Leidse Courant | 1992 | 21 maart 1992 | pagina 2

Klooster met een crèche

Boeren lichtend voorbeeld voor AR-leider Kuyper

CeicUcSoirtcmt

GEESTELIJK LEVEN OPINIE

Bisschoppen wijzen vernieuwingsbewegingen mild terecht

Huisdier

COMMENTAAR

Na lang 'pappen en nathouden' is gelukkig in politik
Haag het besef gegroeid dat de fluwelen handschoer
worden afgelegd. Ook de PvdA ziet nu in dat een loute!
logische benadering van de criminaliteit onvoldoendjM
aan de dijk zet en niet in het belang is van de eigenl
ban. Want veel voorkomende criminaliteit treft nu juiT
al de zwakkeren in de samenleving: zij wonen in de Ij
waar je 's avonds niet meer de straat op durft, waar de£C
worden beklad en waar je rijwiel, als ware het een ïfce
ook vastgeketend nog niet veilig is voor dieven.

nT £eidóc6ou4a/nt -

ZATERDAG 21 MAART 1

Intelligentie is de
eigenschap zijn
omgeving te
accepteren

William Faulkner

UTRECHT - Met de brief 'In
Christus' naam' willen de
rooms-katholieke bisschoppen
van Nederland de geloofsge
meenschap „op koers houden"
temidden van discussies over
de plaats van vrijwillig(st)ers,
pastoraal werk(st)ers en pries
ters in de kerk. De gelovigen
zijn het zicht kwijt geraakt op
het sacramentele karakter van
de kerk, zo zei bisschop H.C.A.
Ernst van Breda gisteren in
Utrecht bij de presentatie.
De brief bevat volgens hem
„geen scherpe veroordeling"
van vernieuwingsbewegingen
als de Acht Mei Beweging en
de Mariënburgvereniging,

maar heeft een verkondigend
karakter. De bisschoppen ho
pen door te overtuigen mensen
aan zich te binden. Ze ver
wachten geen averechts effect
van de brief. Daarin houden zij
vast aan de koppeling tussen
celibaat en priesterschap, hoe
wel ze erkennen dat de voor
waarde van het ongehuwd zijn
„in principe gewijzigd kan
worden". Maar ze zien geen
doorslaggevende reden op dit
punt een verandering van de
praktijk van de westerse ka
tholieke kerk te bepleiten.
De bisschoppen keren zich uit
drukkelijk tegen de toelating
van de vrouw tot het priester

ambt. Dat is in strijd met de
unanieme traditie van de Or
thodoxe Kerken in het Oosten
en van de Rooms-Katholieke
Kerk in het Westen.
Ze erkennen dat vooral op dit
laatste punt de argumenten in
twee pauselijke documenten
„niet het gemeengoed van. al
len" in de Nederlandse RK
Kerk zijn. Volgens Ernst moet
worden vermeden dat dit
vraagstuk wordt benaderd
vanuit de emancipatiegedach
te en de principiële gelijkheid
van man en vrouw die in Chris
tus is gegeven.

Het groeiend priestertekort is
voor de bisschoppen geen re

den af te wijken van het princi
pe dat alleen de geldig gewijde
priester de bedienaar van de
eucharistie kan zijn. Ze beve
len. een eucharistieviering per
weekeinde in een parochie aan
waaraan ook zoveel mogelijk
intenties van individuele kerk
leden gekoppeld moeten wor
den. Zowel aan voorzitter Wies
Stael Merkx van de Acht Mei
beweging als Henk van Breu-
kelen van de Vereniging van
pastoraal werkenden is de mil
de toon opgevallen. De Ma
riënburgvereniging, AMB,
VPW en GOP zullen binnen
kort met een gezamenlijke re
actie op de brief komen, waar

in wel „de geluiden van de ba
sis" zullen doorklinken. Zij be
treuren het dat hun organisa
ties niet betrokken zijn bij de
totstandkoming van de brief.
„Wij constateren dat de bis
schoppen eerder in gesprek
zijn met zichzelf dan met de
gelovigen", laten zij in een ver
klaring weten. „De tekst
ademt in alles de sfeer van een
theologische zelfverantwoor-
ding en zelfdefensie op ideolo
gisch niveau bij de bisschop
pen in hun opstelling ten aan
zien van de problemen in de
Nederlandse kerkprovincie."

