ohn Major ontwijkt
v-debat met oppositie
jluimtevaartsuccessen van anonieme hoofdontwerper
(Bouoant
BUITENLAND
jucleaire veiligheid GOS enorm verminderd
Jeruzalemvirus bedreigt
Israëlische computers
n0nke stijging aantal doden bij vliegtuigongelukken
Aan de lijn
JTL.
Chinese partij achter
hervormingsbeleid Deng
VRIJDAG 13 MAART 1992
JKOU - De nucleaire veiligheid in de
jialige Sovjetunie is het afgelopen jaar
(sch afgenomen. Deze uitspraak komt
ennadi Novikov. die in de 'atoomstad'
|abinsk-70 in de zuidelijke Oeral lei-
geeft aan wetenschappelijk onderzoek
jrnwapengebied.
tevoren verklaarde de Russische vice-
lent Roetskoj voor de televisie dat de
apens in de Kaukasus 'voor duizend
nt veilig' zijn, omdat bij een poging tot
inmiddcllijk speciale instructies gel-
lm wat voor instructies het gaat, is een
geheim.
ijn opmerking praatte Jeltsins eigen
wijze secondant duidelijk zijn mond voorbij
want Moskou heeft steeds volgehouden dat
de kernwapens uit de woelige Kaukasische
republieken Azerbajdzjan, Armenië en Ge
orgië al lang zijn weggehaald. Op de verte
genwoordigingen van de drie zuidelijke re
publieken in Moskou reageerde men dan
ook met verbazing op Roetskojs weinig ge
ruststellende verklaring.
Het gebrek aan veiligheid waar kernwapen-
specialist Novikov op doelde bij zijn inter
view met het hervormingsgezinde dagblad
Komsomolskaja Pravda betreft zowel tech
nische als politieke aspecten. Zo vindt het
vervoer van kernwapens in het voormalige
Sovjet-rijk per spoor plaats. Ook in minder
woelige tijden is het aantal spoorwegonge
lukken in dit land groot. Bovendien gaat het
transport over hetzelfde spoor als normaal
treinverkeer, dus via belangrijke bevol
kingscentra, aldus Novikov.
Het Gemenebest telt naar schatting 30.000
kernwapens, maar ook hier geldt dat dit aan
tal van officiële zijde nooit is bevestigd. Op
basis van deze schatting heeft Novikov bere
kend dat er in zijn land elke 30 tot 300 jaar
kans is op een ongeluk met een kernwapen.
Er loeren volgens hem trouwens meer geva
ren dan de zo gevreesde nucleaire ontplof
fing. Een gram plutonium kan een gebied
van een vierkante kilometer zo vergiftigen
dat evacuatie van de bewoners geboden is.
In een kernkop zit maar liefst drie kilo van
dat levensgevaarlijke spul.
Nu het imperium met de 'rode tsaar' in het
Kremlin is verdwenen, hangt de verstand
houding tussen de verschillende nieuwe
kernmogendheden af van de goede wil van
een aantal onafhankelijke presidenten. No
vikov: „Een tamelijk wankele basis".
TEL AVTV - Computergebruikers in Israël vrezen van
daag te worden besmet door het 'Jeruzalemvirus'. IBM-
en IBM-compabtible-computers zullen vandaag, vrijdag
de 13e, het slachtoffer worden. Nauwelijks een week na
het Michelangelo-virus dat slechts een wonderbaarlijk
klein aantal van 30 computers in Israël in de war bracht,
wordt nu afgewacht welke schade het Jeruzalemvirus zal
veroorzaken. Het Jeruzalemvirus verscheen voor het
eerst in december 1987 op de Hebreeuwse universiteit van
Jeruzalem. Zondag zal naar verwacht het 'Maltese Amoe-
ba'-virus toeslaan, en op 1 april worden de 'Casper'- en
'Christmas Trce'-virussen verwacht. De angst voor wat op
een epidemie van computervirussen gaat lijken, is in Is
raël groot omdat het kopiëren van computerprogramma's
een nationale sport is. Het ministerie van justitie in Jeru
zalem heeft nu een wet in de maak die de verspreiding
van computervirussen strafbaar zal maken.
