Begin stierf eenzaam en verbitterd Britse doorbraak belooft totale genezing astma Duitsland begint onrustige werkweek BUITENLAND Stamelende Reagan kan niet op tegen snauwende Thatcher li CcidAcSoarant MAANDAG 9 MAART 1992 VS willen schip met Scuds tegenhouden MANAMA Amerikaanse oorlogsschepen hielden zich gisteren in de buurt van de Perzische Golf ge reed om een Noordkoreaans vrachtschip te onder scheppen dat ervan wordt verdacht met Scud-raket- ten op weg te zijn naar Iran. De Amerikaanse marine zegt het recht te hebben schepen te inspecteren op grond van het VN-handelsembargo tegen Irak. De Amerikaanse regering liet weten bezorgd te zijn over een eventuele wapenleverantie omdat die een desta biliserend effect zou kunnen hebben op het Midden- Oosten. De VS kunnen een schip echter alleen tegen houden als er iets onrechtmatigs geconstateerd wordt, zoals valse laadpapieren. Formeel is het onze ker of er inderdaad een scheepslading Scud-raketten van Noord-Korea naar Iran onderweg is. Het schip heeft als bestemming Afrika opgegeven. VS-functio- narissen houden er rekening mee dat de Scud-raket ten zullen worden doorgestuurd naar Syrië. LONDEN/WASHING TON De tekst van een telefoongesprek op 31 mei 1982 tussen Margaret Thatcher en Ronald Reagan heeft onthuld dat de voormalige president van de Verenigde Staten de Britse premier pro beerde over te halen een einde te maken aan de Falklandoorlog. vastbesloten was een klinken de overwinning te behalen om de eerder geleden Britse ver liezen te wreken. Haar ant woord op het vredesvoorstel bracht president Reagan aan het stotteren op de Transatlan tische hotline. Op een bepaald moment vroeg een duidelijk verhitte That cher wat Reagan zou doen wanneer een land Alaska was binnengevallen en de Verenig de Staten soldaten hadden ver loren in hun poging Alaska te heroveren. „Je hebt al je mensen er heen gestuurd om het te heroveren en dan komt er plotseling ie mand met het voorstel een tus senpersoon in te schakelen... je zou het niet doen". „Nee, nee, hoewel ik moet zeg gen, Margaret, dat ik Alaska geen vergelijkbare situatie vind", aldus Reagan. „Wel min of meer vergelijk baar", snauwde Thatcher. Reagan kon er amper een woord tussen krijgen terwijl de premier een waterval van af keuring over hem heen stortte. „Ik heb niet mijn beste sche pen en mijn beste mensen ver loren om rustig een wapenstil stand te dulden zonder dat de Argentijnen zich terugtrek ken". „Oh, oh, Margaret, dat is ook maar een onderdeel heb ik be grepen...", stamelde Reagan in zijn poging een Braziliaans vredesplan uit te leggen. „Je wilt me toch niet werkelijk vragen, Ron, nu we veel van onze beste mannen hebben verloren, je wilt me toch niet zeggen dat wanneer de Argen tijnen zich hebben terugge trokken, dat onze troepen en onze regering dan onmiddel lijk overbodig worden? Ik heb ongelooflijk veel moeten doen, ik heb mijn halve land moeten mobiliseren. Ik moest het ge woon doen". Reagan ging voorzichtig te werk en gebruikte zijn ouder wetse Hollywood-charme. „Jouw indrukwekkende mili taire aanpak kan de diploma tieke opties mischien verande ren... Tussen twee haakjes, ik wil jou en je mannen felicite ren met wat jullie daar doen. Jullie hebben grote risico's ge nomen en jullie hebben de hele wereld laten zien dat on nodig geweld niet loont". De verslagen Reagan gooide nogmaals zijn charme in de strijd. „Margaret, ik weet dat ik je stoor en ik weet dat...". „Je hebt me helemaal niet ge stoord en ik ben blij datje even hebt gebeld", beëindigde Thatcher het gesprek. The Sunday Times Major en Bush dreigen Irai LONDEN - De Britse premier, John 1 jor, heeft gisteren verklaard dat hij e militaire aanval op Irak zal steunen indj Baghdad weigert gevolg te geven aan re luties van de Verenigde Naties over opdoeken van zijn massa-vernietigin wapens. Het Iraakse regime staat di week praktisch terecht bij de VN op schuldiging dat het op alle mogelijke r nieren onder de resoluties probeert uil komen. Major verklaarde tegenover BBC-radio dat hij een militaire oper; zou steunen indien de Verenigde Nal daarvoor toestemming geven. Baghdad de VN twisten al geruime tijd over de i voering van VN-resoluties waarin wo opgeroepen tot de vernietiging van Ir nucleaire, chemische en ballistische t pens en het materieel om dergelijke i pens in de toekomst te produceren. Spookrijder Meeste Colombianen ontlopen stembus BOGOTA - Nog geen kwart van de 15 miljoen kiezers in Colom bia heeft gisteren gestemd bij de plaatselijke verkiezingen, waarin de regerende liberalen hun positie lijken te hebben ge consolideerd. Inzet van de verkiezingen waren ruim 12.000 ge meentelijke en provinciale bestuursfuncties. Uit de lage op komst blijkt dat veel Colombianen weinig vertrouwen hebben in de lokale politici, van wie de meesten worden beschouwd als cor rupt. Slechts op enkele plaatsen deden zich gewelddadigheden voor, waarbij in Bogota een man omkwam. Uit de eerste resulta ten blijkt dat de liberale regeringspartij in zeker 11 van de 20 gro te steden de burgemeestersposten in de wacht heeft gesleept. De kandidaat van de vroegere verzetsbeweging M-19 wordt burge meestervan Barranquilla, de op drie na grootste stad. Een wrak is wat resteert van de auto van een Nederlands gezin uit Barendrecht, dat zaterdag morgen vroeg bij het Zwitserse Solothurn omkwam. Een spookrijder botste op de auto van het echtpaar en hun vierjarig kind. Ook de spookrijder overleefde het ongeval niet. foto: anp Doodseskaders in El Salvador SAN SALVADOR - De moord op een vakbondsleider in de afge lopen week lijkt het werk te zijn van een rechts georiënteerd doodseskader dat gekant is tegen de vrede in El Salvador. Aarts bisschop Arturo Rivera y Damas van San Salvador zei dat zijn kantoor voor de mensenrechten heeft vastgesteld dat de moord de sporen vertoonde van doodseskaders die duizenden vermeen de linkse personen gedood hebben tijdens de 12 jaar dat in El Salvador een burgeroorlog woedde. Ondanks i vooruitgar ontwikkelii van te inhaleren medicijner astma one controle tc krijgen, zij artsen teleurgesti over de toename v het aantal astmagevi foto: SI Idoor WILLY WERKMAN TEL AVTV - De leider is niet meer. Menachem Be gin, door een groot deel van zijn volk aanbeden als de bewaarder van Eretz Is rael, het door God Beloof de Land van Israël, stierf op 78-jarige leeftijd. Een zaam, verbitterd en omge ven door mystiek. Negen jaar, sinds zijn aftreden als premier van Israël in sep tember 1983 waarvoor nooit een duidelijke verklaring is gegeven, leefde hij terugge trokken in zijn flat, alleen ge zien door zijn naaste familiele den en vrienden. Eens de 'ko ning van Israël'; de laatste ja ren een ziekelijke man, die zijn land in 1978 leidde naar de vrede met Egypte en in 1982 naar de oorlog met Libanon. Hij werd in 1913 in Polen gebo ren als de zoon van een een voudige joodse familie, die de leer van de rechtse Revisionis tische Beweging van Zeev Ja- botinsky aanhing. Bij het uit breken van de Tweede Wereld oorlog ontsnapte hij naar Vil- na, waar hij in 1940 werd gear resteerd door de Russen en naar een concentratiekamp werd gestuurd. Een jaar later, nadat de Duitsers de Sovjetu nie waren binnengevallen, werd