naar kiezers in Florida
Kamp in Turkije: de mijn zelf is hun graf
s»
BUITENLAND
.kapitein rob - het geheim van de vliegende Hollander Bekentenis in lijkenhandel
Nationalisen belegeren parlement in Bakoe
lujócOowiant
VRIJDAG 6 MAART 1992
IS wil zich tijdens
tamadan hergroeperen
IERS - Ondanks een verbod en de gevangen-
ng van duizenden van zijn activisten in kam-
in de woestijn, hoopt het Islamitisch Reddins-
it (FIS) in Algerije zich te hergroeperen tijdens
heilige maand Ramadan. De ondergrondse par-
:iding heeft nog niet gereageerd op het woens-
afgekondigde verbod op het FIS, maar een par-
id zei gisteren dat de beweging de Ramadan zal
iruiken om haar nationale netwerk nieuw leven
blazen. Orders van FIS-leiders worden van
ind tot mond verspreid in fundamentalistische
rten. De leiders hebben onder andere de op-
icht gegeven de door militairen gesteunde rege
niet te provoceren. De regering, die sinds half
iari een niet aflatende oderdrukkingscampag-
tegen het FIS voert, heeft maatregelen geno
om de bevolking tijdens de Ramadan kalm te
jiden.
Voedselrellen Albanië
TIRANA Bij een poging om her
nieuwde plunderingen van een voed-
selmagazijn in Librazhd, 100 kilome
ter van Tirana in het oosten van Al
banië tegen te gaan, is een politie
man zwaar gewond geraakt. Lokale
autoriteiten hebben na het incident
een gesprek gehad met vertegen
woordigers van politieke partijen en
vakbonden. En zij hebben de bevol
king opgeroepen zich van geweld te
onthouden. Sinds vorige week in de
oostelijke stad Pogradec en drie an
dere plaatsen ten zuiden van Tirana
voedselrellen uitbraken zijn min
stens vier doden en tientallen ge
wonden gevallen. De drie miljoen in
woners van Albanië hebben te kam
pen met ernstig gebrek aan voedsel,
elektriciteit en verwarming.
Vrijspraak ongeluk
aanleiding opstand
JERUZALEM - Een Israëlische recht
bank heeft gisteren een Israëlische
chauffeur vrijgesproken die betrokken
was bij het verkeersongeluk in december
1987 dat de aanleiding was tot de Pale
stijnse opstand in de door Israel bezette
gebieden. Vier Palestijnen werden ge
dood toen hun auto in de Gazastrook in
botsing kwam met een Israëlische
vrachtwagen. In de overtuiging dat de
aanrijding opzettelijk was, gingen Pales
tijnen in een nabijgelegen vluchtelin
genkamp over tot rellen. De onlusten
breidden zich later uit. De verkeersrech
ter accepteerde het door een verklaring
van een Palestijnse ooggetuige gestaafde
verweer van de chauffeur dat de tege
moetkomende auto in Gaza op zijn weg
helft was gekomen.
Begin krijgt
pacemaker
TEL AVIV - De Is
raëlische oud-pre
mier Menachem
Begin heeft gister
avond een pacema
ker ingeplant ge
kregen om zijn
hartslag te regule
ren, zo heeft de Is
raëlische radio be
kend gemaakt. Be
gin (78) verkeert in
kritieke toestand
sinds hij dinsdag na
een hartaanval in
het Ichilov-zieken-
huis in Tel Aviv
kwerd opgenomen.
Referendum Marokko
RABAT Ter gelegenheid van de 31e
verjaardag van zijn troonsbestijging
heeft koning Hassan II van Marokko
in Rabat zijn plan aangekondigd om
binnenkort een referendum te houden
over een wijziging van de grondwet.
Mikpunt van de grondwetswijziging
zijn „de artikelen die de relatie vast
stellen tussen parlement en koning".
De politieke partijen willen dat het par
lement de premier gaat kiezen en dat
ministersposten verdeeld worden op
basis van het aantal stemmen, dat par
tijen behalen. De verwachtingen zijn
niet onverdeeld hoog gespannen, want
de koning zei ook: „Om een succes te
worden en wortel te schieten, moet de
democratie in zorgvuldig afgewogen
doses... worden toegediend". Anders
„ploft de maatschappij in elkaar".
