Weg is weg
'finale
Saudi-Arabië:
democratie in
woestijnzand
ZATERDAG 7 MAART 1992 PAGINA 29
De computer is uit bijna geen en
kel bedrijf meer weg te denken.
De bakker op de hoek maakt net
zo goed als de grote multinatio
nals gebruik van informatica, om
de hoeveelheid te bestellen gist
dan wel de salarissen van duizen
den werknemers bij te houden.
Steeds vaker worden bedrijven
daardoor compleet afhankelijk
van hun computergegevens. Een
brand, blikseminslag, kortslui
ting, maar ook computerfraude
of moedwillige sabotage kunnen
dan fatale gevolgen hebben. Een
van de weinige bedrijven in Ne
derland die op grote schaal voor
derden computerbestanden en
informatiedragers veilig opslaan,
staat in Assen: Industrial Securi
ty Archiefbeheer. Pas ruim een
jaar actief, maar nu al enkele
honderdduizenden computerta
pes, -disks, -cartridges, -cassettes
en -films in huis. Klanten ge
noeg, want vooral bij computer
gegevens geldt het motto van de
zaak: weg is weg.
Directeur Brands toont de schappen van zijn bedrijf waar computerbestanden veilig liggen opgeslagen.
Bedrijven laten hun
computergegevens veilig opslaan
,IS ASSEN De man op de foto bij
het kraritebericht kijkt nogal
somber: bij hem is ingebroken.
IS Pp zich al een ramp, maar in dit
bericht gaat het om de tuigmees-
'Jd ter van de replica van het zeil-
pchip Batavia, in de Gouden
Eeuw goud verdienend voor de
ek Verenigde Oostindische Com-
pagnie.
Tuigmeester Jan van Gammeren uit
Lelystad is verantwoordelijk voor de
ng tuigage van het na te bouwen VOC-
ichip. Vier jaar is hij bezig geweest elk
ik- louw, elke kabel en elk knoopje daarin
in zijn computer in te voeren, om de
tuigage vanaf diskette vlot uit te kun
nen voeren. Helaas, de inbrekers na-
er- men de diskettes mee. De vele honder
en den gegevens waren niet gekopieerd als
reserve-bestanden, niet als 'back ups'
rd, pewaard op een veilige plek, dus weg is
|veg, kwijt is kwijt.
Triest genoeg voor de tuigagemeester,
naar misschien nog wel meer gedu-
leerd zijn vliegtuigfabrieken die
ipeens de computergegevens over het
lieuwste model missen; oliemaatschap-
lijen die de boorput-analyses van blok
op de Noordzee als onherstelbaar
erloren moeten beschouwen. „De
chilleshiel voor moderne bedrijven",
noemt directeur Klaas Brands van In-
lustrial Security de afhankelijkheid van
omputergegevens. Zijn immens bevei-
igde bedrijf in een anonieme fabrieks-
lal op het Asser industrieterrein drijft
rop, de angst om gegevens waar soms
aren werk in is gaan zitten, te verbe
en. Zijn klanten: heel verstandige
nensen die weten hoe kwetsbaar ze
ijn, óf mensen die door schade en
chande wijs zijn geworden,
let bedrijf van Brands en zijn compag-
lon en mede-directeur Ulfert Molen-
luis kwam begin vorig jaar niet -uit de
ucht vallen. Na 21 jaar bij de rijkspoli-
ie stapte Brands in 1983 over naar de
JAM in Assen, als plaatsvervangend
loofd security. Een jaar later volgde
'lolenhuis na zeventien jaar mare-
haussee, als hoofd van de bewakings-
ienst. De beveiligingstak van de olie
maatschappij zat destijds stevig in de
ft, boorplatforms, winningsinstalla-
es, kantoren en vitale informatie dien
en danig bewaakt te worden.
