b
1
I
nal
Ie
Weg met de onveiligheid!
I
^1
Criminaliteit en onveiligheid stijgen
ÜEL
'CeidócGouaant'
ZATERDAG 14 MAART 1992
De criminaliteit
in Nederland is
de afgelopen
tien jaar bijna
verdubbeld en
daardoor op
'Europees peil'
gekomen. Vaak
wordt
criminaliteit
gezien als dè
oorzaak van
'onveiligheids-
gevoel'. Eén op
de drie
Nederlanders is
immers jaarlijks
slachtoffer van
criminaliteit?
Toch helpt
thuisblijven
achter beter
hang- en
sluitwerk niet
alleen. „Het
wordt tijd dat
onveiligheid in
alle geledingen
van de
maatschappij
onderwerp
wordt".
verloedering in sommige wijken leidt
|e t zogenoemde no go-area's, plekken
-\ war bijna niemand durft te komen
FOTO: MILAN KONVALINKA
'EN HAAG Tegen gevoe-
ns van 'onveiligheid' bestond
)it slechts één remedie: een an-
ïre krant nemen, teneinde alar-
erende reeksen politienieuws
ontwijken. Na het McKinsey-
(pport 'Veiligheid en politie:
en beheersbare zaak' is dit ver-
ïderd. Het maakte duidelijk
ft veel Nederlanders heuse re-
Inen hebben zich onveilig te
elen. De kwaliteit van de buurt
Ier één van, een ervaring als
Ichtoffer of het behoren tot de
puwelijke sekse; vrouwen voe-
i zich doorgaans meer onveilig
i mannen, die er pas last van
ken te krijgen als zij een keer
ichtoffer zijn geweest.
Inen in een slechte buurt is op zich al
thtofferschap, zegt G.C.K. Vlek van
pirectie politie op het ministerie van
pienlandse zaken. Hij was namens
i ministerie lid van het onderzoeks-
im. „Buurtoverlast, burenoverlast,
minaliteit; de ménsen in slechte wij-
zitten er midden in. Zij zien het
or hun deur gebeuren. Alleen al
daardoor kan je hen als slachtoffer be
stempelen. Het wordt hoog tijd dat de
overheid, en zeker de politie, dit er
kent. Van een onveilige buurt gaat een
dreiging uit die diep ingrijpt in een
mensenleven. Naar wie kun je toe voor
hulp? Niemand helpt je, ook de politie
niet. Je bent gewoon de klos, het terro
riseert je leven. Ik heb een vrouw ge
hoord die op de vraag of zij zich onvei
lig voelde, antwoordde: Nee, nu niet
meer... ik ben verhuisd vanwege de bu-
Verloedering
De verloedering in sommige wijken
leidt volgens Vlek tot no go-area's. „In
Amerika bestaan ze al lang, plekken
waar niemand zich vertoont, zeker 's
avonds niet. Terwijl er mensen wónen.
In Nederland zie je het toch ook; van
die burchten, huizenblokken die wor
den afgesloten. Nog even en er staan
hekken om woonwijken, met bewaking.
We hebben het niet onderzocht maar
het is interessant om eens zichtbaar te
maken wat de lange termijneffecten
zijn van wonen in een slechte buurt. Let
op: Daar komt uit dat mensen met hun
gezondheid worstelen, niet kunnen sla
pen, dat soort dingen".
Zowel Vlek als de Nijmeegse burge
meester E.M. d'Hondt (lid van de
'klankbordgroep' voor het McKinsey-
onderzoek) stelt dat probleemwijken
met kracht moeten worden aangepakt,
te beginnen bij het huisvestingsbeleid.
Niet langer de probleemgroepen con
centreren in mindere buurten, zoals
nogal eens gebeurt. Bovendien zal de
overheid ervoor moeten zorgen dat
subsidiestromen enerzijds niet door be
zuinigingen anderzijds teniet worden
gedaan. Vlek: „Het wordt tijd dat on
veiligheid in alle geledingen van de
maatschappij onderwerp wordt. Er
moet eenduidig beleid komen".
