Paleis Het Loo legt uit
wie Willem van Oranje was
Computers
maken dienst
uit in
Kanaaltunnel
Êcidóc Gourarit1
Begin maart gaan de deuren van de oostelijke
vleugel van Paleis Het Loo weer open voor het
publiek. Drie maanden hebben de voorberei
dingen voor de nieuwe tentoonstelling geduurd.
Resultaat is een thematisch ingedeelde exposi
tie over de geschiedenis van het Huis van Oran
je. Minder uitgaande van voorkennis, want hele
generaties weten allang niet meer wie Balthasar
Gérard was. Riddertje spelen is uit. De Rambo-
jeugd dweept met GI Joe en Nintendo. Toch
lijkt de ommekeer in zicht. 'Vaderlandse ge
schiedenis' mag weer.
ZATERDAG 29 FEFRUARI1992
De inhuldiging
van de Oranjes
is een van de
thema's in de
nieuwe
expositie. Te
zien zijn onder
meer de
inhuldigings
japon van
Wilhelmina
(1898) en de
pakken van
een
wapenheraut
(links), een
opperstal
meester en een
opper
kamerheer. De
troon op de
achtergrond
stamt uit 1840,
het jaar waarin
Willem II
koning werd.
Idoor
NICK NUTTAL
LONDEN Alle betrokkenen
hopen dat wanneer de Kanaal
tunnel wordt geopend, de mees
te aandacht zal uitgaan naar de
microchips en de schakelborden,
in plaats van naar de politieke en
financiële geschillen. Bijna elke
centimeter van het project, van
de toiletten in de shuttles (pen-
deltreinen) tot de verkeerssigna-
Ien die de automobilisten
moeten begeleiden, wordt be
stuurd door computers.
„Zonder computers", zegt Peter Camp
bell Smith, projectleider van het soft
warebedrijf Logica, „zou het volslagen
onmogelijk zijn aan de veiligheidsvoor
waarden te voldoen".
comuterinformatie
APELDOORN Als jong kind
had Wilhelmina al een hekel aan
zwart. Na het overlijden van haar
vader moest de prinses, tien jaar
oud, japonnetjes van zwart crêpe
dragen. Na deze sombere perio
de was ze dolblij met de 'halve
rouw'; het zwart mocht worden
gecombineerd met wit.
De afkeur van sombere kleding is bij
Wilhelmina altijd gebleven. Haar be
grafenis kenmerkte zich door witte rij
tuigen, getrokken door schimmels. De
kerk was versierd met honderden witte
bloemen. Want Wilhelmina zag de
dood niet als eindpunt, maar als door
gang naar een nieuw leven.
Het wit/zwarte kindeijurkje dat Wilhel
mina honderd jaar geleden tijdens de
periode van halve rouw droeg, is bin
nenkort te zien in de oostelijke vleugel
van Paleis Het Loo in Apeldoorn.
Evenals een foto van haar witte begra
fenisstoet.
Geboren worden, trouwen en sterven.
In de vernieuwde expositie schetst Het
Loo de geschiedenis van het Huis van
Oranje op een wijze die dicht aansluit
bij de belevingswereld van de bezoeker.
Een noodzakelijke verandering, want
de rode draad in de vaderlandse ge
schiedenis zien de meeste mensen al
lang niet meer. De samenhang is zoek.
„Mijn eigen neefje wist niet eens dat
Willem van Oranje is vermoord", moet
Eelco Elzenga, hoofdconservator van
Paleis Het Loo, tot zijn schaamte be
kennen.
Onderzoek onder de bezoekers leerde
dat de chronologische indeling van de
expositie over het Huis van Oranje niet
aansloeg. Iedere Oranje had zijn eigen
kamer, met een uniek verhaal. Maar
dat stadhouder Willem II niet dezelfde
is als koning Willem II bleef voor hele
volksstammen onduidelijk.
„Vaderlandse geschiedenis leeft niet
meer", zegt Elzenga. „We kunnen niet
meer uitgaan van een bepaalde basis
kennis. Je moet tegenwoordig uitleggen
wat een stadhouder was en hoe de
Oranjes in Nederland zijn gekomen".
