De laatste keer
dat u wakker ligt van
uw autokosten,
is de nacht vóór u een
Peugeot 309 koopt.
„Verwoesting in naam
van vooruitgang"
FILM
QeidóC Souomit
AMSTERDAM - Een film-
producer die de bizarre
gewoonte heeft boeken te
lezen, noemde een Ameri
kaanse journalist hem.
Onafhankelijk producent
Saul Zaentz is een meer
dere opzichten een bui
tenbeentje.
Hij maakt films die 't in Euro
pa beter doen in dan in zijn
thuisland, hij woont in San
Francisco en niet tussen de
'movie moguls' van vandaag in
Los Angeles. Maar op zijn bu
reau staat wel een aardig stel
Oscars. Want Zaentz produ
ceerde 'One flew over the cuc
koo's nest', 'Amadeus', 'The
unbearable lightness of being'.
Over zijn laatste film 'deed' hij
vijfentwintig jaar: 'At play in
the fields of the Lord'.
„Ik las het boek van Peter Ma-
thiessen meteen nadat het uit
kwam in '65. Maar de rechten
werden toen gekocht door
MGM" vertelt Zaentz. Hij ziet
er uit als een kruising tussen
Hemingway en Paulus de Bos
kabouter en blijkt een prater
die geen moeite doet jóu bij het
onderwerp (zijn laatste film) te
houden, maar die door de in
terviewer voortdurend van al
lerlei interessante zijpaden te
rug naar de hoofdstraat ge
bracht moet worden. Zaentz
heeft er dan ook een fascine
rende carrière opzitten. „We've
been lucky" zegt hij zelf. „We
waren goed, maar we hebben
ook geluk gehad". Hij doelt op
de twintig jaar dat hij het pla-
tenmerk Fantasy Records leid
de. Hij kocht het in '67 als een
klein 'label', ontdekte een
rockgroep die 'The Gollywogs'
heette, en die z'n naam daarna
veranderde in Creedence Cle
arwater Revival. Er zou voor
honderd miljoen dollar aan
platen van die groep alleen
verkocht worden. De rechten
berusten nog altijd bij Zaentz.
Destijds reden voor een stevi
ge ruzie tussen de leider van
de band, John Fogerty, en
Zaentz. Fogerty wijdde er een
song aan: 'Zanz Kant Danz'.
Achterover in z'n kamer in Ho
tel de L'Europe zegt Zaentz:
„Ik kreeg het gevoel dat we
alsmaar hetzelfde deden. Wat
wil je dan, vroegen ze me.
Films maken. Maar welke?
'One flew over the cuckoo's
nest' en 'At play in the fields of
the Lord'. Er werd gelachen.
Maar toen 'Cuckoo's nest' er
was, waren we van de ene dag
op de andere slimme jongens.
Zo gaat dat in Hollywood. De
ene dag ben je stom, de volgen
de morgen slim. Ook alweet je
nog net zoveel als de dag er
voor. Wij golden een tijdlang
als 'die zakkenwassers uit Ber
keley' (voorstadje van San
Francisco dat veel artiesten
herbergt). De filmbusines lijkt
erg veel op de muziek-busi-
ness. Je hebt alleen met meer
talent te maken. In de rockmu
ziek mag je blij zijn als er één
werkelijk talent rondloopt. Al
leen bij jazz is 't anders. Daar
speelt op een veel hoger ni
veau". Zaentz kan het weten,
want Fantasy Records is in
middels het grootste jazzlabel
in Amerika. Het kocht de rech
ten op van beroemde 'jazzhui-
zen' Milestone, Riverside,
Prestige en Norman Granz' Pa-
blo Records.
Kippenboerderij
„Je hebt wel vijf soorten film
producers" zegt Zaentz nu.
„De mannen die voor de stu
dio's films maken, de mannen
die investeerders gelukkig
proberen te maken. Wij begon
nen voor onszelf met een klei
ne film ('Payday') en we hoef
den ons geen zorgen te maken
dat we niet tien films op stapel
hadden staan. En niet in pa
niek te raken omdat we niet
meteen een 'hit' scoorden.
Wanneer je als producent films
moet maken omdat ze geld
moeten opbrengen, is 't een
vreselijke baan". Zaentz moest
met 'One flew over the cuc
koo's nest' leuren om de grote
studio's geïnteresseerd te krij
gen. Uiteindelijk zette hij een
hypotheek op zijn kippenboer
derij in als zekerheid bij de fi
nanciering. Al zijn films maak
te hij daarna met eigen finan
cieringen via de vele onder-
Saul Zaentz:
maatschappijtjes van zijn op
de Nederlandse Antillen ge
vestigde firma Skylark. Pas
voor 'At play in the fields of the
Lord' kreeg hij de Bank of
America zo ver dat die hem
geld zonder dat hij zijn hoofd
kwartier in Berkeley als onder
pand hoefde te geven. De rest
financierde hij uit de winst van
zijn vorige films. „Terwijl Mi-
los Forman bezig was aan 'Cuc
koo's nest' vroeg hij me al: Heb
je nog meer films voor me?
