li
Kok weigert
op onderwijs
;te bezuinigen
Familie vaak
ontevreden over
kille procedure
orgaandonatie
BINNENLAND
CDA wil garanties voor VN-soldaten
L
Diekstra: te weinig zorg in academische ziekenhuizen
D66 eist stop van actie
'Holland Dorp' Israël
Korea komt dagelijks
30.000 broden tekort
Ruim 700
rijbewijzen
in beslag
genomen
2 Ccidóc Somont
DINSDAG 3 MAART 1992
Geen kolengestookte centrale op Maasvlakte
DEN HAAG - Minister Andriessen van eco
nomische zaken ziet af van de bouw van een
kolengestookte elektriciteitscentrale op de
Maasvlakte.
De bewindsman wil verder gaan met zogenaam
de warmtekrachtinstallaties. Andriessen had in
1989 ingestemd met de bouw van de conventio
nele centrale. Dat besluit nam hij vorig jaar in
heroverweging onde^ druk van een gerechtelij
ke uitspraak. Volgens hem moeten de mogelijk
heden worden onderzocht van warmtekracht
koppeling en het importeren van door water
kracht opgewekte, uit Noorwegen ingevoerde
elektriciteit.
Andriessen is op zijn besluit teruggekomen
door nieuwe inzichten over de omvang van het
toekomstige centrale vermogen. Ook het milieu
is volgens Andriessen met zijn besluit gebaat.
De zekerheid van de elektriciteitsvoorziening
en de doelmatigheid van de produktie komen
naar zijn oordeel niet in gevaar. „Daarnaast zou
een investering van 1,2 miljard gulden in een
eenheid die niet nodig is, niet sporen met het
beginsel van een openbare stroomvoorziening
tegen zo laag mogelijke kosten", aldus Andries
sen.
De minister heeft bij zijn besluit het argument
van de werkgelegenheid minder zwaar laten
wegen dan de zekerheid van de elektriciteits
voorziening en de spreiding van de brandstofin
zet. Voorzitter M.Th. Groeneveld van de onder
nemingsraad van het elektriciteitsbedrijf EZH
is „zeer teleurgesteld" over het besluit van de
bewindsman. Hij hoopt dat Andriessen Zuid-
Holland aanwijst voor de vestiging van warmte
krachtinstallaties. Hij vreest anders voor het
verlies van arbeidsplaatsen bij EZH.
WD wil opheldering over
interne werkwijze BVD
DEN HAAG De WD en Groen Links in de
Tweede Kamer willen dat minister Dales als
hoogste chef van de Binnenlandse Veilig
heidsdienst (BVD) duidelijkheid verschaft
over de interne gang van zaken. De Kamer
debatteert volgende week over het jaarver
slag van de kamercommissie voor de inlich
tingen- en veiligheidsdiensten. Aanleiding
voor de bezorgdheid van beide oppositiepar
tijen is het openingsartikel van het Alge
meen Dagblad van gisteren. Daarin staat dat
de BVD de minister en de Tweede Kamer
opzettelijk onjuist informeert over haar
praktijken. Het ministerie van binnenland
se zaken heeft deze beschuldigingen overi
gens ontkend.
Voor Groen Links staat bij voorbaat vast dat
de parlementaire controle op de BVD „vol
strekt onvoldoende" is.