Stamboom
Het verbaast Elzenga dat in Nederland
zo weinig aandacht wordt besteed aan
vaderlandse geschiedenis. „In heel Eu
ropa worden kinderen in geschiedenis
opgevoed, omdat men uitgaat van l'his-
toire se repête. Maar in Nederland is
men daar kennelijk minder van over
tuigd".
De meeste mensen hebben daarente-
Schilderstukjes van Wilhelmina. Het door haar beschilderde badje gaf ze cadeau aan
een van haar hofdames.
met getypte uitlegteksten saai. „De ten
toonstellingsvorm moet opbieden te
gen het aanbod van de televisie. Dat leg
je als museum af', erkent Elzenga.
Desondanks hoopt Het Loo via speur
tochten en spelletjes kinderen te grij
pen. „Dat lukt je niet meer met prinses
jes op de erwt die heel de dag lekkere
puddinkjes zitten te eten. Er moet iets
van identificatie in zitten. Als je kinde
ren wil pakken moet je veel verder
gaan".
Film is volgens Elzenga het beste mid
del om dat doel te bereiken. In de expo
sitie zullen fragmenten te zien zijn van
de inhuldiging van Wilhelmina, Juliana
en Beatrix. Verder blijft het gebruik
van moderne communicatiemiddelen
beperkt.
Computers, die in sommige musea wor
den toegepast om de jeugd aan te spre
ken, ontbreken in Paleis Het Loo. Een
kwestie van gebrek aan financiële arm
slag, zegt Elzenga. „Straks als we gepri
vatiseerd zijn, kunnen we meer ontwik
kelen. We kunnen zakelijker te werk
gaan, kosten door derden laten dra
gen".
Onderwijs
Mogelijk krijgt Het Loo ook op een an
der vlak een duwtje in de rug. In het on
derwijs lijkt op het gebied van de vader
landse geschiedenis sprake te zijn van
een kentering. Zo mag de periode van
de Republiek der Zeven Verenigde
Provinciën weer eindexamenstof zijn in
het voortgezet onderwijs. Tot nu toe
waren de examenonderwerpen uitslui
tend voorbehouden aan de twintigste
eeuw.
Elzenga is niet bang dat die keus zal lei
den tot een nog grotere vervreemding
van de geschiedenis. „Voor kinderen
maakt het niet uit of iemand 25 of 40
jaar is. Ze zijn allebei oud. Napoleon is
voor hen niet veel langer geleden dan
Hitier".
Wel moet de les die oude geschiedenis
leert duidelijk worden overgebracht.
De instorting van het Romeinse Rijk
leent zich prima voor een vergelijking
met het uiteenvallen van de Sovjetunie.
Zo kun je volgens Elzenga ook vader
landse geschiedenis spannender maken
door te vergelijken met mi.
Waar de wens naar meer vaderlandse
geschiedenis vandaan komt, weet El
zenga niet. „Ik denk dat het mensen de
keel uit gaat hangen dat jongeren er zo
weinig van weten. Opmerkelijk vind ik
het wel. Iedereen streeft ernaar Europa
bijeen te krijgen, maar tegelijk willen
mensen zich bewust worden van hun ei
gen identiteit. Zo van: waar lagen onze
wortels ook al weer".
Nationale trots
De extra aandacht voor 'onze' helden,
hoeft volgens Elzenga niet te leiden tot
een enge, nationale trots. „Nederland
heeft een beetje een minderwaardig
heidscomplex", zegt de conservator, die
dat onterecht vindt. Nederland mag
zijn rol in het verleden best waarderen.
„Wij letten bij voorbeeld al veel langer
op individuele vrijheden dan de meeste
andere landen. We wijzen al heel lang
met ons vingertje".
Geschiedenis brengt mensen in contact
met hun voorouders. Het geeft ze de
mogelijkheid het heden te verklaren.
Terugkerend naar de Oranjes zegt El
zenga daarover. „De vraag waarom ie
dereen zo opgewonden doet als de ko
ningin op bezoek komt, kun je alleen
beantwoorden als je de historische ach
tergronden kent. En als je weet dat zo
iets al eeuwen gebeurt kun je je ermee
verzoenen dat iedereen nog steeds
langs de kant van de weg staat te jui
chen".