I VAN HUET
•EN - De Britse
ier John Major is niet
[plan een live-televi-
jbat aan te gaan met
voornaamste oppo-
in. Tijdens het laat-
zeer rumoerige
^kwartiertje voor de
fezingen kregen La-
leider Neal Kinnock
iet liberale Paddy Ash-
nul op het rekest,
n hadden Major uit-
fagd voor een live-de
bat.
teen die verwacht de ver-
igen te verliezen, pro-
pie truc van het debat. Ie-
die verwacht te win-
;t nee", antwoordde de
die uitdager Kinnock
lien te drammerig oor-
r een nuttig ge-
Sej Kinnock vond dat een
*eJ excuus' en sloeg terug
klassiek citaat van
Margaret Thatcher: „Hij is
bang".
De verkiezingen beloven de
spannendste sinds tijden te
worden. Sinds Labour zijn
roodste imago heeft afgewas
sen en de conservatieven wat
socialer lijken, is het verschil
tussen de partijen minder evi
dent dan voorheen. In een per
soonsgericht debat tussen de
verschillende partijleiders
heeft de sobere Major het
meeste te verliezen. De Britse
premier kan allesbehalve prat
gaan op een gezonde arbeids
markt. Volgens Eurostat, het
EG-bureau voor de statistiek,
is het aantal werklozen in
Groot-Brittannië in een jaar
tijd met een derde gestegen,
van 1,96 miljoen tot 2,67 mil
joen in januari dit jaar. Het
Britse werkloosheidspercenta
ge van 10,4 procent stak ook
uit boven het EG-gemiddelde.
dat in de maand januari op 9,3
procent lag.
Neal Kinnock weet dat Labour
in de peilingen de wind mee
heeft, maar ook dat zijn per
soonlijke populariteit hij
heeft de bijnaam 'Mister Nice
Guy' minder is dan die van
Major. De tv-genieke Paddy
Ashdown heeft het meeste te
winnen bij een debat, waarin
hij het zich kan permitteren
rustig en redelijk te blijven,
wanneer de anderen onder de
gordel slaan.
Labour liet gisteren bij zijn
eerste grote persconferentie
acteurs en schrijvers (onder
anderen bestsellerschrijver
Ken Follet en Shakespeare-ac-
teur Antony Sher) opdraven.
De partij opende de vijandig
heden met een omstreden ad
vertentie van een achttien
maanden oude hartpatiënte
die zou zijn overleden als ge
volg van een falend gezond
heidsbeleid. Haar operatie
werd twee keer uitgesteld, vol
gens Labour vanwege bezuini
gingen. Het betrokken zieken
huis ontkende dat en diende
een klacht in bij de reclame
controlecommissie. De ouders
van het meisje hadden toe
stemming gegeven voor de ad
vertentie waarin de foto van
hun kind werd gebruikt. Con
servatieven veroordeelden de
campagne als 'monsterlijk'.
Met de aanstaande ontbinding
van het parlement zullen 79
Kamerleden zich uit de lands-
politiek terugtrekken. Onder
hen zwaargewichten als ex-
premier Thatcher die sinds
1959 het Noordlondense
kiesdistrict Finchley vertegen
woordigde. Thatcher is kandi
daat voor het Hogerhuis. Met
haar vertrekken tien van haar
voormalige ministers onder
wie Sir Geoffrey Howe (buiten
landse zaken) en Nigel Lawson
(financiën). Labour ziet zijn
voormalige partijleider Mi
chael Foot afhaken alsook
Dennis Healey, eens minister
van buitenlandse zaken.
De bekende pruik van Kamer
voorzitter Bernard 'Order, or
der' Weatherill gaat op een an
der hoofd. Als eerste 'televisie
voorzitter' werd Weatherill een
ster op de Britse buis. Voor het
laatst mocht hij gisteren de iet
wat hopeloze blik over zijn af
gezakte brilleglazen laten
gaan, toen Labour en Tory-af-
gevaardigden eikaars sprekers
weghoonden.
el TREAL Meer dan dui-
:ch pensen zijn in 1991 om
1 rJ/en gekomen bij vlieg
ongelukken. Dat is een
flinke stijging ten opzichte van Burgerluchtvaart. De organi- een toestel van Nationair dat
1989 toen er 643 doden waren, satie registreerde 56 ongeluk- op 11 juli neerstortte in Saudi-
Dit blijkt uit cijfers van de Or- ken waarbij 1.038 doden vie- Arabië. Alle 251 inzittenden
ganisatie van Internationale len. De ergste ramp was met kwamen daarbij om.