door MARINUS V.D BERG

Tweemaal heb ik mij op papier laten ontvallen in
een tussenzinnetje dat ik geen liefhebber ben van
huisdieren. Met name zie ik mezelf geen hond of
poes in huis nemen. Maar ik zie ook geen
papegaai, kanarievogel of parkiet in huis komen,
hoewel ik dat wel gezellige dieren vind. Ik heb ook
geen aquarium met vissen of slangen. Eenmaal
heb ik in deze krant deze bekentenis gedaan.

Beide keren heeft me dat reacties opgeleverd. Ik
heb uit die reacties begrepen dat mijn
tussenzinnetje over huisdieren op zijn zachtst
gezegd verkeerd is gevallen. Ik wilde niemand
kwetsen, maar het gebeurde toch. Ik zie vooral de
nadelen van huisdieren. Een hond moet je elke
dag uitlaten en ik ben niet elke dag thuis. Een
hond zou bij mij vereenzamen. Poezen hebben dat
geloof ik minder, maar ik heb er schrik van dat ze
plotseling op tafel springen en mij dierbare
dingen omstoten. Dingen waaraan ik gehecht ben.
De vogels zouden me al te kwistig met hun eten
strooien buiten de kooi en me noodzaken vaker de
stofzuiger ter hand te nemen. Al jaren hoop ik op
stofzuigers die minder lawaai maken. Maar voor
de liefhebber is alles anders en die ziet geen
bezwaar in de extra werkzaamheden die een
huisdier meebrengen. Zo is het met liefhebberij: ze
maakt licht en neemt bezwaren weg. Liefhebbers
zien vooral voordelen. Het uitlaten van de hond is
goed voorde beweging van jezelf maar brengt je
ook in contact met anderen. Zo zijn er mensen die
elkaar vooral of soms alleen kennen „van het
blokje om met de hond". Anderen hebben een
huisdier om leven en aanspraak in huis te hebben.
Een hond begroet je als je binnenkomt. Er zijn
ontroerende verhalen van de gevoeligheid die een
hond kan hebben. Ik heb het nu niet over die
agressief gemaakte honden waarvan al
meerderen slachtoffer zijn geworden. Een hond
hecht zich aan de mens en de mens hecht zich aan
de hond. Een hond kan zelfs jaloers zijn als er een
kind wordt geboren. Gebrek aan aandacht? Ik
viveg het bezorgd aan mijn broer die pas vader is
geworden en vele uren naar zijn eerste kind zat te
kijken: zijn de honden niet jaloers? Hij had er nog
niets van gemerkt. Ik was gerustgesteld. Ik
herinner me nog een ongeneeslijk ziek echtpaar in
het ziekenhuis. Ze hadden een dochter van dertien
en een hond. Eerst stierf de vrouw. De man was
een teruggetrokken mens die weinig sprak. Op een
zondag vroeg hij of zijn hond mocht komen naar
het ziekenhuis. De vraag was een kleine
paleisrevolutie: zonde tegen hygièneopvatting.
Maar de verpleging begreep dat de hond
misschien meer kon doen bij dit moeilijke
afscheid dan wie ook. De hond mocht komen.
Enkele dagen later is de man gestorven. Soms
sterft een hond kort na de dood van de vrouw of
man waar hij jaren „vriend aan huis was". „Ik
heb een hond in huis genomen kort na de dood van
mijn man. Elke zondag wachtte hij me op als ik
uit de kerk kwam. In de middag gingen we
wandelen. Nu is hij ziek. Gek misschien, maar het
is alsof ik weer rouw. Ik ben helemaal uit mijn
doen," vertelde een oudere dame na een lezing.
Onlangs is de hond van de koningin gestorven.
Het journaal maakte er melding van. Hoewel ik
zelf waarschijnlijk geen huisdieren zal nemen,
heb ik er wel gevoel voor hoe een grote waarde een
dier in iemands leven kan hebben. Ik geniet zelf
van paarden die vrij in de wei lopen. Soms zie ik
ze in de optrekkende mist. Mysterieus. En een
vroege vlinder streelt mijn hart. Misschien zegt
dat iets over mijn vrijheidsverlangen.