hij gemobiliseerd in het Poolse leger dat samen met de Russen tegen de Duitsers vocht. Als Pools korporaal arriveerde hij in 1942 in het toenmalige Palestina, waar hij al een jaar later commandant werd van de extreme joodse ondergrondse Irgoen Zwa Leumi, die de oor log had verklaard tegen het Britse mandaat-beheer. De he vige ontploffing, in 1946, in het sjieke King David-hotel in Je ruzalem, vanwaar de Engelsen toen regeerden, was het werk van Begins mensen. Om niet door de Engelse politie her kend te worden hij was de meest gezochte man leefde Begin enige tijd vermomd als rabbijn in een tweekamerflatje in Tel Aviv. Omstreden Geen leider in Israël is zo om streden geweest als hij. De op richter van de staat en 's lands eerste premier, David Ben Goerion, weigerde zijn leven lang Begin bij name te noe men. Dat was uit wraak voor voor het beruchte Altalena-in- cident, vlak na het uitroepen van Israëls onafhankelijkheid, toen Begin als commandant van de Irgoen weigerde zijn beweging op te heffen en geen gehoor gaf aan Ben Goerions opdracht het Altalena-schip, vol met wapens voor de Irgoen, rechtsomkeert te sturen. Ben Goerion liet de Altalena met artillerievuur vanaf de kust tot zinken brengen. Begin drukte tot zijn dood zijn extreem-nationalistische stempel op de Israëlische poli tiek. Als leider van de Herut- partij, die later de Likud werd, gaf hij in 1970 zijn ministers post op toen de regering Veilig heidsraadresolutie 242 aan vaardde, die van Israël eist be zette gebieden op te geven in ruil voor vrede met de Arabi sche landen. In 1977 zorgde de eerste ver kiezingsoverwinning van zijn partij voor de mahapag, de re volutie, na een dertig jaar du rend socialistisch bewind on der leiding van de Arbeiders partij. De verrassing was zo groot, dat Menachem Begin zich eerst naar huis moest spoeden om zich te scheren, al vorens hij bereid was voor de televisiecamera's zijn politieke boodschap uit te spreken. Het was de belofte „nooit een vier kante centimeter" van Eretz Israel, het dóór God Beloofde Land van Israël, op te geven. Toen hij korte tijd daarna als nieuwe premier een bezoek bracht aan een van de joodse nederzettingen op de Westelij ke Jordaanoever, las hij de om ringende journalisten de les Menachem Begin tussen VS-president Jimmy Carter (links) en Anwar Sadat van Egypte toen ze in Camp David in 1978 onderhandelden over vrede. foto: ap door hun erop te wijzen dat de bezette gebieden in het ver volg 'de bevrijde gebieden' moesten heten en dat de tij dens de Zesdaagse Oorlog op Jordanië veroverde Westelijke Jordaanoever bij de bijbelse naam Judea en Samaria moest worden genoemd. Camp David Wat Begin indertijd streng ge heim hield, was de opdracht die hij zijn minister van bui tenlandse zaken, Moshe Day- an, onmiddellijk na zijn benoe ming gegeven had. Dayan reis de onder vermomming naar Marokko, waar hij in gesprek ken met een hoge afgezant van de toenmalige Egyptische pre sident Anwar Sadat de basis legde voor de vrede met het eerste Arabische land dat be reid was Israëls bestaansrecht te erkennen. In 1978 ondertekende Begin in Washington, samen met An war Sadat en de toenmalige Amerikaanse president Jim my Carter, de Camp David-ak- koorden. Toen hij onmiddel lijk na de plechtigheid, om ze ven uur 's ochtends, in Israël zijn volk toesprak, werden zijn woorden over de in het oosten opkomende zon uitgelegd als een symbolische boodschap dat 'Samaria en Judea', ten oosten van het officiële Israël, voor het joodse volk bewaard waren gebleven. Zijn val als staatsleider werd ingeluid met de Israëlische in vasie in Libanon