De Iraakse vice-premier Tareq Aziz tijdens de vergadering van de
VN-Veiligheidsraad in New York
FOTO AP
Rusland steunt acties tegen Irak
WASHINGTON/NEW YORK - Mocht het gebruik van geweld
tegen Irak nodig zijn om Baghdad tot vernietiging van zijn ge
vaarlijkste wapens te dwingen, zal Rusland dat steunen. Dit
heeft de Russische ambassadeur Vladimir Loekin gisteren ver
klaard tijdens zijn eerste persconferentie in Washington.„We
steunen krachtig alle maatregelen die de Iraakse regering stimu
leren om de resoluties van de Verenigde Naties volledig uit te
voeren", aldus de ambassadeur. De Iraakse vice-premier Tareq
Aziz, die twee dagen lang in New York zijn land heeft verdedigd,
verklaarde zich bereid om de volledige samenwerking van de
speciale VN-commissie (die toezicht moet houden op de vernieti
ging van massavernietingingswapens) en het Internationaal
Atoomenergie Agentschap te hervatten. Voorzitter van de spe
ciale commissie Rolf Ekeus zei dat Irak zijn goede wil komende
week al zal kunnen bewijzen als een VN-missie van deskundigen
in ballistische wapens in Baghdad arriveert.
5ejfr dan twintig jaar
ele2 ontkende de Sov-
ige <jnie in alle toonaar-
>ort I dat zij ooit plannen
te vj om mensen op de
ldMn te laten landen.
Apolitiek van glasnost
I echter niet alleen
I heden ter discussie,
_ar zorgt er eveneens
dat sluiers uit het
(eden worden opge-
n. Zoals verwacht,
:t nu dat de Sovjets
degelijk een be
id maanprogramma
[den.
wel nog niet alle vragen
(antwoord kregen, kun-
I verantwoordelij ken en
fckken ruimtevaarders
Brij uit spreken over het
1st geheime project uit de
Itevaartgeschiedenis.
fis het verhaal van men-
j wereldberoemd
Ben kunnen zijn, madr
J levenswerk bij wijze
kpreken plots werd afge-
En het is vooral het
feal waarin hoofdontwer-
Bergej Pavlovitsj Korol-
leen hoofdrol heeft ge-
||d.
iaatste tijd worden er
meer details bekend
ij de plannen van de Sov-
om de Amerikanen
jerslaan in de wedloop
t de maan. Zelfs indien
plannen succesvol waren
jfest, zo blijkt nu, dan
r nooit een Rus als eer-
jop het maanoppervlak
rondgestapt. Met een zelfde
vastberadenheid als de Ame
rikanen hadden de Sovjets
wel als eerste om de maan
kunnen draaien, maar hun
plannen mislukten door me
ningsverschillen onder de
leiders van het land, concur
rentie tussen belangrijke
ontwerpbureaus en de on
doeltreffendheid en het lage
technologische peil van de
industrie.
Genie
De successen van de Sovjet
unie in de beginjaren van de
ruimtevaart lieten echter
sterk vermoeden dat er een
hamer en een sikkel zouden
prijken op de eerste vlag op
de maan. Ze waren het ge
volg van het talent en het ge
nie van Sergej Pavlovitsj Ko-
roljov( 1906-1966).
Hij was in zijn tijd in de ge
heime kringen van raketdes
kundigen een levende legen
de, maar voor de buitenwe
reld was hij slechts bekend
als de hoofdontwerper Pas
na zijn dood werd zijn ware
identiteit onthuld, want de
politieke leiders stonden
erop dat Koroljov tijdens zijn
leven anoniem bleef. De suc
cessen van de ruimtevaart
De eerste
kosmonaut
Joeri Gagarin
(1934-1968)
met de tijdens
zijn leven
anonieme
J hoofd
ontwerper
Sergej
Pavlovitsj
Koroljov
(1906-1966)
Koroljov was
de man achter
de eerste
Sovjetruimte-
vaart
successen en
de plannen om
op de maan te
landen.