R.LANDO Het moor
inde tempo van de Ame-
voorverkiezin-
heeft de presidents-
ididaten intussen
irt- en uiteengejaagd,
;t alleen naar het zui-
van de Verenigde Sta-
maar ook naar noor-
ker streken als Mas-
ïdchusetts en Delaware,
dl
imende dinsdag is het Super
wiesday en geven de Witte-
lisgegadigden hun lot in
iden van de kiezers in elf
ilstaten, waarvan die in de
;p South, oftewel Dixie, de
jlangrijkste zijn: Florida,
Mississippi, Louisiana
lOkiahoma.
meedogenloze geografie
de VS zet de dingers naar
•-gerelds machtigste ambt on
onmenselijke psychische
hjfysieke druk. Zes optredens
tr dag, met telkens een flinke
degreis er tussen, is zowat de
rijndaardprocedure. De dag
ei zijn eerste primary-zege in
iforgia is Democratisch fron-
ajinner Bill Clinton al door
\jel Florida, van het diepe zui-
Zfi in Miami tot het hoge
Kar nog altijd subtropische
lorden in Jacksonville, ge
En ook Paul Tsongas
fiaar deze teen gekomen die
jrtierika in de warme Caribi-
rfle zee steekt. In Orlando
afeekt Tsongas een kleine
[errey trekt
jch terug
j nSHINGTON - De Ameri-
uanse senator Bob Kerrey
eft zich gisteren terugge-
ikken uit de race om de pre-
p, lentskandidatuur van de De-
pj icraten. „De benzine is op.
p, treed met spijt, maar met
ógeheven hoofd terug", aldus
ej, Vietnam-veteraan, die tij-
2 ns de voorverkiezingen
^en vuist wist te maken te-
nover zijn concurrenten,
pin de cruciale voorverkiezin-
1 n de komende twee weken
•h het zuiden van de Verenigde
'aten en in de geïndustriali-
.erde staten doen na de aan-
indiging van Kerrey nog
lclaar vier Democraten mee:
11 Clinton, Paul Tsongas,
p im Harkin en Jerry Brown.
tapapier was Kerrey een aan-
r ikkelijke kandidaat; gewond
onderscheiden in Vietnam
1(jivaak voorgesteld als de lei-
r van een nieuwe generatie
aj nerikanen. Maar verder dan
e n overwinning in de voorver-
n ezingen in South Dakota
e)iVam hij niet. Tijdens andere
lorverkiezingen scoorde hij
«r slecht.
zaal werkloze witte boorden
toe. Straks heeft hij, vijfhon
derd kilometer verderop, nog
een rally in Tallahassee, waar
na het vanavond anderhalf
duizend kilometer westelijk
gaat naar Texas, dat maar één
van de vijftig Amerikaanse sta
ten is en op zichzelf al de om
vang van Spanje heeft. Voor
komende dinsdag zal Tsongas
alle Super Tuesday-staten af
gewerkt hebben (behalve Ha
waii, dat een kwart aardomtrek
weg ligt) en hij zal dan nog een
keer in Florida zijn terugge
weest.
Ook president Bush is naar
Florida gekomen, voor stem
bus-evenementen in onder an
dere Miami en Tampa. Hij
spreekt er onder meer een sa
menkomst toe van Cubaans-
Amerikanen die Fidel Castro
zijn ontvlucht en die over het
algemeen aanhangers zijn van
Bush' Republikeinse partij.
Cuba ligt hier maar op een
steenworp uit de kust.
Florida is een krachtig voor
beeld van de diversiteit van
het politieke terrein waarin
een succesvolle Amerikaanse
presidentskandidaat wortel
moet kunnen schieten. Wie het
aangrenzende Georgia in zui
delijke richting verlaat, en de
veelbezongen Suwannee River
oversteekt, betreedt Amerika's
op drie na dichtst bevolkte
deelstaat, die in karakter wei
nig gemeen heeft met enig an
der deel van de VS. Hier kan
men vanuit de auto de 'alliga
tors', Florida's variant op de
krokodil, door de stille opper
vlakten van de schilderachtige
meren zien glijden. Hier ste
ken de palmen hun wuivende
pluimen naar de bijna altijd
blauwe lucht, en duiken peli
kanen in de Atlantische
Oceaan ten oosten en in de
Golf van Mexico ten westen
van deze begenadigde land
tong.