in 1982. Een achteraf betreurd militair avontuur, officieel door Israëls leger de 'Vrede voor Galilea'- campagne genoemd, maar in werkelijkheid een drie jaar du rende oorlog, die het land dui zenden doden en gewonden kostte. De kritiek van de bevolking op Israëls optreden in Libanon bereikte een hoogtepunt met het bekend worden van het in cident waarbij de Libanese Fa- langisten onder het oog van Is raëlische troepen honderden Palestijnen vermoordden in de Sabra- en Shatilla-vluchtelin- genkampen, even ten zuiden van Bayrut. Honderdduizen den Israëli's demonstreerden in het centrum van Tel Aviv te gen de oorlog in Libanon en vredesactivisten zetten grote borden voor het huis van pre mier Begin in Jeruzalem, waarop zij iedere dag het aan tal Israëlische doden aanpas ten. Gebroken Die dagelijkse confrontatie werd Begin teveel. Hij besefte dat zijn, door hem als 'mon ge neral' aanbeden, minister van defensie Ariel Sharon zijn land diep in de Libanese modder had gewerkt en dat er van de door hemzelf in het vooruit zicht gestelde veertig jaar du rende vrede geen sprake kon zijn. Geestelijk gebroken, ook door de dood van zijn vrouw Aliza, trad hij in september 1983 on verwacht af. „Ik ben aan het einde van mijn weg gekomen", zei hij, zonder ooit precies de reden van zijn plotselinge ver dwijnen van het politieke to neel te verklaren. Begin trok zich terug in zijn eenvoudige flat in Jeruzalem, dat door een cynisch toeval uitzicht biedt op het toenmalige Palestijnse dorp Dir Yassin, waar Begins Irgoen-mensen tijdens de Is raëlische onafhankelijkheids strijd honderden mannen, vrouwen en kinderen dood den. Hij liet de gordijnen sluiten en zijn voordeur bewaken door lijfwachten, die niemand an ders dan zijn kinderen en een paar naaste vrienden mochten binnenlaten. Hij vertoonde zich in de jaren die daarop volgden alleen nog in het openbaar om de jaarlijkse reli gieuze herdenking bij te wo nen bij het graf van zijn echt genote of voor medische be handelingen in het zieken huis. Begin stierf met aan zijn zijde zijn zoon Z?ev, die enkele ja ren geleden de politiek in ginjg en nu door de treurende Li- kud-aanhangers wordt gezien als de opvolger van Israëls meest bewonderde en tegelij kertijd meest gehate staats man. Idoor AILEEN BALLANTYNE OXFORD Britse artsen hebben de gen geïsoleerd die astma veroorzaakt. Eén op de tien mensen in de hele wereld lijdt aan deze allergische ziekte die zelfs de dood tot gevolg kan hebben. De Britse ontdekking, die één van de belangrijkste medische doorbraken van deze eeuw wordt genoemd, belooft astma binnen de komende vijf jaar te zullen uitroeien. Nu al wordt gewerkt aan perfect afgestem de medicijnen om de ziekte een halt toe te roepen. Miljoenen jonge mensen met symptomen die variëren van kortademigheid en ademloos heid tot een fatale allergische aanval, zullen weer kunnen ge nieten van eeri normaal leven. Astma is de meest voorkomen de oorzaak van ziekenhuisop name bij kinderen en duizen den kinderen per jaar overlij den aan de ziekte. Het ziet er nu naar uit dat één enkele 'al lergie'-gen verantwoordelijk is voor hooikoorts, astma en ec zeem. Eén van Engelands meest vooraanstaande geneti ci, professor Walter Bodmer, omschreef de ontdekking het afgelopen weekeinde als de 'heilige graal' waarnaar dui zenden wetenschappers over de gehele wereld hebben ge zocht sinds het vijftig jaar ge leden mogelijk werd het men selijk lichaam onder te verde len in genen. De ontdekking werd gedaan door dr. Julian Hopkin en dr. William Cookson en hun team in Oxford en heeft grote op winding veroorzaakt onder ex