DEN HAAG - Het CDA eist van de re
gering de garantie dat dienstplichti
gen die naar de VN-vredesmacht in
Joegoslavië gaan, zich werkelijk vrij
willig hebben aangemeld. „Het moet
niet zo zijn dat er op een slaapzaal ge
vraagd gaat worden of degene die niet
mee willen, maar even Willen gaan
staan...", aldus het CDA-kamerlid
Frinking, die doordat hij beroepsoffi
cier is geweest de sfeer in de krijgs
macht goed meent te kennen. Ook de
Vereniging van Dienstplichtig Militai
ren heeft haar twijfels over de gang
van zaken. Volgens de WDM is de
werving voor Joegoslavië onmiddel
lijk na het kabinetsbesluit van vrijdag
begonnen, niet alleen in Garderen,
maar o,ok in andere kazernes waar on
derdelen van de verbindingsdienst
zijn gelegerd, zoals Ede, Schaarsber-
gen en Harderwijk. Ook zou het zeker
zijn dat 23 man van de 102 Herstel
compagnie (voertuigreparatie en on
derhoud) in Nieuw-Millingen worden
uitgezonden.'Volgens de WDM wor
den dienstplichtigen in al deze leger
plaatsen aangespoord een bereid
heidsverklaring te tekenen voordat zij
een goed oordeel kunnen vellen over
de situatie in Joegoslavië. De vereni
ging vindt dat „absoluut onverant
woord". De WDM heeft pamfletten
verspreid waarin de dienstplichtigen
wordt gewezen op hun recht op goede
informatie. Ook stelt zij dat de rege
ring de plicht heeft haar besluit met
betrekking tot uitzending naar Joego
slavië voor te leggen aan de Tweede
Kamer. Het CDA-kamerlid Frinking,
die een motie van zijn hand met een
dergelijke strekking aangenojnen zag
worden in het parlement, beschouwt
het als vanzelfsprekend dat de rege
ring dit doet. Hij rekent erop dat de
ministers Ter Beek van defensie en
Van den Broek van buitenlandse za
ken hun plannen volgende week, na
het krokusreces dus, aan de betrok
ken kamercommissies zullen voorleg
gen. Daarbij zullen de bewindslieden
vooral moeten aangeven hoe het met
de veiligheid van de uit te zenden mi
litairen gesteld zal zijn.
LEIDEN Een aanrij
ding, een hersenbloeding,
plotseling overlijdt een
dierbaar familielid. Hecti
sche toestanden in het zie
kenhuis, waar onbekende
mensen in de weer zijn
met een levenloos li
chaam. De boodschapper
van het slechte nieuws,
meestal de arts, vraagt op
zo'n moment toestem
ming aan de verbijsterde
familie voor orgaandona
tie. Het antwoord hangt
veelal af van de manier
waarop de vraag wordt ge
steld.
Psycholoog Mare Cleiren
vroeg 132 mensen die toestem
ming gaven voor orgaandona
tie naar hun ervaringen. Hij
bundelde deze in het boekje
'Leven na Geven' dat vandaag
is gepresenteerd. Bij het be
slissen over donatie speelt de
'ingeschatte wil van de overle
dene' een belangrijke rol als
geen duidelijk donorcodicil
voor handen is. Inzicht in het
belang van orgaandonatie
geven voor leven - en de
houding van de arts en verple
ger tellen ook mee bij het uit
eindelijke ja of nee. En dat
wordt niet altijd beseft in het
ziekenhuis, zegt Cleiren.
Hij heeft niemand ontmoet die
spijt had van de beslissing, wel
was de helft van de nabestaan
den ontevreden over de ma
nier waarop toestemming
werd gevraagd. „Die ontevre
denheid wordt veroorzaakt
door de kille, klinische bena
dering van de artsen. De men
sen krijgen het gevoel in een
soort koehandel terecht te zijn
gekomen. Dat ze onder druk
worden gezet. En als ze een
maal toestemming hebben ge
geven voor orgaandonatie,
worden ze naar huis ge
stuurd", schetst Cleiren. Hij
heeft mensen gesproken die zo
boos waren na zo'n ervaring,
dat ze spontaan hun donorco
dicil hebben weggegooid.
Slapen
De nabestaanden hebben niet
alleen behoefte aan een men
selijke benadering, maar ook
aan opvang in het ziekenhuis,
nazorg en vooral informatie.
„Eigenlijk ben je op die mo
menten zelf ook patiënt",
hoorde Cleiren van de nabe
staanden. Wie weet dat hart, le
ver en longen zonder doorbloe
ding ongeschikt worden voor
transplantatie, heeft er wat
minder moeite mee dat de bea
deming wordt voortgezet en
dat de infusen niet worden af
gesloten.
