De wrede hypocrisie van Ierland
Nationalisme
vijand van
Sovjetleger
Sevilla vreest
vloek op Expo-9
CcidócSoivumt
BUITENLAND
Wetenschappers zoeken geheim Churchills lange leven
Geweld injj
Punjab
houdt
kiezers wc
et
0
01
DONDERDAG 20 FEBRUARI 1992
Enorme fraude
bij bouw
Napolitaans
WK-stadion
I'i
1
ROME Bij de verbou
wing van San Paolosta-
dion, ter gelegenheid van
de Wereldkampioen
schappen voetbal van
1990, hebben elf Napoli-
taanse politici en onder
nemers de stad Napels en
het ministerie van toeris
me voor meer dan hon
derd miljoen gulden opge
licht.
Zo luidt de beschuldiging van
de Napolitaanse officier van
justitie Isabella Iaselli, die de
elf, onder wie de voormalige
burgemeester van Napels,
heeft aangeklaagd wegens
fraude, machtsmisbruik en
valsheid in geschrifte.
In de eerste opzet, was voor de
verbouwing van het stadion,
dat tegenwoordig tachtigdui
zend toeschouwers kan her
bergen, tachtig miljoen gulden
uitgetrokken. Maar tijdens de
bouw werden herhaaldelijk
wijzigingen in het plan aange
bracht, waardoor de bouwkos
ten steevast hoger uitvielen,
om uiteindelijk uit te komen
op 220 miljoen gulden. Ge
meente en ministerie werden
daardoor geconfronteerd met
enorme begrotingstekorten,
maar stemden toch met de wij
zigingen in, omdat de betrok
ken politici en gemeentelijke
deskundigen bezwoeren dat
de kostbare bijstellingen be
slist noodzakelijk waren. En
dat laatste is volgens de offi
cier van justitie een leugen.
Volgens haar hebben de ver
dachten „willens en wetens
valse informatie verstrekt over
de omvang en de kosten van
de verbouwing van het sta
dion.
Politici en gemeenteambtena
ren hebben in overleg met de
aannemers onwettige beslui
ten laten aannemen met de be
doeling zichzelf en met hen be
vriende ondernemers te verrij
ken", schrijft zij zonder omwe
gen in haar aanklacht. De soci
alistische ex-burgemeester
Pietro Lezzi heeft de beschul
digingen ontkend, terwijl de
christen-democraat Aldo Per-
rotta, die tot 1990 wethouder
van openbare werken was, ver
klaarde: „Ik ben al vier keer
eerder aangeklaagd, maar ben
er altijd weer heelhuids uitge
komen". Het belooft dus een
moeizaam proces te worden.
Sir Winston Churchill.
LONDEN - Britse wetenschappers zoeken
naar een 'Churchill-gen' dat zelfs bij een on
gezonde levensstijl hartziekten zou kunnen
voorkomen.
De wetenschappers geloven dat Sir Winston
Churchill iets in de opbouw van zijn genen
had waardoor hij de leeftijd van 90 jaar kon
bereiken, ondanks het feit dat hij bijna alle
risicofactoren had die leiden tot hartaanval
len en een vroegtijdige dood.
Chuchill nam grote hoeveelheden alcohol
tot zich, rookte aan één stuk door sigaren en
stond bovendien onder grote druk ten ge
volge van de lasten van zijn politieke leider
schap in oorlogstijd.
Hij was klein, zwaarlijvig en agressief en
was te vroeg geboren, nog eens vier ingre
diënten die de kans op een hartaanval ver
hogen. Churchill was een liefhebber van
champagne, cognac en whisky en dronk
volgens sommige berekeningen ongeveer
22 glazen per dag.
Waarom sommige mensen tegen alle logica
in een hoge leeftijd bereiken wordt onder
zocht door Steve Humphries, die onlangs
door de Britse Hartstichting werd benoemd
tot hoogleraar in de genetische cardiologie.
„Winston Churchill is het voorbeeld bij uit
stek van iemand die tegen alle verwachtin
gen in heel oud is geworden", aldus Hump
hries. „De vraag dringt zich op of hij wel
licht gezegend was met beschermende ge
nen die ervoor zorgden dat hij zo'n hoge
leeftijd kon bereiken".
Professor Humphries leidt een onderzoek
naar de erfelijkheid van hartziekten. Onge
veer de helft van alle mannen met een hart
kwaal ontwikkelt die op 55-jarige leeftijd.
Het is bekend dat bepaalde hartziekten
worden veroorzaakt door 'defecte' genen.
