Vicieuze cirkel van geweld Noord-Ierland duurt voort
Luc Dehaene, Belgisch
hoop in bange dagen
De Klerk in verlegenheid
door uitgelekt document
BUITENLAND
Olifantenjacht in Tanzania
Vleesverkoper richt Malawi mishandelt
bloedbad aan
veel gevangenen
CcidócGoirumt
VRIJDAG 6 MAART 1992
DAR ES SALAAM - Tanzania laat jagers op groot wild weer toe
olifanten af te schieten. Een drie jaar geleden afgekondigd ver
bod is daarmee opgeheven.
Volgens de minister van toerisme en milieu, Abubakr Mgumnia,
heeft de jacht op olifanten geen invloed op het bestand van deze
dieren in zijn land. Tanzania is driejaar geleden met CITES, de
internationale conferentie over bedreigde dier- en plantensoor
ten, overeengekomen de handel in ivoor te verbieden. Het Oost-
afrikaanse land verloor tussen 1980 en 1989 zo'n 55.000 olifanten,
meer dan de helft van zijn bestand. Vijf Zuidafrikaanse landen
die het verbod op de handel in ivoor eigenlijk opgeheven wilden
zien, zijn gisteren toch akkoord gegaan met een continuering
van het verbod, mits ze andere produkten van de olifant zoals
vlees en huiden mogen verkopen. In een verklaring zeiden Bots
wana, Malawi, Zimbabwe en Namibia voorlopig akkoord te gaan
met het verbod op de ivoorhandel „om tijd te winnen om een
handelssysteem uit te werken dat illegale activiteiten in de
ivoorhandel ontmoedigt". Ook Zuid-Afrika ging akkoord, zo viel
op te maken uit een verklaring van CITES in Kyoto.
Hooggerechtshof
vreesde zelfmoord
van Iers meisje
DUBLIN De Ierse opperrechter
Thomas Finlay heeft gisteren ge
zegd dat het Hooggerechtshof het
na een verkrachting zwanger ge
worden 14-jarige meisje heeft toe
gestaan in Engeland een abortus te
ondergaan, omdat het hof bang
was dat het meisje zelfmoord zou
plegen.
De Ierse minister van justitie Har
ry Whelehan verbood het meisje
echter voor een periode van negen
maanden naar Engeland te reizen.
Dit verbod werd later bekrachtigd
door een rechter. Het Hoogge
rechtshof maakte het op 26 februa
ri ongedaan.
LUGANO Een 37-jarige Italiaanse handelsreiziger
in vleeswaren heeft woensdagavond een bloedbad
aangericht in de Zuidzwitserse streek Ticino. In
twee uur tijd schoot hij met een Kalasjnikov-geweer
zes mensen in hun eigen huis dood. Bij de vier
„huisbezoeken" vielen zes gewonden, van wie er
twee ernstig aan toe zijn. Eerst belde de schutter aan
bij een villa waar hij een man en twee vrouwen neer
schoot. Vier anderen, onder wie een meisje van vijf,
raakten gewond. Een kilometer verderop belde hij
aan bij een bejaard echtpaar dat bij doodschoot. Hun
zoon overleed later aan zijn verwondingen. Tevoren
schoot hij in het nabijgelegen dorp Origlio een man
op de drempel van zijn huis neer. Hij sloot zijn
moorddadige rondtocht af in Massagno, waar hij een
vrouw verwondde. Daarna liet hij zich zonder verzet
door de politie arresteren, die nog in het duister tast
over het motief.
LONDEN - Marteling en mishandeling zijn een dage
lijks terugkerende praktijk in gevangenissen in Malawi.
Dit blijkt uit een gisteren in Londen gepubliceerd rapport
van Amnesty International. Volgens de internationale
mensenrechtenorganisatie zijn de afgelopen jaren ver
moedelijk veel gevangenen aan de folteringen bezweken.
Amnesty constateert dat de Malawische regering geen
stappen onderneemt om aan deze gruwelijke praktijken
een einde te maken. Onder de slachtoffers zouden ook po
litieke gevangenen zijn. De folteringen hebben met name
plaats in bijzondere gevangenissen die zijn gebouwd om
zware criminelen onder te brengen. Amnesty roept de re
gering op deze complexen te sluiten. De president van het
Zuidafrikaanse land, Kamuzu Banda, wordt gevraagd ge
regeld waarnemers in de gevangenissen toe te laten.
