Dobberen in
zout water,
sudderen in
zee-algen
Zocor: de vergulde pil van MSD
I
GEZOND EN WEL
Steeds meer Nederlanders kuren in thermaalbaden
Vitamine K voor bath
CeidaeGouaant
MAANDAG 23 MAART 1{
Het voorjaar nadert, dus gaan
de gedachten uit naar
schoonmaken. Niet alleen
huis en tuin, maar ook lijf en
leden horen daar tegenwoor
dig bij. Kuren in Nederland.
Steeds meer mensen laten
zich in thermaalbaden zak
ken of van top tot teen in de
modder pakken. De wereld
moet schoon, dus wij ook, lij
ken ze te denken. Een beter
milieu begint per slot van re
kening bij jezelf.
We gingen eens kijken op
twee plaatsen waar in Neder
land 'geneeskrachtig' water
uit de grond opborrelt. Het
kuuroord in het Groningse
Nieuweschans en het ther-
maalbad in het Limburgse
Arcen. Qua ligging twee ui
tersten, maar ook in de uit
voering blijken er heel wat
verschillen.
Nieuweschans. Het is geen
oord waar je met regelmaat
komt. Eigenlijk nooit dus.
Nieuweschans kende ik al
leen uit een liedje van Ria
Valk over Jans Pommerans,
een dame die er niet best aan
toe was. Duidelijk nie^ in het
kuuroord geweest, want een
dagje dobberen in het zoute
.water of sudderen in de al
gen, daar wordt een mens
lekker fit van.
Het Kuurcentrum Nieuwe
schans, zoals het officieel
heet, is precies wat je erbij
denkt als je het woord kuur
oord hoort.
De provinciale VW-informa-
trice doet er wat verontschul
digend over: ,,'t Gaat er echt
op z'n Gronings" Niet veel
luxe, bedoelt ze. Maar daar
kom je ook niet voor. 't Is er
inderdaad sober, maar wel
comfortabel. En rustig voor
al, lekker rustig. Zodat je ook
echt al kurend tot rust komt.
Hopelijk blijft dat zo, want
Nieuweschans gaat uitbrei
den. Enige subtropische in
vloeden zullen ook hier niet
uitblijven. Want kuren kan
dan inmiddels wel in Neder
land, maar daar moet blijk
baar het nodige vertier bij zit
ten, wil het voor de kuuroor
deigenaar ook aantrekkelijk
zijn.
De plannen voor Nieuwe
schans liggen al klaar en over
een jaar moet het allemaal
klaar zijn. Diverse soorten
sauna's erbij, wat subtropi
sche aankleding en alles on
der een dak. Want momen
teel staan bad, thalassoruim-
te en hotel/restaurant nog
ruimschoots apart van el
kaar. In de nieuwe uitvoering
worden de bestaande gebou
wen door middel van de uit
breiding aan elkaar verbon
den.
Deze voorzieningen zijn dan
vooral voor de mensen die
'zich eens lekker willen laten
verwennen' zoals PR-vrouw
Monique Spaltman dat
noemt. Mensen die zich wil
len ontspannen na drukke
werkzaamheden of zomaar
zin hebben er eens even tus
senuit te zijn. Want zij die in
thermaalbaden kuren omdat
ze er aantoonbaar gezonder
van worden, doen dit meestal
niet alleen omdat ze het zo
leuk vinden, maar meer op
medische indicatie. Voor hen
is in het Schansker kuurcen
trum een aparte kuurkliniek,
waar vooral psoriasis- en reu
mapatiënten komen. „Het is
prettig voor die mensen dat
ze onder elkaar kunnen zijn,
zonder steeds te worden aan
gestaard," zegt Spaltman.
Het gros van de gasten echter
komt er toch puur voor het
plezier. Veel van hen logeren
enkele dagen in het hotel,
maar ook komt een groot deel
uit Nieuweschans en omge
ving of elders uit den lande
voor een korter verblijf. Het
kuurbad is het voornaamste
doel. Even een uurtje ont
spannen en je kunt er weer
tegenaan. Dat moeten we dus
maar eens even uitproberen.
