Europa kan
zieken in
Nederland
niets bieden
,Verschil in geneeskundige traditie grootste probleem"
'£eidóe Qowuvnt
VERVAGENDE
Op weg naar 1993 (2)
I ZATERDAG 29 FEFRUARI1992 PAGINA 31
principe meer mogelijkheden. Hoewel
ook hij in eerste instantie zijn heil zal
zoeken bij een regionale hulpverlener
bestaat de mogelijkheid dat zijn verze
keraar hem voor een noodzakelijke in
greep in een privé kliniek zal laten be
handelen.
In het toekomstige zorgstelsel zal dat
laatste niet meer mogelijk zijn, vreest
mevrouw Wierenga van het KLOZ,
omdat in de nieuwe basisverzekering
precies vastligt wat wel en niet kan: 95
tot 97 procent van de gezondheidsvoor
zieningen zulllen straks, als de plannen
doorgaan, onder die verzekering vallen,
vrij verkeer in het buitenland kan niet
meer. Voor eventuele extraatjes, even
tueel in het buitenland, zijn de verze
kerden straks vermoedelijk aangewe
zen op een aanvullende verzekering.
Hoe die er precies uit gaat zien is nu
nog niet bekend.
Zorgplicht
Keijser van het ziekenfonds Salland
houdt het erop dat er straks wel dege
lijk in het kader van het nieuwe zorg
stelsel buiten de landsgrenzen gekeken
zal worden. „In het nieuwe stelsel heb
ben de verzekeraars een zorgplicht. Dat
betekent dat als ik dan in de eigen regio
of direct daarbuiten geen fatsoenlijke
medische opvang kan regelen voor een
patiënt ik wel naar het buitenland zal
moeten". Overigens meent Keijser dat
na de invoering van het zorgstelsel
zeker als dat als 'schadeverzeke-
rinhg' wordt aangemerkt zoveel
vormen zorg zal worden aangeboden
dat een verzekeraar moeiteloos op de
binnenlandse markt terecht kan met
zijn patiënt.
Ook Wierenga meent dat de patiënt
straks zal kunnen 'winkelen'. „Maar",
zegt ze relativerend. „Ze kunnen alleen
terecht bij die instellingen, met wie ver
zekeraars van te voren een overeen
komst hebben gesloten". Zowel Keijser
als Wierenga kan overigens absoluut
niet voorspellen hoe het stelsel er wer
kelijk zal gaan uitzien en wat er precies
mogelijk wordt in Europa. „Er is een
walgelijke onzekerheid, alles ligt opge
borgen achter het schimmige scenario
van het plan Simons", aldus Wierenga.
VRAGEN AAN
DEEUROLIJN
Straks in heel
Europa verzekerd?
Idoor
PAUL KOOPMAN
De Europese eenwording heeft niet
alleen voor het bedrijfsleven, maar ook
voor de consument nogal wat
voordelen.
Zou Europa-1993 ook tot gevolg
hebben datje straks met je particuliere
verzekering of ziekenfondskaart in alle
twaalf lidstaten gratis bij de dokter of
apotheek terecht kunt?
Leonieke Samsom, informatrice van de
Eurolijn vertelt: „Nogal wat mensen
sluiten als ze in Europa op vakantie
gaan een volledige reisverzekering af,
dus een verzekering tegen zowel
diefstal als ziektekosten. Maar in de
meeste gevallen is dat niet nodig.
Vrijwel alle particuliere verzekeringen
en ziekenfondsen geven dekking tegen
verpleeg- en ziekenhuiskosten in heel
Europa. Dus eigenlijk zou je kunnen
volstaan met alleen een verzekering
tegen diefstal van bagage, wat toch
weer een paar gulden premie scheelt".
