Barbican Centre jubileert
met 'Van Gogh in Engeland'
Zanger Steve Harley wordt
gekweld door hevige twijfels
Marcus Aurelius
wordt nagemaakt
De Tijd schildert
prachtig portret:
£etdae Souocmt
KUNST/RTV
Erotische muziek in VS
alleen voor volwassenen
Symfonieorkest
Bellitoni begrijpt
Sjostakovitsj
DONDERDAG 5 MAART 1992
OLYMPIA - De Senaat van de Amerikaanse staat Was
hington heeft een wet aangenomen die de verkoop van
seksueel expliciete muziek aan minderjarigen ver
biedt. Het wetsvoorstel, waar twee weken geleden bijna
het hele Huis van Afgevaardigden van Washington
voor stemde, werd dinsdag door de Senaat met 35 tegen
9 stemmen aangenomen. Het voorstel gaat nu terug
naar het Huis van Afgevaardigden en moet, voor het in
wet wordt omgezet, door de gouverneur van de staat
worden getekend. Het voorstel werd ingediend door de
democraat Dick King, nadat een vrouw de klacht had
ingediend dat haar zoontje verkeerde woorden leerde
van de rapgroep 2 Live Crew. De groep werd in 1990 in
Florida vrijgesproken van aanklachten wegens obsce
niteit. Momenteel is in Washington al de verkoop van
erotische films en gedrukt materiaal aan minderjari
gen verboden.
Cameraman
De Amerikaanse cameraman
Nestor Almendros (foto) is
deze week op 61-jarige leef
tijd in New York overleden. Al
mendros won in 1979 een Os
car voor zijn werk aan 'Days o1
Heaven'. Andere films die zijn
camera-werk toonden, zijn
'Places of the Heart', 'Kramer
vs Kramer', 'Sophie's Choice'
en 'Still in the night'. Tijdens
zijn carrière werkte hij veel sa
men met de Franse regis
seurs Francios Truffaut en
Eric Rohmer. De laatste rol
prent waarbij hij achter de ca
mera stond, was 'Billy Bath
gate'
FOTO: AP
Kleine zendgemachtigden
krijgen veel minder geld
HILVERSUM - Het budget voor de kleine zend
gemachtigden wordt met bijna 29 procent ver
laagd. Dat heeft het Commissariaat voor de Me
dia de omroepen laten weten.
Kritiek van de betrokken instellingen op de af
gelopen zomer al aangekondigde bezuiniging is,
door het Commissariaat terzijde gelegd. De te
ruggang wordt over een periode van drie jaar
gespreid. De kleine kerkelijke zendgemachtig
den zullen het uurbedrag voor televisie zien da
len met zo'n 120.000 gulden. Het uurbedrag
voor radio gaat 2000 gulden omlaag. Hetzelfde
geldt voor de uurbedragen voor de radio-uitzen
dingen van de educatieve omroepen. De kleine
zendgemachtigden beraden zich nog of zij te
gen de korting in beroep gaan bij de Raad van
State.
LONDEN - „Ik kijk erg uit
naar Londen. Het zal fan
tastisch zijn voor mijn En
gels. Ik ben ook benieuwd
de Engelse schilders te
zien", schreef Vincent van
Gogh aan zijn broer Theo.
Op 19 mei 1873 b'egon hij
als verkoper in de befaam
de Goupil-kunstgalerij in
Covent Garden. Drie jaar
zo"u hij in Engeland blij
ven.
In het Londense kunstcen
trum Barbican is onlangs weer
een tentoonstelling geopend in
het spoor van Vincent van
Gogh. Je kunt je afvragen wel
ke landen nog m.eer aanspraak
op de schilder kunnen maken
wanneer deze zijn reislust met
een vliegtuig had kunnen be
vredigen. Van Gogh had Kuifje'
wellicht afgetroefd. Deze keer
dus de wat minder bekende
Engelse jaren. Een expositie
waarmee de hele cyclus rond
zijn honderdste sterfdag wel
licht had kunnen beginnen,
want volgens de samenstellers
van 'Van Gogh in England,
portrait of the artist as a young
man' waren Vincents indruk-
Rokend Londen
De eerste schok die Vincent
kreeg te verwerken, was de
overgang van sluimerende
Den Haag naar het rokende en
stampende Londen, waar de
industriële revolutie in volle
gang was. Aan het einde van de
vorige eeuw telde de stad al
vier miljoen inwoners. Met zijn
riante salaris van negentig
pond per jaar had de enthou
siaste jongeling niet de zorgen
van het Londense grauw, zoals
die werden vereeuwigd door
realisten als Frank Holl, Hu-
bert von Herkomer en vooral
Luke Fildes. „Hij is aanvanke
lijk heel conventioneel. Ook in
het dagelijks leven. Hij ging
met een hoge hoed naar zijn
werk en wandelde graag in
Hyde Park, zoals de Victori
aanse bourgeoisie. Een heel
contrast met de verscheurde fi
guur zoals we hem later leren
kennen", zegt Martin Bailey,
samensteller van de expositie
die centraal staat in de activi
teiten rond het tienjarig be
staan van Barbican.
De niettemin gevoelige Vin
cent kreeg tijdens zijn Engelse
verblijf een enorme klap te
verwerken. Zijn intense liefde
voor Eugenie Loyer, de doch
ter van zijn hospita in Brixton
(het huis aan Hackford Road
bestaat nog steeds) bleef onbe
antwoord. In het geheim ver
loofde ze zich met een andere
huurder, ene Samuel Plow
man, een zondagsschilder die
zonder zijn huwelijk met Eu
genie eeuwig anoniem zou zijn
gebleven.
Het blauwtje en de daaropvol
gende depressie duidde op een
keerpunt. Van Gogh landt in
de realiteit van het bestaan en
bewondert Gustav Dorés teke
ningen van het grauwe Lon
dense leven. „Prachtig en
edel", schrijft hij erover in een
brief aan Theo. Vincent gaat
les geven in Ramsgate en Isle-
worth en houdt zijn eerste
preek in de methodistenkerk
van Richmond. Vincent ge
tuigt van de armoede van het
Britse volk en doet dat onder
meer aan de hand van be
schrijvingen van schilderijen
die hij in Londense musea
heeft bestudeerd. De donkere
en intrieste sfeer van Frank
Holls 'Verlaten' lijkt een weer
klank te krijgen in de beroem
de 'Aardappeleters'. Een enor
me reproduktie van het laatste
werk is niet toevallig opgeno
men in de tentoonstelling, die
overigens maar elf originele -
en zeer zwaar bewaakte - Van
Goghs toont. De samenstellers
hebben de werken vooral wil
len confronteren met het Vic
toriaanse Engeland zoals Van
Gogh dat beleefde.
Herinneringen
Ondanks de tragische liefde
servaring behield Vincent goe
de herinneringen aan de Lon
dense tijd. „Toen ik een foto
zag van Londen wist ik hoe
veel ik ervan hield", schreef
hij later eens. „Ik wandelde
elke dag over Westminster
Bridge en weet hoe het eruit
ziet als de zon ondergaat ach
ter Westminster Abbey en het
Parlement".
Hij was een fervent museum
bezoeker. Op 28 augustus 1874
wordt hij genoteerd als vierde
bezoeker van de dag in het Bri
tish Museum. De Engelse lite
ratuur had zijn hart gestolen
en dan vooral Dickens die
„zijn gelijke niet heeft". Dic
kens' illustrator Fildes was een
andere favoriet. Die dramati
sche tekening van Dickens'
lege stoel nadat de schrijver
was overleden inspireerde Van
Gogh waarschijnlijk tot 'Stoel
en pijp', de lege stoel van hem
zelf en van zijn vriend Gau-
gain.
Voor 'Stoel en pijp' vond Van Gogh inspiratie bij zijn favoriete illustra
tor Fildes.
De expositie 'Van Gogh in
England' is te zien tot 4 mei
1992 in het Barbican Centre in
Londen; metro: Barbican; en
tree: 4,50. Dagelijks geopend
van 10.00 tot 18.45 uur, dinsdag
tot 17.45 uur. Zondag van 12.00
tot 18.45 uur.
Straks staat misschien Arthur Spronckens kopie van Marcus Aurelius
ob de Capitolijnse heuvel in Rome.
K FOTO: PR
Idoor
AART HEERING
ROME - Het onlangs ge
restaureerde bronzen rui
terstandbeeld van Marcus
Aurelius, die tussen 161
en 180 keizer was van het
Romeinse Rijk, komt niet
terug op de Capitolijnse
heuvel in Rome.
In plaats daarvan wordt op de
door Michelangelo gehouwen
sokkel een kopie geplaatst. En
als het aan de Romeinse wet
houder van Cultuur, Paolo Bat-
tistuzzi, ligt mag de Limburgse
kunstenaar Arthur Sproncken
die kopie maken. Na de restau
ratie wilde de gemeente Rome,
die eigenaresse is van het
beeld, aanvankelijk het origi
neel weer buiten plaatsen. Dat
plan stuitte op protest van het
ministerie van Cultuur omdat
zo de keizer door de luchtver
ontreiniging binnen de kortste
keren weer zou worden aange
tast. Na een slepende discussie
heeft Battistuzzi nu in een in
terview met de Corriere della
Sera aangekondigd dat ook de
gemeente definitief voor een
kopie heeft gekozen. Deze na
maak zal worden vervaardigd
volgens de zogeheten foto-
grammetrische methode aan
de hand van een groot aantal
met behulp van een computer
gemaakte detailopnamen die
met de hand worden bijge
werkt.
Op de vraag aan wie de op
dracht daarvoor zal worden ge
gund, antwoordde Battistuzzi:
„We zijn in contact met een
Nederlands atelier dat al goede
resultaten heeft bereikt".
Daarmee wordt de Limburger
Sproncken bedoeld die al jaren
werkt aan een kopie van Mar
cus Aurelius. Hoofd en hals
zijn inmiddels gereed en die
zijn de Romeinse autoriteiten
klaarblijkelijk bevallen. Na de
verkiezingen van 5 april, die
op dit moment alle bestuurlij
ke activiteiten verlammen, zal
een commissie van Romeinse
deskundigen en notabelen,
naar Limburg trekken om een
definitief oordeel te vellen. Se
rieuze concurrenten heeft
Sproncken niet meer. In het
verleden zijn er van Duitse en
Amerikaanse zijde alternatie
ve voorstellen ingediend, maar
volgens mevrouw Eliesja
Schulte van de Stichting Mar
cus Aurelius, die in Rome voor.
Sproncken lobbyt, is daar al in
geen jaren meer iets van ver
nomen. Inmiddels kijkt Rome
al elf jaar lang tegen een lege
sokkel aan, maar Battistuzzi
rekent erop dat het werk vol
gend vooijaar eindelijk kan
zijn voltooid.
FRANKFURT - In de
Frankfurter Music Hall'
slepen camera-mensen
van de ARD met zware ap
paratuur en kabels door
de gangen. De camera's
moeten voor het program
ma 'Ohne Filter' een con
cert vastleggen van Steve
Harley, Ziggy Marley en
Peter Hammill.
Marley loopt er in zijn kleedka
mer bij als een opgetuigde
kerstboom: de versierselen op
zijn gifgroene ochtendjas glin
steren in het lamplicht als en
gelenhaar. Het is de bedoeling
dat een televisiepresentator
een praatje met Ziggy maakt
terwijl het tweetal door de
gang wandelt. Nerveuze regie
assistenten houden op botte
wijze het traject vrij, dat het
duo moet afleggen. Een snor
rende camera registreert on
verbiddelijk elke stap. Een
meisje dat flauw valt en daar
om op horizontale wijze Mar-
ley's pad kruist, wordt wegge
sleept als een zak aardappelen.
Want voor de Duitse camera's
moet alles 'ordentlich' zijn.
Nerveus
In een andere kleedkamer
wrijft de Engelse zanger Steve
Harley zich nerveus in de han
den. Er staat voor hem van
avond veel op het spel. Harley
heeft na zeven jaar weer een
nieuwe ceedee afgeleverd en
hij is van plan om voor deze
'Ohne Filter' registratie een
flink aantal stukken van zijn
plaat de revue te laten passe
ren. Een medewerker van de
ARD stapt met een stapel pa
pier onder de arm de kleedka
mer binnen, kijkt naar de over
dadige rijstschotel die voor de
musici staat opgesteld en
maakt rechtsomkeert.
