Leidse Courant | 1992 | 5 maart 1992 | pagina 2

Kerkstrijd in een Westlands dorp

Breuk tussen Vaticaan en orthodoxen vermeden

GEESTELIJK LEVEN OPINIE

Regeling
abortus
zorgt voor
'juridische
spanning'

Naaldwijk als centrum van vrijzinnigheid

COMMENTAAR 5.

Blanke kerk onthoudt
zich over referendum

iCeidócSoirumt

DONDERDAG 5 MAART 1992

Aswoensdag

Gisteren was het
Aswoensdag. In de
kloosterkerk van de
paters

Redemptoristen in
Wittem geeft pater
Michielsen een
kerkganger een
askruisje. waarmee de
vastenperiode werd
ingeluid.

FOTO: ANP

Je kunt de wonden
van een ander alleen
maar genezen als je
er zelf ook enkele hebt

Carl Gustav Jung

Vastenmaand ramadan begonnen

DEN HAAG De islamitische vastenmaand ramadan is giste
ren in de meeste staten aan de Perzische Golf, Jordanië, Marok
ko en Sudan begonnen. De moslims in Nederland volgen het pa
troon van hun land van herkomst, aldus een woordvoerster van
het Moslim Informatie Centrum in Den Haag.

De maand valt dit jaar toevallig samen met de veertigdagentijd,
de periode waarin rooms-katholieken zich voorbereiden op Pa
sen. De ramadan begint als de sikkel van de nieuwe maan de
avond tevoren met het blote oog te zien is. Maar er is geen unifor
me regeling voor het begin van de vastenmaand. In sommige is
lamitische landen, bijvoorbeeld Oman, Egypte en Syrië, begint
de ramadan vandaag. In Turkije gaat men vanaf morgen vasten.
De Marokkanen zijn gisteren met het vasten begonnen.
Uit respect voor de moslims zijn ook de niet-moslims in de con
servatieve Golfstaten verplicht zich buiten hun huis aan de ra
madan te houden. Saudi-Arabië heeft buitenlanders gewaar
schuwd dat diegenen die de ramadan overtreden, het risico lo
pen te worden uitgewezen. Ook in Bahrayn is van officiële zijde
erop gewezen dat eten en drinken van zonsopkomst tot zonson
dergang verboden is en dat overtredingen worden bestraft.

Idoor

lutsen kooistra

LEIDEN Er is een juri
dische spanning tussen
het Wetboek van Straf
recht en het Burgerlijk
Wetboek (BW) op het punt
van de abortus. Dat is een
van de conclusies van de
advocaat mr. P.W. Smits
uit Bilthoven, die vandaag'
in Leiden promoveert aan
de rechtenfaculteit.

Volgens de 76-jarige promo
vendus die voorzitter is van de
juristenvereniging Pro Vita,
welke abortus en euthanasie
afwijst, verleent het BW een
ongeboren kind het recht op
leven, maar tegelijkertijd biedt
het Wetboek van Strafrecht de
mogelijkheid tot het uitvoeren
van een abortus zonder dat die
daad leidt tot rechtsvervolging
(op basis van een generale
strafuitsluitingsgrond), name
lijk wanneer de Wet afbreking
zwangerschap in acht wordt
genomen.