Destijds gebeurde dat allemaal met ei-
en mensen, een eigen organisatie,
i de
j.naar halverwege de jaren tachtig begon
liel e NAM daar toch al andere bedrijven
oor in te huren en werden de taken
en beetja gesplitst. Eind jaren tachtig
'erd de filosofie zoals bij veel bedrij
en: terug naar de kern-business, de
:st kan afgestoten en uitbesteed wor-
en. Security, catering, schoonmaken
n dergelijke taken hadden per slot van
ekening maar weinig met de winning
an olie en gas te maken. Ook werd be
oten de 'safe data-storage', het veilig
van computergegevens, niet
fflflgleer *n e'gen beheer te houden. We-
tldwijd, zou ik haast zeggen, brengt de
idustrie het opslaan van die computer
estanden onder bij derden, omdat dat
ewoon veel veiliger is dan in eigen
uis".
'•Het is niet zo dat we toen de bui
en hangen voor wat onze eigen positie
etrof, maar we praatten wel mee over
1W-/ e plannen om de beveiliging 'in de
larkt' onder te brengen. Toen bleek
dat het werken voor de NAM een te
grote moeilijkheidsgraad voor de be
staande beveiligingsbedrijven met zich
meebracht, de materie was gewoon te
ingewikkeld, de beveiliging te complex.
Negenhonderd werkpunten in het hele
land, daar schrokken de bedrijven voor
terug. En daar kwam het beheer van de
gegevens nog eens bij. Omdat verder
geen enkel bedrijf eraan wilde, liepen
wij met onze plannen voor onszelf te
beginnen als het ware in de armen van
de leiding van de NAM, en werden zo
wel de 'security' als de gegevensbeveili
ging aan ons toevertrouwd. Daar waren
en zijn we fantastisch blij mee en ape
trots op natuurlijk, maar we werken ge
lukkig ook nog voor andere bedrijven.
Je kunt tenslotte niet van één klant af
hankelijk blijven".
Dertig seconden
Metershoge verrijdbare rekken, ar
chiefkasten, stellingen en paternosters
vol computerbanden en andere infor
matiedragers domineren de opsla
gruimtes van de afdeling Archiefbe
heer. Brand- en rookdetectors op elke
denkbare plek en hoogte, brandweren
de tussendeuren, en een automatische
brandblusinstallatie zoals die ook in
kerncentrales eri onderzeeërs wordt
aangetroffen. Een flessenbatterij met
manshoge gasflessen halon, een blusgas
dat gegarandeerd elk begin van brand
verstikt. Medewerkers die onverhoopt
in het brandende compartiment aanwe
zig zijn, hebben dertig seconden om
datzelfde lot te voorkomen
Inbrekers hoeven niet eens aan een po
ging te dénken, want ook tegen dat
soort onheil heeft het bedrijf zich met
een respectabel aantal toeters en bellen
ingedekt. Zó zeer zelfs, dat in het be
ginstadium het alarm steeds maar weer
afging zonder-dat er inbrekers, binnen
geslopen muizen of ander 'gespuis' te
bekennen vielen. Oorzaak bleek ten
slotte een grote poster aan de wand, die
begon te wapperen als de volautoma
tische luchtbehandelingsinstallatie aan
sloeg. De poster is verwijderd.
„Als je geluk hebt, maken bedrijven re-
.gelmatig een 'back-up' van hun compu
terbestanden, een reserve-bestand dus.
Als je nog meer geluk hebt, bewaren ze
die back-ups dan ook nog in een brand
werende kast. Maar als zo'n zaak een
keer brand krijgt, dondert ook die
brandwerende kast echt wel naar bene
den. Veel veiliger is het om cruciale be
standen elders op te slaan, louter voor
de zekerheid: mócht er iets gebeuren,
dan heb je in elk geval de kopieën van
het origineel. Maar het zal nog wel even
duren voor we iedereen ervan over
tuigd hebben dat ze moeten 'back-up-
pen', dat ze hun reserve-geheugen er
gens moeten laten opslaan".
„Er zijn echt wel bedrijven die zelf op
lossingen bedenken: twee ziekenhuizen
die besluiten over en weer eikaars in
formatie te bewaren, bedrijven met
meer vestigingen waar de informatie
dragers verspreid worden opgeslagen.