UTRECHT - Vijf stille,
kaarsrechte gestalten,
biddend in de zware hou
ten banken van de half
duistere kapel. Ze genie
ten hun momenten van
bezinning. Pas op deze
plek dringt het besef door
dat dit gebouw met zijn
doolhof van gangen ook
nog klooster is; het huis
van 26 zusters Augusti-
nessen.

De kapel is het rustpunt in een
overigens druk bestaan. Van
Truus Meijerink, een opge
wekte, rad pratende zuster,
mag het rustig gezegd zijn:
„We zijn een soort katholiek
Leger des Heils." Het klooster
staat immers middenin de
moeilijke kant van het leven.
De zusters bieden onderdak
aan vrouwen en meisjes die
hun huis en hun problemen
ontvluchten. Soms blijven ze
maar even. Soms een paar
maanden. Tot hun kwestie is
opgelost, of tot ze van anderen
hulp krijgen in hun moeilijk
heden. De orde begon in 1934,
op precies deze plaats, in een
paar stokoude panden in de
Utrechtse binnenstad; te mid
den van de armoe. Het was
vanaf het begin bedoeld als
toevluchtsoord voor vrouwen.
Het was, en is, daarom met eni
ge regelmaat het mikpunt van
door het dolle heen geraakte
mannen. Niet voor niets zijn
de vensters aan de kant van de
Oude Gracht beschermd met
robuuste rolluiken. Te vaak
hebben de zusters pogingen
meegemaakt om ruiten in te
gooien, of zelfs een kind te ont
voeren, dat door de moeder op
haar vlucht is meegenomen.
„Meisjestad" noemen ze hun
gastvrij werk. want ooit begon
het als een centrum voor meis
jes. Het is nu al lang 'alle leef
tijden'.

De kloostergemeenschap laat
zich in dat werk toch nog altijd
bijstaan door meisjes; stagiai
res, vrijwilligsters. Ze werken
en wonen een jaar lang in het
klooster. Vijf dagen per week.
Het weekend vrij. Ze gaven ge
hoor aan de oproep van de zus
ters: „Geef een jaar van je le
ven". Meisjes van zeventien,
achttien, negentien jaar. Ze
werken in de crèche, in de keu
ken, in de wasserij, ze horen de
verhalen aan van de vróuwen,
die in nood aanklopten. En ze
onderwerpen zich ook aan de
degelijke huisregels van de
zusters, 's Avonds om half elf
moeten ze onverbiddelijk bin
nen zijn. Het lijkt streng, nau
welijks meer van deze tijd.
Zuster Paamaker lacht harte
lijk: „Ze moeten hier zo hard
werken, dat ze niet eens uit
willen 's avonds...."
De meisjes bevestigen het.
Marleen Ramakers was twee

Marleen, Odelia, zusterïruus Meijerink: „Zijn het geen schatjes...??

jaar bij de zusters, één jaar in
Utrecht, en een jaar in Parijs.
Ze komt nog graag af en toe
buurten in het klooster, al be
gon ze inmiddels op de Raalter
Franciscushof aan een oplei
ding in de psychiatrische ver
pleging.

Odelia Otten haalde haar di
ploma op het. Raalter VWO,
wist niet meteen wat ze verder
wilde, en besloot ook 'een jaar
van haar leven te geven'. Ze is
nu halverwege, en ze bezweert
dat het veel dramatischer is
dan het klinkt: een jaar geven
van je leven.

Een 'sociaal jaar', noemen ze
het in het klooster. „De meis
jes maken hier kennis met de
slechte, maar ook met de
mooie kanten van het leven op
een manier die je ergens an
ders niet makkelijk zal aan
treffen."

Marleen, Odelia en zuster
Meijerink hebben één ding ge
meen: ze komen alle drie uit
Luttenberg (Overijssel). Zo ver
als maar denkbaar is ligt dat
dorp verwijderd van de grim
mige onderkant van het leven
in gammele oude stadsbuur
ten of rottende betonwijken uit
de tijd van de revolutiebouw.
Want vandaar komt een deel
van de vrouwen dat heil en be
scherming zoekt in het kloos
ter aan de smalle Waterstraat,
hartje Utrecht. Maar generali
seer niet. Er zijn ook moeders
en meisjes uit keurige rijtjes
buurten: „In feite krijg je toch
te maken met vrouwen uit alle
lagen van de bevolking."
Die dag is het klooster bevolkt
door vrouwen en kinderen, die
zichtbaar uit zonniger oorden
dan Nederland stammen. Toe
val: de bezetting van de gas
tenverblijven wisselt regelma
tig voor mensen van elke
stand, rang, ras, geloof, volk.
Een mohammedaans meisje,
dat een gedwongen huwelijk
ontvlucht, een geboren en ge
togen Utrechtse die wegloopt
van een onhoudbare relatie,

een vrouw diè domweg haar
huis is uitgezet. Marleen: „Je
komt écht van alles tegen. In
het begin is dat best moeilijk.
Ik was zeventien, nogal verle
gen en ik kwam uit een rustig
dorp, en dan krijg je ineens al
die verhalen te horen."
Eén jaar deed ze Utrecht. Het
volgende jaar ging ze naar het
huis van de Augustinessen bij
Parijs, Arnouville-les-Gonesse.
Twee jaar ervaring, die ze niet
graag had willen missen. De
sfeer stond haar aan: „Heel an
ders dan je je voorstelt bij een
klooster. Er wordt ontzettend
veel gelachen, we hadden om
de haverklap feestjes."

Goede herinneringen. Ze gaat
dan ook graag af en toe nog
eens op visite in het klooster.
Bijpraten met de zusters. Maar
geen haar op haar hoofd, dat er
aan denkt zélf in te treden.
„Absoluut niet..."

Odelia Otten, nu halverwege
haar sociale jaar, denkt er pre
cies zo over. „Zelf in het kloos
ter? Oh, nee."

„Maai* ik heb wél groot respect
gekregen voor de zusters. Hun
manier van leven; aan de ene
kant de kloosterplichten, aan
de andere kant keihard wer
ken; want dat doen ze.

Zuster Paamaker (een streek-
genote, ze komt uit Raalte) is
lang begeleider geweest van de
meisjes, en ze is wijs genoeg
om geen druk uit te oefenen op
welk meisje dan ook. Ze ko
men hier, naar ze hoopt, om le
venservaring op te doen. Wat
ze geloven is hun zaak, de zus
ters respecteren het, katholiek
zijn hoeft niet, sociale bewo
genheid is wél verplicht. Truus
Meijerink waagde destijds het
avontuur wel. „Met mij is het
eigenlijk vanzelf gegaan." De
Luttenbergse wilde in de kin
derverzorging, en ze kwam
voor haar opleiding terecht in
het Utrechtse klooster. Een
maal opgeleid werkte ze her en
dér met kinderen, maar ze
bleek zo gegrepen door 'de

De Zuidafrikaanse Boerenleider Paul Kruger bracht in 1900 een be
zoek aan Nederland. Hier maakt hij een rijtoer door Rotterdam.

FOTO: SP

De visie van de antirevolutio
naire leider Abraham Kuyper
(1837-1920) op de internationa
le verhoudingen in zijn tijd
werd in hoge mate bepaald
door zijn vereenzelviging met
de Zuidafrikaanse Boeren.

Zijn visie op de Boerenoorlo
gen leidde tot een breuk met
Engeland, het land waar van
oorsprong zijn hart naar uit
ging, en een geleidelijke toe
nadering tot Duitsland.
Tot deze conclusie komt de
historicus Chris A.J. van Kop
pen in zijn proefschrift 'De
Geuzen van de Negentiende
Eeuw - Abraham Kuyper en
Zuid-Afrika', waarop hij giste
ren aan de Rijksuniversiteit te
Utrecht is gepromoveerd.
Kuyper, minister-president
van 1901 tot 1905, was stichter
van de Anti-Revolutionaire
Partij (1878) en de Vrije Uni
versiteit (1880). Hij was aan
voerder van de Doleantie
(1886) die zes jaar later met de
kerken uit de Afscheiding van
1834 opging in de Gerefor
meerde Kerken in Nederland.
Uit commentaren in het dag
blad De Standaard, in 1872
door Kuyper opgericht, blijkt
volgens Van Koppen dat de an
tirevolutionaire leider „van
oorsprong Anglofiel" was. Dit
is in strijd met het beeld dat in
het verleden van Kuyper ge
schetst is, als zou hij „van
oudsher Duitsgezind" zijn ge

weest.

Zijn liefde voor Engeland, de
Engelsen en de Engelse cul
tuur werd volgens Van Koppen
pas in de jaren tachtig en ne
gentig van de vorige eeuw
langzamerhand overschaduwd
door zijn afkeer van de buiten
landse politiek van Engeland,
dat hij beschuldigde van ex
pansionisme en imperialisme.
Het beleid van de Engelsen in
Zuid-Afrika was voor deze ver
schuiving in Kuypers visie van
essentiële betekenis.
De tweede Boerenoorlog,
„waarin Engeland zich ver
greep aan twee kleine,' zelf
standige naties van Neder
landse stam" in de jaren 1899-
1902, leidde tot Kuypers defi
nitieve breuk met Engeland.
Duitsland had zich inmiddels
ontwikkeld tot de machtige
continentale tegenvoeter van
Engeland, dat traditioneel
werd geacht de onafhankelijk
heid van Nederland en zijn ko
loniaal imperium te waarbor
gen.

Lange tijd vreesde Nederland
dat zijn onafhankelijkheid in
het proces van Duitse eenwor
ding teloor zou gaan. Hoewel
Nederland steeds afhankelij
ker van Duitsland werd, zag
Kuyper na 1900 het gevaar
voor Nederland niet meer in
eerste instantie van Duitse zij
de komen. Engeland had met
zijn optreden in Zuid-Afrika in

zijn ogen iedere geloofwaar
digheid als beschermer van de
kleine Europese mogendhe
den verloren.

Als hoofdredacteur van De
Standaard schreef Kuyper
meer over Zuid-Afrika dan
over enige andere kwestie in
de buitenlandse politiek. Zijn
belangstelling werd gewekt in
de tweede helft van de jaren
zeventig, toen de Boeren in op
stand kwamen tegen hun libe
rale president Thomas Bur
gers.

Het succes van de Boeren in
hun strijd tegen de Engelsen
in 1880-1881 en het bezoek in
1884 van president Kruger, ge
neraal Smit en de Transvaalse
minister van onderwijs Du
Toit aan Nederland leidde tot
„eerder ongekende uitbarstin
gen van nationale gevoelens1'.
Het succes van de Boeren
bracht een natie die al zo lang
twijfelde aan de zin van haar
bestaan, tot het besef een im
periale mogendheid te zijn.
In het Nederland, waar de
schoolstrijd, de strijd voor uit
breiding van het kiesrecht en
de sociale kwestie het volk ver
deeld hielden en een economi
sche recessie de spanningen
verder aanwakkerde, werd
Zuid-Afrika aangegrepen als
het bewijs van de vitaliteit van
de Nederlandse natie. Van een
Zuid-Afrika, veranderd in
Nieuw-Holland, verwachtte

Deltaplan

FOTO: TON MINNEN

sfeer' van de Augustinessen,
dat ze besloot toe te treden. Ze
woont en werkt inmiddels 26
jaar in het klooster. Maar ze is
bij gelegenheid ook in Salland
te vinden, de streek waar ze ge
boren en getogen is. Eén keer
per jaar zet ze daar de loterij op
touw.

De loterij is een uiterst wereld
se activiteit, die dan ook ten
doel heeft om geld in het laatje
te brengen voor het werk van
de zes huizen, waarin de onge
veer 130 Augustinessen wonen
en werken. De zusters verde
len het karweionderling.
Meestal bewerkt een loterij-
zuster de eigen geboorte
streek. Dus zeilt zuster Meije
rink eens per jaar Salland bin
nen met persberichten en an
dere wervende teksten. Koopt
een lot, maak kans op één van
twintig hoofdprijzen van dui
zend gulden, en helpt meisjes-
stad.

