Fokker telt weer mee
Fiat komt
met 'n nieuwe
WIR-premie.
ECONOMIE
olygram maakt
rart meer winst
Fransen willen in Irak
olievelden exploiteren
cao-overieg g^and Vlisco blikvanger
spoorwegen Qp R()lland Tradg Fajr
zitten vast
SER: Arbeidsovereenkomst
tussen echtgenoten toestaan
Fiat financiert uw nieuwe bestelwagen
tegen 0% rente.
Qounant
DONDERDAG 5 MAART 1992
NDEN - De nettowinst van de platen- en amuse-
Intsmaatschappij Polyram is vorig jaar met bijna een
brt gestegen.
jbrgesteld wordt het dividend te verhogen van 50 naar
I heeft het concern, dat voor bijna 80 procent in han-
ji is van Philips en voor de rest ter'beurze staat gcno-
jrd, vandaag bekendgemaakt.
U nettowinst steeg van 357 miljoen tot 446 mil-
Tt. Het bedrijfsresultaat steeg met nagenoeg hetzelf-
percentageengingvan 590 miljoen naar 735 mil-
jgoede resultaten van Polygram zijn bereikt ondanks
{recessie in enkele van de belangrijkste afzetgebie-
Ji, zoals Noord-Amerika.
Polygram is 1991 het zevende achtereenvolgende
A-met groei geweest.
Bank voor Oost-Europa
wil meer projecten
LONDEN De Europese Bank voor Wederopbouw
en Ontwikkeling (EBRD), kortweg Bank voor Oost-
Europa, wil haar kredietverlening aan Oost-Europa
nog dit jaar verdubbelen tot een bedrag van 2,3 mil
jard gulden, aldus de president van de bank Jac
ques Attali gisteren.
Dë EBRD is in 1990 opgericht ter ondersteuning
van de economische hervormingen in Oost-Europa
en ging medio april vorig jaar officieel van start. De
bank heeft tot nu toe 1,2 miljard gulden uitgekeerd
en 4,6 miljard gulden aan investeringen toegezegd.
De bank, die over een inlegkapitaal van 23 miljard
gulden beschikt, heeft volgens Attali „genoeg geld
maar te weinig projecten", door terughoudendheid
van westerse ondernemers om in Centraal- en
Oost-Europa te investeren zolang de westerse
markten gesloten blijven voor export uit Oost-Eu-
PARIJS - De Franse oliemaatschappijen Elf Aquitaine
en Total praten met de Iraakse regering over de gezamen
lijke exploitatie van twee olievelden in Irak. Woordvoer
ders van de twee concerns hebben de contacten gisteren
bevestigd. De Franse staat heeft in beide ondernemingen
een controlerend belang van 53,8 procent. Volgens de be
drijven en het ministerie van buitenlandse zaken weet de
staat echter niets van de besprekingen. De Iraakse rege
ring heeft volgens het progressieve Franse weekblad 'Le
Canard Enchainé' de Fransen produktie-overeenkomsten
aangeboden. In ruil daarvoor zou de Franse regering zich
bij de Verenigde Naties hard moeten maken voor versoe
peling van het handelsembargo. Woordvoerders van de
oliemaatschappijen probeerden het politieke belang van
de besprekingen enigszins te bagatelliseren en zeiden dat
niets zal worden ondertekend zolang het embargo van
kracht is.
Unigro jaagt weer op
Spaanse supermarkten
HOUTEN De levensmiddelendetailhan
del Unigro is van plan de Spaanse super
marktketen Grelar Asturias over te nemen.
De aandelen zijn nu nog in handen van de
Banco de Bilbao y Vizcaya, die zich uit de
distributiesector wil terugtrekken. Grelas
Asturias heeft 73 eigen supermarkten die
onder de naam El Arbol zijn gevestigd in
Asturias, Cantabria en Castilla León. De
omzet bedroeg vorig jaar 270 miljoen gul
den, aldus Unigro vanmorgen. Met de
transactie verstevigt Unigro haar positie in
het noordwesten van Spanje aanzienlijk.