Behalve het bezwaar dat beide
standpunten niet te verenigen
zijn, voert de promovendus
aan dat het beginsel dat een
rechtssysteem als een eenheid
moet worden gedacht, hier
wordt ontkracht.
De 'oplossing' voor het pro
bleem zou erin gezocht kun
nen worden het afbreken van
de zwangerschap onder om
standigheden niet strafbaar te
beschouwen, maar wel als een
onrechtmatige daad tegenover
het kind. Dat laatste is alleen
mogelijk wanneer aan het on
geboren kind een bepaalde (ju
ridische) status wordt ver
leend. De promovendus, in
1915 geboren in Waddinxveen,
heeft juist op -dit punt diverse
juridische documenten onder
zocht. Hij deed dat aan de
hand van bijvoorbeeld de
vraag of het recht op leven zo
als dat is geformuleerd in in
ternationale documenten over
de rechten van de mens, ook
geldt voor het ongeboren kind.
Smits constateert verschillen
de opvattingen in de diverse
documenten, zeker ook ten
aanzien van de vraag of en zo
ja wanneer aan een ongeboren
kind de status van 'persoon'
moet worden toegekend. De
opvatting dat de mens als per
soon in juridische zin begint
bij de conceptie, is de beste ga
rantie voor de bescherming
van het ongeboren leven. Elke
andere opvatting, waarbij het
begin van de mens als persoon
bijvoorbeeld bij de innesteling
in de baarmoeder of de levens
vatbaarheid buiten de baar
moeder wordt gelegd, gaat uit
v-an een in hoge mate onzeker
en vaag en bovendien wille
keurig waardeoordeel.

Smits meent dat het Burger
lijk Wetboek het recht op leven
vanaf de conceptie bevestigt.
Dit boek bevat de bepaling:
„Het kind waarvan een vrouw
zwanger is, moet als reeds ge
boren worden aangemerkt, zo
dikwijls zijn belang dit vor
dert". De stelling dat deze be
paling alleen betrekking heeft
op het vermogenrecht wijst
Smits van de hand.

NAALDWIJK - In de
tweede helft van de ne
gentiende eeuw taande de
betekenis van de her
vormde kerk in Naaldwijk
steeds meer. De geprivile
gieerde kerk van staats
wege en bovendien de
meeste dominante kerk in
de Westlandse regio ver
schrompelde tot een kerk
voor een bepaalde gezind
te die het wat daadkracht
en aantrekkingskracht
moest afleggen tegen de
nieuwe verontrusten: or
thodoxe protestanten, en
katholieken die uit hun
schuilkerken tevoorschijn
waren getreden.

Verzuiling in Nederland is
meestal van bovenaf bestu
deerd, vanuit het gezichtspunt
van de leiders, de studie waar
op de Alkmaarder Frans Groot
vandaag in Amsterdam is ge
promoveerd vertrekt vanuit
een heel ander gezichtspunt.

Wederwaardigheden op le
vensbeschouwelijk terrein in
de vorige eeuw die hun oor
sprong hadden op landelijk ni
veau zijn hier op micro-niveau
bestudeerd in de plattelands
gemeente Naaldwijk. Hoe
kwam de betrokkenheid van
de gewone gelovigen bij die
verzuiling tot stand en hoe
kwamen vervolgens de ver
schillende groeperingen te
genover elkaar te staan en hoe
bleef uiteindelijk het samenle
ven tussen die nieuwe groepen
mogelijk? Deze en andere vra
gen worden op uiterst boeien
de wijze behandeld in het boek
dat Groot schreef over wat hij
noemt de roomsen, rechtzinni-
gen en nieuwlichters in Naald
wijk tussen de periode 1850 en
1930. Geloof doorsijpelde nog
het hele leven en nog niet
eerder werd de geschiedenis
van dit dorp op deze wijze be
licht.

De nieuwlichters, dat was op
de eerste plaats toch de wat
verlichte oude liberaal-prote
stantse garde. Groot schrijft in
een typerend hoofdstuk over
hen: „Wie op een willekeurige
zondag in 1850 de ochtend
dienst in de hervormde kerk
aan het Marktplein - (in 1898
tot Wilhelminaplein omge
doopt) - bezocht, had een goe

de kans enkele personen met
een bijzondere status aan te
treffen: uiteraard de predi
kant, die als laatste in een
reeks van ambtsdragers door
de heer Van Naaldwijk was be
noemd; voorts enkele leden
van het gemeentebestuur, die
op een voor hen gereserveerde
regentenbank plaats namen,
een voorlezer-voorzanger, die
in het gewone leven hoofd van
de openbare lagere school was,
en tenslotte een kerkelijk ont
vanger die tevens gemeente
ontvanger was.

