De wereld
schikt zich
naar Disney
President Mary Robinson zwijgt over abortuszaak
'EMdó&Qowta/nV
De tien geboden van Disney, die alle werknemers van Euro Disney behoren
te kennen.
1. Wij zijn toegewijd aan kwaliteit, in alles wat we doen
2. Wij zijn vriendelijk, behulpzaam en hoffelijk. Het is de ware houding, de
Disney houding.
3. Wij lachen.het is besmettelijk. Onthoud goed, wij creëren geluk en ma
ken herinneringen.
4. Wij zijn een team. Een groep van adelaars, vliegend in formatie.
5. Wij zijn positief. Wij vinden altijd een manier om het voor elkaar te krij
gen. Wij geven nooit, nooit, nooit op.
6. Wij zeggen nooit nee. Wij zeggen: ik kijk graag wat ik voor u kan doen.
7. Wij zijn onberispelijk. In onze uiterlijke verschijning, in onze properheid
en onze houding.
8. Wij staan op het toneel en we kennen onze rol in de show.
9. Wij zijn professioneel en efficiënt. Wij nemen verantwoordelijkheid voor
alle handelingen en besluiten. Wij zijn consequent en betrouwbaar.
10. Wij proberen de beste te zijn. Wij doen altijd alles wat in onze mogelijk
heid ligt, en daar zijn we trots op.
MARNE LA VALLÉE - Zwe
tende jongens en meisjes oefe
nen hun danspassen op dreunen
de discomuziek. Jean-Luc Cho
plin straalt. De voormalig artis
tiek leider van het ballet van de
Opera is bezweken voor het jolijt
van Disney. „Er bestaat geen
kwaliteitsamusement in Frank
rijk tot op het moment dat Dis
ney opengaat".
Het werkt verwarrend deze woorden te
horen uit de mond van de man die jaren
heeft samengewerkt met de grootste
klassieke dansers van de wereld. Cho-
plin „verveelde" zich bij de Opera.
Krijgt Frankrijks beroemdste regisseu
se, Ariane Mnouchkine, dan toch ge
lijk? „Een cultureel Tjernobyl" noemde
zij de vestiging van het Amerikaanse
pretpark bij Parijs. De straling van Dis
ney is uitermate actief, besmettelijk
ook, maar dodelijk? Choplin: „De angst
voor aantasting van de Franse cultuur
is de angst van een olifant voor een
muis. Er zal alleen een cultuuruitwisse
ling plaatsvinden. En dat is goed. Een
cultuur die zich niet opent voor ande
ren, is een dode cultuur".
Euro Disney gaat pas 20 april open,
maar nu al zijn vijfhonderdduizend
Fransen naar Marne La Vallée afge
reisd voor een bezoek aan het promotie
centrum van Disney. Allemaal betaal
den ze tien franc voor het zien van teke
ningen en een reclamefilm over Euro
Disney. De uitgang van de filmzaal
komt uit in de Disney-winkel waar grif
betaald wordt voor bekers, pennen,
shirtjes, en petjes met afbeeldingen van
Mickey, Donald, Goofy of één van de
andere Disney creaties. En het pretpark
is nog niet eens geopend.
Overal staan bouwketen, rijden vracht
wagens rond en werken bouwvakkers
en tuinmannen zich in het zweet. De at
tracties en hotels in het park zijn nog
niet af, maar de Disney winkels al geo
pend. De klanten zijn de werknemers
van het pretpark, die helemaal leip zijn
van Disney. Op een korte cursus aan
Disney University (op hetzelfde terrein)
hebben ze geleerd altijd te lachen, posi-
tief te denken en efficiënt te werken.
Wie het even niet meer ziet zitten, grijpt
naar zijn 'missie-kaartje' waarop in hel-
1 dere taal de tien geboden van Disney
zijn verwoord. Een greep: 'Wij zeggen
nooit nee, wij zijn onberispelijk, wij ge
ven nooit, nooit, nooit op, wij zijn een
team (adelaars die vliegen in formatie),
wij lachen, want onthoud goed: wij
creëren geluk en maken herinnerin
gen'
Treurig
Baerbel ziet er onberispelijk uit. Een
klein hakje, niet te kort rokje, keurig
bloesje en het lange blonde haar in een
staart. Aan iedere hand draagt ze één
ring. De andere waren Disney teveel.
