Christelijke ondernemers
helpen Russische collega's
Joodse orthodoxie in zeventiende-eeuws Amsterdam
id
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Autobiografie
COMMENTAAR
CeidócSoivumt
Koptisch-Orthodoxe kerk Amsterdam ingewijd
ZATERDAG 22 FEBRUARI 1992
AMSTERDAM - Ballon
nen en duiven werden los
gelaten, terwijl paus She-
nouda III de voormalige
Maranathakerk aan de
Mosstraat in Amsterdam-
Noord betrad om deze offi
cieel in te wijden als Kop
tisch-Orthodoxe Kerk.
Al een uur lang vulde gezang
met begeleiding van triangels
en kleine bekkens de ruimte,
toen de Egyptische patriarch
het kerkgebouw werd binnen
geleid. Hij werd met een staan
de ovatie en gejoel begroet
door de vele aanwezigen, die
de kerk -officieel ruimte bie
dend aan 200 personen- tot de
nok toe vulden.
De 68-jarige paus onthulde on
der meer een gedenksteen en
sprak inwijdingsgebeden uit
in het eerste eigen gebouw van
de Koptische kerk in Neder
land. Sinds 1976, toen in Ne
derland de koptische kerk offi
cieel als kerkgemeenschap
werd opgericht, wordt de voor
malige Maranathakerk door de
Kopten gebruikt. Het kerkge
bouw is voor dat doel geheel
verbouwd en in Koptische stijl
ingericht met ikonenwand en
altaarruimte.
Gisteren arriveerde het hoofd
van de Koptisch-Orthodoxe
Kerk, vergezeld door een aan
tal bisschoppen, op Schiphol
voor zijn eerste bezoek aan de
Koptische gemeenschap in Ne
derland. die naar schatting 2 a
3000 leden telt. Na Nederland
zal de patriarch Engeland en
de Verenigde Staten (VS) be
zoeken.
Paus Shenouda 111 is volgens
de overlevering de 117e opvol
ger van de evangelist Marcus,
die de kerk in het jaar 61
stichtte. Egypte, bakermat van
de Koptisch-Orthodoxe Kerk,
telt momenteel 8 miljoen Kop
ten. Buiten Egypte zijn er Kop
tische kerken in onder meer
Jeruzalem, Sudan, Jordanië,
Libanon, de VS, Canada en Eu
ropa.
Katholieke hulporganisaties
vormen grootste sociale
netwerk in Verenigde Staten
Jaag niet naar hoge
ambten, maar naar
de kennis die nodig is
om ze te bekleden
WASHINGTON - De samen
werkende katholieke liefda
digheidsorganisaties in 'Cato-
lic Charities' vormen het groot
ste sociale netwerk in de Vere
nigde Staten (VS).
Volgens een enquête, uitge
voerd door het tijdschrift 'Non
profit Times', brachten de
meer dan 1.200 diocesane orga
nisaties in 1990 een kleine 3
miljard gulden bijeen.
Met dit geld hielpen ze 2,6 mil
joen families en 8 miljoen al
leenstaanden in de hele VS. Bij
het werk zijn meer dan 225.000
hulpverleners betrokken. Vol
gens de organisatie is de vraag
naar hulp de laatste tien jaar
sterk toegenomen. 62 procent
van alle hulpbehoeftigen
vroeg de organisatie in 1991
om eten, onderdak, kleding en
andere hulp. Tien jaar geleden
was dat nog 33 procent.
door MARINUS V D BERG
Met elkaar in gesprek gaan over je geloof, je
betrokkenheid bij de kerk. bij de hedendaagse
levensvragen, zonder elkaar in de haren te
vliegen. Elkaar vertellend als in elkaar
geïnteresseerde vrienden, als mensen die van
elkaar willen leren.
Okke Jager en Michel van der Plas doen dat in het
boek: 'Op de tocht', gesprekken over geloof en kerk.