„Het lichaam ademt nog en
heeft een roze kleur. Zo lijkt
het net alsof de persoon ligt te
slapen. Het is dan een stuk
moeilijker om de dood te ac
cepteren, afscheid nemen is
nog moeilijker".
Een belangrijke aanbeveling
van Cleiren is dat de mensen
hun familielid nog even kun
nen zien nadat de organen zijn
weggenomen. Dat ze terugke
ren in het ziekenhuis om af
scheid te nemen. Niet in de
koelcel, maar in alle rust in een
aparte kamer. „Het belangrijk
ste is dat mensen bij de hele
procedure betrokken blijven.
Dat ze snappen wat de hande
lingen zijn en wat er straks
met het lichaam gebeurt. Ver
tel het de mensen, herhaal het
desnoods een paar keer". De
psycholoog pleit ook voor een
uitgebreide brochure, waarin
mensen een en ander kunnen
lezen. Ook op een wat rustiger
moment.
Een 'transplantatiecoördina
tor' speelt een grote rol bij de
nazorg. Die vertelt de mensen
waar de organen uiteindelijk
terecht zijn gekomen. Namen
en adressen worden niet ge
noemd, leeftijd en geslacht
wel. De nabestaanden putten
veel troost uit dit soort gege
vens, de donatie is immers er
gens goed voor geweest. Clei
ren vindt dat de coördinator
ook moet vragen of de mensen
nog behoefte hebben aan hulp
of informatie. Bij een bevesti
gend antwoord moet daarvoor
worden gezorgd.
Rotte vraag
„Het ketenprincipe noem ik
dit. De coördinator of iemand
anders binnen het ziekenhuis
is verantwoordelijk voor de na
bestaanden. Vragen moeten
worden beantwoord, aan be
hoeften moet worden voldaan.
Desnoods door een ander, als
je dan maar controleert of het
is gebeurd. Als je dit principe
aanhoudt, voorkom je dat
mensen tussen de wal en het
schip vallen". De psycholoog
wil hier een standaardproce
dure voor instellen. Te veel
heeft iedere transplantatie-
coördinator nog 'zijn eigen
winkeltje'.
En de artsen? „Ach je kunt het
de artsen ook niet kwalijk ne
men. Ze komen met de meest
rotte vraag op het meest rotte
moment", neemt Cleiren het
voor hen op. Volgens hem
hoeft een groot aantal artsen
zich ook niet aangesproken te
voelen, zij pakken het goed
aan. Hij vindt wel dat een pak
ket communicatieve vaardig
heden moet worden opgeno
men in de opleiding van art
sen, specialisten en intensive
care verplegers. Daarnaast
ontwikkelde Eurotransplant in
Leiden, de organisatie die er
voor zorgt dat de beschikbare
organen bij de juiste patiënt te
recht komen, vorig jaar een
cursus waarin vragen als 'Hoe
vertel ik het slechte nieuws' en
'Hoe vraag ik toestemming'
uitgebreid aan bod komen. Die
cursus mag wat Cleiren betreft
in ieder ziekenhuis worden ge
houden. „De beste reclame
voor orgaandonatie komt van
de nabestaanden met goede er
varingen. Zij" stimuleren de
omgeving meer dan postbus 51
met televisiespotjes over het
donorcodicil".
Katholiek Nieuwsblad
Barstensvol nieuws nu gratis 4
weken op proef
Het Katholiek Nieuwsblad is de enige
katholieke krant in Nederland. Het verschijnt i
twee maal per week.
Op dinsdag en vrijdag.
Maak kennis met deze krant en vul de
bon In voor een gratis proefabonnement.
JA ik wil graag kennismaken met het
Katholiek Nieuwsblad en ontvang vier weken
geheel vrijblijvend de krant.