FOTO:PERS
UNIE
werden immers voorgesteld
als een verwezenlijking van
het gehele Sovjet-volk en
een triomf van het commu
nistische systeem.
Op 4 oktober 1957 opende de
USSR het tijdperk van de
ruimtevaart door vanaf de
basis van Bajkonoer in Ka-
zachstan de eerste Spoetnik
de ruimte in te sturen. Het
was een bolletje met een ge
wicht van 94 kilogram, dat
vooral een geweldige psy
chologische indruk naliet.
Amper een maand later ver
trok vanaf Bajkonoer de
ruim een halve ton zware
Spoetnik-2 met een passa
gier aan boord: het hondje
Lajka. En in mei 1958 begon
de Spoetnik-3 banen om de
aarde te draaien, voor die tijd
een kanjer met een gewicht
van 1327 kilogram.
De Amerikaanse lanceerra-
ketten konden daar in de
verste verte niet aan tippen
en hun mislukkingen ge
beurden voor het oog van de
gehele wereld. Maar op 1 fe
bruari 1958 traden de Vere
nigde Staten met de geslaag
de lancering van de kunst
maan Explorer-1 ook het
tijdperk van de ruimtevaart
binnen.
Prestige
En dan gebeurde er iets wat
pas echt de aanzet zou geven
tot een race naar de maan:
Joeri Gagann maakte op 12
april 1961 als eerste mens
een baan om de aarde in het
ruimteschip Vostok-1. „Laat
de kapitalistische landen
ons maar eens proberen in te
halen", riep Sovjet-leider
Chroesjtsjov in een telefoon
gesprek met Gagarin uit.
Nochtans was de Sovjet-lei
ding erg bevreesd geweest
voor een eventuele en moei
lijk te verbergen misluk
king. Ze vroegen aan Korol
jov een zekerheid van hon
derd procent. Sergej Pavlo
vitsj gaf hun die. hoewel hij
de risico's kende. De propa
gandistische waarde van de
vlucht van Gagarin was
enorm en daar draaide het in
die tijd allemaal om.
Tot maart 1965 haalde de
USSR primeur na primeur
binnen de eerste ruimte-
vlucht 1961de eerste ruim-
tevlucht die een dag duurde
(1961), de eerste gezamenlij
ke missie van twee ruimte
schepen (1962), de eerste
vrouw in de ruimte (Valenti-
na Teresjkova in 1963) en de
eerste ruimtewandeling
(1965). Op dat ogenblik had
den de Amerikanen alleen
nog maar eenpersoonsruim-
tcvluchten uitgevoerd, waar
van de langste een dag had
geduurd. Terwijl de Rus Bi-
kovski in juni 1963 al gedu
rende vijf dagen banen om
de aarde had gedraaid.
Sommige primeurs waren
echter van een twijfelachtig
allooi en leidden in het Wes
ten tot verkeerde besluiten.
De Voschod-1, op 12 oktober
1964 gelanceerd met een
driekoppige bemanning,
was voor de buitenwereld
een nieuw ruimteschip en
een enorme stap voorwaarts.
In werkelijkheid vloog het
kosmonautentrio in een om
gebouwde eenpersoonscap
sule van het type waarin ook
Gagarin had gevlogen en
zonder veiligheidsvoorzie
ningen. Maar Chroesjtsjov
wilde de Amerikanen, die
aan tweepersoonscapsules
dachten, de loef afsteken.
Vasili Misjin, de opvolger
van Koroljov na diens dood
in 1966, zegt dat alleen de
ontwerpers de ware toe
dracht kenden: „Deze missie
was puur tijdverlies. Het
ging alleen om het prestige".
Het was overigens de laatste
ruimtctriomf van Chroesjt
sjov. Hij werd op 14 oktober
1964 uit zijn functies onthe
ven.