Niet zwemmen
Een duik nemen is er niet bij
in een thermaalbad. Daar
schrijd je kalmpjes en be
daard via een brede trap in.
Hoewel ik persoonlijk wel
van een lekker heet bad
houd, vind ik het bijna vies
warm als ik me in het zoute
water van Nieuweschans laat
zakken. Maar dan ben ik nog
binnen. Monique Spaltman is
genoegelijk meegeschoven
het water in en gaat me voor
door de plastic flappen. Dan
zijn we buiten. Da's gelijk een
stuk aangenamer. „Mistig hè,
vandaag," grinnikt Monique.
De damp slaat van het water
af. Het heeft een temperatuur
van 36 graden Celsius, bijna
net zo warm als het menselijk
lichaam. Daarom wordt het
de baders ook afgeraden om
te zwemmen, want de warmte
die je daarbij produceert kan
bij zo'n watertemperatuur
nergens heen. En dat bevor
dert de ontspanning niet.
Echt makkelijk bewegen is er
niet bij. Het hoge zoutgehalte
zorgt voor een sterke op
waartse druk, zodat je als een
soort maanmannetje door het
bad waadt. Het thermaalbad
heeft de afmeting van een
flink zwembad in iemands ri
ante achtertuin. Er zitten ver
scheidene aangename snuf
jes in, zoals twee whirlpools,
een massagestraal voor nek
en schouders en een 'massa
gestraat', waar je langs diver
se massagestralen op ver
schillende hoogte het hele li
chaam krachtig kunt laten
kneden. Terwijl we langs-
zaam de massagestraat af
werken, keuvelen we op ge
dempte toon wat over koetjes
en kalfjes. Om ons heen be
wegen zich enkele tientallen,
vooral oudere, mannen en
vrouwen. Het internationale
karakter van het kuuroord
wordt bevestigd door Duits-
en Engelstaligen. Ook zij con
verseren op beschaafd ge
luidsniveau. Ik laat me drij
ven op het zout. De zon
schijnt in m'n gezicht en ik
doe m'n ogen dicht. Dit is pas
werken.
Arcen
Met deze aangename Schans
ker ervaring in het achter
hoofd begeef ik me een paar
dagen later naar Arcen, al
waar zich ook een thermaal
bad bevindt. Met daarbij ver
gelijkbare mogelijkheden als
in Nieuweschans, zoals ge
zichtsbehandelingen, thalas-
so en modder en massage.
Maar het is allemaal net iets
minder dan in Nieuwe-,
schans. Vind ik.
Hoewel je zou verwachten
dat het juist in het Limburgse
gemoedelijker zou toegaan
dan in een Gronings kuur
oord, is het tegendeel waar.
In Arcen lijkt geld verdienen
belangrijker is dan de rust
van de klant. De kleedruimte
betreden lijkt op het binnen
gaan van een parkeergarage.
Pas als het toegangskaartje
door het gleufje is gegaan,
gaat het hekje open. Strenge
bordjes melden, datje kaartje
twee uur geldig is.
Het is ook veel drukker in Ar
cen. Ik krijg een beetje het
gevoel van pieren in een pot
je. Bubbelend begeef ik me
tussen de laatste mode bad
mutsen. Onder de meeste zit
ten Duitse dames. Arcen
heeft binnenbad en twee bui
tenbaden, een stuk groter
dan in Nieuweschans. Ze
staan niet met elkaar in ver
binding, omdat de tempera
tuur iets verschilt.