Florida is het bejaardentehuis
van de Verenigde Staten.
'Snow birds' heten de miljoe
nen 65-plussers die hier vanuit
de gure Midwest de winters
komen doorbrengen. Inmid
dels is de trek terug naar het
noorden op gang gekomen en
doen de motels langs de migra
tieroute door Georgia en Ten
nessee goede zaken. Maar ook
als de grijze trekvogels weg
zijn is er een hoog bejaarden-
èn jongerengehalte in Florida.
De staat van de eeuwige zon
betekent avontuur voor de
jeugd en welverdiende luie
luwte voor Amerika's vutters.
Vuurwapens
Maar al die aantrekkings
kracht heeff Florida ook kolos
sale problemen gebracht. In de
laatste twaalf jaar is de totale
bevolking van nog geen tien
miljoen naar bijna veertien
miljoen gestegen. Per dag
komen er duizend nieuwe Flo-
ridianen bij. Rustige dorpen
bij stille kruispunten zijn weg
gevaagd door denderende ver
keersknooppunten; zelfs het
eeuwige moeras van de ever
glades verdroogt als gevolg
van de dorst van de booming
cities; het goddelijke Lake
Okeechobee, ooit het maagde
lijke pre-koloniale domein van
de gelijknamige Indianen, is
ernstig vervuild door de inten
sieve fruitteelt; nergens in de
VS is de misdadigheid zo groot
als in Florida, waar nu zo'n
driehonderd gevangenen in de
Death Rows op hun executie
zitten te wachten. En ook hier
heeft Amerika's recessie toe
geslagen. De pijlsnel groeien
de bevolking besteedt veel
Senator Bob Kerry: „De benzine is op"
minder dan voorheen, zodat de
economie thans volkomen
stagneert en er sedert decen
nia weer zoiets bestaat als een
Floridiaanse werkloze.
Florida heeft vele levens. Een
ervan is dat van het massatoe
risme (in toenemende mate uit
Noordwest-Europa) naar de fa
belachtige stranden, de Dis
ney- en de overige themapar
ken, Cape Canaveral en Tampa
Bay. Een van de andere is het
eigen leven van de Floridianen
in hun specifieke omgeving,
waar de vakantiegangers pal
tussenin zitten, maar veelal
geen weet van hebben.
Het Florida waar Amerika's
presidentskandidaten op
stemmen uit zijn is dezer da
gen het Florida van de sinaas-
appelboeren, die willen horen
dat fruit wordt uitgezonderd
van het komende vrijhandels-
verdrag tussen de VS en Mexi
co. Het is het Florida waar in
Miami Beach duizenden de
monstranten protesteren te
gen een laks aids-bestrijdings-
beleid. De semi-militaire Na
tionale Guards in deze deel
staat dreigen als gevolg van
het einde van de Koude Oorlog
zonder werk te komen en wil
len als alternatief de strijd aan
met de drugshandelaren, die
dit gebied gebruiken als
springplank tussen Latijns-
Amerika en de drugshongeri-
ge grote steden noordelijker in
de VS.
Net als in New York worden
deze week ook op high-schools
in Florida leerlingen betrapt
op het dragen van vuurwa
pens. En er is een bende aan
het werk die eieren steelt van
wilde krokodillen, ten behoeve
van de commerciële alligator
kwekerijen. En professor Liz
Bell van de universiteit van
Florida heeft Walt Disney's
mannelijke en vrouwelijke
creaties op bedenkelijke stere
otypen betrapt...
Gewicht
In dit Florida van Amerika's
alledag en in dit stuk Amerika
van het onalledaagse Florida
proberen zes presidentskandi
daten voor komende dinsdag
hun doelgroep te vinden en te
verleiden. Nergens anders is
dat moeilijker. Een derde deel
van de bevolking woonde hier
tien jaar geleden nog niet eens.
Er zijn hier geen vakbonden
en nauwelijks buurtverenigin
gen of andere grass roots-orga-
nisaties, die elders de partij-
machines vormen.