Evenals de eyeliner. „Ik zag er hartstik
ke sixties uit", zegt Baerbel. Zij is één
van de ruim twaalfhonderd Nederland
se werknemers in het pretpark, die zich
ogenschijnlijk moeiteloos hebben ge
schikt naar de regels en wetten van Dis
ney. „Ik draag nog maar twee ringen en
alleen een beetje mascara. Dat zijn de
regels en daar hou je je aan. Als het je
niet bevalt, moet je weggaan", vindt
Baerbel. Hoewel ze alles heeft afgewor
pen wat haar van anderen onderscheid
de, heeft Disney haar een functie achter
de schermen gegeven. „Als ik me een
beetje depri voel dan kun je dat direct
aan mijn ogen zien. Die staan dan on
middellijk op treurig en dat kan natuur
lijk niet".
De voorschriften van Disney zijn
streng, maar worden door de twaalfdui
zend werknemers met overtuiging uit
gedragen. Het geloof in Disney is de
kracht van het sprookje. Van het salaris
moeten de meeste werknemers het niet
hebben. Het uitvoerend personeel in de
hotels, winkels, magazijnen en het pret
park verdient nauwelijks meer dan het
minimumloon. Ze worden voortdurend
gestimuleerd door mensen in leiding
gevende posities die wél goed krijgen
betaald. Zo verdient Jan Peacock, Ne
derlander en manager van de zes hotels
in Euro.Disney, twee ton per jaar.
In de ateliers leggen naaisters en kleer
makers de laatste hand aan de kos
tuums. Kleding voor piraten, cowboys,
achttiende eeuwse dames, maar ook
kelners en kamermeisjes. In het gigan
tische magazijn hangen vierhonderd
duizend stuks kleding van de beste
kwaliteit. Volgens hoofdontwerper Da
niël zijn de stoffen beter, de ontwerpen
perfecter en de kostuums duurder dan
in de Amerikaanse en Japanse parken.
Ook de kwaliteit van het sprookjespark
moet die van de bestaande drie Disney-
parken overtreffen. Een blik in de hal
waar de wagens voor de grote parade
worden gemaakt, bevestigt het perfec
tionisme van Euro Disney. Een verlich
te draak en vliegende olifant staan
klaar voor de parade die vanaf 12 april
dagelijks door Main Street zal rijden.
Zoals ook in de andere Disneyparken
wordt Main Street omringd door vier
sprookjesparken met ieder een eigen
thema: avonturenland, fantasieland,
ontdekkingsland en het wilde westen.
Geheimzinnig
Ook de hotels, die net buiten sprookjes
park liggen, hebben ieder een eigen
thema. Wie een kamer boekt in hotel
New York waant zich op Manhattan.
Cheyenne is een kopie van een stadje in
het Wilde Westen met huifkarren op
zandwegen, een heuse saloon en dui
zend hotelkamers verborgen achter
houten huizen met sprekende namen
als 'Jesse James', 'Sitting Bull' en 'Billy
the Kid'. Binnen staan lampekappen op
westernlaarzen en plakken paardjes te
gen de muren. Het personeel ziet er
cowboy uit, begroet de gasten met een
zuidelijk 'howdy!' en zwaait ze uit met
'so long'. Eén brug over en de 'voertaal'
is Spaans. Naast Cheyenne ligt name
lijk het Mexicaanse hoteldorp Santé Fé,
waar tussen kille bunkers een warm
Links:
Euro Disney in Frankrijk gaat op 20 april
open.
FOTO'S: DISNEY
Boven:
Ze zijn er allemaal: Pluto, Knabbel, Min
nie Mouse, Micky Mouse, Goojy, Donald
Duck en Rabbel.
'buenos dias' klinkt. Gezien de prijzen
van de hotelkamers (van 250 tot 2750
gulden per nacht) zal de voertaal op het
kampeerterrein vooral Nederlands zijn.