De massagestraat heeft hier
iets dwangmatigs. Als er een
computergestuurde 'piep'
klinkt, schuift iedereen een
stukje op, naar de volgende
straal. In het tweede bad is
een soort stroomversnelling,
van het type datje ook wel in
subtropische zwembaden te
genkomt. Op weg naar Lim
burg had ik 's morgens al ge
ruime tijd in een file gezeten
en daar moet ik direct aan
denken als ik in het stromen
de water wordt voortgestuwd,
af en toe onvermijdelijk te
gen een mede-badgast bot
send. Het water is wel aange
naam, maar bevat duidelijk
minder van alles dan het
Schansker water. Ik conclu
deer dit aan de hand van het
de inwerking op de huid en
op het moment dat ik het wa
ter verlaat. Niks geen lood
zwaar gevoel en je mag er ook
gewoon zwemmen. Echt re
laxen na het baden is er niet
bij. De ligstoelen bestaan ge
heel uit ijzer en hebben een
ruitjespatroon, dat ik na een
kwartier in mijn achterkant
terugvind. Het geklater van
water bestaat hier uit de dou
ches, die aan en uit gaan, de
achtergrondmuziek zweemt
naar disco en de stilte is ver te
zoeken met een buslading
kwetterende Duitsers om je
heen. Ook de lunch veroor
zaakt lichte heimwee naar
het noorden des lands: Een
kaal broodje ham en een be
ker melk.
Als ik weer eens een dagje wil
gaan ontspannen, ga ik niet
naar Arcen, maar naar Nieu
weschans.
's Avonds gaat
in de
thermaalbaden
de onderwater
verlichting aan
en krijgt het
baden in de
'mist' iets
spookachtigs.
Dit zijn de
buitenbaden
van Arcen, met
op de
voorgrond de
'stroom
versnelling'.
FOTO: PR
Een dieet bleek de kans op hartinfarct maar ook de totale sterfte te verlagen.
door
JAN PAALMAN
Een overmaat aan cholesterol
in het bloed iedere Neder
lander weet dat nu - is niet
goed voor hart en vaat. Daar
om vragen steeds meer pa
tiënten aan hun huisdokter
om hun cholesterol op te la
ten meten. Die is dan bijna al
tijd te hoog, want bij bijna
alle volwassen Nederlanders
is die te hoog. Wat nu? Een le
venslang dieet zet niet echt
zoden aan de dijk want dat
brengt als je het al vol
houdt - het peil aan choles
terol met 10 procent terug,
bijvoorbeeld van een hoge 8,8
tot een nog steeds hoge 8
mmol per liter.
Pillen, en dan vooral het
nieuwe kimvastatine (merk
naam Zocor), werken stuk
ken effectiever. Zocor van fa
brikant MSD laat het choles
terol met liefst 30 procent da
len.
Sinds april 1990 vergoeden
de ziekenfondsen dit medi
cijn. Maar dan wel onder hele
speciale voorwaarden zoals
die zijn vastgelegd door di
verse medische commissies.
Een te hoog cholesterol is op
zich niet voldoende; de pa
tiënt moet ook extra risico lo
pen op het krijgen van een
hartziekte.
Richtlijnen
Welnu. Dokters, zo bleek on
langs uit onderzoek van de
Limburgse verzekeringsarts
P Muyrers, lijken zich van die
richtlijnen weinig aan te trek
ken. Het ministerie van WVC,
waar ze tegenwoordig elk
dubbeltje wel drie keer om
draaien, raakte van dit be
richt lichtelijk in paniek.
Want één jaar lang slikken
van Zocor kost 1300 gulden.
Als iedereen met een ver
hoogd cholesterol, dus bijna
iedere Nederlander, Zocor
gaat slikken, dan kost dat
volgens de berekeningen van
Muyrers 1 miljard gulden
(zegge 1.000.000.000) extra
per jaar. Dat is 2 procent van
de totale kosten van onze ge
zondheidszorg! De vraag.
Hebben die richtlijnen echt
medisch zin, of zijn ze vooral
ingegeven door verkeerde
zuinigheid?
Dat laatste lijkt op het eerste
gezicht het geval te zijn. Dat
de kans op een chronische
hartziekte stijgt met het peil
van het cholesterol in het
bloed, is afdoende bewezen.
Hoe hoger het cholesterol
hoe hoger die kans. Het staat
bovendien volstrekt vast dat
pillen of een dieet het choles
terol kunnen laten dalen. Je
zou, zo denk je dan, dus mo
gen concluderen dat je de
kans op een hartinfarct kunt
laten dalen door het vermin
deren van het cholesterol in
het bloed. Dat klopt, maar op
een ingewikkelde manier ook
weer niet.
Een verhoogd cholesterol in
het bloed is geen ziekte, maar
een risicofactor. Eén van de
vele risicofactoren. Ook hoge
bloeddruk, roken, overge
wicht, te weinig bewegen en
een aantal ziekten verhogen
de kans op ziekte aan hart en
vaat. Daarom vertaalt een
door behandeling verlaagd
cholesterol bij de individuele
patiënt zich niet automatisch
in een verlaagde kans op
hartinfarct. Meer dan 5 mmol
cholesterol geldt als ver
hoogd, meer dan 8 geldt als
heel hoog. Toch komt meer
dan 60 procent van alle har
tinfarcten voor bij mensen
met slechts een matig ver
hoogd cholesterol van min
der dan 6,5 mmol per liter
bloed. Kortom. De dokter kan
bij een individuele patiënt
niet zeggen of hij wel of geen
baat zal hebben bij een ver
laagd gehalte aan cholesterol.
Aan de andere kant laat een
verlaagd cholesterol wel het
aantal hartinfarcten dalen bij
de bevolking als geheel. Een
hele vreemdë situatie, die
ook wel bekend staat als de
'preventie paradox'. „Het is
maar hoe je tegen de getallen
aankijkt", zegt huisarts dr
Siep Thomas, medewerker
van het Nederlands Huisart
sen Genootschap (NHG).
Verschil
„Neem nou de 'Helsinki He-
art Trial', een Fins onderzoek
naar de werking van Lopid,
een andere nieuwe pil tegen
cholesterol. Mannen van ge
middeld 47 jaar, met een ge
middeld cholesterolgehalte
van 7,2, die zes jaar lang dat
Lopid hadden geslikt, liepen
34 procent minder kans op
het krijgen van een hartin
farct. Maar wat betekende dat
nu? Dat betekende datje mét
Lopid in zes jaar ongeveer 2
procent kans hebt op een
hartinfarct, en zonder Lopid
ongeveer 3 procent. Die 34
procent is dus het verschil
tussen niks en bijna niks.
Maar de kans om gezond te
blijven nam door Lopid met
slechts één procentje toe, na
melijk van 97 naar 98 pro
cent. Individueel heb je er
dus niet zo'n baat bij. Dat de
bevolking als geheel profijt
heeft bij een verlaagd choles
terol komt door de Wet van
het Grote Getal: een klein
procentje maal een heleboel
risicopatiënten vertaalt zich
toch in een aanmerkelijke da
ling van het aantal hartin
farcten".
Er is nog iets vreemds. Door
verlaging van het cholesterol
neemt het aantal hartinfarc
ten inderdaad af. „Maar", zo
staat er in het nieuwe stan
daard behandelplan van het
Nederlands Huisartsen Ge
nootschap (NHG), „dit gaat
tegen de verwachting in niet
gepaard met een afname van
de totale sterfte. Er treedt een
nog onverklaarde toename
op van sterfte door ongeluk
ken, moord, suïcide en in
mindere mate kanker". Een
paar weken geleden stond er
in het Engelse medische top-
blad de British Medical Jour
nal een artikel waarin de re
sultaten van enkele choleste
rol verlagende onderzoeken
werden doorgerekend. Dit ar
tikel sloeg in Engeland als
een bom in. Wat bleek? Een
dieet verlaagde de kans op
hartinfarct maar ook de tota
le sterfte. Alle pillen, zowel de
oude 'klassieke' als de nieu
we 'statines' verlaagden dan
wel de kans op hartinfarct,
maar veroorzaakten al na één
jaar een oversterfte aan ande
re doodsoorzaken! Dit werpt
wel een heel vreemd licht op
de bruuske haast waarmee
fabrikant MSD onlangs een
grootscheeps Rotterdams on
derzoek naar de werking van
Zocor beëindigde.