Misschien, zei ik, maar dat ver
tel ik je pas als je klaar bent
met deze. Veel later, in het
vliegtuig naar Australië, heb ik
hem het boek van Peter Ma-
thiessen gegeven. 'Not a silly
book' zei Forman. Geen gek
boekje. Zo'n 'understatement'
vind ik prachtig".
Ongehoord bedrag
Zaentz kreeg de rechten voor
het boek echter niet. Ze gingen
voor 250.000 dollar, een toen
ongehoord bedrag, naar MGM.
In 1986 kocht Zaentz ze terug
van MGM. Voor 1,39 miljoen
dollar. MGM calculeerde er
alle kosten in die de maat
schappij sinds '67 had ge
maakt voor z'n pogingen het
boek te verfilmen. 'At play'
gold in Hollywood jarenlang
als 'de beroemdste fi(m die
nooit gemaakt zou worden'.
Een keur van regisseurs had
den het project in handen.
John Huston, Bob Rafelson,
die er zelfs al voor naar Peru
was geweest. Paul Newman
had ooit interesse in de hoofd
rol, daarna vielen de namen
van Marlon Brando, Gregory
Peck, Kirk Douglas, Richard
Gere en zelfs Patrick Swayze.
Alle 'deals' die MGM trachtte
te maken, strandden op steeds
andere hindernissen. Geld, het
weer in Zuid-Amerika, sterren
die iets anders wilden dan de
producenten. Toen Zaentz de
rechten eindelijk kon overne
men, zette hij een paginagrote
advertentie in de Hollywood
Reporter: „Na tien jaar lang
van afspraken, lunches en tele
foontjes om de rechten te krij
gen kan de Saul Zaentz Com
pany eindelijk trots een nieu
we belangrijke film aankondi
gen: 'At play in the fields of the
Lord'.
Emotie eerst
De eerste regisseur die Zaentz
vroeg was wéér Milos Forman.
„Maar Milos heeft een ver
hoogde bloeddruk. Niets ergs,
maar gezien de aard van de
film die we helemaal op locatie
in Brazilië wilden maken,
haakte hij af. „Vijftien jaar ge
leden had ik ja gezegd, zei hij".
Zaentz koos daarna voor Hec
tor Babenco, die ooit het geluid
voor zijn film 'Kiss of the spi
der woman' had 'gemixed' in
de studio's van Zaentz in Ber
keley. Beiden hadden een af
keer van het gladde Holly
wood, beiden stonden voor een
andere denkwereld. Zelfs de
mindere films uit de school
van Zaentz ('The Mosquito
Coast') staan ergens voor, heb
ben iets te zeggen. „Dat bete
kent niet dat we intellectuele
films maken" vindt hij. „De
emotie komt eerst. Daarna het
verstand. Niet ver daarna,
maar wel daarna. Wij staan nu
bekend als de mannen die
'boeken doen'. Omdat we een
serie literaire successen heb
ben verfilmd. En ze vragen je:
op welk soort boeken val je?
Onzin. Ik zat 'ns in een forum
met een man van uitgeverij
Doubleday. Die had het perfec
te antwoord op die vraag: „Dat
weet ik pas als ik als ik ze
lees". We maken geen gemak
kelijke films. 'At play in the
fields of the Lord' is in Ameri
ka geflopt. Niet zo gek. Nie
mand weet meer dat 'The un
bearable lightness of being'
het in Amerika óók niet ge
daan heeft. Die film werd pas
in Europa een hit. Ik denk dat
Arrogantie
„De film laat zien wat voor ver
woestingen we aanrichten in
de naam van de vooruitgang.
We hebben eerst diverse India
nen-stammen bezocht aan de
rand van de Matto Grosso om
ons te oriënteren. Dan zie je de
tienduizenden branden die er
in het regenwoud woedden.
Verschrikkelijk. Je hoort zen
delingen en missionarissen
die nóg zeggen: „Die Indianen
zijn lui. Ze willen alleen eten
en slapen. We moeten duizen
den jaren van kwade geesten
uit deze mensen verdrijven.
We moeten goede burgers van
hun land van ze maken". Je
wordt toch gek van die arro
gantie! We kwamen in een In
dianendorp waar een paar bull
dozers en trucs stonden. Als
speelplek voor kinderen. Ze
waren overgebleven nadat een
paar mannen daar illegaal
kostbare bomen aan het kap
pen en wegslepen waren. Eén
zo'n boom kan duizenden dol
lars opleveren, zeer lucratief.
De Indianen hadden die blan
ke Brazilianen gevangen geno
men, en ze naakt voor zich la
ten werken. Missionarissen
hebben ze vrij kunnen krijgen.