„Ik adviseer wel om voor het vertrek
even in de polis te kijken of te bellen
met de verzekeraar of er inderdaad
dekking wordt gegeven en hoe
compleet die is. Men moet zich ook
realiseren dat buitenlandse
ziekenhuizen en artsen contante
betaling verlangen als men met een
ziekenfondskaartje of particuliere polis
komt aanzetten. Het is dus verstandig
op een of andere manier een financiële
buffer te hebben als er geen
reisverzekering tegen ziektekosten
wordt afgesloten. De Europese dekking
tegen ziektekosten heeft overigens
weinig te maken met de eenwording
van de twaalf. De meeste
maatschappijen hebben de zaken al
jaren geleden zo geregeld".
Voor meer Europese vragen,
de Eurolijn: 06-8392
Idoor
ARVID VAN DER WOLF
Het ene en on-
eelbare Europa gloort aan de
orizon. Een nieuwe toekomst
gt voor ons in een nieuwe we-
waarin ontplooiingsmoge-
economisch en soci
van het individu grenzeloos
jken. Maar de grote vraag is: zal
at ook gelden voor de indivi-
uele patiënt?
al die straks eventueel met een
ooie. Europees gerichte verzeke-
ngspolis op zak uitgebreid kunnen
inkelen in het schier oneindige Euro
pe gezondheidsareaal? Of blijft hij
ïbonden aan de medische grenzen van
pderland? De deskundigen zijn het er
et over eens. Wel zijn ze het eens over
ding: alle vragen die rijzen met be-
tot mogelijkheden van patiën-
n in het toekomstige Europa moeten
Drden gezien in het licht van het plan
mons, ofwel van de invoering in Ne
van een nieuw zorgstelsel.
de vraag over de mogelijkheden
medische zorg van Nederlanders
het nieuwe Europa aan mevrouw
,H. Wierenga, beleidsjuriste van het
Landelijke Organisa-
;s van Ziektekostenverzekeraars
.LOZ) en het antwoord is: zoals het
nu naar uitziet moet gevreesd wor-
■n dat de Nederlandse patiënt na de
loering van de basisverzekering met
,it nieuwe Europa vrijwel niets op-
hiet. Sterker nog: er zullen minder
pgelijkheden komen, omdat particu-
jre verzekeraars die nu wel over de
^nzen heen kunnen kijken, ook hun
pisten zullen moeten aanbieden bin-
de termen van de nieuwe basisver-
„Nu zijn ze ongebonden en
ongehinderd hulp aanbieden in
;t buitenland. In de toekomst zal dat
gemakkelijk zijn, omdat het
zorgstelsel in principe stopt bij
j grenzen. Alleen als de nodige zorg
;t voorhanden is kan men uitwijken
ar het buitenland".
wijst erop dat binnen het Eu-
joor
\NNE MARIE VAN DER KOLK
V1STERDAM Nog dage
rs heeft kinderarts M.J.P.
fJuins-Stassen profijt van de er
ving die zij opdeed in een aca-
nmisch ziekenhuis in het EG-
id Frankrijk. De strakke disci-
waarmee men in Franse
^demische ziekenhuizen ge
is te werken, nam ze over
iien ze na anderhalf jaar weer
®ar Nederland terugkeerde,
r
lopins-Stassen raadt het iedere arts
nj> om een aantal jaren ervaring op te
jen in een ziekenhuis in het buiten-
aid. „Het is heel goed om te zien hoe
ihet buitenland tegën de geneeskun-
hiwordt aangekeken. Ik heb uit mijn
o'iode in Frankrijk dingen overgeno-
njn waarvan ik nog elke dag profi-
dr". Na 1992 zal het voor mensen met
medisch beroep makkelijker wor-
efi zich in het buitenland te vestigen, is
)()indrukvan Bruins-Stassen. „Maar of
ook meer gebruik van die mogelijk-
z(clI zal worden gemaakt, weet ik nog
overstap van het Utrechtse Wilhel-
tfia kinderziekenhuis, waar Bruins-
rassen in 1983 werkzaam was, naar de
bfistance Publique van het acade-
ziekenhuis in Parijs verliep vrij
Een kwestie van het diploma op-
jren en het paspoort overleggen. Een
zuverklaring een overheidsverkla-
die bevestigt dat de in het eigen
ve^ gevolgde opleiding voldoet aan de
isi-eisen bleek niet nodig. Het
'ijiJise ziekenhuis vroeg evenmin aan-
ittende examens, zodat Bruins-Stas-
a(het 'formele circuit' snel door rol-
Hdwilde erg graag naar het buitenland
t [relevante ervaring op het vlak van
,etptensive care op te doen. Het zie-
in Parijs nam me aan omdat ik
ervaring had opgedaan met
(specialisatie in nierziekten,
t en zij daar meer over wilden we-
Bovendien sprak ik goed Frans. Ik
nogal francofiel".