In 1989 nam zij al Sagara en in 1991 Pena-
grande over. Na de verwerving van Grelas
Asturias zal Unigro Spanje dit jaar een om
zet behalen van naar raming ruim 900 mil
joen gulden.
Weg vrij voor reddingsplan
van persbureau UPI
NEW YORK De schuldeisers van het noodlij
dende Amerikaanse persbureau UPI kunnen
een reddingsplan opstellen om het van de on
dergang te redden.
De Amerikaanse failissementsrechter Francis
Conrad zei gisteren dat zonder een reddings
plan „er een reële mogelijkheid bestaat dat
UPI er eind april niet meer is". Het in 1907 op
gerichte persbureau zal dit jaar elke maand on
geveer 100.000 dollar verlies lijden. Al Rossiter,
vice-president van UPI, verklaarde dat er
wordt gezocht naar tussentijdse financiering.
Hij zei dat UPI bereid is tot overleg met ieder
een die het persbureau wil overnemen „in het
belang van de schuldeisers, UPI en de werkne-
In augustus 1992 vroeg het persbureau, voor de
tweede maal, uitstel van betaling aan om zich
de schuldeisers van het lijf te houden.
likker verliest
'in concurrent
le
totjervolg van de voorpagina)
"IPHOL Naar aanlei-
sn 4 van de voorgenomen sa
ns èwerking met Fokker, die
miseren werd bekend ge-
mt likt, ziet Deutsche Aerospa-
onqf van de bouw van de Duit-
•gionale jet met 90 tot 120
ing^len. Dat zou een recht-
kse concurrent van de
altlker 100 moeten worden.
afkamenwerking is een zware
dert voor de Franse Aérospati-
pein de Italiaanse Alenia, die
ichjvoor 25 procent zouden
>en deelgenomen in het
;se project voor het regio-
sie t straalvliegtuig, dat nu
zantte zijn afgeblazen,
hillkle Noordduitse dochteron-
qufteming MBB is Deutsche
jn ^bspace al risicodragend
ekkner in het FlOO-program-
zerk MBB bouwt in Hamburg
zierompen voor de F100 en
ldhtt ook de rompdelen gaan
■en voor de F70.
;ijd voor een vorm van sa-
iwerking drong omdat
ker binnen enkele weken
10 besluit moet nemen over
in produktie nemen van.de
I Maar, zo laat Fokker zelf-
la' ckerd weten, aan het eind
an 1994 komen de eerste ma-
/a*Hes uit de fabriek. Voor de
e wikkeling van deze kist
s ¥t het bedrijf op Schiphol
r t schatting ruim 300 mil-
ieni gulden nodig. De intus-
in veelbesproken F130 zal on-
~?cj|er een miljard gulden op-
djken. Behalve aan verster-
-ric£ van het vermogen door de
'ssie denkt de fabrikant aan
itsgi opnieuw gebruik maken
)shet ontwikkelingsfonds
's ^Ivordt beheerd door het Ne-
andse Instituut voor Vlieg-
__ontwikkeling en Ruimte-
_h (NIVR).
1 jtiedreiging
SI Akzo
nmRECHT - Bij het che-
4ch concern Akzo
00 werknemers) drei-
acties. De directie
:racjft in een schriftelijke
5 krbtie laten weten dat
^jjpening van de onder-
et ^delingen over de aan-
rwiende eisen van de In-
:ich[triebond FNV en de
11 e'e BLHP niet aan de
,cr
?AARDENBERG
iDEJONG
3fef hun nieuwe
)2bgramma
DE RIJSWIJKSE
SCHOUWBURG
<170 - 336.03.36
SCHIPHOL Fokker is
weer helemaal terug. Vol
zelfvertrouwen meldde
president-directeur E.J.
Nederkoorn gistermorgen
bij de presentatie van de
jaarcijfers: „Fokker was in
1991 zo ongeveer de enige
vliegtuigfabrikant aan wie
de recessie voorbij ging".
De verkoop van de modellen
F50 en F100 liep goed en met
de nieuwe F70, een toestel met
tachtig zitplaatsen, komt Fok
ker minstens zes jaar eerder op
de markt dan de concurrenten.