De voorganger van dominee
Van Deinse had voor het eerst
te maken gehad met malcon
tenten die de diensten te lauw
en te vrijzinnig vonden en er
eigen evangelisatiebijeenkom
sten op na waren gaan houden.
Maar daar werd vanuit de her
vormde gemeente nauwelijks
op gereageerd. De nieuwe or*
thodoxen verzamelden zich in
een boerenschuur buiten het
dorp en hun invloed werd door
de protestantse elite niet hoog
aangeslagen. Ds. Van Deinse
zelf stamde uit een vooraan
staand predikantengeslacht.
Hij studeerde in Leiden toen
de vernieuwing in de theologie
daar nog maar nauwelijks was
doorgedrongen. Hij was wat
Groot noemt een typische ver
tegenwoordiger van de rede-,
lijk-zedelijke theologiebeoefe-
ning die toen opgeld deed
maar deze bleek in toenemen
de mate een ongeschikt ant
woord op de zich steeds verder
verscherpende tegenstellin
gen tussen rekkelijken en pre-
ciezen in de hervormde kerk.
Interessant is hoe die ontwik
keling in Naaldwijk verliep.
Zij stond immers aan de basis
van de verzuiling die in de laat
ste vijftien jaar van de negen
tiende eeuw op gang zou ko
men.

Predikant en kerkeraad waren
in wezen liberale bestuurders.
Het gebruik van de kerkelijke
tucht of van andere middelen
om de gemeenteleden in het
gareel te dwingen was zo goed
als in ongebruik geraakt. Al
leen in zeer uitzonderlijke ge
vallen besloot men lidmaten
van het avondmaal uit te slui
ten.

De polarisatie tussen veront
ruste orthodoxen die naarmate
de eeuw voortschreed in aantal
toenamen, en modernen
kwam in een stroomversnel
ling in de jaren tussen '67 en
'76. Een nieuw reglement in de
hervormde kerk maakte de
vorming van een kiescollege
mogelijk dat de koers van de

Frans Groot

kerkelijke gemeente zou kun
nen bepalen. Zo gebeurde ook
in Naaldwijk waar de deelna
me aan stemming voor het
kiescollege in het begin zeer
groot bleek. De orthodoxen
dolven daarin het onderspit
toen het aankwam op de beroe
ping van een nieuwe predi
kant Ds. B. S. van Deinse werd
in 1876 opgevolgd door zijn
zoon. Deze bleek een uitge
sproken modern predikant.
Het was, zo concludeert Groot,
een keuze voor de bestaandè li
berale kerkelijke praktijk in
de Naaldwijkse hervormde ge
meente.

Onder Van Deinse jr. ver
dween de kerkelijke tucht ge
heel. Groot citeert de theoloog
K. H. Roesingh om dat moder
nisme in die tijd nader toe te
lichten: geen bijbelgezag
meer, geen wondergeloof
meer. God werd gezien als een
werkzame kracht in eigen
geest, de moderne natuurwe
tenschap werd verworpen, het
bovennatuurlijke werd gerela-
tiveer. Dit vanuit de behoefte
van de modernen om contact
te houden „met het cultuurle
ven van onze tijd".

Het gevolg van het beleid van
Van Deinse sr. was dat de or-

FOTO: DIJKSTRA

thodoxe hervormden de cate
chisatie en diensten van deze
dominee steeds vaker gingen
mijden. Zij zochten hun heil in
omliggende plaatsen tot in
Den Haag toe, terwijl de vrij
zinnigen in Naaldwijk toe
stroomden. In de Westlandse
rechtzinnigheid bleek Naald
wijk een eiland van vrijzinnig
heid te zijn geworden.

Ook onder de opvolgers van
Van Deinse sr. behielden de
vrijzinnigen in de Naaldwijkse
hervormde kerk de meerder
heid. Er bleek zich op dat punt
een duidelijke traditie te vor
men. Ds. J. P. de Graaf die van
1920 tot 1943 predikant in
Naaldwijk stond, was een der
oprichters van de VPRO. De
pastorie in Naaldwijk vormde
lange tijd het landelijk secreta
riaat van deze omoepvereni-
ging.