De bon in een open envelop, zonder
postzegel sturen naar. Katholiek Nieuwsblad,
Antwoordnummer 10034, 5200 VB Den Bosch
Naam
Adres
Postcode
Woonplaats
Tel nr
I Katholiek Nieuwsblad, Jan Heinsstroat 26. Postbus 1270. I
5200 BH 's Hertogenbosch, telefoon 073-123480 1
Het drietal heeft overigens
steeds ontkend dat er sprake
was van een voorgenomen
drugstransport. Het drietal
sprak van een mislukte we
reldreis. Het bewijs dat de poli
tie wist te verzamelen bestond
slechts uit een aantal telefoon
taps waarop werd onderhan
deld over de boot.
De Hagenaar werd wel schul
dig geacht aan een deal met 21
kilo cocaïne in 1989 in Rotter
dam. Het hof veroordeelde
hem daarvoor tot driejaar cel.
LEIDEN - Gezondheidszorg
is een term die de lading niet
dekt omdat de zorg vaak ver te
zoeken is. De Leidse hoogle
raar in de klinisehe psycholo
gie prof.dr. R. Diekstra zegt dit
in het blad van de medische fa
culteit.
Volgens hem beconcurreren
academische ziekenhuizen el
kaar met medisch-tecnnologi-
sche hoogstandjes. „Ze noe
men dat topklinische zorg
maar wat betreft hun psycho
logische benadering is er haast
sprake van debiliteit". Diek
stra zegt dat de „cure" (het be
handelen) de overhand heeft
en dat van „care" (zorg) nog
nauwelijks sprake is.
Mensen worden lichamelijk
beter gemaakt, maar in psy
chologisch opzicht is de scha
de soms groot, wat niet gunstig
is voor het genezingsproces.
Volgens Diekstra is aange
toond dat angst en stress het
afweermechanisme van de
mens verminderen. Medici, ze
ker degenen die 'high tech' be
zig zijn, houden daar te vaak
geen rekening mee. Wat aan de
ene kant door cure wordt be
reikt, wordt aan de andere
kant door gebrek aan care
weer voor een deel teniet ge
daan, aldus Diekstra.
hormonale processen in gang
gezet die belemmerend wer
ken op het herstel, aldus Diek
stra. Volgens hem is er bijna
geen effectiever medicijn voor
een angstige patiënt dan een
gesprek met een hulpverlener
die op een warme, betrokken
manier informatie verstrekt.
CASPER EN HOBBES
DEN HAAG Het kabinet moet een eind maken aan de inzame
lingsactie 'Holland Dorp' van de Stichting Christenen voor Is
raël. Dat stelt Tweede-Kamerlid Kohnstamm (D66) in schriftelij
ke vragen aan minister Van den Broek (buitenlandse zaken).
Volgens Kohnstamm is de actie voor de bouw van een met Ne
derlands geld gefinancierd dorp op de door Israël bezette Jor-
daanoever strijdig met het volkenrecht. Kohnstamm riep giste
ren op geen geld te geven. Ook vindt hij dat als Van den Broek
geen juridische middelen ziet om in te grijpen hij duidelijk zou
moeten maken dat de regering zich distantieert van de actie. Zo
wel dé Stichting Christenen voor Israël als het Centrum Infor
matie en Documentatie Israël betreuren de oproep, omdat de
plaats van het dorp - een stuk niemandsland bij Oost-Jeruza-
lem - buiten de orde van de nederzettingenpolitiek valt en het
dorp tegemoet komt aan de grote behoefte aan opvang voor Rus
sische joden.
A 1
'Justitie onderuit
'®nin cocaïnezaak
dei
ndpEN HAAG - Het gerechts-
lof in Den Haag heeft gisteren
Ie 54-jarige Hagenaar G.A., de
un|52-jarige Rotterdammer W.T.
en zijn 39-jarige stadgenoot
iV.Y. vrijgesproken.
