i
l
Albanië, het einde van de wereld"
BUITENLAND
RUSLAND
VN-macht Joegoslavië
op 25 april volledig
Naties sturen Vance naar Nagorno-Karabach
JsfieidóeQoivtarit
ZATERDAG 14 MAART 1992
SIJTHOFF PERS REIZEN 070 - 3190882
TRANSSIBERIË-EXPRES
f 3290,-
In samenwerking met ATTILA REIZEN hebben wij deze fantastische reis voor u a
Een combinatiereis naar de steden ST. PETERSBURG EN MOSKOU en een 51 00 tan. lange
treinreis met de wereldberoemde TRANSSIBERIE EXPRESS van MOSKOU naar IRKOETSK
aan het Baikalmeer.
Deze reis is niet alleen voor echte treinliefhebbers, maar ook voor avontuurlijke reizigers. Eei
per Transsiberiè-Express is als reiservaring een uitdaging. Een vermoeiende,
maar hoogst interessante reis!
PROGRAMMA:
17/19 september Amsterdam St. Petersburg. verblijf en excursies
19/22 september St. Petersburg-Moskou, verblijf en excursies
22/26 september treinreis Moskou-Irkoetsk in 2e klasse 4-persoonscoupe's
RouteGorta-Kirov-Perm-Sverdlovsk-Tjoemen-Omsk-Novosibirsk-
Academgorodok-Krasnojarsk-Tajsjet-Irkoetsk
26/28 september Verblijf in de buurt van het Baikal meer, diverse excursies
28/30 september Vlucht Irkoetsk-Moskou, vrije dag. Terugvlucht per lijndienst.
Inclusief genoemde vluchten treinretour van ieder station in Nederland
naar Schiphol verblijf in goede toeristenklasse hotels treinreis Moskou-
Irkoetsk volpension tijdens de gehele reis genoemde excursies
deskundige misleiding handboek Moskou-St. Petersburg
Exclusief visumkosten veiligheidstoeslag verzekeringen
VRAAG VRIJBLIJVEND ONS UITGEBREIDE PROGRAMMA AAN
Deze reis vrndt doorgang bij minimaal 15 personen.
Ld
'i
LÜ
MCK
118
Japanners vinden
borstkanker-genen
TOKYO Japanse artsen heb
ben gisteren meegedeeld dat
zij er in geslaagd zijn de genen
te lokaliseren die bij verlies of
beschadiging borstkanker
kunnen veroorzaken. De vin
ding kan van belang zijn bij
het vroegtijdig ontdekken en
behandelen van de ziekte. De
bewuste genen zijn volgens de
groep te vinden in het 17e
chromosoom. De bevindingen
van de artsen zullen morgen
verschijnen in het Amerikaan
se tijdschrift Cancer Research.
Pubbezoekers
aan schandpaal
CHEPSTOW - De Britse ver
kiezingskoorts zal aan de café
bezoekers in Chepstow (Wales)
geheel voorbijgaan. De eige
naar van de plaatselijke pub
heeft zijn uitspanning uitge
roepen tot „verkiezingsvrije
zone", en eenieder die dit ge
bod overtreedt wordt letterlijk
aan de schandpaal genageld.
Kroegbaas Paul Fletcher heeft
zijn klanten verboden een
boom op te zetten over de ver
kiezingen, die op 9 april plaats
vinden.
Wie het woord „verkiezingen"
in de mond neemt wordt in het
schandblok buiten de kroeg
gezet.