„We moeten er dus ook achterkomen waar
om sommige mensen beschermd worden
tegen deze en andere vormen van hartziek
te. De genetische tekortkomingen worden
niet in alle gevallen overgedragen van ou
der op kind", zegt prof. Humphries. „Als we
dergelijke genen zouden kunnen identifi
ceren, zou dat waardevolle informatie ople
veren over de manier waarop patiënten met
een hoge risicofactor behandeld moeten
worden. Er moeten langlopende onderzoe-
HA/
nischi
hoev
loude
uktie;
te he
ken gestart worden waarbij misschie
10.000 gezonde mannen en vrouwen
deerd worden, zodat we de genetisch,
schillen kunnen ontdekken tussen de
sen die een hartziekte ontwikkelen
mensen die gezond blijven".
Maar prof. Humphries distantieert zie ien be
het idee dat Churchill een voorbeer
kunnen zijn voor degenen die, dank
medische vooruitgang, zouden ontdi
dat zij een genetische bescherming 11
hartziekten bezitten. Het zou volgens 'u
onverstandig zijn het noodlot te tarter. ,ran^;t
overmatig te gaan roken, eten en dn f",
„Die kennis zou een reden moeten
en h(
verblij
;u sch
meeg.
„iJie Kennis zou een reaen moeten zij
gezond leven te blijven leiden in plaatwaters
DUBLIN - Een golf van
afschuw en schaamte gaat
door de Republiek Ier
land. De Ieren zijn woe
dend over het onmenselij
ke verbod dat is opgelegd
aan een 14-jarig meisje
dat zwanger is geraakt
door verkrachting. Het
meisje mag het land niet
verlaten om een abortus te
laten plegen.
Je zou je kunnen afvragen
waarom de mensen in Ierland
zo heftig reageren. Waren het
niet dezelfde mensen die hun
stem uitbrachten in het abor
tus-referendum van 1983 dat
uitmondde in artikel 8 van de
Ierse grondwet? Inderdaad
waren dat dezelfde mensen.
Tweederde van de kiezers
stemde indertijd voor het anti
abortus amendement.
Het gewijzigde wetsartikel
luidt: 'De staat erkent het
recht op leven van de ongebo
rene en garandeert, met
inachtneming van hetzelfde
recht op leven van de moeder,
dat het in zijn wetten dit recht
zal respecteren en voor zover
mogelijk zal verdedigen en
rechtvaardigen'.
Tijdens het openbare debat dat
aan het referendum vooraf
ging, betoogden tegenstanders
van het amendement, ondér
wie ikzelf, dat de wetswijziging
zou kunnen resulteren in het
doen van zwangerschapstes
ten in havens en op vliegvel
den en het terugsturen van
zwangere vrouwen. Dat werd
heftig ontkend door de voor
standers van het amendement.
Maar deze week is het artikel
Premier Reynolds van Ierland.
precies op die manier geïnter
preteerd en uitgevoerd.
In het begin van de jaren tach
tig bestond er een intense riva
liteit tussen premier Charles
Haughey en dr. Garret Fitzge
rald. Fitzgerald was destijds
bezig met wat hij noemde een
'constitutionele kruistocht'
voor liberalisering. In de prak
tijk betekende dat het ophef
fen van het verbod op echt
scheiding. Haughey verzette
zich daartegen en ging zelfs
nog een stap verder met zijn
voorstel een verbod op abortus
in de grondwet op te nemen.
Dr. Fitzgerald bond vervolgens
in, omdat hij geloofde dat het
politieke zelfmoord zou zijn
om de Katholieke Kerk op
twee punten tegelijk, te weten
echtscheiding èn abortus, te
gen te spreken. Zodoende
raakten de beide partijen, sa
men met de Kerk, bij het
amendement betrokken en
werd een referendum onver
mijdelijk.
Hoewel abortus, in tegenstel
ling tot anticonceptie, altijd il
legaal is geweest door de wet
ten die geërfd waren van het
Verenigd Koninkrijk sinds de
oprichting van de Ierse staat,
waren die wetten tot 1983 nooit
op een manier geïnterpreteerd
dat het zwangere vrouwen
werd verboden naar Liverpool
te gaan om daar abortus te la
ten plegen.
Maar het doel van de voorstan
ders van het amendement was
behoudend, niet vernieuwend.
Het doel was de bestaande wet
ten te bevriezen en het de rech
ters onmogelijk te maken de
wetten te interpreteren op een
manier die abortus toestond.