(Dit is de eerste aflevering
van een serie van 6 over de
ruimtevaart)
TTEIN ROB - HET GEHEIM VAN DE VLIEGENDE HOLLANDER
meeT Tijdens zijn gevangenschap heeft Jan Robertsz ruim-
If de tjjd gehad om een plan uit te broeden. Wanneer hij
ieziir1 doe'en 's bevrijd, sluipt hij voorzichtig over het achter-
ld tePaar- waar de helmstok naar binnen gaat door het wuift,
nij naar binnen en snijdt de stoottalie aan stuurboordzijde
Het geluk is met hem, want ongestoord kan hij dit werk
Dan sluipt hij even stil weer terug. Lang hoeft hij op de
uitwerking van zijn sabotage niet te wachten, want nu de stootta- StUklG VOOrVadGT
lie is doorgesneden kan de roerganger het schip niet meer hou- J
den. De „Hollander" loopt in de wind op en komt dwars op de
golven te liggen. Een gevaarlijke situatie, want hoge zeeën beu
ken nu het schip, dat heftig heen en weer wordt geslingerd. Aan
boord heerst grote verwarring, want niemand begrijpt, wat er is
gebeurd.
door BOB VAN HUËT
LONDEN - Sjiek Londen ergert zich. Vrouwe
Jennifer Jenkins, voorzitster van de Commissie
Koninklijke Parker, heeft de ongehoorde
aanbeveling gedaan dat alle honden, inclusief de
edelste rassen, voortaan aan de lijn moeten in
Kensington Gardens.
Als het aan Dame Jenkins ligt. is het afgelopen
met een honderdvijftig jaar oud privilege dat
TitianMrs. MacBeth en Sheba - zo heten de
honden in Kensington - min of meerde vrije
loop liet binnen de koninklijke hekken van dit
fraaie park. dat overigens sinds kort is
geprivatiseerd wat betreft het onderhoud: vroeger
was dat de taak van het ministerie van publieke
werken.
To leash or not to leash '(aan de I ijn of n iet aan de
lijn), dat is volgens een Londense avondkrant de
indringende vraag. Persoonlijk zal het me worst
zijn, al brak ik tijdens een jog-kwartiertje bijna
mijn nek toen ik overeen loslopende West-
Highland terriër struikelde. De bazin, die er een
stuk voor liep, zei in prachtig Engels dat dit haar
bijzonder speet, toen ik langskwam. Het incident
was daarmee af
Maar anderen nemen daar kennelijk geen
genoegen meer mee. Ze vallen minder over Titian
zelf dan over wat het beestje en duizenden
soortgenoten laten liggen. Dat inspireerde de
Engelse schrijfster Judy Hillman tot een felle
uithaal naar hondebezitters die Kensington
Gardens tot een royale schijtbak degraderen. ..De
meeste parkbezoekers komen zonder hond om rust
en veiligheid te zoeken, niet vuil en gevaar",
schreef ze. Die hondepoep, zo voegde ze eraan toe.
verspreidt bovendien enge ziekten als
toxocaracanis, een infectie die tot blindheid kan
leiden. ..Overdreven", riepen tegenstanders. ,je
zou dan het gras moeten eten waar zojuist een
hond op heeft gepoept". Vorig jaar werden in heel
Groot-Brittannië vreemd genoeg wel 29 gevallen
van toxocaracan is geconstateerd.
Uiteraard kreeg de zaak een staart, want Mrs.
MacBeth en Sheba hebben gerenommeerde
uitlaters. De graaf van Gloucester, gelieerd aan
de koninklijke familie, de directeur van de BBC
en zo nog wat Lords en Sirs zijn trouwe baasjes in
Kensington Gardens. Ze hebben nu druk
uitgeoefend op milieuminister Michael Heseltine
om de hond-onvriendelijke Dame Jenkins tot de
orde te roepen.
Het kamerlid voor Kensington en omstreken is het
zweet onderhand uitgebroken over de kwestie,
want met een meerderheid van slechts 815
stemmen bij de laatste verkiezingen kan hij zo
vlak vooreen nieuwe stemming geen oer-Tory's
zien overlopen naar het anti-establishment-kamp.
De honden aan de lijn of Dame Jenkins, zo stelt de
dog-lobby die wel voor hetere vuren heeft gestaan.
Spreekbuis is een adellijke dame van hoge
leeftijd, die Rusland in 1917 ontvluchtte voor die
'honden' van bolsjewieken. Zij voorspelt ook dit
gevecht te zullen winnen, al heeft ze geen tijd nog
eens 75 jaar te wachten. Vandaar haar
verschrikkelijke dreigement: ..Ik zou wel eens
kunnen stoppen Conservatief te stemmen". John
Major is gewaarschuwd.