Dagvlinders en nachtraven
De koning van de microrokjes, Gianni Versace. besloot de Milanese
modeweek. Hoewel Versace niet van harte meedoet aan de lange
mode, beheerste hij zich. Dat zijn creativiteit niet door de zoomlengte
wordt beïnvloed, bewees hij met gewatteerde en in horizontale ba
nen of in partjes doorstikte, glanzende jassen in diabolo-vorm. Mimo-
sageel. zachtoranje of teergroen en natuurlijk ook in het oprukkende
zwart Op het eerste gezicht brave tailleurs met gerende rokjes krij
gen een typische Versace-toets dank zij glanzende zijden collants in
precies dezelfde tint. En natuurlijk hangt er op alle mogelijke en on
mogelijke plekjes van alles te blinken en te schitteren Toen er een
boeketje pittige pasteljurkjes voorbij marcheerde met topjes die uit
gevlochten tagliatelli leken te bestaan, werd er welgemeend geap
plaudisseerd. Maar nietsvermoedend. Want al dra veranderde het
Spaghetti Menu in SM-toestanden, waarbij de boezems en schou
derbladen worden geprangd in traliewerk van zwarte reepjes met
blinkende metalen clips, die Versace trouwens ook al bezigde om le
ren pakjes van stevige franjes te voorzien
FOTO:AP
BELGRADO/SARAJEVO -
Uiterlijk 25 april zullen alle on
geveer 14.000 leden van de VN-
troepenmacht voor Joegosla
vië gestationeerd zijn in de cri
sisgebieden.
Op die dag dienen de „blauw
helmen" van de Verenigde Na
ties ook officieel de verant
woordelijkheid op zich te ne
men over de gehele operatie
van de UNPROFOR (United
Nations Protection Forces).
Een eerste deel van de in totaal
500 Belgische vredestroepen
arriveerde gisteren in Belgra
do. De commandant van de
vredesmacht, de Indiase gene
raal Satish Nambiar, zou giste
ren zijn hoofdkwartier betrek
ken in Sarajevo, de hoofdstad
van Bosnië-Hercegovina. Ge
neraal Nambiar wil dit week
einde in Belgrado een laatste
ontmoeting met alle kwartier
makers hebben, voor de ver
bindingsofficieren officieel
hun taken in de crisisgebieden
in Kroatië op zich nemen. De
eerste grote troepencontingen
ten worden binnen twee we
ken verwacht. Voor die tijd
moet de door Servië gedomi
neerde Joegoslavische federa
le regering nog het verdrag
voor de vredesoperatie van de
Verenigde Naties onderteke
nen.
„Mijn missie is maar net be
gonnen". zei de generaal, die
op Kroatisch gebied uit zijn
konvooi stapte. „Ik ben tot zo
ver tevreden". Maar geharde
Kroatische soldaten die de op
tocht vanuit de loopgraven en
kapotgeschoten boerderij-ge
bouwen volgden, zijn scep
tisch over het succes van de
VN-vredesoperatie „Kijken
hoe tevreden hij is wanneer de
eerste honderd blauwhelmen
worden gedood", zei een sol
daat. Veel Kroaten vrezen dat
de door de VN te vormen be
schermde gebieden, waar veel
Serviërs wonen, betekenen dat
Kroatië die gebieden voor al
tijd moet opgeven.
jHooguit 0,5 promille
n Duits verkeer
lERLIJN Wie in Oost-Berlijn met
Jechts één vingerhoed bier op achter het
uur kruipt, loopt al kans zijn rijbewijs
e wijt te raken. In West-Berlijn daarentegen
eldt de grens van 0,8 promille als toege-
;aan. De in heel Oost-Duitsland nog altijd
•ldende DDR-voorschriften waarbij alco-
>1 in het verkeer absoluut verboden is,
ïhept veel verwarring. Sinds de Duitse
ireniging is het aantal verkeersongeluk-
in onder invloed van drank in oostelijk
jitsland dramatisch toegenomen. Giste-
n ging de Bondsdag akkoord met een
jorstel dat inhoudt, dat de toelaatbare al-
r iholgrens in Duitsland op 0,5 promille
v >mt. ook al kan bij verkeersongelukken
eer dan 0,3 promille tot straffen leiden.
itun jj
In 1981 bijna-inval
Sovjets in Polen
WARSCHAU - Als de
communistische leider ge
neraal Jaruzelski op 13 de
cember 1981 de noodtoe
stand in Polen niet had af
gekondigd, was de Sovjet
unie een dag het land later
binnengevallen.
Moskou had dan zelf de
Poolse oppositie, geleid
door de vakbond Solidari
teit, de kop ingedrukt, zo
heeft comm'andant Viktor
Doebynin van de voorma
lige Sovjettroepen die zich
nog in Polen bevinden, be
vestigd in een interview.