Uitgeverij Anthos). Ze vertellen elkaar over hun
jeugd, hun opvoeding, de wijze waarop er thuis
met geloof werd omgegaan.
Ze vertelden elkaar ook hoe de protestanten en
katholieken tegen elkaar aankeken. Het
aantrekkelijke van dit boek is dat ze niet blijven
steken in het verleden, maar datje ook leest hoe ze
in het geloof staan en hoe ze nu de kerk beleven.
Natuurlijk brengt dat ook met zich mee hoe ze in
de wereld staan. Door deze gesprekken ontstond er
een religieuze autobiografie van twee mensen uit
twee verschillende tradities. Elkaar je religieuze
autobiografie vertellen, kan uitmonden in een
Zo'n gesprek kan inspirerend en hélend zijn. Heel
veel mensen hebben ook schade aan geloof en kerk
opgelopen. „Geloof kan onderdrukkend en geloof
kan bevrijdend werken", zegt Okke Jager.
Wie een religieuze autobiografie schrijft of vertelt,
vertelt wat de eerste religieuze herinneringen zijn,
thuis. Later op school en in de kerk. Je vertelt wat
ze voor je betekend hebben en nog betekenen. Hoe
ze je leven hebben beïnvloed. Je kunt een
autobiografisch gesprek houden aan de hand van
de levensloop. Je gaat van levensperiode naa r
levensperiode en vertelt of beschrijft wat in elke
periode belangrijke gebeurtenissen waren, in je
persoonlijke leven, in het kerkelijk en
maatschappelijke leven. Je kunt ook vertellen
welke voor jou belangrijke mensen waren,
inspirerende mensen of mensen die je levensweg
blokkeerden. Om elkaar in een tweegesprek of in
kleine groep de religieuze autobiografie te
kunnen vertellen is er wederzijds respect nodig en
vertrou wen. Zo'n gesprek ontspoort als de naald
blijft steken in de groef van een twistgesprek.
■Zodra het een twistgesprek wordt, gaat het over
meningen en niet meer over de beleefde en
doorleefde eiwaringen of vragen die leven en nog
geen antwoord hebben.
Ik ben in toenemende mate geïnteresseerd in
religieuze autobiografieën. Ze bewegen zich op de
stroom van ervaringen. Ze laten verwantschap
zien tussen levensloop en ontwikkeling van
geloven, kerk-betrokkenheid of afstand van de
kerk. Ieder mens heeft een levensbeschouwing, een
geheel van normen waaruit men leeft, denkt en
handelt.
Het boek van Michel vün der Plas en Okke Jager is
een gesprek tussen twee tradities, die leidt tot een
biografie. Ik ben geïnteresseerd in mensen en in
plaatsen waar religieuze autobiografieën
ontstaan, geschreven of door gesprekken.
KROMMENIE - Christe
lijke ondernemers in Ne
derland stellen zich als
'sponsor in natura' voor
langere tijd beschikbaar
voor hulp aan een collega
ondernemer in Rusland.
Dat is het doel van een initia
tiefgroep van de VU-hooglera-
ren dr. B. Goudzwaard (econo
mie) en dr. B. Kee (wijsbegeer
te) en de ondernemer C. Knij-
nenberg. Zij houdt begin
maart in Soesterberg en Beet-
sterzwaag bijeenkomsten voor
ondernemers die in het project
zijn geïnteresseerd. Volgens
een woordvoerster hebben
zich al verscheidene belang
stellende ondernemers ge
meld.
Knijnenberg, directeur van
een grafisch bedrijf in Krom
menie, heeft al een jaar erva
ring met hulp aan onderne
mers in Rusland. Hij is diverse
keren in Rusland geweest en
zijn bedrijf heeft vorig jaar een
joint venture gesloten met een
bedrijf in Novosibirsk.
De initiatiefgroep, die steun
heeft gekregen van de christe
lijke werkgeversorganisatie
NCW, meent dat de leefbaar
heid van de Russische econo
mie op langere termijn gebaat
is bij de doorwerking van
christelijk-ethische waarden
in het ecönomisch handelen.