Dat alles is de reden waarom
het standaard behandelplan
van het NHG zo terughou
dend is met het verstrekken
van pillen. (Iets terughou
dender nog dan de Gezond
heidsraad en de nieuwe Con
sensus, maar die zijn ook niet
echt scheutig.) „Die stan
daard is een vinger in de dijk
tegen de hoogopgelopen zee
aan verwachtingen", zegt dr
Thomas. „Als na heel lang
proberen het met een dieet
niet meer gaat dan zou je het
voorschrijven van pillen kun
nen overwegen". Alleen een
hoog cholesterolgehalte is
niet voldoende. De patiënt
moet ook extra risico lopen
op het krijgen van een hartin
farct. Risico's zoals hoge
bloeddruk, een erfelijk toren
hoog cholesterolgehalte, dia
betes, hoge bloeddruk, een
chronische hartziekte bij de
patiënt of bij ouders, broers
of zusters, en dan alleen voor
patiënten tussen de 18 en 65
jaar.
baby's met borstvoeding wordt de eersteler
en extra vitamine K toegediend.
door
GERRIT JAN VAN OCHTEN, apotheker
Vraag: Is vitamine K noodzakelijk voor pasgeboren (£°r
SOll:
Antwoord: Het advies op dit moment is: pasgeborövan
borstvoeding krijgen moet de eerste drie maanden
ne K worden toegediend. Baby's hebben vlak na de fc oc
nig vitamine K. Zonder extra toediening kan er eei
staan (moedermelk bevat weinig van dit vitamine)!
den tot spontane bloedingen. Vitamine K kan dezf
voorkomen, omdat het de bloedstolling beïnvloedt, i W
Na de bevalling wordt de eerste dosis vitamine K d«
verloskundige toegediend. Daarna kan men zelf dri|
zuigelingen geven. Er is een kant-en-klaar-prep
markt van de firma Davitamon. Een nadeel is dat
moet betalen. In de apotheek kunnen vitamine K-dr J
cept van de arts of de verloskundige worden bereid,
rekening is van de verzekering. Per dag is er 25 micil
mine K nodig. Het is niet nodig deze druppels te gfc^
voeding, omdat kant-en-klare voeding al vitamine
Vraag: Er wordt op de tv steeds meer reclame gemP^
neesmiddelen. Mag dat zomaar?
Antwoord: Er worden binnenkort Kamervragen geS
onderwerp. Persoonlijk vind ik het verwerpelijk dftNQ
het medium televisie reclame maken voor geneesn u
serie 'Medisch Centrum West' van de TROS is eel
beeld. Een dokter in een stress-situatie slikt wat b|0'
van een bekend merk en de problemen zijn opgeli)
met overgangsklachten krijgen pleisters opgeplak[ouc
de opvliegers. Ze vergeten erbij te vertellen dat er Lde
de pleisters zitten en dat je die alleen in overleg m4te
mag gebruiken. Naast de pleister moetje dan nog a%me
nen slikken om bijwerkingen van de pleister te vooife ka
Een ander voorbeeld is de '5-uur-show' van RTL4j>og
laat maken voor allerlei afslankkuren en Chinese pi no
gende dag staat de telefoon roodgloeiend in de apg ee
thekers mogen geen reclame maken voor medicijii
wet geregeld. Dat moet voor fabrikanten ook zo zijnl
Vraag: Ventolin inhalatievloeistof is sinds december"^
betalingsprodukt in de apotheek. Is hier iets aan te di 2
Antwoord: Voor een bijbetalingsprodukt moet ed 5
zijn, volgens de regels van de overheid. De apotheh
inmiddels een voorschrift, waarmee ze het produkf~
maken. De firma Glaxo stelt Ventolin nog op bep—
gratis beschikbaar voor die patiënten die er ernstigftSi
mensen met een zeer ernstige vorm van Astma en n
brosis (taaislijmziekte). De alternatieven die de ov
staat hebben voor een aantal patiënten te veel bijwi
kan niet Dit kan niet de bedoeling zijn van het Genj
Vergoedingssysteem. Overigens betalen enkele ven
voor hun patiënten, indien toch Ventolin nodig is.