Harley heeft het gevoel dat hij
zich opnieuw moet bewijzen.
Maar dat gevoel is niet nieuw
voor de zanger die ooit een mil
joenen verkocht van nummers
zoals 'Sebastian' en 'Make me
smile'. „Dat gaat nooit over,
dat gevoel houd je zolang je ar
tiest bent. Ik heb in zeven jaar
geen platen meer gemaakt en
ik heb er eerlijk gezegd nooit
bij stilgestaan dat het alweer
zo lang geleden is. Daar
schaam ik mij een beetje voor.
Maar het publiek heeft mij in
ieder geval niet gemist: ik heb
het laatste jaar nog tweehon
derdvijftig shows gedaan, op
alle grote en kleine festivals
van Europa. Aan de ene kant
ben ik blij dat ik zo lang geen
platen heb gemaakt, want
daardoor heeft de Engelse mu-
ziekpers ook geen reden gehad
mij af te kraken".
Beroerd
„Je treft mij hier trouwens wel
op een rot moment. Ik moet
straks het podium op met mijn
nieuwe repertoire en dan heb
ik meteen een indruk hoe mijn
nieuwe album wordt ontvan
gen. Weet je hoe ik mij voel?
Beroerd. Ik voel me op dit
ogenblik verschrikkelijk een
zaam. Die nieuwe plaat be
schouw ik als een baby. Ik heb
er vijf jaar aan gewerkt en nu
sta ik op het punt de zaak uit
handen te geven. Ik geef als
het ware mijn kind aan adop-
tie-ouders en ik moet maar af
wachten hoe ze met hem om
gaan".
„Toen ik mijn eerste plaat uit
bracht, voelde ik mij heel wat
zelfverzekerder dan nu. Ik was
nog vol ondernemingslust,
had mijn neus nog niet gesto
ten en dacht dat ik de hele we
reld aankon. Maar ik heb er in
middels wel het een en ander
bijgeleerd. Nu ik eindelijk
weer een nieuwe plaat uit heb,
loop ik over de kleinste details
te piekeren. Voor mij betekent
het allemaal zoveel. Het is
mijn leven. Ik ben heel diep af
gedaald in mijn ziel om deze
nieuwe liedjes te schrijven. Ik
bedoel: ik geef mij heel erg
bloot... misschien wel voor het
eerst. Ik heb mij kapot ge
werkt, want ik schrijf nu een
maal niet zo gemakkelijk".
„Gek, ik heb mij nooit eerder
zo druk gemaakt. Maar dat
komt ook omdat ik nooit
eerder zoveel geluk uit muziek
heb geput. Ik zit tegenwoordig
constant te musiceren. Als ik
niet op een podium sta, zit ik
wel op mijn hotelkamer gitaar
te spelen, want ik wil iets be
wijzen. Ik heb nog steeds niet
bereikt wat ik wilde. Ik heb in
heel veel landen nummer een
gestaan en ik heb grote hoog
ten gekend, maar ik ben er nog
steeds niet. Ik ben met dat ene
liedje 'Sebastian' miljonair ge
worden, maar ben al dat geld
inmiddels alweer kwijt ge-'
raakt".
Kind
„Waarom ik zo ambitieus ben?
Als kind was ik verschrikke
lijk bang. Ik was altijd het pis
paaltje. Ik liet mij door ieder
een op m'n kop zitten. Ik dacht
dat ambities hebben een zonde
was. Het was niet eervol. Op
mijn grafsteen zou moeten
staan: 'Hij was een eerlijk
mens'. Ik barstte van de
schuldgevoelens. Daarom heb
ik ook jaren bij een psychiater
gelopen. Diep in mijn binnen-
Viktor Liberman (viool) en Symfonie
orkest Bellitoni onder leiding van
Alexandru Lascae: Peter Visser, 'Sin-
fonietta Hasonica'; Jean Sibelius, Vi
oolconcert in d kl.t.; Dmitri Sjostako
vitsj, Negende symfonie. Gehoord in
de Leidse Stadsgehoorzaal, woens
dag 4/3. Nog te horen: 6/3 Sweelinck
Conservatorium Amsterdam en 7/3
Koninklijk Conservatorium Den
Haag.
Het stemmen duurt wat langer
dan bij de profi's, maar Bellito
ni gaat steeds meer klinken als
een volwassen symfonieor
kest. Het programma is klas
siek opgebouwd (met in plaats
van de gangbare ouverture
weer een onbekend Neder
lands werk) en met Sibelius en
Sjostakovitsj niet hemelbe
stormend, maar echt makke
lijk maken de amateurs en
aankomende professionals het
zichzelf ook weer niet. De 'Sin-
fonietta Hasonica' uit 1988 van
Peter Visser was in meer dan
een opzicht een opwarmertje.
Het klankbeeld past duidelijk
in de twintigste-eeuwse symfo
nische traditie waar Sjostako
vitsj een yan de belangrijkste
exponenten van is; en het or
kest had bij dit eerste van drie
concerten duidelijk even tijd
nodig om erin te komen. In
zijn toelichting noemt Visser
zijn sinfonietta zelf al 'traditio
neel', en inderdaad, het werk is
feestelijk en leuk om te spelen,
maar weinig verrassend.
De overgang naar het intense
vioolconcert van Sibelius was
Steve Harley heeft het gevoel dat hij zich opnieuw moet bewijzen. Maar dat gevoel is niet nieuw voor de
zanger die ooit een miljoenen verkocht van nummers zoals 'Sebastian' en 'Make me smile'. „Dat gaat
nooit over, dat gevoel houd je zolang je artiest bent. Ik héb in zeven jaar geen platen meer gemaakt en ik
heb er eerlijk gezegd nooit bij stilgestaan dat het alweer zo lang geleden is. Daar schaam ik mij een beetje
voor".
FOTO: PR
dan ook enigzins abrupt,
achtergrond voor de openii
solo werd door de strijkers
Visser nog wat onvast, ecl
meteen subtiel en zelfveiz
kerd neergezet. Sibelius jie
zijn vioolconcert de vorm iss
een vriendschappelijk d>n
waarin de violist zijn virtujr-
teit als degen hanteert en'1
orkest spits en alert pard>
Bellitoni was klaar vooral
strijd, Liberman iets rninjl3
Hoewel Sibelius na de prer}10
re in 1903 de onspeelbaar®
achte passages aanpaste, bP
zijn vioolconcert een hek#r
toer. Vooral in de twee hoelr
len ging het Liberman een\Pr
digweg wat te snel. Het d£
overigens weinig af aan de L
te bezieling waarmee hij S(P
speelde. In het tweede dL'
Adagio di molto, was de f
loog tussen orkest en s
evenwichtig en pakkend. L
Net als bij het concert van P
litoni vorig jaar november^
het venijn, of liever de groor
kwaliteit, weer in de staie
Sjostakovitsj' Negende syrfn
nie, direct na de Tweede I
reldoorlog geschreven, is
melange van vreugde, angsL
verbittering - en Lascae en
litoni hadden die mix bij^
der goed aangevoeld. De ir<^
klonk door in het koper,0
zelfs in de dansende Lan^
van het ensemble. Ademb^
mend was de fluitsolo in n
tweede deel, sober on^
steunt door pizzicati. De v»-
uitgang is duidelijk te hoi-
Bellitoni onder Alexandru L.
cae wordt ieder halfjaar betM
De Tijd speelt Torquato Tasso van
Goethe. Vertaling: P.C. Boutens. Re
gie: Lucas Vandervost. Vormgeving:
Erik Lagrain. Kostuums: An d'Huys.
Gezien op 4 maart in de Koninklijke
Schouwburg, Den Haag. Op 6 maart
in de Leidse Schouwburg.
De jonge dichter Torquato Tas
so is aan het hof van Ferrara af
hankelijk van de gunst van de
hertog en zijn omgeving. Dat
lijkt wel goed te zitten wan
neer hij voor zijn pas voltooide
gedicht de lauwerkrans van
prinses Leonore krijgt. De di
plomaat Antonio is jaloers en
weet precies hoe hij de begaaf
de puber op de kast moet krij
gen. Tasso trapt in zijn welbe
spraakte provocaties, wat zijn
vertrek aan het hof inluidt. Hij
moet definitief weg als hij de
vorm uit het oog verliest en
zijn liefdesverklaring aan de
prinses te veel kracht bijzet.
De Tijd uit Vlaanderen speelt
Tasso niet in een moderne be
werking, maar in de vertaling
in verzen uit 1919 van P.C.
Boutens. Dat soort lef valt te
waarderen; een groep die dat
aandurft moet sterk in de
schoenen staan. Bij het weinig
informatieve programma zit
het dankwoord van Hugo
Claus voor de Prijs der Neder
landse Letteren uit 1986. Zijn
ode aan de Nederlandse taal is
op te vatten als de beginselver
klaring van de groep, maar ze
ker van deze voorstelling.
Even klinken de zinnen weer
barstig en ouderwets, maar de
acteurs maken er met minima
le middelen zoveel welluiden
de en glasheldere muziek Jf
dat het al snel een lust voor3£
oor is en de archaïsche p<ve!
sche taal allerminst stoort, óf
Voor de voorstelling is Tas>n
onervarenheid met de hofc
essentieel: die bepaalt nie^
leen het keerpunt, maar
het ritme van de voorstelt 2
De aanloop suddert voor
hoofse taal, maar zodra T?'
kent, begint het te broei ei
barst de bom snel. Hij weefj
geveer hoe het hoort, maar
geet door zijn drift de con'c
ties. Mensen mogen elkaarDi
het hof half uitkleden en D(
kozen tijdens de convers-),
als de vorm maar bewëi
blijft. De geliefden Tasset
Leonore zijn het slachtë9
omdat hun oprechtheid h^'j
fectief spelen van het spels
hoffelijke hypocrisie in deNi
staat.
Tl
Bart Siegers treft TasRi
hartstocht, onbeholpen^2
lichtgeraaktheid en k\f
baarheid subliem in moto»
en stemgebruik. Met zijrroi
men nukkig over elkaar ii2*
een smeulende vulkaan ,ac
uitbarstingen waaraan hij,)
tegen zijn zin, wel moet tot
ven zijn daverend. Ook d#<«
dere spelers beheersen ?c
voor stuk het vak om met)
nimale middelen op de vrjte
lege vloer prachtige results
te bereiken. En. zoals gez^
de tekstbehandeling is
beeldig. Het is onbegrijp*
en beschamend dat er hion
Den Haag niet meer dan U
derdvijftig mensen op
men.
ste heb ik altijd 'gewild' willen
zijn. Ik wilde dat mensen mij
nodig hadden, dat ik iets bete
kende. Ik heb vier jaar met
kinderverlamming in een zie
kenhuis gelegen en iedere
keer als mijn ouders na het be
zoekuur weggingen, was ik
wanhopig. Ik had geen thuis.
Vier keer heb ik het in dat zie
kenhuis winter zien worden en
toen ik eindelijk thuiskwam,
voelde ik mij met mijn manke
poot een buitenstaander, een
uitgestotene. Dat gevoel ben ik
nooit kwijtgeraakt. Als ik nu
na een tournee thuiskom, kost
het mij drie dagen om mij in
mijn eigen huis thuis te voe
len. Ik heb het gevoel dat ik bij
mijn vrouw op bezoek kom.
Dat de spulletjes die ik aan
raak, niet van ons beiden,
maar van haar zijn. En dan
word ik weer gekweld door dat
gevoel dat ik nog niet genoeg
heb gedaan om mezelf te be
wijzen. Dan moet ik er weer op
uit om nog iets groters te
doen".
Voor een afgeladen 'Music
Hall' geeft Harley even later
een show waar de vonken van
af vliegen. Het laaiend enthou
siaste publiek laat de man in
zijn doorweekte overhemd
niet zonder toegift gaan. Voor
alle aanwezigen heeft Steve
Harley bewezen een rasartiest
te zijn. Behalve voor zichzelf.
La Toya Jackson in Moulin Rouge
La Toya Jackson, de jongere zus van de Amerikaanse mega-sfc
chael, trad gisteren voor het eerst op in de Parijse Moulin RougëM
ging om een repetitie, want de première is vanavond. La Toya,
zekere zin de voetsporen van Josephine Baker treedt, is door heoi
reldvermaarde theater aangetrokken als ster in de show 'FornEl
ble'. De zangeres, die optreedt met de dansers en danseresseiNi
de Moulin Rouge, heeft een contract tot het einde van het jaar.
