs.
(tel: 070-3190 815): Cf<
Haersma Buma, A. van H 9/1
\<yi>
i.H PUÜ!
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G. Ansems (coordinator), B Jansma, f
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L Kooistra, drs P van Velthoven
Foto (tel. 070 - 3190 838) M. Konvalinka (chef) en S. Evenhuis
Opmaak (tel: 070 - 3190 831)- Ch. Bels (chef), A de Bruijn, W Diekstra,
J. Hofmeester, C. de Kier, H. Nieuwmans, H. Schneider.
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T Kors. gspr
indei
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van: eqar
:orrespondenten in zijn verspreidingsgebi4,M„
de nieuwsdienst van de Stichting Pers
ale kranten u
n negen regionale
3J Nel
België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs. K;
M van de Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R.
D Hofland, P Koopman, D. van Rietschoten en
srlands Persbureau en buitenlandse persbureau
ipondenten in het buitenland drs. D. J. van den
I, drs H. Botje (Tunis), A Courant (Athene), R. Hasselerhan
drs. A. Heering (Rome), B van Huët (Londen). M
Lindenkamp (Sao Paulo). B Schampers (Brussel), W
'erink (Moskou), W
(Belgrado), F. Wijnands (Bonn), J Wijnen (Brussel)
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieveFbrc
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertap
Nabezorging
Telefoon: 071 -122 248 op ma. t/m vr. van 18 00 tot 19.00 uur, op zi
15.00 uur
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand 27,00
per kwartaal 79,80
per jaar 312,65
»E
R S
kH-
HfT
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand
per kwartaal
per jaar
28,20
82,80
318,65
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 -
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