Spiritualiteit
Nooit om alle schoons tezamen
geef ik ooit mijzelven prijs;
wèl aan een in weet niet wat,
waar men per geluk slechts aan
komt.
„Nou, het is niet nodig dat jij je hobby aan
opdnngt". Dat was de reactie van iemand die ik
probeerde duidelijk te maken waarom ik zo
heb meegewerkt aan de voorbereidingen van
vierde eeuwfeest van Johannes van het Kruis. D>
Spanjaard die als mysticus en dichter tot in onz
dagen bekend is gebleven.
Ik beoefen helemaal geen hobby in deze. Maar
steeds meer ontdek ik dat de belangstelling voor
spiritualiteit groeiende is. Is dat zo merkwaardig
onze zakelijk, materieel leefklimaat? Mij lijkt
niet. Onlangs heeft de pers over de kerkverlating
gemeld, dat de trend daarvan nog altijd doorzet.
Kerk, kerkelijke wetgeving, waarschuwingen teg
verval alom, spreken veel mensen van nu nog
nauwelijks aan. Maar dat is heel iets anders dar
dat het zoeken naar Meer' verdwenen zou zijn.
Velen zijn beslist spiritueel bezig met hun
Vroeger spraken we dan van: inwendig, ini
geestelijk leven, van vroomheid. Dan werd
op de strikt persoonlijke verhouding van de ziel
God.
Tegenwoordig beseffen we dat onze spiritualiteit,
de geest waarin wij trachten te leven, alles te
heeft met onze eigen situatie, de cultuur waarin
werken, de tendenzen die ons beïnvloedende
tijdgeest dus. En in onze beste ogenblikken
ontdekken we dat de vervulling van al onze
behoeften weinig oplevert. Geen tevredenheid,
bevrediging, geluk. De eeuwen door is de mens
uit geweest zijn geluk te verwezenlijken. Wij doenf'^
niet anders. Dus bemerken we dat het verlangen T
hemel mag weten naar wat precies) nooit wordt
uitgeblust. Is het dan zo opmerkelijk dat vier
eeuwen na zijn dood de aandacht voor Johannes
van het Kruis, die ons dat eeuwige verlangen in
werk doet voelen, weer groot is? Over verlangen
spreekt hij. En over aanraking, eenzaamheid,
geliefde, vuur, bron, schoonheid, wonde, wind.
nacht. Wezenlijke begrippen, nee ervaringen óók
van de moderne mens.
Dus is het geen opgeklopte reclame van een
of de hobby van een enkeling. Het is de opmerkelijk
herleving van wezenlijke zaken. Van de j6 Q
inspirerende aandacht daarvoor. De vraag komt pe
op: in welke geest leven wij eigenlijk? Zoekt onze rtrm
geest? Misschien naar het werkelijk Blijvende.
Gaat ons verlangen uit naar het Eeuwige? P^
Ik heb een prachtig spel gezien, waarin met maskeripQ,
en levensgrote poppen deze Spaanse dichter wordto 1
uitgebeeld. De dichter van het verlangen de
dichter van de nacht. De dichter, op zoek naar
ik weet niet wat". Verbeelding van het beste in
Groepen, jongeren met name, moeten dat
zien. Er glanst spiritualiteit uit die
werkt.
Inlichtingen: Peter VermaatMenamerdijk 6,
JV Slappeterp. (tel. 05185-1751).