Zij werden verdacht voorberei
dingen te hebben getroffen
roor het smokkelen van dui
zend kilo cocaïne met de twee
master 'Get Away' vanuit Co-
ombia, via Aruba of Venezuela
laar Nederland. Justitie heeft
vanaf 1988 onderzoek naar de
zaak gedaan. Daarmee was
uim een miljoen gulden ge-
noeid. Er werd echter geen
gram aangetroffen.
3rocureur-generaal
Wurzer eiste twee weken gele
ien zeven jaar cel en een boete
Van een ton tegen de Hage-
zeven jaar en verbeurd
verklaring van de boot tegen
de 52-jarige Rotterdammer e
vier jaar cel en 10.000 gulden
ïoete tegen zijn stadgenoot.
Volgens president van het hof-
nr. W.A. van Deth is de tenlas
telegging echter onvolledig.
De handelingen die de man-
ïen ten aanzien van de 'Get
kway' in Venezuela wordt ver
weten, zijn volgens Van Deth
geen handelingen in de zin
van de opiumwet.
(Vervolg van de voorpagina)
Idoor
NOL WESSELING
WATERINGEN De warme bakkers in het Westland geven
met hun actie 'Broodje Albanië' gehoor aan een oproep van
burgemeester Manushi van Korea om te helpen het dagelijks
tekort van 30.000 broden op te lossen.
Korea ligt ten zuiden van het Ohrid-meer vlak bij de grens van
Joegoslavië en telt 70.000 inwoners. De stad is voor het dagelijks
brood aangewezen op een sterk verouderde broodfabriek. De ca
paciteit van ruim 19.000 broden - elke 24 uur 800 broodjes -
blijft ondanks hulp van een tiental kleine bakkerijtjes in de om
geving ver onder het gewenste aantal. Door gebrek aan geld is
sinds de bouw in 1959 niets gedaan aan onderhoud. Mengmachi
nes en transportbanden zijn dan ook volledig versleten en de ar
beiders werken in een met vuil en vet besmeurde omgeving ver
onder normale omstandigheden. De mensen van Korea staan da
gelijks vele uren in de kou op de bevoorradingswagens te wach
ten, maar door het tekort moeten velen toch nog zonder brood
weer naar huis, aldus burgeméester Manushi.
De actie wordt gevoerd in samenwerking met de internationale
hulporganisatie Dorkas waarvan Marion van der Plaat uit Wate
ringen vertegenwoordigster is. Zij hoopt dat bakkers in de Haag
se en Leidse regio het voorbeeld van de warme bakkers in het
Westland zullen volgen zodat kan worden tegemoet gekomen
aan de wens van de burgemeester van Korea een nieuwe brood
fabriek te kunnen bouwen.
HEERENVEEN - Minis
ter Kok van financiën wil
onder geen beding verder
bezuinigen op het onder
wijs en de bejaardenzorg.
Daarmee wijst hij op
nieuw een ombuigings-
voorstel van het CDA af.
De PvdA-leider zei gisteravond
op een spreekbeurt in Heeren
veen dat het bepaald niet uit
gesloten is dat in 1993 verder
bezuinigd moet worden, maar
daarvoor is onderwijs niet de
aangewezen post. Nadat de
PvdA het idee van CDA-frac-
tievoorzitter Brinkman vorige
week afschoot om tot een ver
hoging van het arbeidskosten
forfait over te gaan met onge-
eer honderd gulden per
zet maand, hekelt Kok nu ook het
idee van het CDA de collectie
ve uitgaven voor het onderwijs
terug te draaien. Het CDA wil
verder bezuiningen om de be
loofde lastenverlichting van
*.5 miljard in 1993 door te kun
nen laten gaan.
Het gestoei rond de begroting
1993 is begonnen, omdat Kok
over anderhalve maand met de
ei zogenaamde kaderbrief komt,
1 de V4
waarin een eerste voorzet
wordt gegeven voor de begro
ting 1993 die op prinsjesdag
1! wordt gepresenteerd.