ins-Stassen, die in 1977 afstudeerde
ke toelage die ik van Buitenlandse Za
ken kreeg was onvoldoende om van te
leven, maar daar stond tegenover dat
de extra diensten 's nachts en in de
weekends erg goed werden betaald.
Dat was een verschil met mijn Neder
landse situatie. Zaken als woonruimte,
ziektekostenverzekering en beroep
saansprakelijkheidsverzekering diende
ze zelf te regelen vóór haarvertrek. „In
Franse ziekenhuizen is de hoogste chef
van een afdeling verantwoordelijk voor
fouten van zijn medewerkers. Mijn chef
zat bij wijze van spreken overal boven
op om te zorgen dat alles in orde was.
Je kunt gerust stellen dat de controle
op je werk als arts in Frankrijk veel
zorgvuldiger gebeurt dan hier".
De veelgehoorde kreet 'Europa 1992-
93' bergt, voor de medische beroeps
groepen althans, niet zoveel opzienba
rends in zich. Al in 1975 werden de eer
ste Europese richtlijnen uitgevaardigd
die de vrije vestiging van artsen, ver
pleegkundigen en andere medische be
roepsgroepen binnen de Europese
grenzen mogelijk maakten. Vanaf die
tijd mag een Nederlandse arts met gel
dige diploma's zich in alle twaalf EG-
landen vestigen. Of hij er uiteindelijk
werk zal vinden is een tweede. Volgens
juridisch stafmedewerker J. Legemaate
van de artsenorganisatie KNMG vindt
er op bescheiden schaal uitwisseling
plaats in de 'schaarse beroepen'.
„Op papier bestaat het recht van vrije
vestiging al lang. Toch zijn er in de
praktijk obstakels die mensen ervan
kunnen weerhouden zich elders voor
langere tijd te vestigen". Eén van die
obstakels is het feit dat sommige medi
sche specialismen in bepaalde EG-lan-
den niet bekend zijn, zoals dat van soci
aal geneeskundige of sociaal verzeke-
rings-/keuringsarts.
Struikelblok
De taal en de cultuur kunnen eveneens
struikelblokken zijn bij het werken in
een ander EG-land. Daarnaast is het
nog de vraag of mensen uit de medische
beroepsgroepen bereid zijn te werken
in een land waar het systeem en de kwa
liteit van de gezondheidszorg nogal ver
schillen van de onze. Ook bestaan er
tussen de EG-landen grote verschillen
in vergoedingen.
Een werkgever mag een persoon niet
weigeren omdat deze uit een ander
EG-land afkomstig is. Toch bestaan er
subjectieve selectiecriteria die het mo
gelijk maken de weegschaal in het voor
deel van een ingezetene te laten door
slaan. „Het is moeilijk om grip te krij
gen op eventuele verborgen agenda's".
Hoewel 'Europa 1992-'93' dus meer de
eindfase van een reeks richtlijnen aan
duidt, betekent het niet dat de tijd na 1
januari 1993 stilstaat. Richtlijnen zullen
voortdurend worden verfijnd en aange
past. Zo moet er volgens Legemaate
nog het een en ander gebeuren op het
vlak van patiëntenverkeer over de gren
zen en aanpassing van Europese ge
zondheidssystemen.