Zij hoopt dat veel ondernemin
gen bereid zijn hun directeu
r/ondernemer af en toe voor
hulp aan een Russische colle
ga af te staan.
De belangstellenden zullen in
Soesterberg en Beetsterzwaag
worden toegesproken door dr.
Aleksandr Zaisjenko, direc
teur van de Russische vereni
ging van christenen in het
bedrijfsleven (ACB), die het
christelijk-ethisch handelen in
het bedrijfsleven wil stimule
ren. Zaisjenko, in 1979 chris
ten geworden, was het eerste
niet-partijlid van de Sovjet-mi
nisterraad en publiceert regel
matig in economische tijd
schriften.
Personeel KTU
vecht tegen
promotie-eis
UTRECHT - Een vijfde deel
van het wetenschappelijk per
soneel van de Katholieke
Theologische Universiteit in
Utrecht (KTU) heeft bezwaar
aangetekend tegen de eis van
het College van Bestuur, dat
alleen gepromoveerden een
dienstverband voor onbepaal
de tijd krijgen aangeboden.
Dat bleek gisteren tijdens de
academische zitting van de
KTU in de Jacobikerk te
Utrecht. De KTU is begin dit
jaar ontstaan uit een fusie van
de Katholieke Theologische
Universiteit Utrecht (KTUU)
en de Katholieke Theologische
Universiteit Amsterdam
(KTUA) en telt 40 formatie
plaatsen voor wetenschappe
lijk personeel. Door van alle
wetenschappelijke medewer
kers, ook de 'zittende' docen
ten van de KTUA en KTUU,
een promotie te verlangen
hoopt het KTU-bestuur te ga
randeren dat de fusie tot een
algemeen erkende kwaliteits
verhoging bijdraagt. Het zal de
niet-promoveerden de komen
de vier jaar ruime gelegenheid
bieden door middel van een
promotie hun wetenschappe
lijke kwaliteiten te bewijzen.
De verkenningscommissie
godgeleerdheid had drie jaar
geleden geklaagd over op lage
aantal gepromoveerden aan de
tehologische opleidingen.
Het KTU-bestuur vertrouwt
erop dat de rechter de eis van
een promotie redelijk zal vin
den en de bezwaren van docen
ten met een vast dienstver
band tegen deze eis zal afwij-
A
Paus kust zwarte Madonna
Op de derde dag van zijn bezoek aan West-Afrika kust de paus het
halssnoer van een zwart Mariabeeld. Op zijn reis door Senegal heeft
hij de slavernij veroordeeld.
FOTO: AP
Eenwording
kerken in impasse
JOHANNESBURG - De een-
wording van de twee zwarte
Nederduitse Gereformeerde
Kerken in Zuid-Afrika, de
NGKA en de NG-Sendingkerk,
zit geheel in een impasse. Ook
een referendum in de NG-Sen
dingkerk heeft geen uitweg
geboden. De voormalige kerk
voor kleurlingen legde de aan
gesloten gemeenten de vraag
voor of zij dit jaar een synode
vergadering moet houden
waar kerkordelijk barrières op
de weg naar eenheid opge
ruimd zouden kunnen worden.
Een meerderheid van tweeder
de was hiervoor nodig. Van de
247 gemeenten stemden er 94
voor de speciale synodeverga
dering en ook 94 tegen. De
uitslag van de stemming werd
met teleurstelling ontvangen
in de NGKA, de voormalige
kerk voor zwarten. De uitslag
toont de tweespalt die ook in
het bestuur van de NG-Sen
dingkerk te zien is. Voorzitter
Nic. Apollis wil eerst via de sy
node de juridische problemen
uit de wereld helpen, terwijl
zijn mede-bestuurders ds.
