schatten van Ed van Wijk
De onvermoede
Martens: saai
maar vastberaden
ËoidóctBoutfMit1
De expositie in het Haags Historisch
Museum brengt de naam Ed van Wijk
weer terug in het brandpunt van de be
langstelling. Dat hij over zoveel histo
risch en artistiek belangrijke foto's be
schikte, heeft wellicht niemand zich ge
realiseerd. Ook Ed van Wijk niet. Op
zijn 75e jaar krijgt deze bescheiden man
voor een groot publiek alsnog de plaats
in de Nederlandse fotogeschiedenis die
hij verdient.
'Ed van Wijk, fotograaf van Den Haag' in Haags Historisch
Museum. Tot en met 31 mei. Het gelijknamige boek met circa
85 illustraties kost 25,- en is een uitgave van Sijthoff Pers.
De winnaars en de verliezer. Een NSB'er wordt opgebracht. Hoon valt hem ten deel.
ZATERDAG 14 MAART 1992 PAGINA 33
Idoor
BERT SCHAMPERS
BRUSSEL „Een premier in
België moet zijn talen spreken",
zei Wilfried Martens ooit in Vrij
Nederland.
Vormloos
Het buitenland heeft van Martens het
beeld van een vormloze politicus. „Het
beetje Vlaams van de vorstin is altijd
nog verstaanbaarder dan het Engels
van de premier", schreef een Neder
landsejournalist in een pesterige bui na
de laatste parlementsverkiezingen in
België. „De functie van premier wordt
al heel lang bekleed door Wilfied Mar
tens. Hoe lang, weet al bijna niemand
meer, want onder het leiderschap van
Martens zijn alle dagen op elkaar gaan
lijken. Hjj is nog weer saaier dan de
sire...".
Wie de biografie van Martens leest.
'Een gegeven woord', heeft inderdaad
moeite de gedachten bij het papier te
houden. Martens doet zelfs geen moei
te de lezer te plezieren met sappige
anekdotes. Speelt premier Lubbers nog
hockey, als hij tenminste niet op zondag
achter junks hoeft aan te rennen die
weer eens de radio uit de auto van diens
echtgenote hebben gestolen, van Mar
tens is alleen bekend dat hij zich sinds
zijn hartoperatie in '83 af en toe op de
fiets zet. Hij ziet er dan wel blits uit met
zijn pothelm en strakke maillot.
Toch is Wilfried Martens voor België
van grote betekenis geweest. Hij heeft
zondermeer geschiedenis geschreven
als de premier die het staatkundig aan
zien van België grondig heeft veran
derd.
Martens heeft politieke stabiliteit ge
bracht in een door een jarenlange taal
strijd geteisterd land. Hij ging de con
frontatie met de opstandige Franstalige
burgemeester van Voeren, José Hap
part, niet uit de weg, overleefde de
Bende van Nijvel, de terroristen van de
CCC. het Heizeldrama en de koning in
de abortuskwestie.
Schreef Martens in zijn biografie van
'87 nog dat „het paleis zich vaak mani
festeert door discrete maar voor de
praktijk nuttige tussenkomsten", twee
jaar geleden moet hij toch raar hebben
gekeken toen de koning weigerde het
wetsvoorstel dat abortus in België
moest regelen, te tekenen. Er kwam
een bijna typische Belgische oplossing.
Koning Boudewijn trad gedurende een
dag af om de regering de kans te geven
de politiek en ethisch gevoelige kwestie
zelf op te lossen.
Sleidinge
Wilfried Achille Emma Martens werd
geboren op negentien april '36 in Slei
dinge, een dorp tussen Gent en Eeklo.
Hij komt uit een eenvoudig plattelands
gezin.
Martens studeerde rechten in Leuven,
waar hij voorzitter werd van de Vereni
ging van Vlaamse Studenten. Na zijn
studie sloot hij zich aan bij de CVP en
werkte op verschillende kabinetten.
Nadat hij begin jaren zeventig voorzit
ter was geworden van de machtige
Vlaamse christen-democraten, werd
Martens in april negenenzeventig met
zijn 42 jaar premier van een rooms-
rode coalitie, aangevuld met de Frans
talige taaipartij FDF.