Trendy zijn is daarom moge
lijk belangrijker dan de forme
le steun weten te vergaren van
prominente Floridianen. Boos
zijn, zoals Jerry Brown is op
het Amerikaanse politieke sy
steem, of een anti-charismati
sche kandidaat zijn zoals Paul
Tsongas, kan modieuzer blij
ken dan, zoals Bill Clinton, de
traditionele bruggenbouwer
tussen zwart, hispanic en
blank te zijn.
Aan Republikeinse kant heeft
president Bush in Florida's be
jaarde en in de grote militaire
gemeenschap een meer solide
basis dan uitdager Pat Bucha
nan, die thans in onder meer
Louisiana de aanhang van ex-
neo-fascist David Duke pro
beert te paaien. Bush haalt
vandaag in Tampa generaal
Schwarzkopf van stal, om sa
men de glorie van de Golfoor
log in herinnering te roepen.
Clinton op zijn beurt blijft
Tsongas de conservatieve eco
nomische ideeën verwijten
„die Reagan en Bush in de ja
ren tachtig hebben uitgepro
beerd en die Amerika in zijn
huidige staat van ontreddering
hebben gebracht". Maar Tson
gas blijft in Orlando zijn 'pro-
business'-fïlosofie prediken en
voegt daar voor de gelegen
heid het wemelt hier van de
NASA-vestigingen aan toe
ook pro-space te zijn.
Dinsdagavond zal Florida ge
sproken hebben. Althans zal
minder dan een derde van de
stemgerechtigden gesproken
hebben. Want ook de sunshine
state kent het Amerikaanse
verschijnsel van de minimale
opkomst. Hoe ingrijpend Flo
rida's problemen ook zijn, de
zon schijnt er altijd en miljoe
nen zijn hierheen gekomen
om te ontsnappen aan de rest
van de Verenigde Staten. Het
geen de stem van die Floridia
nen die wel de moeite nemen
te stemmen alleen maar van
groter gewicht maakt voor de
toekomst van het totale, onme
telijke en oneindig gevarieer
de Amerika.
it{
-t (OZLU Kozlu ruikt
111 laar verbrande steenkool.
'e' )e stoffelijke overschot
ten van de mijnwerkers
isi ijn het makabere tastba-
elie bewijs van de ramp die
ai ich in de steenkolenmijn
Kozlu, aan de Turkse
Iwarte-Zeekust afspeelt.
'^tammige mijnwerkers spre-
ken van domme pech. Ande
ren omschrijven de ramp, die
een paar honderd levens heeft
geëist, van een situatie die er
ger is dan een oorlog. Familie
leden en reddingswerkers
staan in groepjes bij de lift. Er
is opnieuw een stoffelijk over
schot naar boven gehaald, ter
wijl het bericht circuleert dat
er nog vier zullen volgen. De
bel luidt, ten teken dat de lift
opnieuw de diepte ingaat. De
groep schaart zich gespannen
wat dichterbij het hekwerk dat
de liftkoker omgeeft. Maar het
reddingsteam komt zonder
slachtoffers terug. Zij zijn er
niet in geslaagd bij de lijken te
komen. Nu wordt de lift volge
stouwd met houten balken. In
de schachten worden barrica
den opgeworpen in de hoop
het vuur zo te kunnen blussen.
Dat betekent dat ook de lijken
die nog achter die barricaden
liggen vrijwel zeker niet gebor
gen zullen worden. De mijn
zelf is hun graf. De collega's
die wel naar boven zijn ge
haald, worden volgens islami
tisch gebruik rond het middag
uur begraven. De lijkkisten
zijn gewikkeld in de Turkse
vlag. De mijnwerkers zijn im
mers martelaren. Ze hebben
zich opgeofferd voor het vader
land.
De Zwarte-Zeekust, met Zon-
guldak als centrum, is het
steenkolengebied van Turkije.
De mijnen worden door de
staat beheerd. De regio kent
nauwelijks andere werkgele
genheid, waardoor de bewo
ners gedwongen zijn hun geld
onder de grond te verdienen.