Kleinschaliger kan ook: kleine bestan
den die in een gehuurd bankkluisje
worden opgeslagen. Maar echt, het
gros zit hoogstens in een brandvrije
kast, en verzekeraars vinden dat heus
niet zo'n prettig idee. Het kopiëren en
veilig bewaren van vitale gegevens
wordt meestal maar gezien als een wat
lastige bedrijvigheid, data-management
krijgt in de meeste bedrijven niet de
waardering die het verdient. Maar een
bedrijf dat met computers werkt, móet
gewoon regelmatig 'back-ups' maken,
moet het transport van informatiedra
Een kijkje bij Industrial Security Archiefbeheer in .Assen.
gers beveiligen, moet de informatie-cy
clus instandhouden. Dat vergt enorm
veel discipline, discipline die vaak niet
opgebracht kan worden. Tot het te laat
is. Door een Amerikaanse universiteit
is onderzoek gedaan naar bedrijven die
te maken hebben gehad met een of an
dere ramp in hun rekencentrum: meer
dan negentig procent van de bedrijven
die zich daarvoor niet hadden ingedekt,
ging binnen vijfjaar failliet!".
Oorlog
Hoewel de tapes, cassettes, cartridges
en de in computerland steeds verder
oprukkende beeldplaten vanuit allerlei
richtingen en uit allerlei landen blijven
toestromen naar het Asser bedrijf, be
paalt de opslag voor de NAM nog im
mer het grootste deel van de omzet.
Miljarden bytes, met name seismografi-
sche gegevens over exploratie-onder-
zoeken naar olie en gas, zijn voor de ze
kerheid gekopieerd en opgeslagen, va
riërend van de trillingen in de bodem
bij Roswinkel tot de geregistreerde ef
fecten van het afschieten van 'airguns'
in de bodem van de Noordzee. De ge
gevens over mogelijke oliebronnen
gaan terug tot in de oorlog, toen Neder
landse bedrijven door de Duitsers ge
dwongen werden daar onderzoek naar
te doen, aangezien de oorlogvoerders
een chronisch gebrek aan brandstoffen
ontwikkelden. In Schoonebeek was het
raak, jawel, maar de winning daar werd
destijds zo vertraagd en zelfs gesabo
teerd, dat de Duitsers er haast geen
druppel olie voor hun tanks uit kregen.
De boorgegevens bleven uiteraard be
waard en na de oorlog zei de toenmali
ge 'Bataafsche' vriendelijk bedankt, en
sloeg toen zelf verwoed aan het explo
reren, met het bekende resultaat in de
aardrijkskundeboekjes.
Volgens Brands heeft het nog steeds
zin dergelijke oude gegevens te bewa
ren. „In met name de seismologie wor
den de technieken steeds beter. In het
vergaren van de gegevens, maar ook in
het interpreteren daarvan. Uit een oud
onderzoek kunnen met de huidige tech
nieken veel meer waardevolle gegevens
gehaald worden dan vroeger. Nee, die
onderzoeken blijven een enorme waar
de behouden. Boormaatschappijen
gooien zelden iets weg".
Behalve met reserve-bestanden voor de
seismologische en olie-industrie, zijn dé
schappen in Assen ook gevuld met in
formatiedragers uit de high-techindus-
trie, bestanden uit bedrijven met de wat
grotere rekencentra, of uit technische
bedrijven die beseffen dat veel van hun
kostbare kennis op schijf of band staat
opgeslagen. Gaten in de markt ziet
Brands nog in de wereld van de re
search, bij technische ontwerpbureau
architecten, ziekenhuizen, reclamebu
reaus en bijvoorbeeld de grafische
dustrie, waar volgens Brands „fanta
tisch uniek materiaal riskant ligt opge
slagen, niet eens dubbel, dus ook daai
geldt: kwijt is kwijt".