Russel Botman en ds. Johan
Buys voor directe eenwording
STIBA contra Joop Klepzeiker-schoolagenda
ROTTERDAM - De Stichting
Bestrijding Antisemitisme
(STIBA) heeft bij de officier
van justie van Amsterdam een
strafklacht ingediend tegen de
makers van de Joop Klepzei
ker-agenda. Volgens de STIBA
bevat de agenda twee antise
mitische cartoons van de Fran
se tekenaar Vuillemin, waarin
de uitroeiing van de joden tij
dens de Tweede Wereldoorlog
wordt bespot. Het werk van
Vuillemin is volgens Stein
twee jaar geleden juist wegens
de antisemitische strekking
door de minister van binnen
landse zaken in Frankrijk ver
boden. De agenda is mede uit
gegeven door de cineast en pu
blicist Theo van Gogh. Stein
heeft naar eigen zeggen met
het indienen van de klacht tot
deze maand gewacht omdat hij
hoopte op een spijtbetuiging
van Van Gogh. Maar uit diens
gedrag tijdens het proces
eerder deze maand in verband
met het boek 'De Weldoener'
heeft Stein afgeleid dat verder
wachten nutteloos is.
In 'De Weldoener' zijn passa
ges uit eerdere publikaties van
Van Gogh opgenomen die door
joden beledigend geacht zou
den kunnen worden. Hiervoor
is Van Gogh gisteren veroor
deeld tot een boete van 2.000
gulden.
11
Toen Amsterdam zich op
het eind van de zestiende
eeuw wist te ontdoen van
de Spanjaarden telde de
stad geen joden. Vijftig
jaar later is Amsterdam
het Jeruzalem van het
noorden. Nergens ter we
reld bestaat er dan een
bloeiender joodse ge
meenschap dan in Am
sterdam.
Hoewel de joden werden ge
concentreerd in het nieuwe
uitbreidingsgebied Vloonburg
vlak bij het huidige Waterloo-
plein, had dit niks van doen
met een getto. De joden kon
den gaan en staan waar ze wil
den, ze mochten van de magi
straat van Amsterdam alleen
niet trouwen met christenen
en overheidsfuncties bekle
den. Maar zij konden wel hun
godsdienst belijden, hun syna
goge bouwen, handel drijven
en mits zij de christelijke gods
dienst niet aanvielen, ook vrij
elijk publiceren, dingen die el
ders in Europa nergens moge
lijk waren, ja onbestaanbaar
waren.
Het gevolg is een explosie van
joods leven in Amsterdam,
niet alleen in commercieel,
ook in intellectueel opzicht en
ongetwijfeld een van de op
merkelijkste episodes van de
geschiedenis van de stad.
Woorden van deze strekking
kunnen uiteraard niet door
een Nederlander geschreven
worden. Het is dan ook een
buitenlander, de Spaans geo-
rienteerde historicus Henry
Méchoulan en kenner van het
jodendom, die met nauwelijks
verholen enthousiasme deze
hoogtijd beschrijft.
Want wat was het lot van deze
sefardische joden voordat zij
in Amsterdam aankwamen?
Meer dan een eeuw hadden
deze vluchtelingen uit Portu
gal en Spanje hun overtuigin
gen onder de korenmaat
moeten zetten. Het einde van
de Moorse dominantie in het
zuiden van Spanje betekende
tevens het einde van hun vrij
heid. De statuten omtrent de
zuiverheid van het bloed die in
een opmerkelijke parallel vie
renhalve eeuw later opnieuw
terugkeren in de rassenwetten
van Neurenberg, waren al in
gevoerd toen de katholieke ko
ningen Isabella en Ferdinand
in 1492 de joden voor de keuze
van bekering of verbanning
hadden geplaatst. Zij werden
crytojoden of pseudokatholie-
ken. Later, met de instelling
van de Inquisitie, zou het al
leen nog maar slechter voor
hen worden. Bekering bleek
niet voldoende of werd in het
klimaat waarin roddel vol
doende was om aangeklaagd
en verbrand te kunnen wor
den, voortdurend gewan
trouwd. In Portugal waar de jo
den in de zestiende eeuw naar
toe vluchtten kregen ze uitein
delijk opnieuw met de lange
arm van de Inquisitie te ma
ken.