Anders dan men zou verwach
ten was de vrijzinnigheid in
het Westland, althans voor wat
de onderzochte periode be
treft, geen voorbode van ont
kerkelijking, zo stelt Groot.
Onkerkelijken worden in
Naaldwijk voor het eerst in
1899 gesignaleerd, maar deze
groep was op de vingers van

Panorama van Naaldwijk omstreeks 1840. Van rechts naar links, de joodse synagoge aan de Heilige Geesthof, de hervormde kerk, de katho
lieke kerk en de graanmolen.

twee handen te tellen en bleek
voor het merendeel import te
zijn.

Telden de orthodoxe protes
tanten tot 1880 slechts enkele
procenten, na de Doleantie van
1886, waarbij de gereformeer
den zich op instigatie van
Abraham Kuyper organiseer
den in eigen gemeenten, steeg
hun aantal geleidelijk aan tot
een vijfde van de Naaldwijkse
bevolking.

Zowel orthodoxe protestanten
als ook de katholieken welke
laatsten een derde van de be
volking uitmaakten, probeer
den in Naaldwijk de gelederen
zoveel mogelijk gesloten te
houden en dit droeg bij aan
vergroting van hun machtspo
sitie in de zich breed op ma
kende verzuiling in het laatste
decennium van de vorige
eeuw. De katholieken bezaten
in Naaldwijk al op het eind van
de achttiende eeuw een „kerk-
huijs". Nu kwamen daar scho
len bij.

Tot grote conflictën kwam het
overigens nauwelijks. Een uit
zondering was de herdenking
van de bevrijding van Den
Briel van 1572 door de geuzen,
een gebeuren dat in 1872 natio
naal werd herdacht en waarbij
de katholieken geacht werden
zich aan te sluiten. Maar de
herinnering aan de martelaren
van Gorcum deed de katholie
ken daar toch anders over den
ken. Het gemeentebestuur van
Naaldwijk had iedereen ver
zocht de vlag uit te steken,
maar pastoor Lazaar bleek
daar geen oren naar te hebben.
Toen groepen protestanten
door het dorp trokken bm de
weigeraars te manen de vlag
uit te steken, leidde dat tot on
geregeldheden. Bij een aantal
katholieken werden de ruiten
ingegooid. Burgemeester Van
der Goes, zelf een vrijzinnige
hervormde, was zo boos over
de weigering van Lazaar dat
hij de bisschop vroeg om over
plaatsing van „dien fanatieken
priester". Het mocht niet ba
ten. Lazaar werd beschreven
als een man die als een der wei
nigen de dominante burge
meester het hoofd wist te bie
den.

De verzuiling in Naaldwijk
was niet volledig. Op het ter
rein van de politiek en het on
derwijs was zij het meest suc
cesvol. Maar in het uitgaansle
ven lukte ze minder. Ook in
het economisch leven bleven
de leden van de verschillende
groeperingen volop contacten
met elkaar onderhouden. Con
fessionele coöperaties kwa
men niet van de grond.

Groot wijst ook op een positief
aspect van de verzuiling in
Naaldwijk in het bijzonder en
in het Westland in het alge
meen. De christelijke ideeën
over de plaats van het gezin in
de samenleving en de kerkelij
ke pleidooien voor het grote
gezin vonden een willig oor bij
de katholieke en gereformeer
de tuinders. Zij pasten ook bij
hun belangen als kleine zelf
standigen.

Frans Groot: Roomsen, recht-
zinnigen en nieuwlichters. Ver
zuiling in een Hollandse plat
telandsgemeente, Naaldwijk
1850-1930. Uitgverij Verloren,
Alexanderlaan 14, 1213 XSHil-
versum. Prijs 49,-. Het eerste
exemplaar van het boek wordt
maandag aan burgemeester J.
de Bruin aangeboden.