Banda heeft tot nu toe het bestaan van dergelijke mensen
rechtenschendingen in zijn land ontkend.
Cicciolina lijsttrekkerf
Partij van de Liefde g
ROME Als „heldinnen van de liefde"!/
len vier Italiaanse pornosterren camp^j
voeren voor de Partij van de Liefde, dit
april meedoet aan de parlementsverki4
gen. Een van hen, Cicciolina, bewees vijfje
geleden al dat een pornocarrière geen bat]
re hoeft te vormen voor een politieke ljj
baan in Italië. Naast Cicciolina zijn ook lp
na Pozzi, Virna Bonino - in de filmwereld]
ter bekend als Barbarella - en Luisa Pist
no, ook bekend onder de naam Eva Orlowt
de belangrijkste lijsttrekkers van de pi
Vijf jaar geleden werd Cicciolina in het
aanse parlement gekozen voor de nu uity,
gevallen Radicale Partij. Beschuldigingen
zou ze niet doelmatig werken deed ze afu
de opmerking dat ze 12 belangrijke voora
len had ingediend. I
BELFAST Op een
mooie zomeravond zette
ik vorig jaar mijn vier jaar
oude zoontje in het kin
derzitje van mijn fiets en
ging op weg naar een na
bijgelegen stadje.
We fietsten over een smal weg
getje door het veen. Het teer
glansde blauw in het avond
licht. Aan weerszijden glooide
het bruine turf. In de verte wa
ren de contouren van heuvels
zichtbaar. De zilveren blade
ren van de elzebomen langs de
weg schitterden.
Het verbijstert vreemdelingen
vaak dat mensen elkaar ver
moorden in de pracht van het
Noordierse landschap. Waar
om heeft de natuur de mensen
niet opgevoed en gelouterd,
vragen zij zich af. Ik heb geen
idee.
We kwamen aan bij onze be
stemming, mijn favoriete bar.
Ik zette mijn fiets neer in een
steegje. Ik hoefde hem niet op
slot te zetten. Er mag dan een
aanzienlijke paramilitaire acti
viteit zijn in Noord-Ierland, de
gewone misdaad is te verwaar
lozen.
We gingen de bar binnen, een
met hout betimmerde ruimte
met oude vaten langs de muur.
We namen plaats op een bar
kruk; muzak, biljarttafel en
flipperkast ontbraken. Een te
levisie was de enige concessie
aan de moderne technologie.
Het nieuws stond aan. De Brit
se minister voor Noord-Ierland
Peter Brooke was er, na maan
den van geduldige diplomatie,
eindelijk in geslaagd de consti
tutionele partijen in Noord-
Ierland tot overeenstemming
te brengen over de aanvang
van besprekingen over zelfbe
stuur voor Noord-Ierland. Sinn
Fein, de politieke tak van het
Ierse Republikeinse Leger,
(IRA) was niet uitgenodigd,
naar mijn mening ten onrech
te.
Mijn zoonfje kauwde zijn
chips, ik dronk mijn Guinness
en samen met het zestal ande
re bargasten keken we in stilte.
Op het scherm prezen Engelse
en Ierse deskundigen en poli
tici Brooks capaciteiten als po
litieke vroedvrouw. Men sprak
het vertrouwen uit dat de be
sprekingen ondanks de voor
spelbare moeilijkheden vrucht
zouden dragen. Het journaal
was afgelopen, maar niemand
sprak een woord. Vreemd. Per
slot van rekening zouden deze
besprekingen ons rechtstreeks
treffen. Onze toekomst was
hier in het geding en het ge
beurt niet iedere dag dat je, zij
het indirect, het hoofditem van
het journaal bent. Hadden we
dan niets te zeggen?
Ik kan niet voor de anderen
spreken. Ikzelf zweeg vanuit
het besef dat de afstand tussen
de partijen ontzettend groot
was. Er was geen enorm poli
tiek inzicht voor nodig om tot
de conclusie te komen dat veel
mensen in Noord-Ierland niet
zo blij zouden zijn en de be
sprekingen graag zouden zien
mislukken.
Het nationalisme van Sinn
Fein volgt twee sporen: ener
zijds de gewapende strijd en
anderzijds de democratische
politiek. Het probleem is dat
de politieke ambities van Sinn
Fein sinds dit beleid gestalte
kreeg, zijn afgekalfd. In de Ier
se Republiek is de steun voor
Sinn Fein bijna opgedroogd.
Ook in Noord-Ierland is de
steun voor een deel weggeëbd,
zij het in mindere mate. De be
sprekingen dreigden Sinn
Fein nog verder naar de zijlijn
te dirigeren.
Ik vermoedde ook dat de strij
dige belangen van de deelne
mers wat betreft de veilig
heidstroepen (de conservatie
ve Loyalisten hoopten met de
besprekingen verhoogde vei
ligheidsmaatregelen langs de
grens te bereiken) tot een poli
tieke impasse zou leiden. En
frustratie leidt vaak tot ge
weld.
Met andere woorden, het leek
mij duidelijk, terwijl ik mijn
tweede Guinness dronk en
mijn zoontje zijn derde glas li
monade en het haardvuur
knisperde, dat de extremisten
aan alle kanten onweerstaan
baar tot de verleiding gebracht
zouden worden om het proces
te verstoren.
Maar de besprekingen tot ont
sporing willen brengen is één
ding, of men daar werkelijk toe
in staat is, is iets anders. Aca
demicus Adrian Guelke uit
Belfast formuleerde het on
langs als volgt in een artikel in
het toonaangevende Noordier
se opinieblad Fortnight: „Het
is niet eenvoudigweg een
kwestie van motief, maar ook
van gelegenheid".
Bewapend
De IRA is nooit beter bewa
pend geweest dan nu. De ach
tergronden hiervan raken
vaak op de achtergrond door
de actualiteit van moordaan
slagen, maar ik acht het nood
zakelijk ze hier te herhalen. Zij
tonen aan dat onze problemen
niet alleen van onze eigen ma
kelij zijn: ook externe factoren
spelen een rol.
Toen in april 1984 de politiea
gente Yvonne Fletcher in Lon
den was neergeschoten, kwam
er een einde aan de diploma
tieke en handelsbetrekkingen
tussen Engeland en Libië. Als
reactie hierop leverde Libië de
IRA tweemaal grote hoeveel
heden wapens
Vervolgens maakte de Ameri
kaanse luchtmacht met toe
stemming van de Britse rege
ring gebruik van Britse vlieg
velden voor luchtaanvallen op
Tripoli en kolonel Gadaffi. De
'Het verbijstert vreemdelingen vaak dat mensen elkaar vermoorden in de pracht van het Noordierse landschap. Waarom heeft de natuur de mensen niet opgevoed en gelouterd,
vragen zij zich af'.
FOTO: AP
Libiërs breidden daarop de wa
penleveranties aan de IRA
enorm uit, waarschijnlijk om
hun zelfrespect te herstellen.
In totaal werd 114 ton wapens
geleverd.
Dit betekent dat de IRA over
de middelen beschikt om tot
ver in de volgende eeuw oorlog
te voeren. Het probleem is ech
ter dat veiligheidsdienaren
steeds moeilijker te doden
zijn. Dit heeft onvermijdelijk
tot gevolg dat de IRA zijn wa
pens op makkelijker doelwit
ten richt.
Aan de andere kant zijn ook de
Loyalisten goed bewapend.
Hun wapenaanvoer was geor
ganiseerd door Zuid-Afrika en
kwam eind 1988 uit Libanon,
verborgen in kratten met aar-
denwerk tegels. Ook zijn er
wapens van het continent via
Schotland het land binnenge
smokkeld. Het geld daarvoor
kwam uit Canada.
Naast de verregaande bewape
ning van de partijen hebben er
ook organisatorische verande
ringen plaatsgevonden. De
oude leiders van de Ulster De
fence Association (UDA) van
de jaren tachtig waren voor
zichtig en leken liever geld te
verdienen dan katholieken te
vermoorden (al hadden zij een
flink aantal moorden op hun
geweten).
Vorig jaar zomer was dit echter
verleden tijd. De nieuwe lei
ders waren meedogenlozer en
actiever. Het kaliber van de re-
cruten was hoger. De dagen
dat geweren weigerden en
vluchtauto's niet startten wa
ren voorgoed voorbij.
Dit waren onder meer de rede
nen waarom vorig jaar zomer
mijn optimisme over de be
sprekingen op z'n minst ver
stomd was. En in de herfst
maanden die volgden begon
het er steeds minder naar uit te
zien dat de besprekingen zou
den slagen. Ondertussen be
gingen de paramilitaire groe
pen, vA-strikt in een eigen dia
loog waaraan alleen zij deelna
men, steeds grotere misdaden.
Dagelijks leven
De indruk die buitenstaanders
hebben is dat deze ontwikke
lingen wel een grote weerslag
moeten hebben op ons leven
hier. Vreemd genoeg is dat ei
genlijk niet zo. Wanneer ik
luisterde naar de lokale radio
of naar de lokale televisie
keek, was mijn aandacht even
redig aan de geografische na
bijheid.
Als er een schietpartij in Ar
magh werd gemeld schonk ik
daar weinig aandacht aan; was
er echter iets dichter bij mij in
de buurt gebeurd in County
Fermanagh, dan lette ik iets
beter op. Door een persoonlij
ke ervaring werd evenwel mijn
onverschillige houding door
broken.
Begin december nam ik de eer
ste bus uit Enniskillen. Het be
gon net licht te worden toen ik
aankwam in Belfast. Toen de
bus het busstation naderde zag
ik een uiterst alarmerend tafe
reel. Aan de ene kant van de
straat stond zwartgeblakerd
het Europa, een van de beste
hotels in Belfast, de helft van
de ramen aan diggelen.
Aan de andere kant van de
straat was het dak verdwenen
van het Victoriaanse roodste
nen Grand Opera House. Op
de een of andere manier had ik
gemist dat de IRA een dag
eerder een 1200 ponds bom
had geplaatst in Glenall Street.
De bom had een enorme ver
woesting aangericht.
Daar op het trottoir, omringd
door puinruimende en ramen
dichttimmerende mannen,
werd ik ineens razend. Ik vatte
het heel persoonlijk op. Ik
kwam heel vaak in het Opera
House; hoe durfden ze het op
te blazen. En ik had nog wel
kaartjes voor de kerstvoorstel
ling!
En het Europa, niet een van de
mooiste gebouwen en waar
schijnlijk het meest gebom
bardeerde pand in Belfast, was
niettemin een plaats waarvoor
ik een zekere affectie koester
de. Iedere keer dat in Belfast
was gebruikte ik de lobby als
kantoor. De koffie was goed, de
leren stoelen comfortabel en
het vriendelijke personeel leek
het nooit erg te vinden als ik er
uren achtereen de ene af
spraak na de andere afwerkte.
Dus voelde ik me verward, uit
het veld geslagen, en ziedend.
Na deze ervaring begon ik
meer belangstelling te to)
voor het verloop van de i
sprekingen.
Uitleg
Het is altijd moeilijk om gi
te krijgen op Sinn Fein, de j.
en de UDA. Zij kunnen nig!
televisie verschijnen om ui
te geven en de informatie ij]
pers over deze groepen is q-
gaans zeer mager. Uit'
spaarzame flarden inforrrt
kon ik echter opmaken da*
hele kwestie van de bespre)!
gen hen bijzonder ner\
maakte.
Aangezien zij politiek al 1^
de zijlijn stonden, zou suf
van de besprekingen voor
wellicht de schroothoop
kenen. Dat viel helemaal
goed en ik voorzag dat de X
atie dientengevolg alleen rt
zou verslechteren.
De spiraal van geweld bei
stigde me. Als ik in deze p<
de naar Belfast moest, dacf
wel twee keer na of het echt'
dig was. Toch gingen weL
woon onze kerstinkopen di(
al waren we wat minder
spannen dan normaal.
Het geweld verstoort je di
lijkse routine, maar raaly
opvallend weinig wannee
het geluk hebt niet het sla
offer te zijn. Ondanks
gaat het leven gewoon cj
hetgeen de bezigheden var
paramilitaire facties wat t
loos maakt.
Weerstand
Zoals te voorspellen was lie.
de besprekingen uit op
mislukking. De paramilif
groepen kwamen als winP
uit de bus - de mislukl
redde hen van de vergetelH
Deze afloop had voor de r
nog een prettige bijkom:
heid. De weerstand in Ef
land tegen de Unionisten
door hun onbuigzaamheid
schuld kregen van het mis,
ken van de besprekingen) i
toe, evenals het aantal v
standers voor terugtrekl
uit Noord-Ierland. Dit b
werd door alle opiniepeilir
bevestigd
Nu de verkiezingen nadert,
het onwaarschijnlijk dat dt-
sprekingen formeel zu
worden hervat (al wordt de'
loog binnenskamers vooi
zet). Dit geeft de IRA
prachtige kans om mun
slaan uit de ontgoocheling,
Engeland. Het Republike
Leger hoeft alleen maar
campagne op te voeren1
Dit zal vervolgens de Loyi
ten weer provoceren, en
acties lokken op hun b)
weer gewelddaden van de
uit. Wanneer ik uitkijk t
ons politieke landschap,
alles wat ik hoor en zie ero
wijzen dat de vicieuze ci'
voortduurt; voortduurt
waarschijnlijk alleen maar)
ergert.
(c) The Tij
BRUSSEL - De nieuwe
premier van België wordt
Jean-Luc Dehaene. De 51-
jarige Bruggeling is een
echte Bourgondiër, maar
wellicht meer nog een fer
vent supporter van de
Westvlaamse voetbaltrots
Club Brugge.
Bij de verkiezingen van 24 no
vember was Dehaene lijsttrek
ker voor de Christelijke Volks
partij in het kiesdistrict Brus-
sel-Halle-Vilvoorde. Daar, in
het Vlaams Brabantse land, af
ficheerde hij zich als het Bra
bantse Trekpaard. Het leverde
hem, op meer dan een miljoen
kiezers, slechts vijftiendui
zend voorkeurstemmen op.
Populair is de politicus dus
niet. Toch heeft Dehaene zijn
verkiezingsleus, als trekpaard
dus, wel waargemaakt. Hij
slaagde er weliswaar niet in om
liberalen, socialisten en chris
ten-democraten samen in een
regering te krijgen, maar ziet
in zijn rooms-rode model
klaarblijkelijk toch voldoende
mogelijkheden om de finale
van de Belgische staatshervor
ming in te gaan.
Het rooms-rode kabinet, dat
Dehaene ruim drieëneenhalve
maand na de verkiezingen uit
zijn hoed toverde, is ook voor
zijn eigen partij, de CVP, uit
eindelijk het enige alternatief
gebleken. CVP-voorzitter Her
man Van Rompuy gaf deze
week toe dat er geen andere
mogelijkheid was dan regeren
met de socialisten. Nieuwe ver
kiezingen zag Van Rompuy als
een premie voor het extremis-
Sociale school
Jean-Luc Dehaene groeide op
in Brugge, waar zijn vader een
praktijk had als huisarts. Hij
trad alles behalve in de voet
sporen van zijn vader. Jean-
Luc Dehaene liet het Franse
bourgeois-milieu in Brugge
voor wat het was en kwam via
de sociale school in Brussel bij
de christelijke-sociale bewe
ging terecht.
Volgens sommigen is Jean-
Luc Dehaene het symbool van
het Belgische gesjoemel, waar
de kiezer juist meer dan ge
noeg van heeft. Aan de andere
kant is hij een typische com
promis-figuur, die als geen an
der de kunst verstaat tegen
stellingen weg te werken. Een
echte bruggenbouwer.
Het rechtse Vlaams-nationalis
tische weekblad 't Pallieterke
beschrijft deze week dan weer
een andere Dehaene, wiens
volksheid volgens het blad
vooral vulgair en onbeschaafd
is. Met enig leedvermaak be
schrijft het blad de tafelmanie
ren van de nieuwe premier.
„Wie ooit bijvoorbeeld Dehae
ne als tafelbuur heeft gehad,
zal niet gauw de totale onge
manierdheid vergeten die hij
bij het eten aan de dag legt. Hij
eet niet, hij schrokt, en maakt
daarbij geluiden van ge weet
wel welk beest..."