De vice-premier sloot niet ge
heel uit dat er volgend jaar las
tenverlichting komt, maar hij
is allerminst gecharmeerd van
het idee van premier Lubbers
eventuele lastenverlichtingen
te vertalen in minder kosten
verhogingen voor auto-en wo-
ningbezit. Volgens Kok kun
nen die posten niet verlaagd
worden zonder daarbij de hu
ren en tarieven voor het open
baar vervoer te verlagen. In
dat geval gaat het om te grote
ombuigingen, meent Kok.
Niei, comber
Hoewel de vice-premier gister
avond, de leden van de Com
merciële Club Zuid-Friesland
enerzijds voorhield dat de be
loofde lastenverlichting er
voor volgend jaar vrijwel zeker
niet inzit wegens een tegenval
lende economie, vond hij het
anderszins niet verstandig te
somber te zijn over de Neder
landse economie. Volgens hem
is de internationale conjunc
tuur weinig rooskleurig, maar
daar staat tegenover dat de
structurele positie van Neder
land goed is. In zijn ogen zal
een al te sombere inschatting
snel leiden tot terughoudende
bedrijfsinvesteringen, waar
door de voorspelling van te
genvallende economische ont
wikkelingen zichzelf vervult.
Volgens Kok moeten dit jaar
uit extra a ardgasbaten nieuwe
investeringen worden bekos
tigd voor railvervoer, stedelij
ke vernieuwing en bodemsa
nering.
Voorbeeld
Een wachtmeester van de rijkspolitie van Aalten plaatst een waarschuwingsbord op een langs de weg geplaatst autowrak. Het geheel moet
als afschrikwekkend voorbeeld dienen voor passerende weggebruikers. Aalten hoopt op die manier het qebruik van veiliqheidsqordels te
stimuleren. a foto: anp
Ministerie wil weten wat op school gebeurt
ZOETERMEER - Hoe goed, hoe slecht of hoe matig leren kin
deren op de basisschool lezen, rekenen en schrijven? Wat voor
prestaties leveren de scholieren eigenlijk en hoe functioneren
hun leerkrachten? Op deze en andere vragen wil het ministerie
van onderwijs antwoord krijgen door een commissie hierop zo'n
twee jaar te laten studeren. De Tweede Kamer, die met krokus
vakantie is, heeft gisteren het onderzoeksplan van die commis
sie Evaluatie Basisonderwijs toegestuurd gekregen. Het minis
terie heeft de commissie vorig jaar ingesteld. Een hoge ambte
naar heeft daarin de leiding over een aantal professoren van ver
schillende universiteiten. De commissie moet eind 1993 rapport
uitbrengen.
HILVERSUM - Justitie
heeft in de maand februari
751 rijbewijzen ingevorderd
wegens het rijden onder in
vloed, zo werd gisteravond
bekendgemaakt in het tv-
programma Hier en Nu.
Uit de cijfers blijkt dat met
name in de ressorten Den
Haag (216) en Amsterdam (211)
veel rijbewijzen zijn ingeno
men. Vorig jaar werden over
het hele jaar maar duizend rij
bewijzen ingenomen. Sinds 1
februari zijn de straffen voor
het rijden onder invloed ver
hoogd en wie wordt aangehou
den met meer dan 1,3 promille
alcohol in zijn bloed moet di
rect zijn rijbewijs inleveren.
De Bossche advocaat-generaal
mr. A. Franken noemde in
Hier en Nu het beleid effectief:
„De mensen voelen onmiddel
lijk door dit lik-op-stuk-beleid
dat rijden onder invloed echt
niet kan".
Maandag wasdag
Ondanks het carnaval was het gisteren in Etten Leur zeker ook was
dag. De straten hingen vol met wasgoed in een poging op deze car
navalsmaandag traditiegetrouw een nieuw record te vestigen voor
het Guiness Book of Records. Aan een waslijn van vijf kilometer hing
de witte en bonte was te drogen. foto. anp