Méchoulan geeft er de voor
keur aan te spreken van cryp-
tojoden in plaats van Marra-
nen. De laatste term die in het
Spaans onder meer zeug bete
kent, is immers een regelrecht
scheldwoord en bovendien
dubbelzinnig. Niet alleen jo
den worden er mee aangeduid,
ook tot het katholicisme be
keerde joden vallen onder de
term.
Het zijn uiteraard de econo
misch meest sterken die weten
te ontkomen, een elite dus.
Maar ook voor hen geldt dat
hun jodendom verwaterd is.
Zij voelen zich trouwens nog
steeds en vooral Spanjaarden,
want ze mogen dan veel ver
volging hebben gekend, voor
de komst van de katholieke
koningen werden zij niet
slechts geduld maar waren zij
door hun eeuwenlange verblijf
volkomen met Spanje ver
groeid.
Éénmaal in Amsterdam pro
beerden zij weer aansluiting te
vinden bij hun joodse traditie.
Die moest in feite opnieuw
worden geleerd. Rituelen, ken
nis van de wet, zeer veel was in
vergetelheid geraakt. En voor
de meest geloofsgetrouwen on
der hen moet het een wonder
zijn geweest dat de magistraat
van Amsterdam hen zelfs tot
orthodoxie verplichtte! In
1619, toen de strijd tussen Ar-
minianen en Gomaristen, zeg
maar in feite het eerste belang
rijke gevecht tussen respectie
velijk rekkelijken en precie-
zen, volop woedde en ook de
politiek in zijn greep kreeg,
eiste de magistraat strikte
trouw aan de naleving van de
wet van Mozes. Nog meer rek
kelijkheid van joodse buiten
staanders werd namelijk niet
op prijs gesteld. En dit laatste
was natuurlijk koren op de mo
len van de joden die ook uit ei
gen beweging strikte naleving
van de joodse regels en gebrui
ken wensten af te dwingen. De
strafmaatregelen jegens over
treders die de joods ereputatie
in gevaar brachten waren ui
terst scherp en ingegeven door
het gevoel dat het overleven
van de joden daarvan afhanke
lijk was. Maar lang niet ieder
een was bereid het gezag van
de nieuwe rabbijnen te aan
vaarden, niet alleen omdat im
migranten er niet langer be
hoefte aan hadden na hun be
proevingen op het Iberisch
Schiereiland in een nieuw
keurslijf geperst te worden,
maar ook omdat de meer intel
lectueel ingestelden niet on
kundig waren van de nieuwe
Zuiveringsoperatie
Het moest er van komen. In een gebied waar het pri
uit het Oude Testament 'oog om oog, tand om tand' en,
even kan, 'tien levens voor één leven', onbarmhartig
doorgevoerd, was de Israëlische uitval in het zuiden vj
banon niet meer dan logisch. Vijf dagen lang werd het
den van Israël bestookt door Iran-gerichte Hezbollah-
ties. Dat was bedoeld als wraak voor de Israëlische pr<
operatie waarin de Libanese Hezbollah-leider sjeik j
Musawi samen met zijn vrouw en zesjarig zoontje
deskundige wijze uit de weg werd geruimd. Deze moord
slag werd wel voorgesteld als Israëlische wraak vooi
moordaanslag van Palestijnse commando's op Israëli
soldaten in Israël zelf.
jirui
bej
ürdin
te, enk
amers
dinger
indst v
eweek
agen i
MAAR dat klopt niet helemaal. De aanslag op de Israëli
soldaten werd uitgevoerd door Palestijnen. De Hezbollah p
daar niets mee te maken. Maar toch wordt deze keer de
bollah zwaar aangepakt. Daar is een reden voor.