Hoe de diverse hotels en themaparken
er in detail uitzien, weet nagenoeg nie
mand. Anderhalve maand voor opening
van het park hult de Disney Company
zich nog altijd in geheimzinnigheid. De
Europese media, die deze week een
kijkje achter de schermen mochten ne
men, werd ten strengste verboden op
names te maken van de nog niet vol
tooide Main Street. Sprookjes worden
niet opgebouwd, maar verrijzen uit het
niets. Disney Compagny doet alles om
de magie van het sprookjespark levend
te houden. De vraag hoeveel mensen er
voor Mickey spelen, is een onmogelij
ke. Zoals er één Sinterklaas is, is er ook
slechts één Mickey. De altijd vrolijke
muis huppelt en zwaait, maar brengt
geen woord uit. Een sprekende Mickey,
Minnie, Knabbel of Babbel riskeert op
staande voet ontslag. „De wereld van
een Nederlands, Duits of Engels jonge
tje stort in als Mickey Frans terug
praat", zegt pr-medewerker Dimitri Tri-
adafillidis.
Enkele jaren geleden nog was de streek
van Marne de Vallée het terrein van
boeren. Sinds Disney besloot zijn
droomwereld op suikerbieten te bou
wen en 7,5 miljard gulden te investeren,
is het de bestemming van de Parijse
metro, de TGV (in '94), autobaan, dui
zenden bedrijven en naar verwachting
miljoenen bezoekers uit geheel Europa.
De Franse dorpjes rondom Marne de
Vallée zijn geworden tot Europese ne
derzettingen van Disney personeel. In
één van de dorpjes woont de Neder
landse Lotte. Ze loopt dagelijks naar
haar werk en reist af en toe naar haar
vriend. „Ik weet niet hoe lang ik hier zal
blijven werken, maar ik realiseer me
dat ik op een bepaald moment moet kie
zen tussen Walt Disney en mijn
vriend".
De wereld lijkt zich te schikken naar
Disney. Alsof er geen ontkomen aan is.
Zelfs Choplin raakte betoverd door de
wereld van plastic. Een deel van artis
tiek Frankrijk reageerde geschokt op
zijn overstap naar Disney. Choplin
glimlacht. ,.Ik ben van de kleine ratten
naar de muizen gegaan. Bij de Opera
werkte ik voor duizenden mensen met
veel geld. Nu bereik ik een miljoenen
publiek".
DUBLIN Ierland lag de afge
lopen week op de sofa van de
psycholoog. Al weeklagend en
jammerend spreidde het land
zijn zieleleed ten toon voor de
internationale schijnwerpers.
De lijdensweg van het verkrachte veer
tienjarige Ierse meisje dat in de twaalf
de week van haar zwangerschap moest
wachten op de uitspraak van vijf man
nelijke rechters van het Ierse Hoogge
rechtshof of zij naar Engeland zou mo
gen afreizen voor een abortus, heeft
een ongeëvenaarde uitbarsting van
zelfonderzoek ontketend. De discussie
over abortus is weer in volle hevigheid
De Ierse vrouwen hebben in deze zaak
hun stem laten horen. „Jullie hebben
een stem, en ik zal zorgen dat die ge
hoord wordt", was een slogan van de
De Ierse president
Mary Robinson
maakte onmiddellijk
duidelijk dat het
„passend noch
mogelijk voor haar
was om betrokken te
raken bij de
tragische
rechtszaak die heel
Ierland bezighield.
FOTO: AP
eerste vrouwelijke president van Ier
land tijdens haar verkiezingscampagne.
De radicale advocate Mary Robinson,
die in 1983 strijd voerde tegen het anti
abortus amendement op de Ierse
grondwet, zei in haar inauguratie-rede
dat vrouwen de macht moeten krijgen
om hun eigen besluiten te nemen.
Maar waar was die macht de afgelopen
veertien dagen? Waar was de geestdrift
van mevrouw Robinson? Het is de
voorspelbare valkuil van de hoge func
tie; op grond van haar positie moet Ro
binson een lichtend voorbeeld zijn en
even omzichtig en behoedzaam als de
koningin.
Afgelopen dinsdag gaf Robinson in
Dublin een lezing voor de Allen Lane
Stichting. Sir Allen Lane, de grondleg
ger van uitgeverij Penguin, liet bij zijn
dood een trust na dat vrouwengroepen
in achtergestelde delen in Ierland sti
muleert.
De sfeer in de hal van het Trinity Colle
ge was geladen en Robinson was zich
daar goed van beVvust. Die dag was er in
Dublin maar één gespreksonderwerp:
het zwangere meisje. Een aantal vrou
wen (en mannen) in het gehoor was
rechtstreeks van een stille mars naar
het parlement in Leinster House, waar
zij de hekken met witte linten hadden
versierd, naar de lezing gekomen.