Deze wens was ontstaan in 'ge
goede' kringen, die zich zorgen
maakten over de legalisering
en de verkoop van voorbe
hoedsmiddelen in 1979. Ook
was er een groeiend aantal ka
tholieke echtparen in Ierland
dat kerkelijk onderwijs over
conceptie afwees. Paradoxaal
genoeg is het anti-abortus arti
kel in de Ierse grondwet dus
geen direct gevolg van het ge
zag van de Katholieke Kerk,
maar van de verzwakking van
haar autoriteit.
Het referendum van 1983 was
voor bijna iedereen een oefe
ning in hypocrisie. Abortus
zou absoluut verboden wor
den, maar zou, indien nodig,
toch nog mogelijk zijn in Enge
land. Maar die achterdeur
werd deze week definitief ge
sloten. Onze hypocrisie is
spaak gelopen.
De vraag die het land nu bezig
houdt is hoe dat achterdeurtje
weer open gezet kan worden.
Het is een brandende vraag
voor de nieuwe regering onder
leiding van Albert Reynolds.
Spijt
De huidige minister van justi
tie, Harry Whelehan, is één
van de weinige mannen die
overgebleven zijn uit het team
van Haughey. In het opleggen
van het fatale verbod handelde
Whelehan op eigen initiatief,
zonder de regering te raadple
gen.
Reynolds moet nu haast wel
spijt hebben dat hij Whelehan
niet heeft laten vallen, want
CHANDIGARH
angst voor terreuraa
gen zijn de meeste kii
in de Indiase deel
Punjab gisteren thu
bleven. Volgens off]
schattingen is slech
procent van de 13 mi
zielen tellende bevo trans
gaan stemmen voor
tien zetels in het natii
en 117 zetels in het
parlement.
Ex-premier Haughey.
zijn regering is veel liberaler
dan die van zijn voorganger.
Naar mijn mening moet Albert
Reynolds een nieuwe minister
van justitie gaan zoeken. Hij
heeft een minister nodig die
hem adviseert hoe er weer een
uitweg uit het amendement
gevonden kan worden.
De beste zet zou zijn een nieuw
constitutioneel amendement
op te nemen waarin staat dat
niets in de huidige grondwet
geïnterpreteerd mag worden
op een manier die de burger
van zijn vrijheid van beweging
berooft, inclusief zijn vrijheid
om het rechtsgebied te veria-
Een dergelijk amendement
zou wel eens de oplossing kun
nen betekenen van de bespre
kingen over de kwestie, waar
voor Reynolds afgelopen dins
dag de leiders van de oppositie
uitnodigde.
Hoe de veranderingen ook zul
len uitpakken, ze zullen in ie
der geval te laat komen om het
14-jarige slachtoffer te helpen.
Vreemd genoeg is er nog geen
proces opgemaakt tegen de
vermeende verkrachter, wiens
identiteit bekend is. Ondertus
sen staat het hem wél vrij het
land te verlaten. De Ierse
grondwet legt de bewegings
vrijheid van verkrachters niet
aan banden, alleen die van hun
slachtoffers. c' The Times
De Indiase regering
eerder opgeroepen wel
stembus te gaan
man veiligheidstroepen
zet om de rust te waarb eersb';
Door de aanwezigheid
ordetroepen is het naai
jaabse begrippen betrel
rustig gebleven.
De sikhs hebben gedrei
vinger, die in de inkt gibe la n
wordt om dubbel stemn |jeu_
voorkomen, af te hakkc
de mensen die toch gaan
men.
Militante sikhs sloegen
ochtend twee keer toe in
dustriestad Ludhiana,
een persoon werd gedocx
tien gewond raakten. Di
lopen dagen vermoordd
paratistische sikhs zeke
tig mensen. Vorig jaan
i bij gewelddadighed
WIJNEN
SSEI
!VOlg<
van t
hi in
isch
se i E
Miert
;ntati
;nboe
de ve
milie'
H'i bi
n and
G-bel«
it in v
atiscl
van
2600s
rerwa
V0GEI
de Punjab zeker 5000 rr
om het leven. Het war
eerste verkiezingen
1985. Op één na alle sik HAA
tijen boycotten de verl ui.er^
gen, die volgens hen ni
zijn door de promineni
wezigheid van het leger.
MOSKOU - Het Russische le
ger trekt zich weer terug rich
ting Moskou. De vijand is dit
maal dodelijker dan Napoleon:
het nationalisme. Deze oude
tegenstrever van het rijk van
de tsaren en volkscommissa
rissen heeft eerst Michail Gor-
batsjov en nu zijn democrati
sche opvolger Boris Jeltsin ge
dwongen hun dienstplichtige
horde, tenminste tijdelijk, te
rug te trekken uit centraal Eu
ropa en zelfs de westelijke pro
vincies van de oude Sovjetunie
naar de oostelijke oever van de
rivier de Don.