Terreinwinst
Rode Khmer
PHNOM PENH - Eenhe
den van de Rode Khmer
hebben in het noorden van
Cambodja zware aanvallen
uitgevoerd op het regerings
leger en hebben daarbij
minstens 10 Cambodjaanse
soldaten gedood en 40 ver
wond. De aanvallen komen
aan de vooravond van de
aankomst van een VN-troe-
penmacht die de vrede in
het land moet helpen bewa
ren. Volgens waarnemers
zijn de gevechten van de af
gelopen dagen de hevigste
in meer dan een jaar.
Grotavontuur
van 113 dagen
MONTPELLIER - Na 113 dagen
zonder daglicht of gezelschap is een
26-jarige Franse avonturier gisteren
uit een immense grot in het Cocaliè-
re-gangenstelsel in de buurt van de
Zuidfranse stad Montpellier tevoor
schijn gekomen. Pascal Barrier ging
op 22 november de grot in en sprak
na honderd dagen voor het eerst met
de buitenwereld via een noodtele-
foon. Zijn hoofdbezigheid onder
gronds was wandelingen maken.
Barrier zei enkele depressies doorge
maakt te hebben, vooral omdat hij
geen flauw benul van tijd had. „Wan
neer ik wakker werd wist ik niet of ik
twee of twaalf uur geslapen had".
Snel akkoord Waterverdragen
BRUSSEL - Minister Hanja Maij-Weggen (verkeer
en waterstaat) heeft met de Vlaamse en Waalse mi
nisters van milieu gisteren afspraken gemaakt om de
onderhandelingen over de Waterverdragen voor het
schoonmaken van Maas en Schelde en het uitdiepen
van de Westerschelde nog dit jaar af te ronden. Over
een maand moeten de onderhandelingsteams aan de
slag gaan, die telkens een week per maand rond de
tafel gaan zitten.
Daarnaast zullen de betrokken ministers elke twee
tot drie maanden vergaderen „om te kijken hoever
de zaak is gevorderd". We willen proberen zo voor het
einde van het jaar na jaren „tobben" en onderhande
len „er een punt achter te zetten", aldus mevrouw
Maij.
Het ontwerp-verdrag dat Nederland begin vorig jaar
presenteerde en dat intussen na overleg met de
gesprekspartners uit België enigszins is bijgesteld,
zal als uitgangsbasis dienen.
prat AART HEERING
wel
dan
tijd
k aai
[RANA Een van de
irste dingen die opvallen
gs de met kuilen en
ibbels geplaveide weg
n de havenstad Dürres
iar Tirana zijn de bun-
irs waar het landschap
,ee bezaaid is.
ings de weg, in het veld, aan
en zelfs in het centrum van
ana staan betonnen bun-
'rs waarvan de meesten niet
i vaijoter zjjn <-jan een fors uitge-
n Lallen schuttersputje. In heel
5 v?rpanië zijn zo een miljoen
vanjloze versterkingen aange-
n In%d voor een aanval die alleen
-dc-oFverbeelding van de in
overleden dictator Enver
Tixha bestond. Een miljoen
ae wpnumenten voor de waanzin.
v!n de eeuwenoude platanen
tot dit jaar de weg naar Ti-
ujia flankeerden, is nu alleen
deelL maar een rjj stompen over.
nks en rechts zijn bossen ge-
zoujluceerd tot velden met om-
11 wW>gstaande potloodpunten,
1 er 1 stille getuigenis van de kou
en &h de afgelopen wiriter en de
nn^ vezigheid van gas en elektri-
e9t landschap maakt een
t vf J°stel°ze indruk. Op sommi-
1 plaatsen in de glooiende
u veJden zijn mannen en vrou
we re KL moeizaam aan het spitten
Jwijl in de haven van Dürres
zeveltractors staan te verroesten
u veitj, gekrek aan onderdelen.