In de afgelopen maanden stapelden de incidenten tusse
Hezbollah en het onder Israëlische controle staande Zn
banese Leger en de ongeveer duizend Israëlische soldati
de zogenoemde veiligheidszone in Zuid-Libanon zich oj
Israëlische regering moet tot het besluit gekomen zijn
het zo wel genoeg was en dat er een einde moest komen
de niet aflatende aanvallen van de Hezbollah.
In eerste instantie werd bijgevolg de leider van de Hezb<
in Libanon, sjeik Abbas Musawi, om het leven gebracl
raël paste al eerder deze beproefde tactiek toe, onder mi
Bayrut zelf en in Tunis. Om de tegenstander te demon
ren wordt eerst gemikt op het hoofd van de beweging,
mier Yitshak Shamir verklaarde woensdag dat Israël all
het werk zou stellen om de rust in Noord-Israël te venr de
ren. „Wij moeten hen die terreur tegen ons bedrijven, tri zij'
en uitroeien. Reken op ons leger", zei Sjamir.
asl
ai ivezen
het i
ermoei
its de
m var
en da
- ianwez
.OKI
•anti
kaan j
ƒ15;
20;W
J.C.T.M
■K..D
ISRAEL begon met de uitroeiingsoperatie in de overtui
dat de rust slechts kan weerkeren indien de Hezbollah
ties voorgoed worden verjaagd uit het zuiden van Libanc
uit hun bolkwerken in de Bekaa-vallei. De Hezbollah-rr
is de enige militie die door de Syriërs geduld wordt in
non. Alle anderen hebben na de Syrische pacificatie vat
banon hun zware wapens moeten inleveren. De Hezbi
niet. Dat was een gebaar van goede wil tegenover Iran
mee Syrië op goede voet staat.
De door Iran gesteunde, gefinancierde en bewapende
bollah wil bovendien de vredesconferentie over het Midm,
Oosten torpederen. Libanon, Syrië, Jordanië en de Pal
nen kondigden onmiddellijk na de moordaanslag op
Abbas Musawi aan dat ze toch zouden deelnemen aan d<
gende ronde van de conferentie in Washington. Dat w<
veel als zeggen dat ze helemaal niet akkoord waren mi
Hezbollah en zijn Iraanse sponsors en dat ze er niets op t
zouden hebben wanneer Israël de Hezbollah een lesje zo
ven, tenminste wat Syrië betreft als Israël de gre
van het door Damascus toelaatbare niet zou overschrijde
Allicht om de Syriërs gerust te stellen haastte de Isijj
sche premier Shamir zich te verklaren dat de Israëlisch!
daten slechts zolang in het zuiden van Libanon zouden
ven totdat de klus was geklaard. Een beperkte operatie
geen echte oorlog. Gisteren trokken de Israëlische tro
zich inderdaad weer terug uit Libanon.
ONDANKS de algemene afkeuring en verwijzing naar
lutie 425 van de VN-Veiligheidsraad over de onvoorwaaifj
ke terugtrekking van de Israëlische troepen uit Libanc
het niet onwaarschijnlijk dat men hier en daar tevreden
de Hezbollah een slag is toegebracht. De islamitische rei
tie, shi'itische ayatollah-stijl, is immers niet populair ijiberger
Arabische wereld.
25; I
I.JAM
d.R.,
Den
Leiden
10;
I.M.d.J.
10; P
Sch
vrijzinnigheid en daarvan
wensten te profiteren.
Bekend werd de affaire rond
Uriel da Costa die verscheide
ne malen met een herem (ban
vloek) werd geconfronteerd
nadat hij de onsterfelijkheid
van de ziel had geloochend. Hij
pleegde uiteindelijk zelf
moord, toen hij uit zijn ge
meenschap was verstoten. Nog
bekender is de banvloek die op
27 juli 1656 tegen Spinoza
werd uitgesproken. Die was
enig in zijn felheid, aldus Mé
choulan. Later in de eeuw wer
den deze banvloeken zeld
zaam. De geloofsijver verslap
te, mede naarmate duidelijk
was dat de joden geen gevaar
meer liepen. De Amsterdamse
kooplieden, vaak toch al vrij
zinnig christelijk, hadden bo
vendien niet zoveel boodschap
aan deze geloofsvertuigingen.