perts. „Onze genen bepalen vele din gen, zoals ons uiterlijk en onze gevoeligheid voor bijvoorbeeld borstkanker", aldus Walter Bodmer. „Het isoleren van ge nen die één bepaalde ziekte veroorzaken kan hoogstwaar schijnlijk de basis vormen voor het voorkomen en gene zen van de meeste chronische ziekten". De doorbraak is het resultaat van vijfjaar lang laboratorium onderzoek door een team van tien artsen en onderzoekers in twee ziekenhuizen in Oxford. De artsen hadden slechts de beschikking over een toelage van 3,3 miljoen gulden. „Als we eenmaal de precieze afwijking van deze gen en van zijn proteïnen hebben gevon den is de kans groot dat het de voorkoming en de genezing zal bevorderen van een chroni sche ziekte waaronder miljoe nen jonge mensen gebukt gaan", zegt dr. Hopkin. Hielprik Medicijnen die de allergie ver oorzakende proteïnen van de beschadigde gen in hun wer king moeten remmen, zullen waarschijnlijk al binnen een paar jaar beschikbaar zijn. Experts voorspellen ook dat tot die tijd alle pasgeboren ba by's op de aanwezigheid van het gen getest zullen worden door middel van een hielprik. Op die manier zijn de ouders gewaarschuwd hun kind in de eerste paar maanden van zijn leven, wanneer de allergie zich kan openbaren, niet bloot te stellen aan stof, pollen, hon den en katten. Bodmer, die de leiding heeft over het 'menselijke genoom project', een poging om alle 100.000 genen in het menselijk lichaam in kaart te brengen met een budget van bijna ze ven miljard gulden, zei dat dit de ontdekking was waarop alle genetici hadden gehoopt. Dr. Bridget Ogilvie, directrice van het 'Welkom Fonds', 's we relds grootste wetenschappe lijke liefdadigheidsinstelling en financier van het project, zei; „Dit is de eerste keer dat een gen. is gevonden van een wijdverbreide ziekte waar mil joenen mensen aan lijden. Het betekent dat we in staat zijn de allereerste oorzaak te 'achter halen van waarom iemand een ziekte krijgt. Het betekent te vens dat we 'creatieve' medicij nen kunnen ontwikkelen die de gevoeligheid voor de ziekte wegnemen in plaats van alleen de symptomen bestrijden". De vooraanstaande geneticus David Weatherall, hooglei aan de universiteit van Oxfi voorspelt dat zodra ook and genen zijn gevonden, van wijkingen als bijvoorbt hartziekte en kanker, de m zich zal laten leiden door genen. We zullen onze lev< stijl gaan aanpassen aan de volkomenheden in onze nen. Het onderzoeksteam uit ford maakte gebruik bloedmonsters van duiz mensen uit honderd gezin met een aangeboren ontval lijkheid voor astma. Met behulp van een techr die bekend staat als gei sche koppeling ontdekte team dat astma door beide ders kan worden overge gen, maar dat de ziekte me al afkomstig is van de moe die vijftig procent kans h de ziekte over te dragen. Experts vergelijken de ji op een gen, die maar een 1 tie van een stip groot is, een archeologische opgrav Twee jaar geleden ontekte team uit Oxford dat het zich bevond op één van d chromosomen van het chaam. Maar een chromo» bevat nog altijd vele dui den genen. In een studie die binnen wordt gepubliceerd, concl ren de onderzoekers dat de drie mensen het 'aller gen in zich draagt en da procent van de dragers sy tomen kan vertonen die v, ren van een lichte allergie katten tot eczeem, hooikc en astma. Ongeveer dertig cent van de dragers van gen loopt het risico een er ger vorm van astma of 1 koorts te ontwikkelen. Ondanks de vooruitganj ontwikkeling van te inhal medicijnen om astma o: controle te krijgen, zijn ar teleurgesteld over de toen van het aantal astmageva die mogelijk te wijten is aa toename van de