Zelf zegt hij ietwat tegen zijn zin eerste
minister te zijn geworden. „Deze func
tie kwam te vroeg voor mij, zeker in de
benarde positie van toen, na een rege
ringscrisis die meer dan honderd dagen
duurde".
Voor de parlementsverkiezingen van
afgelopen november liet Gentenaar
Wilfried Martens zich op de senaatslijst
voor de CVP in Brussel zetten. Het had
de 'coup van Martens' moeten worden,
maar de kiezers lieten Martens en zijn
CVP vallen.
„Hij moet aanvaard worden in de drie
gewesten van het land en hij mag geen
manifeste psychologische fouten be
gaan waardoor hij een van de gewesten
tegen zich in het harnas jaagt. Dat is al
lemaal niet eenvoudig. Daarom is het
ras van de kandidaat-premiers in België
beperkt tot een fiele kleine groep".
De jurist, nótaris en filosoof Wilfried
Martens (55) behoorde als geen ander
tot dat selecte gezelschap staatslieden.
Martens is een typisch produkt van de
Belgische christen-democratie, een po
litieke vaderfiguur en geboren machia
vellist. De man ook, die via decreten
het parlement buiten spel zette om zo
de besluitvorming te bespoedigen. Dat
was in het begin van de jaren tachtig
een opmerkeljk staaltje van Belgisch
no-nonsense beleid.
Wilfried Martens versleet als premier
in 4.467 dagen maar liefst negen kabi
netten. Na twaalf jaar waren de kiezers
en zijn eigen partij, de Christelijke
Volkspartij CVP, op hem uitgekeken.
-En misschien vond Martens het zelf
ook welletjes. Afgelopen maandag,
toen Jean-Luc Dehaene zijn intrek nam
in het kabinet van de eerste minister
aan de Brusselse Wetstraat, zei Mar
tens dat hij zich bevrijd voelde, nu het
premierschap niet meer als een last op
zijn schouders drukte. De nieuwe pre
mier Dehaene had Martens graag het
voorzitterschap van de Belgische Eer
ste Kamer gegund, maar de huidige
voorzitter. Frank Swaelen. sloeg het
aanbod om minister te worden af. Mar
tens wordt nu gewoon senator. En mis
schien heeft hij toch nog Europese am
bities, al lijkt hij welhaast zeker niet
meer in de markt om Jacques Delors op
te volgen als voorzitter van de Europe
se Commissie.
Een sfeerimpressie op het Hollands Spoor anno 1950.
Na het bombardement op het Bezuiden-
hout wachten bewoners met hun uit de
puinhopen geredde bezittingen op hulp.
FOTO'S: ED VAN WIJK/STICHTING
NEDERLANDS FOTOARCHIEF
Op de Hofvijver wordt het ijs gebroken. Dit gebeurt om te voorkomen dat de kaden worden
beschadigd.
die is gemaakt voor de tentoonstelling
in het Haags Historisch Museum drukt
de kijker met zijn neus op het uitver
grote leed. Terwijl in die dagen veelal
foto's werden gepubliceerd van radelo
ze mensen, zittend op het dak van hun
huis en omringd door massa's water,
koos Ed van Wijk voor close-ups. Een
foto van een vrouw met twee kinderen
onder een deken roepen associaties op
met Madonna met kind. Het Franse
weekblad Paris Match zet deze foto op
de 'cover' van het derde februarinum
mer. De naam Ed van Wijk is gemaakt.
Hij krijgt opdracht om een fotoboek te
maken. In 1954 verschijnt 'Nederland -
Wonder uit water'. In de loop der jaren
zullen er nog een tiental fotoboeken
volgen. Ed van Wijk, de Haagse foto
graaf, reist daarvoor heel Nederland af.
Het succes van zijn eerste boek eve
naart hij echter nooit meer.
De faam die Van Wijk heeft bereikt
met zijn fotowerk leidt ertoe dat hij een
veelgevraagd docent Wordt: aan de
Vrije Academie voor Beeldende Kun
sten in Den Haag, de Haagse School
voor Fotografie en Fototechniek en
aan de Akademie voor Beeldende Kun
sten in Arnhem. Van het maken van ei
gen werk komt niet veel meer. Tot
1982, als hij met pensioen gaat, draagt
Van Wijk zijn kennis over aan nieuwe
generaties fotografen.