Terug naar het Parijse ziekenhuis. Als
een van de opvallendste verschillen in
arbeidscultuur tussen Franse en Neder
landse academische ziekenhuizen
noemt kinderarts Bruins-Stassen de
hiërarchische structuur in Frankrijk.
„De rollen zijn duidelijker verdeeld
tussen co-assistenten, assistenten, art
sen en professoren. Wat de professor
zegt gebeurt ook. Hier is het allemaal
wat losser geregeld. Arts-assistenten
moeten heel veel doen terwijl ze niet al
tijd volledig feedback krijgen van hun
begeleiders. Ik moet zeggen dat die
duidelijkheid in Frankrijk me wel be
viel". Even wennen waren de ver
plichte grote vakanties.
Acceptatie
Meer moeilijkheden leverde de taal op.
Hoewel ze haar Frans vrij behoorlijk
beheerst kwam Bruins-Stassen tot de
ontdekking dat haar kennis van de me
dische terminologie soms te kort
schoot. „Dat was te wijten aan het feit
dat de Nederlandse geneeskunde ge
richt is op de Angelsaksische literatuur
en traditie. Wij staan erg open voor
nieuwe ontwikkelingen. Terwijl de
Fransen altijd een heel eigen richting
hebben gevolgd binnen de geneeskun
de en zich daarmee een beetje afslui
ten. Over en weer begrepen we eikaars
termen niet en dan vond ik de Fransen
vaak intolerant en argwanend. Toen ik
bij mijn vertrek vroeg naar hun ervaring
met een buitenlander antwoordden ze
dat het hen al met al was meegevallen.
Dat zegt iets over de mentaliteit".
ropese recht elk land zijn eigen sociale
verzekeringstelsel kan inrichten. „Op
basis van die afspraak voert Simons zijn
zorgstelsel in. Er is geen sprake van op
dit moment dat Europese richtlijnen
zo'n stelsel kunnen doorkruisen. Inte
gendeel, ik denk weieens dat Simons in
stilte de gedachte koestert dat, zodra er
Europese afspraken komen op dit vlak,
zijn stelsel model kan staan voor de an
dere Europese landen".
Het zou overigens ook heel anders kun
nen lopen, meent G. Keijser, directeur
van het zeer actieve en inmiddels lan
delijke bekende Salland Gezondheids
zorgverzekeringen, het vroegere zie
kenfonds Salland, in Deventer. Hij is
ervan overtuigd dat het plan Simons
juist kan leiden tot 'overconcurrentie',
en dat de patiënt straks mogelijk onein
dig veel aangeboden zal krijgen in de
zorgwinkel, zeker ook buiten de huidi
ge landsgrenzen.
Of Keijsers stelling uitkomt hangt hele
maal af van de vraag hoe het plan van
Simons Europees gewaardeerd zal wor
den. Wordt het binnen het Europese
recht gezien als een 'sociale verzeke
ring' dan geldt: alle lidstaten hebben
het recht op een eigen, afgebakend stel
sel, Nederland dus ook. Wordt het
nieuwe stelsel in Europees verband
echter aangemerkt als een 'schadever
zekering' dan geldt het Europese me-
dedingings- en kartelrecht: ongelimi
teerde concurrentie moet worden toe
gestaan".
Risico's
Keijser: „Simons neemt risico's. Door
dat in het toekomstige zorgstelsel van
de staatssecretaris het element concur
rentie wordt ingevoerd zou zijn stelsel
kunnen worden gezien als een schade
verzekering. Als dat zo is wordt alles op
de kop gezet en zal het sociale karakter
van de verzekering er op den duur af
gaan. Dan zul je zien dat zaken als een
prothese in de tandheelkunde uit het
pakket zullen verdwijnen en dat daar
zaken als kronen en bruggen voor in de
plaats komen. Iedereen zal dan meer
een particulier verzekerde worden. Te
vens betekent dat dat buitenlandse ver
zekeraars zich zonder omwegen op de
Nederlandse markt kunnen begeven en
zich daar volop kunnen mengen in de
afspraken die worden gemaakt met de
instellingen die hier zorg aanbieden".