Niet passend
De president smoorde echter alle ver
wachtingen in de kiem. Ze maakte on
middellijk duidelijk dat het „passend
noch mogelijk" voor haar was om be
trokken te raken bij de „tragische"
rechtszaak die heel Ierland bezighield.
In plaats daarvan sprak ze over de rol
van de vrouw in de samenleving.
„Gelijkheid tussen de seksen wordt be
schouwd als een vrouwenzaak. Dat is
het niet. Gelijkheid wordt beschouwd
als een marginale kwestie. Dat is het
niet. Gelijkheid wordt gezien als een
bedreiging voor de traditionele structu
ren van de samenleving. En dat is het
niet", zei ze met haar lage stem.
Robinson is een „getuige en beluiste-
raar" geworden van het leven van de
Ierse vrouwen. Ze bezoekt hun coöpe
raties en crèches, collectieven en ge
meenschapscentra en steunt hun vin
dingrijkheid en creativiteit in het aan
gezicht van verpletterende armoede en
het ontbreken van staatssubsidies.
Tijdens een bezoek aan een vrouwen
groep in Waterford liet Robinson zich
voor de eerste en enige keer verleiden
tot een uitspraak over de zaak, over de
„diepe crisis in onszelf' waar Ierland
moet zien uit te komen. Sommigen leg
gen dit standpunt uit als een steunbe
tuiging aan de „pro-keuze" factie. Ro
binson is evenwel gevoelsmatig altijd
tegen abortus geweest, hoewel zij voor
„vrijheid van informatie voor onge
trouwde moeders" was, hetgeen men
kan uitleggen zoals men wil.
Visioen
Robinson had een missie en een visioen
van een nieuw, vooruitkijkend Ierland
toen zij besloot zich verkiesbaar te stel
len voor het presidentschap. Toen ze
eenmaal was geïnstalleerd heeft ze, zo
als beloofd, de officiële residentie Aras
na Uachtarain opengesteld voor het
volk. In een bovenraam brandt altijd
een lichtje als teken dat ze zich om haar
onderdanen bekommert.
In Ierland kan zij door zuiver symboli
sche gebaren een ware heldinnenvere-
ring oproepen. Wanneer zij het heeft
over het netwerk van vrouwengroepen
dat zij heeft opgericht „van Achill tot
Bohola, Clifden tot Letterfrack, Tuam
tot Galway" geeft zij juist door het noe
men van deze plaatsjes in de Ierse bin
nenlanden de vrouwen aldaar het ge
voel dat zij bijdragen aan de verande
ring.
„We hebben nooit eerder iemand aan
de top gehad die namens ons vrouwen
sprak", zeggen zij. „Dat is wat Mary
Robinson voor ons heeft gedaan". Al
kan ze niet langer haar standpunt uit
spreken over de kwesties waar ze zich
eerst zo bij betrokken voelde, zoals de
legalisering van echtscheiding of het
abortus-amendement, er is niemand
die haar dit kwalijk neemt. Het feit dat
ze er is, is al genoeg.
Mannen
„Dat onze president zegt dat vrouwen
weer een plaats moeten krijgen in de
geschiedenis", aldus voorzitter Frances
Fitzgerald van de Raad voor de Status
van Vrouwen, „betekent dat ze dat con
cept kan overbrengen op de mannelijke
bevolking, de besluitnemers. De vrou
wen zijn nog steeds geïsoleerd en on
dervertegenwoordigd. Onze beleidvor
mers zijn vrijwel allemaal mannen".
„Er heeft echter een diepe psychologi
sche verandering plaatsgevonden in de
vrouwen zelf. De omvang van hun ge
zinnen is dramatisch afgenomen. Ze
zijn niet zoals hun eigen moeders, die
geen baan hadden, niet aan gezinsplan
ning deden en ver achterbleven bij de
-vrouwen elders".
Volgens Monica Barnes, afgevaardigde
van de grootste oppositiepartij Fine
Gael, heeft het geval van het zwangere
meisje meer dan iets anders de vrou
wen nieuw zelfvertrouwen gegeven om
„staande te houden en te benadrukken
dat dit een kwestie is die over vrouwen
gaat en in de grond vrouwen voorbe
houden is. En we zullen niet langer
zwijgen".
The Times