vefiarminkelige schapen en
pfls lopen naast en op de weg
3 H in een speeltuin staat een
Jn V1feal ontmantelde draaimo-
L De stoeltjes zijn eraf gesto-
k dig en jjg motor is defect. De
waar twee jaar geleden Enver
Hoxha vanaf gevallen is. Even
buiten Dürres verbindt de his
torie van Nederland zich met
die van Albanië. In 1913 voerde
de Nederlandse kolonel Thom
son in dienst van Albanië's eer
ste koning. Wilhelm von Wied,
een vergeefse strijd tegen isla
mitische rebellen. Bij de rivie
rovergang, waar Thomson de
dood vond, stond jarenlang
een monument voor de geval
len officier, maar ook dat is al
onder Hoxha als symbool van
een imperialistisch verleden
neergehaald.
Moslim
In Tirana staat alleen Skander-
beg, de nationale held die in de
zestiende eeuw tegen de Tur
ken streed nog overeind. Hox
ha en Stalin zijn twee jaar gele
den omvergetrokken en vorig
jaar volgde ook Lenin. Alleen
de moskee is weer in ere her
steld. Officieel is 78 procent
van de Albanezen moslim,
maar 47 jaar atheïsme hebben
hun sporen achtergelaten. Al
leen enkele oude mannen heb
ben de onder Hoxha verboden
fez weer opgezet, maar de jon
geren voelen weinig affiniteit
meer met de traditionele gods
dienst. Albanië is daarom een
nieuw jachtgebied voor zende
lingen aan het worden. Op de
boot van Bari naar Dürres trof
k ve
ste van de schaarse auto's
yachttj gehavende Chinese Zis-
leks met een vooroorlogs
j jidoende carrosserie, over-
fselen van de 'eeuwigdu-
de vriendschap' tussen het
k van Hoxha en dat van
e vtoZedong.
us mijgg be wegen staan geïm-
1 aan. viseerde kraampjes met
'npgoederen en flessen cola.
liet normale winkels zijn bijna
gesloten en restaurants
zonder uitzondering ge-
.s^Tlpdeerd. Het enige teken van
lustriële activiteit is een ver-
ienen|en zwarte rook uitbraken-
-n '"textielfabriek in een buiten-
k van Tirana. Opgezet door
Russen in de jaren vijftig is
iproduktie door het ontbre-
van grondstoffen nu tot
HHia nul gereduceerd. In Tira-
fr^zelf wordt het straatbeeld
iaald door afgebladderde
olutiebouw, drommen sjo-
geklede mensen en over-
met vernielde
Als symbolen van het
hebben zij anderhalf
geleden de volkswoede
zich heen voelen gaan en
niet meer her
sokkels grijnzen óveral
aan. Meteen
van Dürres staat
enorm betonnen voetstuk, Troosteloos Tirana
ik naast een bont gezelschap
van zwarthandelaren, bejaarde
Italianen die vroeger in Alba
nië hebben gewoond, journa
listen en de eerste onderne
mende toeristen ook twee Brit
se leden van de Pinksterge
meente aan. Een van hen, die
en passant nog probeerde om
ook mij maar te bekeren, legde
me uit dat ze medicijnen kwa
men brengen, maar ook om de
belangen van de duizend man
sterke evangelische gemeen
schap te verdedigen.
In Tirana is het katholicisme
populair aan het worden, on
der meer doordat in de kerk
van moeder Teresa van Calcut
ta - die van Albanese origine is
- brood en kleren worden uit
gedeeld. En het dicht bij Tira
na gelegen dorp Pesa is er ge
heel overgegaan tot het baha'i-
geloof, nadat de aanhangers
van deze oosterse sekte een in
drukwekkend hulpprogram
ma in het vooruitzicht hadden
gesteld.
In Tirana zelf wordt, in tegen
stelling tot de bergachtige ge
bieden in het noorden van het
land, geen echte honger gele
den. „Wij zijn nog in leven
dank zij de hulpprogram
ma's", zegt gastvrouw Eraklia
Mocka. Het ontbijt bij het ge
zin waar ik logeer bestaat dan
ook volledig uit hulpgoederen.