Idoor

AART HEERING

VATICAANSTAD - Na
twee dagen van overleg in
Qenève tussen de Vati
caanse afgevaardigden
kardinaal Cassidy en
aartsbisschop Dupré en
metropoliet Kyrill van
Smolensk namens de
Russisch-orthodoxe kerk,
de kans op een breuk
tussen de twee grootste
christelijke kerken aan
zienlijk verminderd.

TJit een gisteren door het Vati
caan verspreid document
blijkt dat de oorzaken van de
qpmin tussen katholieken en
orthodoxen nog niet uit de weg
zyn geruimd, maai' dat de on
derlinge dialoog na anderhalf

jaar van feitelijke opschorting
weer op gang is geraakt.

De als 'Concordaat' gedefi
nieerde verklaring maakt mel
ding van een 'oprecht en vrij'
gevoerde discussie en de wil
om praktische oplossingen te
vinden voor de twee voor
naamste twistpunten. Het eer
ste betreft de benoeming in
het gebied van de voormalige
Sovjetunie van zes 'apostoli
sche bestuurders'. In de prak
tijk vervullen die de functie
van bisschoppen, maar het Va
ticaan heeft de voorkeur gege
ven aan deze tactische term
om bij voorbaat de beschuldi
ging te ontkrachten dat het
binnen het 'orthodoxe jachtge
bied' een alternatieve hiërar
chie zal willen scheppen. Dat
heeft niet mogen baten, want
de Russische kerk beschuldigt
het Vaticaan al meer dan een
jaar van 'schaamteloze beke
ringsijver'. Cassidy en Dupré

hebben daarom in Genève
trachten uit te leggen dat dit
conflict op een misverstand
berust en dat de nieuwe offi
cieuze bisdommen alleen be
doeld waren voor de zielzorg
van de al bestaande katholieke
gemeenschap. Het slotdocu
ment geeft echter toe dat er
sprake blijft van een 'verschil
lende inschatting van de fei
ten' Van orthodoxe zijde is
de bezorgheid uitgesproken
dat sommige katholieke struc
turen de werkelijke pastorale
behoeften te boven gaan en wil
tot expansie vertonen'.

Ook in de kwestie van de geü
nieerde kerk in de westelijke
Ukraine blijven de oude me
ningsverschillen bestaan.
Deze katholieke kerk met
Griekse ritus werd in 1946 op
last van Stalin ontbonden,
waarna haar circa 4.000 kerken
aan de Russisch-orthodoxe
kerk werden toegewezen.

Toen 40 jaar later Gorbatsjov
een einde maakte aan de dis
criminatie van de katholieken
eisten die niet altijd even
zachtzinnig hun oude rechten
op, waardoor 1500 orthodoxe
priesters dakloos werden. In
het document wordt herinnerd
aan het akkoord tussen de
paus en de Russische patri
arch Alexej II van januari 1990.
Daarin werd ondermeer vast
gelegd dat de verdeling altijd
diende te verlopen via een
vreedzaam overleg, waarbij de
huisvesting van beide confes
sies gegarandeerd werd. In de
praktijk kwam daar niets van
terecht en ook nu nog wordt
gesproken van een 'verschil
van mening over de wijze
waarop deze beginselen gerea
liseerd moeten worden'
„Ter voorkoming van misver
standen", wordt nu aange
drongen op overleg tussen
apostolische bestuurders

(daarbij inbegrepen de geü
nieerde bisschoppen, verklaar
de de Vaticaanse woordvoer
der Navarro Valls) en ortho
doxe bisschoppen in hetzelfde
gebied. Met name wanneer de
katholieken die momenteel in
aantal groeien nieuwe paro
chies willen stichten. „Beide
delegaties hebben dank zij de
dialoog kennis kunnen nemen
van elkanders standpunten en
zijn daardoor tot een beter we
derzijds begrip geraakt",
schreven de onderhandelaars
hoopvol. Het Geneefse Concor
daat is daarmee vooral een in
tentieverklaring, die over tien
dagen zijn eerste test zal on
dergaan. Op 15 maart komen
in Istanbul de patriarchen van
de verschillende orthodoxe
kerken bijeen. Dan zal blijken
in hoeverre het overleg in Ge
nève heeft bijgedragen tot een
versoepeling van hun anti-
Roomse houding.