De Nederlandse vliegtuigbou
wer hield gisteren een doorlo
pende goed-nieuwsshow. Al
lereerst waren er de cijfers; de
omzet en winst waren toegeno
men en ook voor 1992 ziet het
er allemaal gunstig uit. Met de
F100 is Fokker absoluut leider
op de markt voor regionale
luchtvaartmaatschappijen.
„Het afgelopen jaar zijn alle fa
brikanten geconfronteerd met
het uitblijven van nieuwe or
ders, maar daar had Fokker
geen last van", aldus Neder
koorn. Maandag wordt in Chi
na de ordei" getekend voor 7
FlOO's en voor de komende ja
ren rekent Fokker op verdere
groei in deze markt.
„De positie van de F100 wordt
nog versterkt door de komst
van de F70 en de F130", aldus
Nederkoorn. „Zowel de F70,
met 80 zitplaatsen, als de F130,
met 130 zitplaatsen, worden
gebouwd op basis van de F100.
Hierdoor krijg je een familie
van vliegtuigen die op elkaar
lijken. Voor onderhoud en trai
ning van vliegers ben je na
tuurlijk aanmerkelijk goedko
per uit als je vrijwel identieke
toestellen vliegt", verduide
lijkte Nederkoorn. Kiest een
maatschappij eenmaal voor de
F70, dan zal zij waarschijnlijk
ook eerder bij Fokker aanklop
pen als ze een wat groter toe
stel nodig heeft".
Goed gegokt
Het lijkt er dus op dat Fokker
goed gegokt heeft toen het eni
ge jaren geleden de F100 op.de
markt zette. Nu kan het bedrijf
tegen relatief lage kosten, 1
miljard gulden ontwikkelings
kosten, twee nieuwe versies
van het toestel bouwen. Voor
de F70 staat eind 1994 als vlieg-
datuni op het programma, voor
de F130 is dat 1997. „We kun
nen de F130 wel eerder bou
wen, maar er is nog geen ge
schikte motor voor dit vlieg
tuig op de markt", verklaarde
Nederkoorn de langere aan
looptijd.
Nederkoorn maakte naast de
aandelenemissie per half april
verder bekend dat er „con
structieve besprekingen" met
het rijk gaande zijn over steun.
Bij economische zaken wilde
een woordvoerder niet vertel
len wat die besprekingen in
houden. De staat heeft een di
rect belang van 31 procent in
Fokker. De woordvoerder wil
de ook. niet meedelen of de
staat meedoet aan de nieuwe
emissie. „Dat zal in een later
stadium wel blijken", zei de
woordvoerder, daarmee aange
vend dat de staat eventueel be
reid is aan de emissie mee te
doen. Wel was men bij econo
mische zaken „verheugd" dat
Fokker met een partner, in dit
geval DASA, praat over samen
werking. „Samenwerking
werd destijds als voorwaarde
gesteld bij de steunverlening".
Fokker deelde daarna mee dat
een van de mogelijkheden is
dat DASA de emissie voor haar
rekening neemt. Hierdoor zou
den de Duitsers een belang
van 33 procent in Fokker ver
werven.
De gesprekken over samen
werking met DASA zijn op
merkelijk te noemen. Een jaar
geleden nog stonden de bedrij
ven als kemphanen tegenover
elkaar. „De Fokker is volstrekt
verouderd", meesmuilde men
bij DASA. „Wij maken een
nieuw toestel met totaal nieu
we technologie". Waarop Fok
ker reageerde met; „Ze heb
ben wel een grote mond, maar
kunnen helemaal niets laten
zien. Wij hebben al een goed
produkt op de markt". Zelfs
een half jaar geleden sprak
men bij DASA niet over sa
menwerking met Fokker,
maar slechts over een mogelij
ke overneming van de Neder
landse vliegtuigfabrikant.
Koek
Blijkbaar is men na wat reke
nen realistischer geworden.