De Rotterdamse wethouder ir. P.O.
Vermeulen spuwde onlangs zijn gal
over tegenstrijdigheid in het overheids
beleid. Hij begrijpt niet dat aan de ene
kant geld voor sociale vernieuwing
wordt uitgetrokken, terwijl aan de an
dere kant wordt bezuinigd op de stads
vernieuwing. Die twee zaken houden
direct verband met elkaar, vindt Ver
meulen.
Bang
Als in ons land de onveiligheid de laat
ste jaren werd gemeten, dan gebeurde
dit aan de hand van, 'vermijdingsge
drag'. Vragen als 'Doet u 's avonds de
deur niet open als er gebeld wordt?' en
'Mijdt u enge plekken?' werden dan
grif met 'ja' beantwoord. Het McKin-
sey-onderzoek vroeg door. Meer dan 80
procent was inderdaad wel eens bang,
maar 26 procent voelt zich structureel
onveilig. Vlek: „Drie procent van die
groep heeft geen enkele reden zich on
veilig te voelen. Dat is die groep die so
wieso bang is, voor bijna alles. Terwijl
ze in een goede wijk wonen, nooit risi
co's lopen. Maar 23 procent, bijna één
op de vier Nederlanders, voelt zich te
recht onveilig. Criminaliteit speelt
daarbij een rol, maar ook zaken als ver
keersonveiligheid, ziekte, een ongeval,
het verliezen van een baan, overlast van
buren of een milieuramp".
Uit het McKinsey-onderzoek bleek dat
de kwaliteit van de buurt verloede
ring, overlast, criminaliteit invloed
heeft op onveiligheidsbeleving. Dat er
in de toekomst meer mensen in verpau
perde wijken zullen wonen, zoals het
rapport stelt, zal dan ook leiden tot
meer onveiligheid. De toeneming van
het aantal mensen 'op afstand van de
maatschappij' vormt een opstuwende
kracht voor de criminaliteitsspiegel.
Aanpak
De Nederlandse veiligheid is in het ge
ding. Het antwoord van de overheid op
de veiligheidsproblemen kan niet al
leen méér politie zijn, ook al kent Ne
derland van de Europese landen een
van de laagste aantallen politiemensen
op 100.000 inwoners, zo'n 195. Landen
als Duitsland (327) en Engeland (317)
beschikken over meer politie. Terwijl
de criminaliteit in die landen op een
zelfde niveau ligt. Wilde men in de poli
tiek tot dusver nooit iets weten van uit
breiding van de politie, die trend lijkt in
de kamer gewijzigd. Vlek: „Ik heb zelf
'Ik ben niet bang, ik ben voorzichtig'
Ellen is 29 jaar, werkt, evenals haar
man, bij de gemeente Rotterdam
en woont 4-hoog achter een afge
sloten portiek in de Rotterdamse
probleemwijk Spangen.
„We wonen nog aan de goede kant
van de wijk. Maar toch hebben we
hier veel last van inbrekers. Bij bij
na al onze buren is wel eens inge
broken. We hebben een rolluik
aangeschaft voor de achterzijde.
Die inbrekers komen anders overal
doorheen. Mijn man en ik doen het
rolluik ook naar beneden als we
een half uurtje boodschappen gaan
doen".
„Laatst was er 's nachts nog een
schietpartij, het ging om drugs ge
loof ik. Er lag een lijk op de hoek
van de straat. Als ik 's avond over
straat loop en er loopt iemand ach
ter me. dan stop ik even om naar
een etalage te kijken. Als ze me
passeren besef ik altijd dat ik er op
iet. Ik ben niet bang, ik ben voor
zichtig. Vanavond heb ik een ver
jaardag en mijn man is er niet. Dan
neem ik een taxi".
„Achter ons in de wijk wonen veel
buitenlanders. Ze krijgen altijd
overal de schuld van. Maar er zijn
er maar een paar die het verpesten.