Ieder jaar weer zien de zusters
hun loterij met enige vre^s te-
genoet: „Wat zal het nu weer
worden, er zijn zoveel acties..."
Elk jaar weer valt het mee. Een
deel van de kosten is opnieuw
gedekt. Het werk kan voort.
„We worden nu eenmaal niet
gesubsidiëerd, dus we moeten
wat verzinnen om aan geld te
komen."

Als het eraf kan, vragen de zus
ters ook een kleine bijdrage
van de vrouwen die zij onder
dak geven. Zoals ze de vrou
wen ook vragen om kleine
huishoudelijke hand- en span
diensten. Een maandblad -
hun pedant ^van de 'Strijd
kreet'- is een derde bron van
inkomsten. De Stad Gods, heet
de publicatie. Het blad biedt
inzicht in het werk van de Au
gustinessen en het biedt stof
tot overdenking. Want de zus
ters leven niet bij bidden en
werken alleen:„Lezen, stude
ren, je verdiepen in de dingen,
het hoort er wezenlijk bij.

Het is een kwaal waar alle regeringen in meer of r
aan lijden, maar het kabinet Lubbers-Kok blijkt een i|
ker: grootspraak. De regeerploeg slaagt er irpmers vooj
lijk in zijn dunne portemonnee en wat slappe knietjes
schoots te compenseren door middel van een uitgebrp
cabulaire aan gezwollen superlatieven. Zo is na de
Vernieuwing', de 'Vierde Nota Extra', het 'NMP Plus'!'
'Deltaplan Fiets' dan nu het 'Deltaplan tegen de crimirf
geboren.

De term 'Deltaplan' is niet eens zo slecht gekozen. hty
staat de burgers en overheid op het punt van de veilt
geweldpleging en vandalisme al heel lang aan de lippet
daar ook, dat het begrip 'kleine criminaliteit' in het pri]
nele circuit heeft afgedaan en is vervangen door de i|
scher omschrijving: 'veel voorkomende criminaliteit'.L

VOORALSNOG richt het Deltaplan zich met namejid
openbaar vervoer, op de terugdringing van de agr<
trams, bussen en treinen en beperking van het zwan
Experimenten in Amsterdam hebben aangetoond d^
de agressie als het zwartrijden eenvoudig zijn te be^v,
namelijk door het aanstellen van (kaartjes)controle v
ov-bedrijven krijgen dan ook circa vijftig miljoen \^n
aanstellen van meer van die mensen. In Amsterdaig
het zwartrijden een enorme omvang heeft aangenonj
len zelfs op alle trams conducteurs terugkeren. Ook l"
tiekorps en het justitiële apparaat krijgen een (bescj
financiële injectie.

In totaal wil het kabinet de komende drie jaar vor^
driehonderd miljoen gulden verspijkeren. Dat lij[ai
maar er moet bij bedacht worden dat met dit geld \j0I
deel 'oude' bezuinigingen ongedaan worden gema{_
vendien moet er een nieuwe taak van worden uitgev
beperkte legitimatieplicht. Wordt-met deze operatie
Deltaveilige dam opgeworpen tegen de 'veel voork
criminaliteit?'. Dat lijkt een wat al te stoere verondei
Een werkgroep vanrijksambtenaren, ns, vakboi
stads- en streekvervoer heeft namelijk becijferd-dat
veilig en fraudevrij maken van het openbaar vervoer A
zevenhonderd miljoen gulden nodig is. Een ferme eer j
op weg naar een veiliger, prettiger en bruikbaarder o A
vervoer is het 'Deltaplan' wèl. En als het plan niet sl
de komende begrotingsonderhandelingen, heeft hetH
genslag geplaagde kabinet straks toch nog iets om tr^
zijn.