DASA zou een compleet nieuw
toestel moeten ontwikkelen,
wat ze al gauw zo'n 4 miljard
gulden zou gaan kosten. Tegen
de tijd dat het toestel op de
markt komt is de koek waar
schijnlijk al verdeeld onder de
concurrentie. Om dan nog een
President-directeur Nederkoorn: goed-nieuwsshow.
marktaandeel te veroveren en
de kosten terug te verdienen,
is bijna onmogelijk.
Vliegtuigen zijn echter niet al
leen economisch van belang,
maar hebben ook nog een
sterk prestige-effect. Het zit de
Duitsers niet lekker dat ze
geen eigen vliegtuig hebben,
terwijl Britten, Fransen en
Hollanders wel met een eigen
pronkjuweel kunnen showen.
De Duitsers moeten het doen
met een aandeel in Airbus, het
Europese samenwerkingsver
band van vliegtuigbouwers.
Dit soort gevoeligheden kun
nen nog problemen opleveren
bij de besprekingen. Een eer
dere samenwerking in de jaren
70 tussen Nederland en Duits
land is op een totaal fiasco uit
gelopen. Ook nu willen zowel
Fokker als DASA de baas spe
len bij de ontwikkeling van
een nieuw vliegtuig. Het lijkt
dus een beetje op het KLM-
British Airways verhaal. DASA
is de grote jongen met het
geld, zoals British Airways.
Fokker heeft echter, net zoals
de KLM met Schiphol en het
belang in North West Airlines,
FOTO:ANP
een paar zeer sterke troeven in
handen. Fokker heeft een
vliegtuig en een goede marke
ting- en supportafdeling. Als
een klant bij Fokker koopt
weet hij zeker dat er reserve
onderdelen zijn en bekwame
technici die het vliegtuig kun
nen onderhouden. Het ontwik
kelen van nieuwe vliegtuigen
is dermate duur dat Fokker dat
nooit meer in zijn eentje kan
betalen. De overheid staat ook
niet meer te trappelen om er
geld in te steken, als de Euro
pese Commissie dat al niet ver
biedt.
over een
nJwe cao af Ze .vonden met
?lar|e de afspraken over de lo-
vier|en de geleidelijke afschaf-
leiij van de collectieve vut bij
l(jatp onder de maat. De leden
aldde andere bonden, de In-
Irie- en Voedingsbond CNV
loojje VHP (hoger personeel),
KI/aardden het principe-ak-
,70 jd wel. Bij de -CNV-bond
rurde dat overigens met
•n v£eer nipte meerderheid.
Pllopen zaterdag poogden
de el) en bonden met praten uit
ïks ti passé te komen, maar het
Vier uur durende overleg
na fde niks op. Akzo deed op
l jaèrgeschikte puntjes wat
ekkfeggingen maar Akzo-on-
ternandelaar A. van Es liet
lgvjal weten.dat heropening
Bekjde onderhandelingen niet
lat Ijje orde was.
■tote woordvoerder van de In-
betriebond FNV noemde van-
63i fig reactie van Akzo vol-
'natt onvoldoende. De FNV-
de grootste bond bij
rasij>, gaat maandag de actie-
moeidheid bij de leden peilen.
*aal woordvoerder van Akzo
'udrukte vanmorgen dat
e ipening van de cao-onder-
^Selingen een gepasseerd
pn is. „Als het op acties
(■aait zou dat bijzonder te
puren zijn. Het bedrijfsbe-
C-Bars ^aar mee gediend,
af je moet ergens een grens
Ixen".
Jiluit niet uit dat het bedrijf
Joods zonder de FNV-bond
3$ Unie een akkoord afsluit.
Hjjndustriebond FNV waar-
Jwde dat Akzo dan de
lijkheden pas echt goed
is haalt.
14i ADVERTENTIE
DEN HAAG Arbeidso
vereenkomsten tussen
man en vrouw moeten
niet langer verboden zijn.
De motieven die in 1907,
toen dit verbod werd inge
voerd, golden, zijn niet
meer|
Dat stelt de SER in een giste
ren verschenen advies aan de
ministers van justitie en socia
le zaken, die ook van het ver
bod afwillen. De raad vindt het
verbod ook oneerlijk, omdat
bepaalde arbeidsverhoudin
gen tussen echtelieden), bij
voorbeeld via een maatschap,
wel zijn toegestaan en het ver
bod niet geldt voor samenwo
nenden.