Er wonen toch ook Nederlandse
junkies? De buitenlanders zijn ook
spaans benauwd. Een junkie kijkt
echt niet eerst of hij bij een buiten
lander of een Nederlander steelt.
Als ik in Friesland of Groningen
ben, valt me trouwens altijd op dat
de Nederlanders daar zoveel leuker
met buitenlanders omgaan. Mis
schien omdat er minder van zijn?"
ook lange tijd gezegd dat uitbreiding
weinig zin heeft zolang de politie niet
efficiënt werkt. Inmiddels ben ik zover
dat ik zeg: er moet een algemene aan
pak van de problemen in de buurten
komen. De gemeentelijke diensten, wo
ningbouwverenigingen, maatschappe
lijke instellingen, iedereen speelt daar
in een rol. Maar er hoort zeker de dis
cussie over uitbreiding van de politie
bij".
Burgemeester d'Hondt is, net als Vlek,
niet optimistisch over de toekomst. „De
cijfers van McKinsey zijn betrouwbaar
en geven geen aanleiding tot vrolijk
heid, als je weet dat de criminaliteit en
de onveiligheid toenemen. Stel dat we
het aantal mensen bij politie en Justitie
zouden vervijfvoudigen, dan nog zou
den we alleen maar de huidige crimina
liteit kunnen aanpakken. Het justitieel
apparaat is en blijft niet in staat om de
veiligheid te garanderen, die conclusie
ligt er. Daarom is een alliantie voor de
veiligheidszorg nodig. Alles en ieder
een moet daarvoor gemobiliseerd wor
den. Onveiligheid moet. net als milieu,
issue worden. De overheid loopt achter
bij de samenleving. Waarom zouden
gemeenten in de toekomst geen afde
ling 'onveiligheid' hebben?"
verzoek van de stichting Maatschappij en Politie verrichtte het bureau McKinsey Company onderzoek naar de Neder-
dse interne veiligheid. Dit onder toezicht van de stuurgroep 'Politie 2000', waarvan de oud-niinister J. de Koning voorzitter
Onderzoek naar sociaal-economische en demografische trends, criminaliteitsontwikkeling, gesprekken met specialisten en
ilyse van de uit 2000 vragen-enquêtes verkregen informatie leidden tot het lijvig werkje dat het bureau inleverde. Het rap-
t 'Veiligheid en politie: Een beheersbare zaak' moet een handvat bieden voor de aanpak van de veiligheids- en criminali-
svraagstukken in Nederland tot aan het jaar 2000. De rapporteurs haasten zich te vermelden dat het rapport geen (geheel)
enschappelijke grondslag kent. Specialisten uit de wetenschap wilden zich voor McKinsey ook niet aan een toekomstvisie
jen. Het onderzoek wordt binnenkort herhaald om te kijken wat in één jaar veranderd is.
^TOI" J" TT
^gjftNSLEBER
IN HAAG Een veiliger
gbalkomst ligt niet in het ver-
liet, de criminaliteit zal toene-
HaaL' Pagina's onderzoeks
dag beloven weinig goeds,
rpaupering van buurten en in-
ratieproblemen met etnische
epen zetten de samenleving
Ier druk. Het aantal mensen
loten-| zich onveilig voelt, zal stij-
ourantl'
de totale criminaliteit in Neder-
[hoffl zullen slechts de kleine, veel voor
lende vergrijpen in aantal afnemen:
aantftvinkeldiefstal en het vandalisme.
:e daling is toe te schrijven aan het
"'mend aantal jongeren, dè daders
';m
van veel voorkomende criminaliteit.
Het aantal Nederlanders tussen 15 en
24 jaar neemt tot aan het jaar 2000 met
minstens twintig procent af.
Ernstiger vormen van criminaliteit zul
len toenemen. De georganiseerde mis
daad zal volgens het rapport stijgen als
gevolg van verdwijnende grenzen en
toenemende verwevenheid met de 'bo
venwereld' door omkoping, corruptie
en het gebruik van 'legale' bedrijven als
dekmantel. Uitzondering vormt de
drugshandel die, als de vraag naar
drugs in Nederland blijft stabiliseren,
zou kunnen afnemen. De drugshandel
met het buitenland vanuit Nederland
zal echter wel toenemen.