milieuve ling. Het aantal mensen lijdt aan astma is de afgeli twintig jaar met tien pre gestegen en het aantal di ten gevolge van astma is zelfde gebleven. The Sunday Times, Londen BONN Duitsland is vandaag een uiterst on rustige werkweek begon nen. De stakingen bij de banken en bedrijfsbezet tingen van drie grote scheepswerven in de Oostduitse Oostzee-ha- vens duren onverminderd voort. Bovendien dreigt nu een massale staking in de openbare dienstverle ning. Politici van alle grote politieke partijen, inclusief bondskan selier Helmut Kohl, hebben het afgelopen weekeinde de alarmklok geluid. Duitsland heeft het financieel niet meer zo breed als het gewend was. De staatsschuld is hoog opge lopen, de economische groei stagneert, de Duitse hereni ging kost onvoorzien veel meer geld en de hoge loonei sen op alle terreinen van de sa menleving dreigen de inflatie omhoog te jagen. Bezuinigin gen, niet zo'n beetje en onmid dellijk is de boodschap. Ondanks de oproep tot loon matiging heeft de grote vak bond van openbare diensten, verkeer en transport, de ÖTV, een looneis van 9,5 procent plus 550 mark extra vakantie geld op tafel gelegd. De voor zitster van deze bond - waar bij zo'n 2,3 miljoen leden zijn aangesloten - mevrouw Moni- ka Wulf-Mathies heeft het werkgeversbod van 3,5 procent en 75 mark extra vakantiegeld volstrekt onaanvaardbaar ge noemd. Voor een enthousiast duizendkoppig gehoor sprak zij dreigende taal tot de werk gevers, onder wie de Duitse overheid. „Wie in onze bran che met vuur speelt, riskeert een grote brand". De stakings bereidheid onder de leden is zeer groot. Als speerpuntaktie wordt gedacht aan een staking bij de huisvuilophaaldiensten. Onrust ook in de gezondheid sector, bij de posterijen, de spoorwegen en in de metaal. In Duitsland is over een breed ar beidsfront sprake van een ex plosieve stemming, al werd in de mijnbouw een CAO-ak- koord bereikt van 4,7 procent meer loon en een eenmalige uitkering van 200 mark. De stakingen bij de Westduitse banken duren nog voort, maar de onderhandelingspartners lijken bereid om weer aan de onderhandelingstafel te gaan zitten. Het bod van 5 procent meer loon zou volgens de werkgevers niet het laatste woord zijn geweest. Kanselier kohl heeft dit weekeinde ge zegd dat iemand die 9 procent of meer loonsverhoging vraagt, buiten de economische realiteit leeft. Bezettingen Arbeiders die nog steeds drie grote Oostzeewerven bezet houden, hebben aangekon digd woensdag massaal naar de deelstaathoofdstad Schwe- rin te zullen optrekken, als daar het parlement van de deelstaat Mecklenburg-Vor- pommern over de toekomst van de werven debatteert. De arbeiders willen voorkomen dat de werven afzonderlijk ver kocht en gesaneerd worden. Zij willen een structuurplan voor de bedrijven gezamenlijk. De staatssecretaris van het bond^ninisterie van finan ciën, Horst Kohier, heeft waarschuwd dat het fout 1 met de Duitse staatshuis ding als niet ogenblikk drastisch wordt bezuii Niet alleen de overheid, I iedereen zal de broeki moeten aanhalen. Kö waarschuwde de Westdui dat het anders binnenko afgelopen met het welvar leventje. De Duitse he ging, met name de san< van de infra-structuur e industrie, kost enorm geld. Ook voor omvang schoonmaakmaatregelen het Oostduitse milieu zij pitalen nodig. De socialistische oppositi speurt in Duitsland al syn men van recessie, ondanl geruststellende woorden de regering en sommige tenschappelijke institutei het zo'n vaart nog niet looj SUSKEENWISKE - LAMBIKBABA c Standaard Uitgeverij/Wavery Productions

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 4