Hun tolerantie werd zoals be
kend in hoge mate ingegeven
door hun handelsgeest. Zo
konden dus allerlei vormen
van geloof bloeien temidden
van de grootste onverschillig
heid zelfs al moest men wel be
paalde normen in acht nemen.
Interessant is wat Méchoulan
in dit verband over Spinoza op
merkt. De filosoof die in zijn
theologisch-politiek tractaat
het gezag van het Oude Testa
ment en van de rabbijnen on
deruithaalde. wordt door Mé
choulan beschuldigd van anti
semitisme. Het droevige lot
van zijn Spaanse voorvaderen
blijkt Spinoza grofweg te mis
kennen. Dat wisten we van
Spinoza nog niet die toch te
boek staat als een van degenen
die aanzien gaf aan onze gou
den eeuw.
Henry Méchoulan: Amsterdam
in de tijd van Spinoza, ver
schijnt volgende maand bij de
Arbeiderspers. Prijs 49,50.
£cidóc 6ou4a/nt
Uitgave
Kantoor
Telefoon
Westerpers bv (maakt deel uit
Apothekersdijk 34 Leiden
071 - 122 244
071 -134 941
Postbus 112300 AA Leiden
Hoofdkantoor Koopmansstraat 9. 2288 BC Rijswijk
Telefoon: 070-3190 933
Telefax 070-3906 717.
Postadres Postbus 9. 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune
Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808) L. van Koo
Leiden en omgeving (tel 071 -144 046/047/48/49): G - J. Onvlee (chef-redact£i --il
F Buurman, K van Herpen. K van Kesteren, R Kleijn, drs R Koldenhof, M J e'
T. Pieters en M. Roso,
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel' 070 - 3190 815):
A van Rijn (chef), W Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A van Holstei
E Huisman, H. Jansen, drs J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs. K. Veraa
Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834): G Ansems (coördinator), B Jansma, H. Pièt.
Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs. P van Velthoven
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S. Evenhuis, S. Pieterse.
Hei
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors.
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied;
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie,
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederlan
Belgie De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H Leber, drs K Swk
M van de Ven en P. Vogels De parlementaire redactie bestaat uit R in 't H
(chef), H Bijleveld, D. Hofland, P. Koopman, D van Rietschoten en K. van
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus.
- de volgende correspondenten in het buitenland drs D J van den Bergh
(Peking), drs H. Botje (Tunis), A Courant (Athene), R Hasselerharm
(Johannesburg), drs. A Heering (Rome), B van Huët (Parijs), M de Koninc
(Washington). F. Lindenkamp (Sao Paulo). R Simons (Londen), drs R. Vun<
(Moskou), W Werkman (Jeruzalem). G van Wijland (Belgrado), F Wijnands
(Bonn). J Wijnen (Brussel)
De Leidse Courant heeft als lid v
publicatierechten van The Times
M de Cocq.
Nabezorging
Telefoon 071 -122 248 op rr
15 00 uur
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand
per kwartaal
n 08.30 tot 17.00 u
27,00
79,80
312,65
uit te worden voldaan
Het abonnementsgeld d
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 - 122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
chenda
ƒ20; F
B, De
aag:
ƒ10; i
d.K., A
J.N.M.v
Den Hï
10.A
DvD
■A.. Rij:
50; I
Leii
LANI
ie N<
lings
mo
nanc
zwaï
wen
anch
inder
Isupp
:s G.
"8PE
-J.JS
wfsk
;mt
Gezicht op de oude en nieuwe synagoge van Amsterdam.
GRAVURE JOODS HISTORISCH MUSEUM