EI

Sublieme slag Fokker b

De principe-overeenkomst die Fokker heeft gesloten rneF
Deutsche Aerospace (DASA) is een sublieme slag voor de NeL
derlandse vliegtuigbouwer. Fokker is er met geweldige drulL
op de DASA in geslaagd een nieuw Duits-Frans-Italiaans confev
sortium te splijten, dat een zeer grote concurrent had kunneilel
worden indien het daadwerkelijk was overgegaan tot df°

bouw van vliegtuigen.

cl

In plaats van te kiezen voor een miljarden-verslindend pro|e,
ject a la Airbus, hebben de Duitsers blijkbaar meer gezien irek
een investering in de samenwerking met Fokker. Voor denj
Duitsers snijdt het mes aan twee kanten: ze zijn op korte teriei
mijn aanzienlijk minder geld kwijt, terwijl ze tegelijk via1*
Fokker een behoorlijk stevige greep op de markt voor regioH
nale verkeersvliegtuigen krijgen.

r

FOKKER ziet zich, als alles doorgaat, verzekerd van de Duit
sers als toeleverancier van de Fokker 100 en hoeft niet naar
stig te zoeken naar een nieuwe fabrikant die onderdelen vooi 1
dit vliegtuigtype levert, iets dat de produktie zeker enige tijd
in de war zou hebben gestuurd.

BOVENDIEN kan Fokker nu versneld doorgaan met de ont
wikkeling van nieuwe vliegtuigtypes, die al geruime tijd op
de tekentafel liggen te wachten. Met een familie van regiona>r
le verkeersvliegtuigen kan Fokker haar aandeel in de markl^
verstevigen en kan ze de concurrentie met de Amerikanetf
beter aan. c

Toch zijn er rond de samenwerking met DASA vraagte j,
kens te plaatsen. Wat is de rol die de Duitsers zichzelf toeëi e
genen? Het is niet aannemelijk dat zij genoegen zullen bliji c
ven nemen met de rol als toeleverancier. Daarvoor is het verj j
langen om in Duitsland een sterke vliegtuigindustrie op te i
bouwen veel te groot. j

ZOLANG Fokker voortborduurt op bestaande vliegtuigty j
pes hebben de Nederlanders de overhand. Het is echter te
verwachten dat de Duitsers een leidende rol zullen opeisen
zodra de opvolger van de Fokker 100 familie ter sprake komt.

1

En dan is het te hopen dat de Nederlanders en Duitsers hel1
bijltje er niet zo snel bij neer zullen leggen als in het verle: j
den, toen de samenwerking tussen Fokker en de Vereinigte
Flugtechnische Werke (VFW) stukliep op onwil en onbegrip.

WILLEN Fokker en DASA dit keer de vruchten plukken van 1
samenwerking, dan zullen ze niet alleen naar de nabije toe-1
komst moeten kijken, maar vooral hun bereidheid moeter
uitspreken om samen op basis van gelijkwaardigheid iets op
te bouwen.

JOHANNESBURG - Het bestuur van de Nederduitse Gerefor
meerde Kerk (NGK), de grootste blanke kerk in Zuid-Afrika,
heeft alle vooraanstaande theologen en functionarissen van de
kerk verboden in het openbaar hun mening over het referendum
van 17 maart kenbaar te maken. Eerder had de kerk ervan afge
zien haar leden een stemadvies te geven.. Het verbod volgt na
een klacht van voorzitter Jaap Marais van de uiterst-rechtse Her-
stigte Nasionale Party. Hij protesteerde bij de kerkleiding tegen
een uitspraak van een NGK-theoloog op de televisie. Deze meen
de dat de NGK haar leden zou moeten oproepen bij het referen
dum 'ja' te stemmen. Andries Treurnicht van de conservatieve
partij liep zondag de kerk uit nadat de predikant voor ja-stem-_
men tijdens het referendumn had gepleit.