Egels zoeken ..autovrijo-baan".
ituur- en Vogelwacht helpt zoeken. Wie b<
Wordt donateurl Giro: 5S0.30.20
St. Natuur- en Vogelwacht

rdesteln 41 - 3328 MK Dordrecht - Tel. [phone]

Nederland een herstel van de
eenheid, vertrouwen en wel
vaart in eigen land.
Het nationalistisch gevoel van
'stamverwantschap' met de
Zuidafrikaanse Boeren dat in
brede lagen van de Nederland
se bevolking leefde, kan wor
den beschouwd als een faëtor
die het proces van eenwording
van de Nederlandse natie ver
sterkte. De door Kuyper in het
leven geroepen mythe van de
Boeren als dragers van het cal
vinistische en anti-revolutio
naire Nederlandse nationale
karakter, werd gelogenstraft
door een bezoek van een dele
gatie uit Transvaal in 1894. De
Transvaalse leiders maakten
Kuyper duidelijk dat zij aan
sluiting zochten bij de Neder
landse natie als geheel en niet
exclusief bij haar gereformeer
de kern. Zij lieten blijken op
zoek te zijn naar een eigen na
tionale identiteit.

In de jaren na 1890 had Kuyper
er minder behoefte de Boeren
te gebruiken als model voor
het beloofde land van de calvi
nisten. De calvinisten hadden
zich toen al tot een krachtig
politiek, kerkelijk en maat
schappelijk blok ontwikkeld.
Gevoelens van stamverwant
schap en de overtuiging dat de
Boeren voor een rechtvaardige
strijd streden, bleven de drijf
veer voor blijvende loyaliteit
met hun zaak.

Uitgave- Westerners bv (maakt deel uit van Sijtl

Kantoor Apothexersdijk 34, Leiden

Telefoon- 071 -122 244

Telefax 071 -134 941

Postadres Postbus 112300 AA Leiden.

Hoofdkantoor- Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk.

Telefoon: 070-3190 933

Telefax. 070-3906 717

Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag

Directeur/hoofdredacteur: J. Leune
Adjunct-hoofdredacteur: J Timmers.

Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L van Koot 5ie

/et

Leiden en omgeving (tel. 071 - 144 046/047/48/49): G.- J Onvlee (chefjQl,
F Buurman, K. van Kesteren, R Kleijn. drs R Koldenhof, M. Kroft. T PL
M. Roso UVI

en

Binnen- en buitenland, financien en economie (tel: 070 - 3190 815):
A van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A van H,
E. Huisman, H. Jansen, drs. J van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs. K*a-

Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835): L Kooistra. drs P van Velthoven.

Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834) G. Ansems (coördinator), B. Jansma, H.lr c

Fr
rijl

Foto (tel 070 - 3190 838) M Konvalinka (chef) en S Evenhuis p 1
Opmaak (tel: 070 - 3190 831) Ch. Bels (chef), A de Bruijn, W DiekstrJen
J. Hofmeester, C de Kier, H Nieuwmans, H. Schneider. chl

Redactie-secretaresse (tel 070 - 3190 819): T. Kors.

zij:
ins

De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van

- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsge^j.

- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers t
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in N> V
België De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drsiry
M van de Ven en P Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R:„,,
(chef), H. Bijleveld, D. Hofland. P. Koopman, D. van Rietschoten en I

- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus11

- de volaende correspondenten in het buitenland, drs. D J van den Bijr
drs H. Botje (Tunis). A. Courant (Athene), R. Hasselerharm>n

drs A Heering (Rome). B. van Huët (Londen), M.
«w,.,.Lindenkamp (Sao Paulo), B*Schampers (Brussel), tF1
drs R. Vunderink (Moskou), W Werkman (Jeruzalem), G dl
F Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel). jtr<

De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusie4ei
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London Veivai
M. de Cocq -

n 08 30 tot 17 00,uur

ri 18 00 tot 19 00 uur, op

Nabezorging

Telefoon 071 -122 248 op ma
15 00 uur.

Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)

Bij automatische betaling.

per maand 27,00

per kwartaal 79,80

per jaar 312,65

Bij betaling per acceptgirokaart:

per maand 28,20

per kwartaal 82,80

per jaar 318,65

Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.

Advertenties

Informatie en tarieven over advertenties tel [phone]
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.

Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070|
Bankiers

ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050