Willem III wilde
trein voor de deur
Koning Willem III heeft het plan gehad
om voor de oostelijke vleugel van Paleis
Het Loo een perron in te richten. Tij
dens het onderzoek voor de nieuwe in
richting van dit deel van Het Loo zijn
gekleurde ontwerpen van de herinrich
ting van het voorplein aan het licht ge
komen. Willem kreeg het idee toen hij
hoorde dat zijn broer Prins Hendrik op
Soestdijk een station wilde bouwen. Ui
teraard vond de koning dat hij de eerste
met een eigen spoorlijn moest zijn. Uit
de schetsen blijkt dat de trein tot op het
voorplein van Het Loo zou rijden. In
werkelijkheid is de spoorlijn nooit ver
der gekomen dan de hekken van het
paleis. De reden voor het niet doorgaan
van de plannen valt niet meer te achter
halen. Volgens conservator Elzenga is
het niet waarschijnlijk dat het te maken
heeft met geldgebrek. „Geld was altijd
wel te vinden". In de nieuwe expositie
zijn voor de geïnteresseerden nog meer
nieuwe wetenswaardigheden te vinden.
Zoals tekeningen van een nieuwe kapel
en een nieuw front van het paleis. Ook
deze plannen zijn niet doorgegaan.
Verder wordt duidelijk dat het tuinont
werp van Lodewijk Napoleon (1806-
1810) helemaal niet zo revolutionair is
geweest als altijd is aangenomen. Stad
houder Willem V maakte rond 1770 al
plannen om de tuinen in een land
schapspark te veranderen. Hij koos
daarbij voor een Chinese tuin, met
bankjes, paviljoens en slingerpaden.
Vandaaruit is de stap naar het 'Engelse
tuin'-model van Lodewijk Napoleon
veel kleiner.
gen wel behoefte aan kennis over het
verleden. In de meest primitieve vorm
begint dat met het inplakken van fami
liefoto's. Anderen gaan een stapje ver
der door hun stamboom uit te zoeken.
Als ze ontdekken dat hun betover
grootvader gesneuveld is tijdens de
Tiendaagse Veldtocht tegen de Belgen
werpt dat ineens een heel ander licht op
de geschiedenis.
„Mensen willen niet ondergaan in de
massa, ze hebben behoefte om hun ei
gen identiteit te kennen", zegt de con
servator van Het Loo. „Wat voor zin
heeft het anders om als klein staatje in
Rusland onafhankelijk te zijn. Blijk
baar is er een grondbehoefte om - hoe
zal ik het zeggen - vrede met de eigen,
directe omgeving te hebben".
Die hang naar het vertrouwde, de
plaats van herkomst kan zich ook lokaal
vertalen. Zo kan volgens Elzenga ,de
viering van het 1200-jarig bestaan van
Apeldoorn dit jaar bijdragen aan de
ontwikkeling van een plaatselijk histo
risch bewustzijn. „Misschien zal daar
door eindelijk eens een eind komen aan
het gekanker op Apeldoorn. Ook de
bouw van het stadhuis speelt daarbij
een rol. Het is misschien moeilijk voor
te stellen, maar dat wordt een samen
balling van stedelijke trots die zijn uit
werking niet zal missen".
Musea spelen volgens Elzenga niet
meer dan een secundaire rol bij het
kweken van interesse voor de vader
landse geschiedenis. „In wezen ligt het
begin in de basisschool. Daar wil een
kind nog alles leren, hormonenkwesties
spelen nog niet zo'n rol. Kinderen wil
len sprookjes horen, zich verkleden. Al
les staat of valt op dat moment bij de le
raar die leuk kan vertellen".
Plakboek
Gedwongen door het gebrek aan histo
rische kennis bij de meeste bezoekers
heeft Het Loo, afgezien van een gang
met de portretten van de groten van
Oranje, de chronologie laten varen. De
expositie wordt nu thematisch inge
richt, waardoor het verhaal levendiger,
menselijker wordt. De historie van het
huis van Oranje gebracht op het niveau
van een doorsnee familieplakboek.