Het brood is gebakken van
Turks meel, de thee is Ameri
kaans met een wolkje Neder
lands melkpoeder. De boter
komt uit Tsjechoslowakije en
de vleespastei, last but not le
ast, uit Liechtenstein. Sinds
gisteren zijn er ook weer eie
ren. Na maandenlange afwe
zigheid heeft ieder gezin zo
een rantsoen van tien eieren
toegewezen gekregen. Zij zijn
naar alle waarschijnlijk afkom
stig van een konvooi van acht
Nederlandse trucks, die afge
lopen week in totaal ruim hon
derd ton in de EG geprodu
ceerde eieren vanuit Noord-
Italië naar Albanië hebben ge
transporteerd. Chauffeur Ton-
ny van der Werf uit Bergen op
Zoom heeft vier dagen aan de
grens met Joegoslavië gestaan
voor hij Albanië binnen kon.
en heeft daarna meegewerkt
bij de verdeling over het plat
teland. „Het is verschrikkelijk
zoals dit land er aan toe is. Het
is het einde van de wereld",
zegt hij.
Op de eieren en het brood na
zijn trouwens alle voedings
middelen op de zwarte markt
gekocht. De hulpgoederen van
de EG worden door het Itali
aanse leger verdeeld, overge
dragen aan de Albanese autori
teiten en daarna opgeslagen
om de staatswinkels te worden
verkocht. Maar in de praktijk
verdwijnen ze veelal uit de ma
gazijnen om vervolgens op te
duiken op de zwarte markt,
waar van alles te koop is, zij het
tegen astronomische prijzen.
Een kilo appels of sinaasap
pels kost vierhonderd lek, een
kilo koffie vijftienhonderd lek
en een busje haarlak zeven
honderd lek. Terwijl mijn gast
heer, die als componist ver
bonden is aan het conservato
rium van Tirana, per maand
niet meer dan achtduizend lek,
omgerekend honderdtachtig
gulden verdient.
Vlak bij huis is een kleine par
ticuliere markt, waar arme
sloebers voor iets minder forse
prijzen zonnepitten, prei, pa
prika in blik, verroeste schroe
ven en moeren en voddige kle
ren te koop aanbieden. De
koopwaar van een oud vrouw
tje bestaat uit twee flessen ei
gengemaakte tomatensaus.
Bendes
Het leven in Tirana is hard en
er is maar een paar uur per dag
stroom, 's Avonds is de stad
donker en wordt zij onveilig
gemaakt door zwervende ben
des, die niet aarzelen om ge
weld te gebruiken. Geregeld is
het geknal van pistoolschoten
te horen en in een steeg achter
het huis van mijn gastheer
geeft een bleekbruine bloed
vlek de plaats aan waar twee
weken geleden een negentien
jarige jongen bij een ruzie is
doodgeschoten.
„De criminaliteitsgolf is een
van de grootste problemen ge
worden", zegt een vertegen
woordiger van de Democrati
sche Partij, die op zondag 22
maart de voormalige aanhan
gers van Hoxha, die zich nu so
cialisten noemen, hoopt te ver
slaan. 290 gangstermoorden in
acht maanden is voor Albanië
een triest record. En in de alge
hele anarchie is in het traditio
nele zuiden ook de aloude ge
woonte van de familievete in
ere hersteld: tweehonderd
slachtoffers binnen een jaar.
Nog steeds worden er vernie
lingen aangericht in de stad.
Eerder deze week is een lagere
school 's nachts door onbeken
den kort en klein geslagen.
Volgens de Democratische
Partij wordt het vandalisme,
evenals de aanvallen van voed-
seltransporten, georganiseerd
door de ex-communisten, dié
door een sfeer van angst en ter
reur te scheppen hopen dat het
volk terug gaat verlangen naar
de tijd van de dictator.