Daarna zijn ze gevlucht, met
achterlating van hun werk
tuig. De goudmijnen zijn een
nieuw probleem dat we alleen
maar aanstippen in de film.
Het zijn geen problemen die
de gemiddelde Amerikaan in
teresseren. Ecologie? Dat is al
leen een woord dat ze steeds
tegenkomen. Ozonlaag? 'Who
wants to know', waar is m'n
koffie? Films geven geen op
lossingen. Er zijn geen simpele
oplossingen. Wat film wel kan
is de ziektes in een maatschap
pij signaleren".
Liberaal
„Misschien hebben de films
die ik wil maken iets van doen
met m'n opvoeding. Wij zijn in
Amerika geboren als kinderen
van Joodse immigranten uit de
streek rond Bialystock, toen
nog Polen. Mijn vader was ne
gentien toen hij in Amerika
kwam. Hij heeft hard gewerk
en mijn moeder laten overko
men. Ze hebben ons qua geloof
en denkbeelden liberaal opge
voed. Hollywood maakt me wel
eens gek, met de manier waar
op er met de werkelijkheid in
films wordt omgesprongen. Zo
van: we hebben met deze film
het probleem van de daklozen
opgelost, we gaan nu verder
met de ecologie. Hollywood is
goed in oplossingen op drie
duizend mijl afstand. Een paar
benefietgala's, een benefiet-di
ner en het probleem is weg".
Zaentz vertelt hoe hij zich nog
kan laten verrassen door een
ander soort werkelijkheid: „Ik
loop 's morgens vroeg in Cen
tral Park in New York. Er zit
ten twee zwarte zwervers op
een bankje. Een van dertig, de
ander vijftig. De jongste vraagt
me: „Hé 'my man', Ernest He
mingway? Can you spare ten
cents?" Ik zoek in m'n zak en
vind twee kwartjes. Ik vraag:
Vijftig cent, mag dat ook? Zegt
de ander: „Any part of a dollar
will do". Elk stukje van een
dollar is goed. Van zo'n ant
woord sla ik achterover. Daar
moet je geest voor hebben. In
die twee zwervers zit mis
schien meer cultuur dan in
heel Hollywood".
□tegels
□keukens
SANITAIR
O HAARDEN
O MONTAGE
Dorus Rijkersweg 15 Industrieterrein "De Waard"
2315 WC Leiden Telefoon 071 - 22 31 23
STAAN OP
KWALITEIT
De kwaliteit van
vloertegels is zeker
zo belangrijk als de
schoonheid en vak
manschap bij het aan
brengen van de
tegels. Vandaar dat
een goed advies van
belang is. De keuze in
tegels is zo groot dat
een bezoek aan onze
showroom zeker de
moeite waard is.
Saul Zaentz: „Emoties komen voor mij op de eerste plaats. Het verstand daarna. Vlak daarna,
Als u de, Consumentenbond mag
geloven, dan is de Peugeot 309 de meest
economische auto in z'n klasse.
De 309 biedt dus kalmerende
betrouwbaarheid en rustgevende degelijk
heid. Laten we eens zien wat de vier
modellen hierboven nog méér voor uw
nachtrust kunnen doen.
Zoals helemaal links: de 309 1.1.
Met een uiterst krachtige 60 pk (44,1 Kw)
mPEUGEOT
K£l DYNAMISCH OP WEG
benzine-injectiemotor en een geruststel
lende prijs: vanaf f 25.305,-.
Dan de 309 Select en de 309 Plus.
Beide zijn verkrijgbaar in 3- en 5-deurs, in
benzine en diesel.
De 309 Select is er reeds vanaf
f 27.480,-, inclusief f 2.205,- voordeel op
een pakket extra's: een glazen schuifdak,
een wis/was installatie achter en een
schitterende vernis-metaallak.
De 309 Plus. Vanaf f27.480,-, inclu
sief f 1.800,- voordeel op 'n dozijn extra's
als: ruitewissers met intervalschakelaar,
in twee delen neerklapbare achterbank en
elektronische toerenteller.
De 309 XS tenslotte, is er vanaf
f 29-425,- en biedt een nog langere
opsomming aan uitrusting Van turbine
wielplaten tot achterspoiler, van sport
stuur tot getint glas rondom.
'U ziet het. De 309 is een auto die
zuinig is. maar het is geenszins een auto
waarop bezuinigd is.
Dus wilt u ook geen moment meer
wakker liggen van uw autokosten, kom
dan even bij de Peugeot-dealer langs.
De adressen vindt u in de Gouden Gids
TE VOELT JE LEKKERDER
IN EEN PEUGEOT 309.
PRIJZEN INCLUSIEF BTW EXCLUSIEF KOSTEN RIJKLAAR MAKEN WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN
