Kerk en minister bestrijden woeker Italië Op zoek naar Barnsteenkamer in Weimar Lekkere zaken niet meer taboe BUITENLAND IX Computerbedrijf rS werft Russen Nigerese vakbonden beëindigen staking E|N luiden WOENSDAG 4 MAART 1992 DSKOU - Het Amerikaanse computerbe- |jf Sun Microsystems heeft een groep Russi- he computerdeskundigen in dienst geno- en. Zij waren tot voor kort betrokken bij de jtwikkeling van kernwapens. Volgens de jw York Times zal de groep onder leiding van Iris Babajan in Moskou een vestiging van de i opma openen. Babajan is de ontwerper van een at miissische supercomputer. Deze werd vooral nd al&ruikt bij de ontwikkeling van kernwapens ovejde voormalige Sovjetunie. De Russische me- hejwerkers gaan weinig meer verdienen dan eleidjn huidige salaris. Het bedrijf wil geen naij- in Rusland kweken. Ook andere grote ld opierikaanse computerbedrijven zijn in onder- t denjndeling om in Rusland eigen vestigingen op rs. Duetten, lorde. Protest tegen tropisch hout Zonder pardon slepen twee agenten een van de milieu activisten weg die in de haven van Liverpool het lossen van een lading hout uit de regenwouden probeerden tegen te houden. FOTO: EPA NIAMEY - De machtige vakbonden van Niger hebben gisteren een al gemene staking afgeblazen die sinds maandag het hele land verlamde. De staking, waartoe de vakcentrale USTN en dertig politieke partijen hadden opgeroepen, begon uit protest tegen de militairen die vorige week tot drie keer toe de staatsmedia bezetten om hun klachten over hun soldij en werkomstandigheden de ether in te sturen. Vakbondslei der Laouali Moutari zei dat de materiële grieven van de militairen aan vaard worden, maar dat de regering niet in zal gaan op de politieke ei sen van het leger. De militairen eisten het ontslag van vice-comman- dant Abou Oumarou en wilden dat de populaire kapitein Maliki Bourai- ma gerehabiliteerd werd. Maliki zat sinds oktober in de gevangenis we gens zijn betrokkenheid bij een bloedbad onder Toearegs in mei 1990. De militairen bevrijdden hem vorige week donderdag, maar de rege ring heeft het leger laten weten dat Maliki terug moet naar de gevange nis. In de hoofdstad Niamey blijft de sfeer gespannen. Er worden arres taties verricht, maar onduidelijk is wie achter de arrestaties zit. De mensen wagen zich niet of nauwelijks op straat. Bouwactiviteiten op joodse begraafplaats opgeschort HAMBURG - Gemeentelijke functionarissen heb ben gisteren in Hamburg een einde gemaakt aan voorbereidingen voor de bouw van een omstreden winkelcentrum op een ruim 300 jaar oude joodse begraafplaats. Zij hebben daarbij evenwel ver klaard dat het staken van de bouwwerkzaamheden slechts tijdelijk is. Maandag demonstreerden onge veer 100 orthodoxe joden uit Londen en Antwerpen op de begraafplaats Ottensen met borden als 'Ehre den Begrabenen' en 'Don't throw out 4.000 Jews from their graves'. Zesendertig afgevaardigden van het Amerikaanse Congres hebben bondskan selier Helmut Kohl in een brief verzocht in te grij pen en verdere bouwactiviteiten te verbieden. Ge- meentevoorlichter Franz Klein zei dat de opschor ting verband hield met een vermist document. Hij voegde hieraan toe te verwachten dat de procedu rele kwestie op korte termijn wordt opgelost, waar na volgens hem gewoon verder wordt gebouwd. ioodklok voor Vluchtelingen Vit Burma ie varjNÈVE - Het Hoge Com- I)ssariaat voor de Vluchtelin- lt.e.1"n (UNHCR) wordt geeon- e, IJ Snteerd met een „logistieke °*chtmerrie". t heeft een woordvoerster n deze organisatie van de errenigde Naties gisteren ge- angd over de vluchtelingen uit vanrma die in steeds grotere einoatallen naar het buurland tafe,ngladesh trekken. Momen- e zijnl passeren dagelijks tussen rootst vijf- en zevenduizend bouwichtelingen, in meerderheid ar geamieten, de grens. Inmid- hels hebben bijna honderddui- hetid mensen hun land ont incht. Het leger in Burma be- d(ht de islamieten van separa- nprij omstandigheden In de 5 prcmpen in Bangladesh zijn asprijcht omdat onvoldoende wa- melk en sanitaire voorzieningen oerenwezig zijn. Vrouwen en dalimderen lijden aan ortdervoe- offemg. Het aantal vuchtelingen ojsinds half februari vertien- in. adigd. Het UNHCR heeft pe miljoen dollar aan hulp- iden beschikbaar gesteld en volgende week een oproep :n aan de donateurlanden. mensenrechtencommissie de Verenigde Naties heeft ;eren Burma en Cuba ver- fdeeld wegens ernstige iendingen van de mensen- |hten. Zowel voor Burma als ir Cuba wordt een speciale Iporteur benoemd, die de si- tie ter plaatse moet onder den. Burma nam de 53-leden |ende commissie een resolu- aan waarin de junta in har- belasbewoordingen werd verwe- an di dat het haar toezeggingen scha) een democratisch bewind ief opnstalleren niet is nageko- .ingem. Een vertegenwoordiger di Burma verklaarde dat de van de VN „volledig daanvaardbaar" is voor zijn auweering. hadden functionaris- r vei van internationale hulpor- zittenisaties gezegd dat zij vre- igenq dat Burma een „killing jd" wordt. De militaire rege- g gebruikt gruwelijke tac- ten om rebellerende natio- e minderhden te onder- J jkken, aldus de functiona- ien. commissie keurde ook een plutie goed waarin zij de nhoudende schendingen" g^ fundamentele vrijheden e prd recht op vrijheid van me- vereniging en e ee]gadering enz) in Cuba ver- huj^ieelt. De Cubaanse verte- lenirjwoorc^&er benadrukte dat veedPa n0°it aan °°k maar een n de Noordamerikaanse ei- act„„zal voldoen". SANT' ANASTASIA - Vier miljoen Italianen worden uitgezogen door achtduizend woekeraars. De banken zijn daaraan medeplichtig, omdat zij aan woekeraars leningen verstrekken die zij hun slachtoffers weigeren. De beschuldiging die de Itali aanse minister van financiën Rino Formica deze week in het tv-actualiteitenprogramma 'Mixer' uitte, heeft de aan dacht gevestigd op een verbor gen probleem in de Italiaanse maatschappij. In de plaatselij ke kranten staan pagina's vol met advertenties van anonie me weldoeners, die bereid zijn om tegen 'redelijke voorwaar den' aan vrijwel iedere kapi taalbehoefte te voldoen. In de praktijk blijkt dat neer te ko men op rentepercentages van tenminste tachtig procent per jaar, die in extreme gevallen kunnen oplopen tot vijfhon derd procent. Vooral in Zuid- Italië is de woekerpraktijk al gemeen. De 'hoofdstad' van de woeker is het bij Napels gele gen stadje Sant' Anastasia. Volgens de plaatselijke geeste lijke padre Tommaso Caranti- no „bedrijft negentig procent van de twintigduizend bewo ners woeker. Ze beschouwen het als een investering". Woeker is in Italië weliswaar strafbaar, maar in de praktijk gebeurt er niets tegen, omdat in de wet het verschil tussen normale en woekerrente niet is vastgelegd. Bovendien worden veel kleine ondernemers in de armen van obscure financier- ders gedreven doordat de ban ken in veel gevallen weigeren om hun krediet te verschaffen. In tegenstelling tot de banken lopen de woekeraars - die op hun beurt volgens Formica dus wèl door de banken wor den gefinancierd - bij derge lijke leningen geen financieel risico, dankzij hun contacten met de georganiseerde mis daad. „Ik ken ondernemers die een lening werd geweigerd, vervolgens uitgeperst werden door mafiose woekeraars en uiteindelijk hun bedrijf aan ca- morra moesten afstaan", ver klaart padre Carantino. In het zuiden is de kerk een be- wustmakingscampagne ge start. „Als woeker geen zonde is, dan is moord dat ook niet. Woeker is een langzame wur ging. Ik ken velen die er in ge trapt zijn, en ben vooral getrof fen door de angst waarin zij le ven. Ik heb vaak geprobeerd om hen op de televisie te laten praten, maar ze durven niet", zegt bisschop Riboldi van Acerra, die in Italië bekend is door zijn strijd tegen de camor- ra. In het programma 'Mixer' was wel een slachtoffer van de woe- kermaffia te zien, een vrouw die haar winkel had moeten verkopen nadat de geldschie ters gedreigd hadden om haar kinderen te verminken. In Na pels heeft pastoor Massimo Rastrelli onlangs een door par ticulieren gevoed steunfonds opgericht voor slachtoffers van woekerpraktijken, waar in middels 1300 aanvragen voor bijstand binnen zijn gekomen. Enkele tientallen schulden zijn daardoor al afgelost. „De woekeraars zitten overal", zegt Don Rastrelli, die onthult dat een van de door hem geholpen slachtoffers werd uitgezogen door een hoge functionaris van de rechtbank van Napels. Montignacs tip: het beste dieet is om te eten, maar natuurlijk niet alles watje voor de mond komt. Deze vegetarische schotel ziet er smakelijk en gezond uit. FOTO' SP Uit de brand Als een held loopt deze Amerikaanse brandweerman door de straten van West Al lis (Wisconsin) nadat hij een charmante etalagepop uit de vuurzee heeft gered. Behalve de kledingzaak werden een fotostudio en verscheidene appartementen in de as gelegd. Bij de brand raakte een persoon licht gewond. FOTO: AP PARIJS Eigenlijk ver dient Fransman Michel Montignac een stand beeld. Vermageren vol gens zijn richtlijnen is kinderspel. Lekkere za ken zijn niet meer taboe. Hij raadt zelfs aan om ge woon een glas wijn bij het eten te drinken. Bovendien is het anders dan bij de klassieke diëten hele maal niet moeilijk om het 'slanke pannetje' vast te hou den. Met Montignac zijn hin derlijke vetkwabben verleden tijd, terwijl het absoluut niet noodzakelijk is te lijden om tot het gewenste resultaat te ko men. Michel Montignac, een elegan te Fransman van 46 jaar, heeft zijn dieetbevindingen in een viertal boeken vastgelegd. Een er van is dezer dagen ook in Nederlandse vertaling ver krijgbaar. Uitgever Artulen uit Sint-Oedenrode heeft 'Slank worden met zakendiners' aan gepast voor de Nederlandse si tuatie. De ondertitel van het boek is bepaald verleidelijk: 'Lekker slank met lekker eten dank zij goed zelfmanage ment'. De andere werken van de Fransman hebben titels als 'Ik eet dus ik vermager', 'Het dieet van de manager' en 'Leg een turbo op uw bord'. Michel Montignac kwam tot zijn methodes door systema tisch zelfonderzoek. Als dië- tende zakenman werd hij, net als veel van zijn collega's, een soort wandelende encyclope die van mislukte vermage ringsprogramma's. „Totdat ik in Amerika achter de verbijste rende waarheid kwam. Weten schappers daar weten al lang dat de diëten met lage calo rieën absoluut niet werken. Het is het pad van de perma nente mislukking. Slechts vijf tien procent van de mensen die zichzelf te dik vinden eet te veel. Maar omdat er zoveel be langen - en dus zoveel geld - op het spel staan, kwam de waarheid niet door. Veel we tenschappers die de waarheid kenden, werkten als consul tant voor de voedselindustrie die juist iedereen wilde stimu leren om zo 'light' mogelijk te eten. Ik kwam zo tot de ont dekking dat het beste dieet is om te eten, maar natuurlijk niet alles wat je voor de mond komt". Met mate „Bij alles wat je eet stijgt de hoeveelheid glycemie in je bloed", doceert Montignac. „Er zijn koolhydraten waarbij die stijging fors is, zoals wit brood, suiker, witte rijst, pasta- produkten of aardappelen. Er zijn produkten waarbij dat minder is: bruinbrood, bonen, linzen of erwten. De pancreas scheidt insuline af om de aan val van glycemie af te breken. Bij iemand die te dik is, doet de pancreas dat niet op een normale manier. De pancreas is moe, scheidt veel te veel in suline af, en dat zorgt er juist voor dat die glycemie wordt omgezet in lichaamsvet. Als koolhydraten zijn geasso cieerd aan vetten is de ramp niet te overzien. Maar vetten op zich zijn helemaal niet erg. Die worden zonder al te veel problemen door het lichaam verwerkt". Er zijn bij Montignac slechts 'te vermijden' vetten zoals bo ter. „Het is beter daarvoor in de plaats olijfolie of zonne bloemolie te gebruiken", aldus de Fransman. Het 'dieet' kent twee fasen. In de eerste zijn pasta's, wit brood, witte rijst - „alles wat te veel geraffineerd is" - abso luut verboden. Daarna kan de adept van Montignac in princi pe eten wat hij wil, maar met mate. Zalm, tonijn in olie, vlees, alle soorten groente - „behalve wortelen, die zijn le vensgevaarlijk" -, tot zelfs de moddervette lekkernij foie gras toe. Het geheel kan zon der probleem worden overgo ten met rode wijn, maximaal een halve liter per dag. Bier en gedistilleerd zijn uit den boze. „Iedereen voelt zich stukken beter. Het handhaven op het gewenste gewicht is heel sim pel: als men zich een keer te buiten gaat is dat niet erg, want.de pancreas is weer in evenwicht hersteld". groeloor rentiiNNE McELVOY dT ;f aajCIMAR Op het Ihrijjamloze plein van Wei-, i vair, voorheen het Karl ïbbejirx Plein en Plein van geel pührer Adolf Hitler, de °gen van eefns Stadelmann te m;fnzen wanneer hij zijn ?n, elk laat gaan over de be- bet^ard gebleven nazi-ar- itectuur om hem heen. <j kondigt aan: „Het kan el goed dat we bovenop n van de grootste verlo- ti schatten van de we id staan". in later komt hij met con- jictietekeningen aanzetten, resultaat van het zijn on- zoek naar de verblijfplaats de beroemde Barnsteen- ner. Na een tijdje krijgt hij le gaten dat zijn gehoor de eg bij de tekeningen niet er kan volgen, dus houdt het simpel: „Er zijn daar eden honderden kamers, sinds 1943 voor niemand alve de SS toegangkelijk geweest". tt verborgen ze? En waar- is er sinds de oorlog geen ele poging gedaan om op- ringen te verrichten? De imunisten hebben het ondergrondse gebied ge- afgesloten". Herr Sta- nann, een gepensioneerde rman,1 is ervan overtuigd de kamer, een geschenk Frederick Wilhelm I van tsland aan de Russische ir Peter de Grote in 1716, raven ligt onder het groot- 'ebouwencomplex uit 1936 bekend staat als het Gau- im. Dit detonerende nazi-monu ment is een smet op de ele gante Thüringer stad die lie ver zou worden herinnnerd als geboorteplaats van Goethe en Schiller dan om concentra tiekamp Buchenwald en na- tionaal-socialist Martin Bor- mann. De kamer, ook wel 'Bernsteinzimmer' genoemd, bestaat uit eenentwintig ba rokke muur-, vloer- en pla fondpanelen. Alle panelen zijn afgewerkt met Baltische barnsteen, een favoriete steensoort van de Europese koninlijke huizen. Stadelmann heeft vijf jaar lang de archieven van het Derde Rijk uitgekamd in een poging om alle stukjes in el kaar te passen van een van de grote mysteries van de Twee de Wereldoorlog: de verblijf plaats van de schat die wel het achtste wereldwonder wordt genoemd en 250 miljoen Duit se marken waard zou zijn. In Weimar is Stadelmanns ge drongen verschijning een ver trouwd beeld geworden, zoals hij de grond romdom het Gau- forum beklopt en de archiva rissen van de stad lastig valt om gedetailleerde informatie over bouwwerken. Hij wordt beschouwd als een bezetene, een oude man die het onmo gelijke nastreeft. Aanwijzingen Nu zowel de Duitse als de Russische wereld aan grote veranderingen onderhevig is, zijn er steeds meer aanwijzin gen dat Stadelmann het mo gelijk bij het juiste eind heeft. Vorig jaar december kondigde Boris Jeltsin aan dat hij wist waar de kamer was. Een Russische krant gooide nog