Kurden kondigen Turkije oorlog aan
ANKARA/TEHERAN - De militante Kurdische Arbeiderspartij
(PKK), die de afgelopen dagen het doelwit was van aanvallen van
de Turkse luchtmacht, heeft een 'onbarmhartige, totale oorlog'
tegen Turkije aangekondigd.
Dat staat in pamfletten die gisteren in het oosten en zuiden van
Turkije onder de overwegend Kurdische bevolking zijn ver
spreid. Turkse militaire bronnen bevestigden gisteren dat de
PKK zich duidelijk voorbereidt op een tegenaanval. Turkije
heeft zijn troepen in het oosten en zuiden van het land inmiddels
aanzienlijk versterkt.
De hulporganisatie Artsen zonder Grenzen (AzG) zegt dat door
de blokkade van het Kurdische gebied ernstige voedseltekorten
zijn ontstaan. Veel mensen raakten gewond doordat zij op mij
nen trapten toen zij erop uit trokken om brandhout te sprokke
len. De onverwarmde ziekenhuizen kampen met een tekort aan
bedden voor alle gewonden, meldt AzG.
Bush roept op tot bestand in Nagorno-Karabach
WASHINGTON - De Ameri
kaanse president Bush heeft
gisteren Armenië en Azerbajd
zjan opgeroepen een oorlog te
voorkomen en onmiddellijk
een staakt-het-vuren in te stel
len. Bush besprak de crisis tus
sen beide ex-Sovjet-republie-
ken in een telefoongesprek
met de Turkse premier Demi-
rel. Deze heeft laten weten dat
Turkije wel wil bemiddelen in
de strijd maar niets voelt voor
militaire interventie. De Aze-
ri's, moslims van Turkse af
komst, en de christelijke Ar
meniërs strijden om de Ar
meense enclave Nagorno-Ka
rabach in Azerbajdzjan. Ook
de NAVO en de CVSE trachten
in het conflict te bemiddelen.
BEIJING - De Chinese
communistische partij
heeft opgeroepen tot
„honderd jaar" economi
sche hervormingen en ge
waarschuwd voor ex-
treem-linkse denkbeel
den.
Een tandarts zou er niet direct raad mee weten, maar volgens de
Amerikaanse hoogleraar Corroy bevat dit fossiel een deel van de on
derkaak plus tanden van een 13 miljoen jaar oude voorvader van de
mens en de aap. Corroy deed zijn vondst in Namibia
FOTO AP
Het besluit van het 20 leden
tellende Politburo om de in de
jaren tachtig begonnen econo
mische hervormingen nieuw
leven in te blazen betekent een
overwinning van de pragmati
ci, onder aanvoering van de be
jaarde leider Deng Xiaoping,
op de ideologische scherpslij
pers die menen dat hervormin
gen een ondermijning beteke
nen van het socialistische sy
steem van China.
„Grijp de kans om de hervor
mingen te bevorderen en (het
land) open te stellen voor de
buitenwereld teneinde de eco
nomie te verbeteren", schreef
het Volksdagblad op zijn voor
pagina.
Verwacht mag worden dat de
hernieuwde aandacht voor
economische hervormingen
ook politiek tot nieuwe sou
plesse zal leiden, zoals dat ge
beurde na de eerste hervor
mingsronde. De democratise
ringsgolf die daar het gevolg
van was werd in 1989 wreed de
kop ingedrukt met het neer
slaan van de studentenmani
festaties op het Tiananmen-
plein.
De 87-jarige Deng, die de eco
nomische hervormingen tien
jaar geleden in gang zette,
heeft het afgelopen jaar een
campagne gelanceerd om zijn
beleid nieuw leven in te bla
zen. Hij betoogde daarbij dat
de economische hervormin
gen. waaronder gedeeltelijk
herstel van het particulier ini
tiatief, ervoor hadden gezorgd
dat het communisme in China
kon overleven waar het in de
Sovjetunie en Oost-Europa
reddeloos ten onder ging.
De hervormingen van Deng
zijn de afgelopen drie jaar ge
stagneerd onder invloed van
de behoudende vleugel die de
macht overnam na de onder
drukking van de democratise
ringsbeweging.