Een voorbeeld is de zilveren bruidsfoto
van Wilhelmina en Prins Hendrik". De
jurk die de koningin aan heeft en de
stoel waar ze op zit zijn als museum
stukken te zien. De foto lijkt te zijn ge
maakt in een paleiszaal, maar schijn be
driegt. In werkelijkheid zitten koningin
en prins op de zolder van Het Loo voor
een geschilderd decor van hun eigen
paleis. Niet anders dan een. doorsnee
familie in de studio van een vooroorlog
se fotograaf.
De anekdotes zijn grappig, maar of het
genoeg is om de moderne jongere aan
te spreken is twijfelachtig. Gewend aan
snelle beelden, computerspelletjes en
glossy magazines oogt iedere expositie
Hoofd
conservator
Eelco Elzenga
van Paleis Het
Loo geeft het
kinderjurkje dat
prinses
Wilhelmina op
tienjarige
leeftijd droeg,
een plaatsje.
FOTO'S: TOM
VAN DUKE
Het gebruik van computerinformatie
zal al beginnen op de Engelse snelweg
M25, vele kilometers verwijderd van de
terminal bij Folkestone. Speciale sen
soren leggen de verkeersstroom op de
M25 vast en geven de informatie door
aan controlecentra.
Het plan is de sensoren te verlengen
naar de M20, de verkeersslagader van
waar het meeste verkeer de tunnel in
gaat, en de sensoren van beide auto
snelwegen met elkaar te verbinden in
centrale verkeerscomputers. Logica is
momenteel bezig dergelijke computers
te installeren in de Britse terminal.
Met informatie over het precieze aantal
vrachtwagens, auto's, bussen en moto
ren dat de terminal nadert, zal Euro
tunnel, het uitvoerende bedrijf, in staal
zijn de shuttles af te stemmen op de
hoeveelheid verkeer.
Bovendien zullen de computers infor
matie doorgeven naar de controlepos-j
ten op de snelwegen over de lengte vanl
files of wegversperringen in de tunnel,!
zodat het dienstdoende personeel al
daar het naderende verkeer kan waar-;
schuwen.
Bij de inschepingsplaats in Folkestone;
zullen de verkeerscomputers het ver
keer op een ordelijke manier langs tol-
plaatsen en Franse en Britse douane
posten leiden.
Computergestuurde wegversperringen,
slagbomen, verkeerssignalen en borden
met Franse en Britse boodschappen
erop, staan in de planning. Ze zullen
helpen de voertuigen te verdelen over
negen stroken, of reservoirs, die elk
overeenkomen met één verdieping van
een shuttle. Ook de hoogte van de voer
tuigen zal moeten worden vastgesteld,
want sommige treinen vervoeren alleen;
vrachtgoed, andere alleen dubbeldeks
bussen en weer andere alleen gewone
bussen.
De grootste test voor de computers en
voor het netwerk van lichten, signalen
en slagbomen is waarschijnlijk het rege
len van het verkeer tussen de wacht'
stroken en de ongeveer twintig perrons
Campbell Smith zegt: „In vele opzich
ten lijkt het op het besturen van een
spoorwegsysteem. Maar wij hebben
ook nog eens te maken met automobi
listen". Binnen in de Kanaaltunnel zijn
vele systemen aangebracht om de be
reikbaarheid van onderhoudspersoneel
en hulpverleners bij een ongeval te ver
hogen, zoals telefoon- en radioverbin
dingen.
Alle shuttles, die op een ringbaan rij
den, en TGV's die met hoge snelheden
passagiers van Londen naar Parijs en
Brussel vervoeren, zullen zijn uitgerusl
met computers, processoren, sensoren -
en communicatiesystemen om het com-(
fort van de reizigers te garanderen, mo-
torverhitting te registreren en deuren te -
controleren.
De computers zullen worden aangeslo-,
ten op veiligheidssystemen die bij een -
noodgeval het remmen zullen overnej
men.
Treinbestuurders zullen in hun -
waarschuwende informatie ontvar
die ze bij een gewoon spoorwegnet nier -
zouden kunnen krijgen. De lucht in de'
tunnel zal waarschijnlijk zwaar en heel
zijn. Daarom zullen de shuttles ookn
worden uitgerust met computerge-l H
stuurde air-conditioning.
The Times
