1
i
1
inal
Ie
Hongerdoeken
voer voor
vermoeide
christenen
CeidóeSotvuMit
Geloof
en moderne
waarden
beeldend
verenigd
Christus
leidt het
volk uit
vijfhonderd
jaar
onderdrukking.
DEN BOSCH Bij het missiehureau
in Den Bosch regent het bestellingen
voor het Latijnsamerikaanse honger
doek van Adolfo Perez Esquivel. De
Argentijnse Nobelprijswinnaar 1980
voor de vrede maakte een schilderij
waarop vijfhonderd jaar geschiedenis
van Latijns-Amerika is afgebeeld.
Het is vooral het verhaal van de slacht
offers van die geschiedenis. Ze waren
eerst meestal naamloos maar worden
nu steeds vaker als helden vereerd.
Naast de Inca's en de landloze boeren
zijn op het doek de Salvadoraanse bis
schop Oscar Romero en vakbondslei
der Chico Mendez te zien en een hele
reeks andere personen die de laatste
vijftien jaar om het leven zijn gebracht.
Zij staan gegroepeerd rond Christus,
die de weg wijst naar een nieuwe we
reld. Op de achtergrond ziet men de
zeilschepen van de Spanjaarden, ver
overaars en brengers van het (on)heil
en het silhouet van een moderne La
tijnsamerikaanse stad met zijn krotten
wijken waarin de meerderheid van de
Latijnsamerikaanse bevolking zich
moet zien te redden.
Het doek moet een soort hoopvolle af
sluiting zijn van veertien andere hon
gerdoeken van 'Esquivel. Samen vor
men ze een moderne kruisweg en ook
een actuele demonstratie van'de bete
kenis van christelijk geloof in een Der
de-Wereldland. Esquivel laat in die
doeken de ellende van zijn continent
zien. Christus verschijnt tussen al die
ellende. Hij is tegelijkertijd slachtoffer
en bestrijder van de armoede.
Vasten
Witte Pater Cor van den Brand van het
missiebureau in Den Bosch legt uit dat
de hongerdoeken oorspronkelijk uit
Europa komen. In de middeleeuwen
bedekte men tijdens de vasten beelden
en kruisen met een groot gewaad; het
altaar werd op die manier afgeschermd.
Dat gebeurde uit schroom en ook om
dat men het heilige der heilige in die
periode van boetedoening niet openlijk
in de ogen wilde zien. Later ging men
op de doeken weer afbeeldingen schil
deren in een poging duidelijk te maken
waar het in de godsdienst om begonnen
was. De doeken werden vervolgens
door het volk hongerdoeken genoemd
omdat ze opgehangen werden in de pe
riode dat iedereen geacht werd te vas
ten. De traditie verdween in de zestien
de eeuw omdat het concilie van Trente
wilde dat het zicht op het altaar en de
priester werd hersteld.
De Duitse vastenactie Misereor heeft
opnieuw bij de oude traditie aange
knoopt. Die had nog de beschikking
over een paar middeleeuwse honger
doeken. Sinds het midden van de jaren
zeventig heeft deze organisatie met
groté regelmaat mensen uit de Derde
Wereld nieuwe hongerdoeken laten
maken. Zo zijn er hongerdoeken van
Etiopië, Haïti, India, Chili, Peru en Ca-
meroun.
Het Chileense doek werd gemaakt door
zes werkloze vrouwen uit Santiago. Het
is de kruisweg van het volk genoemd.
De benodigde lapjes haalden ze uit af
val van kleren die vanuit Duitsland wer
den toegezonden. De zes vrouwen be
Een moderne
kruiswegstatie
in de visie van
Adolfo Perez
Esquivel. Door
iedereen
verlaten wandelt
Christus door
een Latijns
amerikaanse
stad.
RECHTS:
Inwoners van
Latijns-
Amerika,
opgeofferd aan
banken en de
moderne
industrie, delen
in het lot van
Christus.
m FOTO'S:
MISEREOR
hoorden tot een oecumenische basis
meenschap. Hel initiatief lag bij t
van hen die vond dat ze moest uitbi
den wat zij in het dagelijks leven bele
de. Haar kinderen hadden honger,
wilde dat aan iedereen laten zie
schreef ze als toelichting bij het do
Zo werd er onder het regime van Pi
chet op subtiele wijze tegen de gang
zaken in Chili geprotesteerd.
Van den Brand: „Je kunt die doe
zien als een vorm van omgekee
evangelisatie. Wij krijgen nu op dj
manier het evangelie uit de Derde \i
reld terug. Je ziet dat mensen hun ha
daar werkelijk putten uit het evang
om zo het onrecht de baas te kunn
Godsdienst is daar niet iets geïsolee
het is met het openbare leven verb
den. Die doeken drukken dat heel st
uit. Hier zit het daarentegen in de n
ge van de samenleving, opgeborgei
kerken".
Vijfhonderd jaar
Het verbaast hem niet dat het horig
doek van dit jaar zo sterk aanslaat. I
heeft volgens hem alles te maken i
de actualiteit van vijfhonderd j
christendom in Amerika. Dat is eem
derwerp dat in kerkelijke geme
schappen sterk leeft. „We krijgen
katholieken veel aanvragen en de li
ste tijd ook steeds meer van protest
ten".
Het door Esquivel geschilderde doe
door Misereor gefotografeerd en
volgens opnieuw op doek en'paj
overgebracht. Misereor zorgt ste
voor de onderwerpen, die vervolg
door de nationale Vastenacties in de
verse Europese landen worden afge
men.
In kerken vindt men veelal de doell
terwijl op scholen de papieren klei
nafbeeldingen worden gebruikt. Ze ij
er overigens in alle soorten en matei
Bij elkaar zijn zij een goede bron jj
inkomsten voor de vastenacties. V
een hongerdoek moet vijfhonderd;!!
den worden betaald, voor alle an< E
afbeeldingen variëren de prijzen stei
Het is aan Brabantse katechetenl
danken dat de doeken voor het g<
dienstonderwijs worden gebruikt.' E
namen daar tien jaar geleden het ini
tief voor. Het blijkt een manier om a
schouwelijk godsdienstonderwijs te j|
ven en bovendien gaat het om om I
werpen die de moeite waard zijn. Ti
jaar geleden bij het hongerdoek o 1
Cameroun werden er 234.000 exem| ri
ren van het hongerdoek op klein [j
maat verkocht en de meeste gin t\
naar de scholen. Van den Brand i !j
wacht dat dit aantal dit jaar zeker I
gehaald zal worden.
Er wordt niet alleen kennis van een
paalde situatie in een Derde-Wen
land overgebracht, het gaat ook fl I
solidariteit. Geloof en aansprekei E
moderne waarden lijken in het hon;
doek verenigd te kunnen worden.
Voor het gebruik op de basisschool [j
ook dit jaar weer door een werkgi [j
van katholieke en protestantse katec
ten en liturgisten onder leiding van I
Kroeze teksten geschreven. Zo kun I
er nevendiensten gehouden woi I
rond het hongerdoek en onderwij E
kunnen de christelijke leer en het Ie
op elkaar betrekken. Niet alleen jol I
ren die hun eerste stappen in het cl I
tendom nog moeten zetten, ook ou(
christenen blijken de hongerdoekei
spiratie te bieden.
Besteladres hongerdoeken: Missiebui I
Den Bosch Halvemaanstraat 7, 5211 I
Den Bosch. Tel. 073 - 13.15.14. Vem j
bureau Vastenactie, postbus 587, 5 i;
ANAmersfoort. Tel. 033 - 61.37.94. E