Voordat we hierop verder borduren
eerst even wat meer informatie over de
huidige situatie van ziektekostenverze
keringen. Een ziekenfondsverzekerde
die nu in het Europese buitenland ver
blijft heeft recht op die (volksverzeke
ring die in het te bezoeken land geldt.
In Duitsland bijvoorbeeld heeft hij,
mocht dat nodig zijn, recht op dezelfde
voorzieningen als een vergelijkbare ver
zekerde daar. De betrokken instelling
declareert de kosten voor grote ingre
pen bij het betrokken ziekenfonds in
Nederland, medicijnen moet de verze
kerde eerst voorschieten.
Voor de meeste Nederlandse particu
lier verzekerden geldt eveneens» dat zij
recht kunnen doen gelden op voorzie
ningen in andere Europese landen,
mits die zijn ondergebracht in hun ziek
tekostenpolis. In het laatste geval moet
uiteraard rekening worden gehouden
met een eventueel eigen risico. Een
reisverzekering voor ziektekosten is
lang niet altijd nodig, al worden ze vaak
wel afgesloten, waardoor mensen niet
zelden dubbel zijn verzekerd. Altijd
even van te voren informeren bij de ver
zekeraar.
Wat de huidige, dagelijkse zorg betreft:
ziekenfondsen zijn in de eerste plaats
strikt regiogebonden en dat betekent
dat een verzekerde in eigen land is aan
gewezen op regionale voorzieningen.
Een particulier verzekerde heeft in
Door middel van een maandelijkse 'Europagina' in
Finale besteedt onze krant dit jaar aandacht aan
het Europa zonder grenzen dat op 1 januari 1993
van kracht moet worden. Op deze consument-
gerichte pagina's wordt ingegaan op wat de mensen
in Nederland in het gewone leven op een twaalftal
terreinen gaan merken (of niet) van het wegvallen
van de grenzen binnen de Europese Gemeenschap
(EG). Over de voortgang van Europa in de praktijk
ditmaal de toekomst van de gezondheidszorg. Als
het plan Simons doorgaat heeft de gemiddelde
Nederlandse patiënt weinig in Europa te zoeken.
Voor medische beroepsgroepen verandert er niet
veel. Sinds 1975 bestaat het recht op vrije vestiging
in elk willekeurig EG-land. Maar ook hier blijven
er struikelblokken. De maandelijks terugkerende
rubriek 'Vragen aan de Eurolijn' komt met
pregnante voorbeelden van een vraag over de
grenzen van de interne markt.
Rechts: G.
Keijser:
„Simons neemt
grote risico's",
m FOTO-. AB
HAKEBOOM
Links:
Mevrouw E.H.
Wierenga:
„Walgelijke
onzekerheid
over
gezondheids
zorg".
FOTO: W1M
HENDRIKS
Kinderarts MJ.P. Bruins-Stassen: „In Frankrijk heerst een veel strictere
hiërarchische structuur dan in ons land. De rollen zijn daar heel duidelijk verdeeld".
FOTO: DIJKSTRA
als arts, werkte voor haar Utrechtse pe
riode in het Binnengasthuis in Amster
dam, waar ze een opleiding tot kinder
arts volgde. Op dit moment is zij als
kinderarts-intensivist waarnemend
hoofd van de IC-kinderen in het Aca
demisch Medisch Centrum (AMC) in
Amsterdam.
Controle
Uiteindelijk vertrok ze met een beurs
van het ministerie van buitenlandse za
ken naar Parijs, waar zij ging werken op
de IC-afdeling (réanimation pédiatri-
que). Later werd zij chef de clinique
van diezelfde afdeling. „De gedeeltelij