Archiefbeheer houdt zich niet alleen
bezig met het passief opslaan van mate
riaal, maar zet ook gegevens over op
een ander medium, van het ene compu
tersysteem naar het andere, omdat er
op dat gebied nog geen enkele sprake is
van een uniforme standaard. Bedrijven
die gegevens uitwisselen kunnen bij Ar
chiefbeheer terecht. In de afdeling
Lichtdruk worden van seismologische
gegevens gigantische kaarten vervaar
FOTO: HARRY TIELMAN
digd op een repromachine die formaten
van 1,20 meter breed tot twaalf meter
lang kan behappen. Boorputinformatie
wordt gevat in smalle plastic films, die
tot zestig meter lang kunnen worden. In
de gloednieuwe computerkamer, met
als kloppend hart een VAXStation4000
die alleen al een ton heeft gekost, kun
nen bestanden worden weggeschreven
in het eigen data-bestand, en kunnen
twijfelachtige of aangetaste gegevens
worden gecontroleerd en zo mogelijk
opgewaardeerd.
Paranoia
„Laten we zeggen dat onze relaties een
bovengemiddeld gevoel voor de kwets
baarheid van hun bedrijf hebben ont
wikkeld. Van paranoia zou ik niet wil
len spreken, het zijn gewoon verstandi
ge mensen. Wie is er op zijn eigen PC
nooit een stuk kwijtgeraakt? Sommige
klanten willen gewoon geen enkel risico
lopen, laten hun gegevens door onze
beveiligingsmensen ophalen, en willen
dan natuurlijk niet dat zo'n chauffeur
onderweg even een patatje gaat eten,
maar dat die rechtstreeks naar ons door
rijdt. Zulke klanten zou ik toch niet
echt paranoïde figuren willen noemen.
Het ene bedrijf laat wekelijks zijn
'back-ups' verversen, het andere laat
elke morgen de oogst van de vorige dag
ophalen. Maar een langere tussenpoos
kan ook. Dat is de keuze van de klant,
het gaat erom wat die een nog aan
vaardbaar risico vindt. Dat het een pe
perdure grap is je spullen bij ons op "te
laten slaan, kan niemand stellen: voor
een gulden per maand per tape, waar
de inhoud van een hele archiefkast op
kan, zou ïk tenminste het risico niet wil
len lopen".
Het eerste jaar van Industrial Security
is volgens de directeur „boven verwach
ting" goed verlopen. Zonder echt aan
de weg te timmeren is het bedrijf ge
groeid van 110 naar 160 mensen, van
wie de meesten overigens voor het be-
wakings- en beveiligingsbedrijf in de
buitendienst werken. Op Archiefbe
heer werken vast zeven personeelsle
den, bij grote opdrachten worden op
roepkrachten ingehuurd, als een bedrijf
bijvoorbeeld in één keer duizend tapes
terug wil hebben. Op kantoor blijken
sommigen wel hun twijfels te hebben
over hun levensvulling, getuige het
bordje aan de muur: 'Mijn werk is zo
geheim, dat zelfs ik niet weet waar ik
mee bezig ben'.
Laatste vraag aan Brands moet natuur
lijk luiden, waar het bedrijf zijn eigen
'back-ups' bewaart. Brands moet" er
smakelijk om lachen. Maar inderdaad:
„Wij slaan ze op buiten de deur. In een
gehuurd kluisje bij de bank. Wij
moeten natuurlijk ook wel hetzelfde
principe hanteren als onze opdrachtge
vers, anders blijven we nergens".
Idoor
ROGIER SLOP
In augustus 1990 voelden de Saudiërs
het al aankomen: hun gesloten konink
rijk zou nooit meer helemaal hetzelfde
zijn. Met de komst van Amerikaanse
troepen, die het koningshuis zouden
moeten verdedigen tegen de dreiging
van de wild om zich heenslaande noor
derbuurman Irak, waren de rust en de
afstandelijkheid definitef voorbij.
Plotseling moest Saudi-Arabië openlijk
partij kiezen om te kunnen overleven.
Het land dat in de heksenketel van het
Midden-Oosten het liefst voorzichtig
op de achtergrond opereerde, werd
binnen enkele etmalen een uitvalsbasis
van westerse troepen tegen mede-Ara
bieren.
De periode van het subtiele evenwicht
tussen luxe olie-dollars en een nog uit
de nomaden-maatschappij stammende
staatsinrichting werd afgesloten op het
moment dat de eerste, inderhaast geel
gespoten Amerikaanse tanks in de Sau
dische havens werden gelost.