Water is er maar op enkele (on
bestemde) uren per dag, en in
de kleine huizen is het bitter
koud omdat de enige verwar
mingsbron bestaat uit hout.
dat deze winter schaars en
duur geworden is. „Je hebt het
koud, hè. Nou, dan kun je mis
schien een idee krijgen hoe wij
45 jaar lang hebben geleefd",
zei mijn gastheer met een sar
donisch glimlachje toen hij me
ondanks een dikke trui zag
huiveren. De 69-jarige Lazar
Mocka heeft de zegeningen
van het reëel bestaande socia
lisme aan den lijve ondervon
den. In 1976 verklaarde hij in
een gesprek met collega's dat
het Russische ballet „een lan
ge traditie" had. Maar omdat
de Russen al geruime tijd uit
de gratie waren in Albanië,
briefde een verklikker die sub
versieve uitspraak over naar
de Sigurimi, de geheime poli
tie. Als volksvijand kreeg Moc
ka vier jaar dwangarbeid, zijn
vrouw werd ontslagen als lera
res en zijn dochter werd van de
muziekschool gestuurd. Voor
de zuster van mevrouw Mocka,
die in 1954 met een Rus is ge
trouwd, werd Albanië verbo
den gebied toen Hoxha in 1962
met de Sovjetunie brak. Pas
vorig jaar heeft ze haar familie
weer kunnen zien. Een vriend
van de familie kreeg acht jaar
dwangarbeid wegens anti-soci
alistische propaganda, omdat
hij in een staatswinkel had ge
klaagd dat er geen aardappels
waren.
Albanië telt drie miljoen inwo
ners, van wie er volgens offi
ciële gegevens vierhonderd
duizend politiek vervolgd zijn.
De Albanese komiek Polumb
Kulla, die zelf gevangen heeft
gezeten, maakte als wrange
grap: „Een nieuwe politieke
gevangene wordt door zijn cel
genoten gevraagd hoeveel jaar
hij heeft gekregen. 'Vijfen
twintig', is het antwoord. 'Wat
heb je dan gedaan?' 'Niets!'
'Nee, dat lieg je, want in dat ge
val had je maar tien jaar gekre
gen'.
APITEIN ROB - HET GEHEIM VAN DE VLIEGENDE HOLLANDER
leyman Demirel een wapen
stilstand in acht te nemen. De
Verenigde Naties, waarvan Ar
menië en Azerbajdzjan on
langs lid werden, gaan zich ook
met het conflict bemoeien en
sturen Cyrus Vance binnen
kort als speciale VN-afgezant
naar het gebied. De secretaris
generaal van de VN, Boutros
Boutros Ghali, verklaarde dat
de 74-jarige voormalige Ameri
kaanse minister van buiten
landse zaken Vance als specia
le gezant op een onderzoeks-
missie gaat naar Nagorno-Ka
rabach, Bakoe, de hoofdstad
van Azerbajdzjan. en de Ar
meense hoofdstad Jerevan.
Het is voor het eerst dat de VN
zich direct bezig houden met
het conflict in de Kaukasus. De
republieken Armenië en Azer
bajdzjan werden vorige maand
lid van de volkerenorganisatie.
Vance heeft namens de VN al
bemiddeld in het conflict in
Joegoslavië.
eerst zorgen, dat de „Hollander" weer bestuurbaar wordt en hij
moet een deel van zijn mannen de schade laten herstellen. De
golven slaan over het dek en reeds begint het schip slagzij te
maken. Jan Robertsz heeft zich bij zijn vrienden gevoegd en
neemt de leiding van het gevecht op zich. Iemand heeft hem een
degen aangereikt en daarmee gewapend sluipt hij naar de cam
pagne. Wént zijn tegenstander zal schipper Van der Decken zijnl
N Na een dag van
zware gevechten zijn
in de Armeense
Nagorno-Karabach
in hevigheid afge-
De strijdende partijen
op veel plaatsen gehoor
aan de oproep van de
minister-president Su-
- Van der Decken begrijpt, dat de muiters zijn plannen
rin doorkruist, want wanneer hij de bootsman een onder-
laat instellen, meldt deze, dat de stoottalie is doorgesne-
Direct neemt de schipper zijn maatregelen. Hij schreeuwt
bevelen rond en trekt zelf als eerste zijn pistool. Maar de
iters maken van de verwarring handig gebruik en binnen en-
ogenblikken is het gevecht ontbrand. Van der Decken moet