Ook voor de minder zichtbare crimina
liteit, zoals fraude, verwacht het rap
port *en stijging. Van de totale schade
die 'onveiligheid' de Nederlandse sa
menleving toebrengt, 40 miljard, wordt
ongeveer 20 miljard veroorzaakt door
belastingfraude, uitkeringsfraude en
milieucriminaliteit. Het rapport geeft
aan dat de vele regels en het ingewik
kelde karakter daarvan, leiden tot pro
blemen bij de controle en handhaving.
De burger weet dit; het leidt tot 'norm
vervaging' die een weerslag heeft in de
richting van het onveiligheidsgevoel.
Waarom geen fiets stelen als dit links
en rechts gebeurt zonder dat de politie
er iets aan doet? Een andere, opmerke
lijke stelling in het rapport betreft de
verzwegen criminaliteit waarvan de
laatste jaren meer in de openbaarheid:
'Toenemende zichtbaarheid van ge
weldscriminaliteit als kindermishande
ling, zal ook leiden tot een sterker
beeld van een gewelddadige samenle
ving'.
Het rapport stelt dat de gevolgen van
stijgende criminaliteit vooral in de
'slechte' buurten te merken zullen zijn.
Daar liggen ook grotendeels de oorza
ken van de dagelijkse criminaliteit. De
dader en het slachtoffer wonen veelal
Totale criminaliteit
Bang alleen thuis
Criminaliteit,
angst en
onveiligheid in
Nederland in
kaart
gebracht.
TEKENING:
HVG
daar. De sociale controle schiet tekort.
Dit soort buurten zijn zeker niet alleen
in de grotere steden te vinden, ook klei
nere agglomeraties kennen 'slechte'
buurten. Sociaal-economische factoren
als werkloosheid en achterblijvend
buurtonderhoud zullen leiden tot ver
paupering en stijging van het aantal 'be-
staansonzekere huishoudens'. Meer
mensen zullen in achterstandsbuurten
wonen, de kweekvijvers voor criminali
teit en... onveiligheidsgevoel.
Dit laatste wordt onderstreept door een
conclusie uit het rapport: iemand uit
een goede wijk die slachtoffer is ge
weest van een geweldsmisdrijf, voelt
zich nadien nog steeds minder onveilig
dan iemand uit een slechte wijk die
nimmer de pineut was.
Het rapport legt een verband tussen de
stijging van de criminaliteit en de grote
groepen buitenlanders die in 'slechte'
buurten wonen. Eén van de statistieken
in de bijlage bij het rapport betreft het
aantal straatroven en tassenrukkerijen
in 1988. Beide delicten werden voorna
melijk (90 en 70 procent) gepleegd
door allochtonen jonger dan 30 jaar.
Volgens het rapport zal 'toenemende
integratieproblematiek' leiden tot meer
geweldscriminaliteit en inbraken vanuit
die groep. „Het is moeilijk over dit on
derwerp te praten zonder dat iemand
ergens in Nederland vindt dat je stig
matiseert", reageert G.C.K. Vlek van
de directie politie op het ministerie van
binnenlandse zaken, op persoonlijke ti
tel overigens.
Het rapport concludeert dat welslagen
van de sociale vernieuwing en integra
tie van buitenlanders doorslaggevend
worden voor een succesvolle aanpak
van de 'onveiligheid' in Nederland. De
aandacht moet vooral worden gevestigd
op de probleemwijken. De politie moet
daar meer worden geconcentreerd; niet
in surveillance-auto's, want dat levert
weinig rendement op, maar meer als
spil in de aanpak van onveiligheid, al
dus het rapport.
Op het ministerie van binnenlandse za
ken meldt een woordvoerder dat minis
ter Dales nog werkt aan een reactie op
het McKinsey-rapport.