Wij geloven. Maar niet in:
"eigen schuld dikke bult:'

Stasi-contacten - De katho
lieke kerk van Oost-Duitsland
heeft besloten alle priesters en
leken te laten onderzoeken op
banden met de Oostduitse ge
heime dienst Stasi. In een gis
teren openbaar gemaakte ver
klaring van de kerk staat dat
de betrokkenen er over heb
ben geklaagd in het verleden
„steeds opnieuw door de Stasi
benaderd te zijn". Enkelen
vreesden als verklikker in de
archieven opgenomen te zijn.

BEROEPINGEN

Nederlandse Hervormde Kerk

Aangenomen naar Rinsumageest-Sy-
brandahuis en Foudgum c a.(SOW)
(toez.) G.H Labooij. kandidaat te As
sen. Aangenomen de benoeming tot
pastoraal werkster te Rinsumageest-
Sybrandahuis en Foudgum c a. (SOW)
mevr K.D. Labooij-Koole, wonende te
Assen.

Gereformeerde Kerken vrijgemaakt

Beroepen te Wetsinge-Sauwerd S. de
Jong, kandidaat te Kampen. Bedankt
voor Hoogkerk L. Solliete Delfzijl.

Uitgave Westerpers bv (maakt deel uit van Sijthoff Pers bv)

Kantoor Apothekersdijk 34. Leiden

Telefoon 071 -122 244

Telefax: 071 -134 941

Postadres Postbus 11. 2300 AA Leiden.

Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk

Telefoon: 070-3190 933

Telefax: 070-3906 717

Postadres Postbus 9, 2501 CA Den Haag

Directeur/hoofdredacteur: J Leune.

Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers

Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L. van Koot.

Leiden en omgeving (tel. [phone]/49): G - J. Onvlee (chef-redacteur)
F Buurman. K van Herpen. K van Kesteren, R. Kleijn, drs. R Koldenhof, M Kroft,
T Pieters en M Roso,

Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815):

A. van Rijn (chef), W Bunschoten, drs. C van Haersma Buma, A. van Holstein,

E. Huisman, H Jansen, drs J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs. K. Veraart.

Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834) G Ansems (coordinator). B Jansma. H Piet
Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835): L Kooistra. drs P van Velthoven
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef). S. Evenhuis. S Pieterse

Redactie-secre

e (tel. 070 - 3190 819) T Kors.

De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van

- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied,

- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, een re
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederland en
België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H Leber, drs K Swiers,
M van de Ven en P Vogels De parlementaire redactie bestaat uit R in 't Hout
(chef), H Bijleveld, D Hofland, P. Koopman. D van Rietschoten en K van Wees

- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus:

- de volgende correspondenten in het buitenland: drs. D J van den Bergh
(Peking), drs H Botje (Tunis), A Courant (Athene), R Hasselerharm
(Johannesburg), drs. A. Heering (Rome), B van Huèt (Panjs), M de Koninck
(Washington), F. Lindenkamp (Sao Paulo), R. Simons (Londen), drs R. Vunderink
(Moskou), W Werkman (Jeruzalem), G van Wijland (Belgrado), F. Wijnands
(Bonn), J Wijne (Brussel).

De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vertaal- en

publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertaalster drs.

M de Cocq.

Nabezorging

Telefoon 071 - 122 248 op m«

15.00 uur

Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)

Bij automatische betaling-
per maand
per kwartaal
per jaar

Bij betaling per acceptgirokaart
per maand
per kwartaal

Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.

Advertenties

Informatie en tarieven over advertenties tel 071 - 122 244
Telefax voor'uitsluitend advertenties 071 - 134 941

Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702
Bankiers

ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050

n 18.00 tot 19 00 uur, op z,

27,00
79,80
312,65

28,20
82,80
318,65