kokende olie op het vuur door een rapport van de gehei me dienst te citeren waarin werd gesteld dat de schat in Thüringen begraven ligt. Jelt- sins zelfvertrouwen werd evenwel gevolgd door een ver pletterend stilzwijgen van Moskou. Dit wekte de indruk dat Moskou om tactische re denen had besloten om het mysterie van de Barnsteenka mer voorlopig niet te ontsluie ren. De kamer, die oorspronkelijk geïnstalleerd was in het Win terpaleis in St. Petersburg, werd indertijd verplaatst naar het Zomerpaleis ip het nabij gelegen Tsarskoje Selo. Tij dens de invasie in 1941 werd de kamer door de Duitsers buitgemaakt. De Wehrmacht- troepen kreven bevel de ka mer te ontmantelen en terug te brengen naar Duits grond gebied. De kamer werd in 1944 voor het laatst gezien in Konings berg, nu Kaliningrad. De eni ge foto die van de kamer be staat werd genomen nadat de kamer daar weer in elkaar was gezet. Toen de Britten hun luchtaanvallen op de Oost- pruissische stad opvoerden gaf de curator van de kunst schatten van de stad, Alfred Ronde, bevel om de kamer naar elders over te brengen. In januari 1945 werd de kamer in zo'n dertig kratten verpakt voor transport naar het wes ten - en nooit meer terugge zien. Theorieën Sindsdien hebben duizenden theorieën opgeld gedaan over het lot van de kamer. Een Sov jetofficier meldde dat hij in Koningsberg de verkoolde resten had gevonden van het florentijnse mozaïek van de kamer en trok daaruit de con clusie dat de schat verbrand was. Andere bronnen in Ko ningsberg zeggen dat de krat ten gezonken zijn in de Oost zee toen de Wilhelm Gustloff, een van de laatste schepen die de stad verlieten, in januari 1945 getorpedeerd werd. Volgens de nazi-archieven heeft de schat Koningsberg echter ongedeerd verlaten - waarschijnlijk op bevel van de 'Gauleiter' van de stad Erich Koch, een gepassio neerd verzamelaar van ander mans kunstbezit, met een spe ciale trein. Koch, die in 1986 in Poolse gevangenschap stierf, zou hebben gezegd: „Waar rpijn schat ligt, ligt ook de Bernsteinzimmer". Kochs collectie werd voor het laatst gezien in Weimar in april 1945. Een inventaris die aan het einde van de oorlog werd ontdekt in het museum van Weimar vermeldt dat Koch honderd barnstenen stukken bezat die tot de Barn steenkamer zouden kunnen hebben behoord. Het lijdt nauwelijks enige twijfel dat de bestemming van de kamer de stad Weimar was, die als opslagplaats fungeerde voor de kunst die de nazi's uit Oost-Europa hadden geroofd. Toen de Duitse legers zich eind 1944 terugtrokken, was zijn eigen veiligheid een ob sessie geworden voor Hitier. Hij gaf opdracht voor de bouw van een bunker in het Thürin ger dorp Jonastal, een half uur rijden van Weimar. 5.000 Ge vangenen uit het nabijgele gen concentratiekamp Bu chenwald werden ingezet als dwangarbeiders. De werk zaamheden verliepen echter te langzaam en Hitiers mario netten richtten hun aandacht weer op het Gauforum. Koch ontmoette Martin Bor- mann begin 1945 en uit Kochs dagboek blijkt dat hij Hitiers plaatsvervanger heeft rondge leid door het doolhof van tun nels onder het plein. De dos siers van de SS uit deze perio de zijn nooit teruggevonden. Stadelmann gelooft dat ze on der het Gauforum begraven liggen. Op de blauwdrukken van het complex is een aantal kamers terug te vinden dat niet bereikt kan worden via de hoofdgang. Er zijn ook schet sen van een tweede kelderver- dieping, maar er is kennelijk geen trap om die te bereiken. Belangstelling Na tie oorlog kwam Thürin gen in Oost-Duitsland te lig gen. De gebouwen van het Gauforum, waaronder het hoofdkwartier van de Gaulei ter, het oude museum en het hoofdkwartier van de politie werden tot 1951 bezet door het commando van de Sovjetunie en raakten vervolgens in ver val. Pas begin jaren tachtig begon het regime belangstel ling te tonen voor wat er onder het Gauforum zou kunnen lig gen. Honderden studenten werden ingezet om het puin te ruimen uit het museumgebouw. Het ministerie van staatsveilig heid financierde de werk zaamheden en spreidde een onwelkome belangstelling tentoon voor Stadelmann. „Ze wilden van alles weten over mijn onderzoek. Ik heb ze niets gegegevn wat ze konden gebruiken", vertelt hij. Stadelmann gelooft dat de re gering ten langen leste geïnte resseerd was geraakt in de schat - zonder enige twijfel om die aan het buitenland te kunnen verkopen - maar te gelijkertijd niet teveel gehei men uit de nazi-periode wilde blootleggen. De stad, die eerst de trots van het Oosten was als geboorte plaats van Goethe en Schiller, bakermat van de klassieke be weging en Duitslands eerste, gedoemde democratie, was la ter immers vruchtbare bodem gebleken voor het nationaal- socialisme. De communisten hebben altijd hun uiterste best gedaan om de mate waar in het Duitse fascisme een massabeweging was te baga telliseren. Zij prefereerden de aangena mere theorie dat het natio- naal-socialisme voortgeko men was uit het belangenhu- welijk van Hitler met de grote zakenwereld, waarvan de middenklasse en niet de ar beidersklasse het begeesterde slachtoffer werd. Geruchten Met de val van het communis tische regime staken de ge ruchten die altijd de ronde hadden gedaan in het gebied over de begraven nazi-schat ten opnieuw de kop op. Na Jeltsins verklaring stortten honderden Duitsers zich op het bunkercomplex te Jonas tal. Ze schraapten en groeven en tuurden in gaten, maar vonden niets. Toen later de tunnels, die in 1945 door de Amerikanen waren verzegeld, met explosieven werden opengeblazen bleek uit niets dat er iets opgeslagen had ge legen. De schatzoekers keer den terug naar Weimar. Het museum, waar zich de in gang tot de tunnels zou bevin den, wordt nu in de steigers gezet als voorbereiding op de opgravingen die komende ja ren moeten plaats gaan plaatsvinden. Stadelmann is echter ongeduldig. „Bonn en Moskou lijken er belang bij te hebben dat het allemaal niet te snel gaat", zegt hij. Hij gelooft dat Duitsland en Rusland stilzwijgend overeen zijn gekomen om de tunnels pas te openen wanneer de Sovjettroepen in 1994 vertrok ken zijn. Dit om massale ge weldsuitbarstingen te voorko men wanneer in de tunnels slachtoffers van de Sovjetbe- zetting aangetroffen zouden worden. Bonn stelt zich terughoudend op met het argument dat de zoektocht naar een verloren schat een kostbare en vruch teloze aangelegenheid zou kunnen worden. Als er inder daad kunstschatten worden aangetroffen onder Weimar, zouden zij waarschijnlijk de eerste belangrijke kunstover dracht vormen volgens de voorwaarden van het vriend schapsverdrag tussen Bonn en Moskou van vorig jaar. De timing en omvang van een dergelijke overdracht is een belangrijke factor voor de be trekkingen tussen het nieuwe Duitsland en het nog nieuwe re Rusland. De kunstwereld is sceptisch over de mogelijkheid dat de Barn steen kamer zich in Wei- mar bevindt. Volgens Klaus Roth, directeur van de Stich ting voor Verdwenen Europe se Kunst, zegt dat het onmo gelijk is dat de kamer Duits land in 1945 intact bereikt heeft. Wel geeft hij knarsetan dend zijn bewondering toe voor de nauwgezetheid van Stadelmanns onderzoek. Stadelmann werkt zonder fi nanciële hulp en bewaart zijn. documenten in de hoek van zijn woonkamer. Hij ontvangt nu beleefde telefoontjes van het ministerie van buiten landse zaken dat om informa tie verzoekt. „Als ik ooit nog de kamer zal zien, of weet wat ermee is gebeurd, zal ik ge lukkig sterven", zegt hij. (c) The Times

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 7