Een van de motieven uit het
begin van deze eeuw, die thans
uit de tijd zijn volgens SER en
ministers, is dat het zich rich
ten naar de bevelen van de
werkgever niet goed samen
gaat met de gelijkheid die in
UTRECHT De Nederlandse
Spoorwegen en de vakbonden
zijn gisteren niet aan onder
handelen over de nieuwe cao
toegekomen. De vakbonden
hebben de delegatie van NS
aan het begin van het gesprek
te kennen gegeven pas verder
te willen praten als de voorstel
len voor wijziging van de
dienst- en rusttijden van de
dienst infrabeheer (spoorwe-
gonderhoud) van tafel zijn. NS
wil de regelingen uit de cao te
rugbrengen tot het wettelijk
minimum: de maximale werk
tijd wordt uitgebreid van ne
gen tot tien uur per dag en de
minimale rusttijd tussen twee
diensten willen de NS terug
brengen van twaalf naar tien
uur. Tegenover de langere
werktijden staat geen hogere
betaling, aldus Kruse van de
vakbond FSV, die de voorstel
len onaanvaardbaar vindt. De
besprekingen werden gister
middag geschorst om de NS in
de gelegenheid te stellen met
alternatieven voor de dag te
komen. Van een hervatting is
het niet gekomen.
JOHANNESBURG - De
stand van het bedrijf Vlis
co uit Deurne verschilt
duidelijk van alle andere
vijftig deelnemers aan de
Holland Trade Fair in het
Zuidafrikaanse Johannes
burg. Het is er zeer druk
én het wemelt er van de
zwarte Zuidafrikanen.
Alle Nederlandse bedrijven die
deelnemen aan de Holland
Trade Fair zijn na de eerste
dag redelijk tot zeer tevreden
over de resultaten, maar Vlisco
spant in een opzicht de kroon.
De integratie van blank en
zwart krijgt bij Vlisco duidelijk
gestalte. Dat moet ook wel,
want Vlisco richt zich in heel
Afrika bij uitstek op de 'zwarte
markt' met zijn katoenen stof
fen bedrukt met Java- en wax-
prints.
Vlisco tracht de Zuidafrikaan
se markt te betreden met be
hulp van de Safda, een m 1988
opgerichte South-African Fas
hion Designers Association.
Die heeft, onder leiding van
oprichter/voorzitter Sonwapile
Ndamase gezorgd voor zes
fraai uitgedoste, gekleurde
vrouwen die op de Trade Fair
laten zien dat zwart Zuid-Afri-
ka wel degelijk wat in de door
gaans witte modepap heeft te
brokkelen. „De mensen hier
zijn helemaal wild van onze
stoffen, die toch beslist niet
goedkoop zijn. Probleem is al
leen dat we er proefondervin
delijk achter moeten komen
welke dessins en welke kleu
ren het hier het beste doen",
zegt Vlisco-marketing mana
ger drs. J. Evers een halfuur na
de officiële opening van de
Holland Trade Fair door
staatssecretaris Yvonne van
Rooy. De minister van Buiten
landse Handel slaagde erin in
een nietszeggende toespraak
elke verwijzing naar een mo
gelijk politiek gevoelig onder
werp op deskundige wijze te
vermijden.
Kiki Mocadi, professioneel
model en tv-presentatrice,
voelt zich zeer prettig in de
'zachte katoentjes' van Vlisco.
„Dit is veel beter spul dan wat
Noest poetsen
Noest en nauwkeurig wordt de romp van een jacht gepoetst en geschuurd. Aanstaande zaterdag opent
de RAI in Amsterdam de deuren voor de Hiswa '92, het jaarlijkse waterfeest op het droge.
FOTO: ANP
het huwelijk aanwezig hoort te
zijn.