Die slechte manieren zouden
voor het Hof, na de parle
mentsverkiezingen van '88
aanleiding zijn geweest om De
haene, die ook toen formateur
was, niet tot premier te benoe
men.
Politiek commentator Frans
Verleyen van het opinieweek
blad Knack ziet in Dehaene
echter de man die in België,
gewild of ongewild, een ver
schuiving teweeg zou kunnen
brengen in de partijpolitieke
verhoudingen. De macht van
de zuilen, de vakbonden en fi
nanciële wereld, werkt bijna
verlammend op het politieke
klimaat in België. Maar of De
haene, zelf afkomstig uit de
vakbond ACV, in het post-Wil-
fried Martens-tijdperk, inder
daad een radicaal andere koers
inslaat valt nog maar te bezien.
JOHANNESBURG
„Mogelijk al binnen enke
le maanden zwarte minis
ters in kabinet!", was gis
teren één van de Zuidafri
kaanse krantekoppen die
door conservatieve blan
ken met afgrijzen werd
gelezen.
Uit een uitgelekt geheim docu
ment blijkt dat de belangrijk
ste politieke organisaties een
vergaand akkoord hebben be
reikt over een overgangsrege
ring met deelname van zwarte
partijen.
„Nu wordt duidelijk dat de re
gering-De Klerk het land wil
uitleveren aan de zwarte com
munisten", was gisteren de re
actie van de Conservatieve
Partij. De regerende Nationale
Partij noemt het akkoord dat
bereikt is in een van de werk
groepen van Codesa „een be
langrijke doorbraak". De be
doeling is dat de bestaande
blanke regering wordt veran
derd en uitgebreid met zwarte
bewindslieden. Prominente
zwarte leiders als Nelson Man
dela en Mangosuthu Buthelesi
zouden vrijwel zeker deel uit
maken van zo'n kabinet dat
waarschijnlijk al dit jaar kan
worden gevormd.
Er zal de komende maanden
nog uitvoerig worden onder
handeld over de invulling van
het plan maar het is duidelijk
dat de belangrijkste politieke
partijen nu veel dichter bij el
kaar zijn gekomen. Tot nu toe
wilde de anti-apartheidsorga
nisatie ANC een onafhankelij
ke commissie die toezicht zou
houden op de huidige blanke
regering totdat een grondwet-
makende vergadering zou wor
den gekozen. Het ANC wilde
op geen enkele manier deel
uitmaken van de huidige rege
ring in de overgangsperiode op
weg naar vrije verkiezingen,
maar dat is nu veranderd.
Niet blij
De regering-De Klerk is niet
blij met het uitlekken van het
akkoord. De Conservatieve
Partij kan nu de bestaande
angst bij de blanken aanwak
keren door te beweren dat er
binnenkort een door zwarten
gedomineerde regering zit. Op
17 maart stemt de blanke be
volking in een referendum
over het hervormingsbeleid
van de regering-De Klerk. „Wij
zullen geen enkele partij 1|
domineren", zei minister?
rend du Plessis gisteravorj
een televisiedebat. Maari
geruststellende woorden i
zo'n overgangsregering \d
aangesteld door Codesa enl
gekozen zullen op veel bla
kiezers weinig indruk heil
gemaakt.
Minister De Plessis bevestj
gisteren dat er waarschijJ
ook verandering gaat ko
in het huidige presidentsq
Zijn Nationale Partij wij
plaats van één president
presidentiële commissie,I
staande uit drie tot vijf ld
waarin geen van de pan
kan overheersen. Het ANC!
tot nu toe één president, n
is mogelijk bereid om ia
overgangsperiode het pl
dentschap te delen. Vooiq
de voor het doorgaan varJ
mooie plannen is natuid
wel dat president De KlerK
referendum wint. „Ik he
geen bezwaar tegen als er i
munisten of niet-christenfl
de nieuwe regering zitteij
lang de rechten van de min
heden maar zijn beschen
zei minister Du Plessis gij
avond tegen de ZuidafriM
se televisiekijkers. Overi
derhalve week blijkt of zij
mening delen".