Dat dat niet zonder gevaar is,
weet iedereen. Jaarlijks ster
ven in Istanbul tussen de twin
tig en tachtig mijnwerkers bij
een ongeval, terwijl hun ge
middelde leeftijd slechts 46
jaar is. De reden waarom de
vakbond Maden-Is zo'n ander
half jaar geleden een groot
scheepse staking hield. Er
werd niet alleen geprotesteerd
tegen de lage lonen, maar te
vens tegen de levensgevaarlij
ke werkomstandigheden in de
veelal verouderde staatsmij
nen. Maar de mijnwerkers en
Zeven plagen
door BERT VAN VELZEN
De jacht op het geluk is in Amerika een rechtdat
in de grondwet ligt verankerd. Misschien komt
daar op den duur ook het recht op het eeuwige
leven bij. Nergens ter wereld wordt zo fel gewerkt
aan de verlenging van de levensduur als in
Amerika. Een leger goeroes heeft zich op dit
terrein gespecialiseerd en zij hébben er voor
gezorgd dat er thans miljoenen Amerikanen
rondlopen die denken dat de dood op hen geen vat
zal hebben. Tal van anderen hebben zich,
geconfronteerd met een onafwendbaar einde,
laten invriezen, met de bedoeling om door de
technologie van een verre toekomst te worden
ontdooid en van lastige kwalen uit het verleden te
worden genezen. Om mij heen zie ik nog aardig
wat mensen die weinig behoefte lijken te hebben
aan een aards bestaan dat ver voorbij de
gebruikelijke horizonten reikt, gezien de wijze
waarop zij zich laven aan een keur van geestrijke
dranken en zich hullen in de dampen van de
onachtzaamheid. Dat jagen op de verlenging van
de oude dag, in feite een uiting van diepe angst
voorde dood, wordt in Amerika aangemoedigd
door tijdschriften als 'Longevity', waarin ernstige
waarschuwingen staan over het dichtslibben van
de aderen en het voorkomen daarvan, de
noodzaak van ultrabejaardengymnastiek en de
verjongende kracht van gemalen apeklieren. In
onze gewesten wordt nog niet zo driftig tegen de
dood gevochten als in Amerika, maar er zijn
tekenen die erop wijzen dat de apostelen van het
zeer lange leven ook hier vaste voet aan de grond
zullen krijgen.
Vorige week is de Engelse 'Observer' begonnen
aan een serie artikelen, waarin uit de doeken zal
worden gedaan hoe we twintig jaar aan ons
bestaan kunnen toevoegen. Gruwelijk nieuws
voor de verzekeringsmaatschapp ijen en de
beheerders van de staatskas als die curieuze
levensdrift naar onze stranden overwaait.
Volgende week besluit 'The Observer' de serie met
een bespiegeling onder de titel 'Leven tot de
Honderd'. Ik ben er nieuwsgierig naar, want ik
weet van het bestaan van enkele godsvruchtige en
niet eens zo ontevreden besjes, die de Heer
dagelijks bidden om toch maarsnel te worden
gehaald. Het zou wel eens kunnen blijken dat het
alleen maar aardig is om honderd jaar te worden
als je met negentig in krasse toestand met de vut
kunt gaan.
Inmiddels worden sommige mensen in zeer goede
staat honderd zonder daar al te grote
inspanningen voor te leveren. De Amerikaanse
jazzpianist E-ubie Blake, die reeds jong ragtime
speelde in een bordeel te New Orleans en die op
geen enkel moment de indruk vestigde de demon
drank af te wijzen, verklaarde bij het bereiken
van zijn eeuwfeest: 'Als ik geweten had dat ik
honderd zou worden zou ik een stuk gezonder
hebben geleefd'. Hal Roach, de man die van Stan
Laurel en Oliver Hardy een koppel maakte, begon
eind februari aan zijn tweede eeuw. Hij ziet
scherp, hoort weinig en maakt van het verlaten
van zijn stoel een fascinerende éénacter, maar
niets wijst er verder op dat zijn dagen zijn geteld.