De SER verwacht beperkte ge
volgen van het schrappen van
het wetsartikel, met name in
de sociale zekerheid. De Socia
le Verzekeringsraad heeft ech
ter al laten weten geen grote
problemen te zien. De SER
gaat er van uit dat de arbeids
verhouding tussen echtegeno-
ten op dezelfde manier zal wor
den beoordeeld als thans ar
beidsverhoudingen tussen fa-
^N^ET veel ophef werd hij indertijd afge
schaft. Die goeie. Ouwe WIR-premie. Menig
zorgvuldig doorgerekend toekomstplan
behoorde opeens tot de onmogelijkheden.
En de grijze haren rezen ondernemend
Nederland te berge. Maar Fiat biedt een
goed alternatief. Want koopt u nu een nieuwe
Fiat bestelwagen, dan bieden wij u een
financieringover 24 maanden tegen niet
minder dan 0,0% rente. En dat maakt
uw investering meer dan de moeite waard.
Of uw voorkeur nu uitgaat naar een
compacte Una of Tipa Van of één van de
150 basisuitvoeringen van de riante Ducato.
De Fiat dealer vertelt u er graag alles over.
En als wij u alvast wat voorinformatie
mogen geven: deze premie zal op 31 maart
worden afgeschaft. onna
Eén brok temperament.
we zelf produceren. Vlisco ga
randeert ons dat de kleuren na
twintig keer wassen nog hel
der blijven. Ik ben zeer be
nieuwd", zo zegt ze. Over be
langstelling hebben de zes ge
kleurde dames overigens niet
te klagen. Iedereen wil met
een of meer van hen op de foto.
Safda-voorzitter Ndamase
vindt de huidige Vlisco-des-
sins „te Indonesisch". Hij wil
dat het Helmondse bedrijf
(1050 werknemers) ip kleur en
vormgeving de eigen identiteit
van de Zuidafrikaanse zwarten
naar voren laat komen. Dat
houdt in ieder geval in: lichte
re kleuren en exotischer mo
tieven. De meeste deelnemen
de bedrijven aan de Holland
Trade Fair, de grootste Neder
landse 'Skou' die ooit is gehou
den in Zuid-Afrika, zijn opge
togen over de eerste ccontac-
ten met bedrijven in het land
dat tot voor kort nog interna
tionaal werd verguisd vanwege
de Apartheid. Menig Neder
lands directeur wacht met ge
mengde gevoelens het blanke
referendum af dat op 17 maart
de Zuidafrikaanse toekomst
zal bepalen, maar op grond van
uitvoerig navragen gelooft nie
mand echt in een nederlaag
voor president De Klerk.
Philips-directeur MacKenzie
rept van enorme mogelijkhe
den in de nabije toekomst in
Zuidafrika op voorwaarde van
politieke en sociale stabiliteit.
MacKenzie hoopt op een dui
delijk 'ja' van de blanke bevol
king op 17 maart, omdat de
twijfelachtige uitspraak cata
strofale gevolgen kan hebben.
OC-directeur Van Groeningen
is ervan overtuigd dat deze Ne
derlandse beurs in Zuid-Afrika
zorgt voor enorm veel good
will. OC verkocht in 1988 zijn
Zuidafrikaanse dochteronder
neming, na 60 jaar aanwezig
heid in het land. Volgens Van
Groeningen is OC beslist niet
van plan opnieuw in het land
te investeren. De verkopen
van de OC-apparatuur lopen
via de bedrijven Helios Ozlit
en OC ziet geen reden daar
verandering in te brengen.
Opmerkelijk is de Zuidafri
kaanse belangstelling in de
'nieuwigheden' die de Neder
landse bedrijven te bieden
hebben. Dat is overigens be
grijpelijk in een land dat zo
lang van de rest van de wereld
geïsoleerd is geweest. Al vijf
uur voor de officiële opening
van de Trade Fair werden op
deze beurs de eerste bezoekers
al gesignaleerd. Inmiddels
hebben de eerste afnemers
zich al per fax gewend tot Ne
derlandse moederbedrijven
met het verzoek om proefor-
ders te mogen afsluiten. Met
name de historische banden
tussen Zuidafrika en de bijbe
horende sentimenten spelen
een grote rol. Veel Zuidafri
kaanse klanten zijn dolblij dat
Nederland zich weer eens laat
zien in dit (vergeten) deel van
de wereld.