Mét die tanks kwamen de Amerikaanse
journalisten. Ook al iets uitzonderlijks
in een land dat de media decennia lang
met succes had weten te weren. En die
journalisten die toch niks anders te
doen hadden dan eindeloos voorge
kauwde militaire briefings bij te wo
nen begonnen uit verveling zowaar
de maatschappelijke structuur van het
geheimzinnige gastland onder de loep
te nemen.
Mét die tanks kwamen de Amerikaanse
journalisten. En al snel stuitten ze op
een in Amerikaanse ogen waanzinnig
detail: vrouwen mogen in Saudi-Arabië
niet autorijden. Paniek in menig Ame
rikaans huisgezin. Dat vrouwen werden
onderdrukt, kon velen nog niet eens zo
veel schelen. Maar niet met de auto?
Dat was heiligschennis
Tegenstroom
Het gemor begon in de VS op te ko
men. Waarom zouden Amerikaanse
jongens hun bloed geven voor een stel
verwende Saudische en Kuwaytse prin
sen, die zich niks aantrokken van mooie
democratische waarden? De regering-
Bush onderkende deze tegenstroom en
verzekerde dan ook dat na de oorlog de
bloem van democratie uitbundig zou
gaan bloeien in de Arabische woestijn.
Maar Saudi-Arabië is anders dan Ku-
wayt. Het deed minder toezeggingen en
kan zich dat ook permitteren, want het
is een regionale supermacht,
eenheid. Maar altijd voorzichtig, altijd
achter de schermen, overal vrienden
houden, nooit je nek uitsteken; dat was
de essentie van de Saudische politiek.
Het land was altijd na Israël het
tweede steunpunt van de Amerikanen
in het Midden-Oosten. Saudische olie
dollars betaalden grotendeels Desert
Storm. En de Amerikanen krijgen nog
steeds Saudisch geld om het vredespro
ces op de been te houden.
Venijnig
En die Amerikaanse vrienden hebben
het nu moeilijk. In de venijnige verkie
zingsstrijd wordt steeds meer het resul
taat van Bush' Golfoorlog ter discussie
gesteld. Saddam zit er nog, de nieuwe
democratie in Kuwayt stelt weinig voor.
De 70-jarige Saudische koning Fahd
bood deze week de helpende hand. Zijn
koninkrijk gaat nu echt democratisch
worden, precies zoals de Amerikanen
willen, zo kondigde Ryad dit weekeinde
aan. Er komt een grondwet, waarin de
rol van het parlement strikt wordt om
schreven, evenals de bevoegdheden van
de koning.
Dat is net genoeg om bij het Ameri
kaanse publiek het idee te vestigen dat
er daadwerkelijk wat is veranderd. En
daar ging het ook om de term 'ge
schreven grondwet' doet wonderen.
Maar wie de details daarvan doorleest,
ziet dat hier een ragfijn Arabisch spel
wordt gespeeld. De grondwet doet niet
meer dan de decennia-oude praktijk
nog eens zwart op wit onderschrijven.
Zo staat nu hecht verankerd dat de mo
narchie onder het huis van Saud tot in
lengte van dagen blijft gehandhaafd. En
zo staat nu ook uitdrukkelijk vast dat
het parlement een adviserende rol
heeft. Een parlement nota bene, dat ge
heel door de koning wordt benoemd en
ook door de koning weer kan worden
ontbonden. Kortom, er wordt nu for
meel een westers sausje over de eeu
wenoude praktijk gegoten. Die praktijk
bestaat eruit dat de heerser de stam
men bezoekt, de klachten aanhoort,
een oordeel velt, vriendschapsbanden
versterkt en loyaliteit beloont.
Anders
Of- dat zo slecht is. dat is nog maar de
vraag. De werkelijkheid van de barre
woestijn is nu eenmaal een andere dan
die van Capitol Hill waar men overi
gens ook nog wel eens een stekje laat
vallen op het gebied van democratie.
Het enige waaraan het geruisloze ko
ninkrijk zal moeten wennen, is het feit
dat het meer dan ooit bereid zal
moeten zijn om uit de zelfgekozen
schaduw te treden. Alleen in dat op
zicht is de goede oude tijd definitief
voorbij.
'fieidóc Qowvant