Uit een recent Brits onderzoek blijkt dat één op de
vier volwassenen bang is om oud te worden en dat
drie van de vier er niet bepaald zorgeloos aan
denkt. Het gaat hen er niet in de eerste plaats om
stokoud te worden of, na een eeuw of langer in de
diepvries, de dood te overwinnen, maar om
comfortabel oud te worden, zonderde chronische
ongemakken waarmee niet zelden een slordig
leven wordt beloond. Velen van ons zullen stokoud
worden tegen wil en dank. Met sigaretten, alcohol
en televisie loopt men de grootste kans een seniel
wrak te worden. Je haalt erde zeven plagen van
Egypte mee in huis.
hun families moesten ten slot
te genoegen nemen met de
loonsverhoging die de Turkse
Staat hun bood. Ondanks het
verdriet toont de gelatenheid
zich nu ook. Want de hoop is
vrijwel vervlogen dat er nog le
venden uit de mijn zullen ko
men. Een inwoner van Zongul-
dak die zelf in Kozlu werkt,
voorspelt dat mocht de mijn
ooit weer opnieuw gaan draai
en. honderden .mensen zich
zullen melden voor een baan.
„Er valt immers niets te kie
zen".
BARRANQUILLA Het hoofd van de bewakingsdienst van de
Vrije Universiteit van de Colombiaanse stad Barranquilla heeft
bekend dat hij ongeveer 50 mensen heeft doodgeknuppeld. De
man beweert echter dat hij dat gedaan heeft in opdracht van de
rector van de universiteit.
Bewakingschef Viloria werd gearresteerd nadat in het weekein
de in het mortuarium van de universiteit 23 lijken waren aange
troffen, voor het merendeel van zwervers die waren doodge
knuppeld. De politie vermoedt dat zij het slachtoffer waren van
campusbewakers die de lijken voor de 200 dollar per stuk aan de
medische faculteit van de universiteit verkochten.
Veel liefs uit Moskou
Twaalf Russische ontwerpers showen hun creaties, geïnspireerd op
het thema 'From Russia with love'. Dit model showt een westers-ach-
tige mini-jurk met daarop traditionele Russische motieven.
FOTOEPA
IN 1087 - Wanneer Jan Robertsz merkt, wat Van der Decken van
Van is, kan hij zijn verontwaardiging ook niet voor zich houden,
laar de schipper legt hem het zwijgen op. De passagiers krijgen
at voedsel, water, enkele gereedschappen en twee musketten
ee en dan moeten ze met de sloep naar het eiland roeien, dat
i woest en onherbergzaam uitziet. Jan Robertsz gaat naar de
'uit van Van der Decken en zegt: „Deze mensen zullen omko-
seigneur: dit kunt ge niet met uw geweten in overeenstem
ming brengen. Ge hebt beloofd hen naar Cayenne te brengen..."
Woedend slaat Van der Decken met de vuist op tafel. „Dit zijn
mijn zaken", antwoordt hij, „en gij hebt u er niet mee te bemoei
en. Bovendien kunnen ze het daar best een paar weken uithou
den. Over een maand ankeren we hier weer en dan zal ik eens
zien, of ze nog eigenwijs zijn". De „Hollander" ligt tegen het val
len van de avond nog op een kanonschot afstand van de kust.
Het is bladstil geworden.
BAKOE - Duizenden zingen
de Azerbajdzjaanse nationalis
ten hebben het parlement in
Bakoe belegerd om president
Ajaz Moetalibov van Azerbeid
zjan tot aftreden te dwingen.
Maar Moetalibov weigert op te
stappen. De nieuwe parle
mentsvoorzitter Yakoeb Ma-
medov nam vanochtend wel
ontslag, nadat hij precies ze
ventien uur in functie was ge
weest, omdat hij er niet in
slaagde de impasse tussen
Moetalibov en het oppositione
le Volksfront te doorbreken.
De president weigerde ontslag
te nemen, ondanks de woede
onder Azerbajdzjaanse natio
nalisten over de bloedige ver
overing van de Azerbajdzjaan
se stad Chodzjali in de betwis
te enclave Nagorno-Karabach
vorige week door Armeense
strijders. Armenië heeft overi
gens ontkend verantwoorde
lijk te zijn voor de slachting.
Moetalibov beschuldigde de
oppositie ervan een staats
greep tegen hem te willen ple
gen en riep haar op in plaats
daarvhn met hem samen te
werken. „Laat ons samenwer
ken, desnoods de noodtoe
stand of de staat van beleg in
voeren", betoogde hij vandaag.
A