Er klinkt geloei op uit de mon
den van een wanhopig officie
renkorps, dat het behoud van
de eenheid van de multinatio
nale staat en zijn leger als
noodzaak ziet. Het imperium
is hun enige bestaansmiddel,
hun hele 'raison d'être'. Het
wanhopige gejammer in het
Oosten gaat gepaard met een
zucht van opluchting in cen
traal Europa en het Westen.
Toch is het Russische leger
ook een stabiliserende kracht
geweest. Het was een wrede en
onderdrukkende kracht; van
1815 tot 1855 en van 1945 tot
1990 stortte het Russische le
ger Midden-Europa in beton,
met vaak tragische gevolgen.
Het enorme Russische leger
heeft de westerse politici meer
dan twee eeuwen lang in hun
dromen achtervolgd. Rusland
js altijd de boeman geweest
voor ware radicalen overal, van
Marx tot Havel. Tijdens de re
volutie van 1848 in Budapest
openbaarde Rusland zichzelf
als „de gendarme van Euro
pa"; tegen de tijd van de Hon
gaarse opstand tegen het com
munistische bewind was het
land „de gendarme van het so
cialistische kamp" geworden.
„Het Russische Rijk", zo stel
de de Tsjechische historicus
Milan Svankmajer, „wordt in
werkelijkheid constant bloot
gesteld aan het gevaar van de
sintegratie, die alleen voorko
men kan worden door een ster
ke centrale regering... Burger
rechten bedreigen niet alleen
de individuele en secundaire
belangen van multinationale
rijken, maar hun bestaan zelf'.
Svankmajer, wiens land een
uiterst belanghebbende partij
is, merkte op dat Rusland de
rol van gendarme opgedron
gen heeft gekregen „omdat de
evolutie van Europa sinds het
einde van de achttiende eeuw
aanhoudend de funderingen
zelf van het bestaan van het
land heeft bedreigd. Het omge
keerde is natuurlijk ook waar".
Geheime politie
Na de opmerkelijke overwin
ning van tsaar Peter de Grote
op het Zweedse leger van Ka-
rel XII bij Poltava in 1709 wer
den de Russische legers een
constante factor bij oorlogen in
Europa. Tegen 1730 bevonden
de Russen zich bij de rivier de
Neckar in Duitsland. Frederik
de Grote dreef de spot met de
Russen en maakte ze uit voor
barbaren. Zijn Pruissische oor
logsmachine, de meest gea
vanceerde in Europa, wankel
de echter onder de slagen van
het volhardende Russische
boerenleger, al won Frederik
het uiteindelijk.
Tegen het einde van een van
de coalitieoorlogen tegen revo
lutionair Frankrijk behaalde
generaal Soevorov schitteren
de militaire successen in Italië.
Het was evenwel de intocht
van tsaar Alexander I in Parijs
aan het hoofd van een leger dat
zich al vechtend een weg had
gebaand door Europa en dat
Napoleon had verslagen, die
een onuitwisbare indruk ach
terliet van de militaire macht
van Rusland.
„Vive l'Empereur Alexandre",
riepen de Parijzenaren wijse
lijk toen de autocraat van alle
Ruslanden de stad binnenmar
cheerde achter zijn garde ko
zakken. In 1814 domineerde
een Russisch leger van 800.000
man het Europese vasteland.
Het was echter Alexanders op
volger, zijn krijgshaftige broer
Nicolaas I die het systeem van
autocratie, geheime politie en
cultureel toezicht perfectio
neerde.
Adempauze in het legerkamp.
„Heren, zadel uw paarden, er
is een revolutie in Parijs", zou
de tsaar geroepen hebben toen
het nieuws van de julirevolutie
van 1830 in Frankrijk Moskou
bereikte. De paarden van de
tsaar reden ook voor Wenen en
Budapest. Nicolaas zond een
ander multinationaal rijk, het
Habsburgse, drie Russische le
gers te hulp. Hij maakte in
1848 een einde aan de „lente
der naties" met een Russische
permafrost. Ook de Duitsers
werden in het gareel gebracht.
Diplomatieke dreigementen
dwongen het Duitse parlement
de droom van een Deutsch-
land, 'gross' of 'klein', op te ge
ven.
Steppe
Omdat de Russische autocra
tie in haar achttiende- en twin-
tigste-eeuwse vorm berustte
op een achtergebleven sociale
en economische structuur, kon
zij zich slechts met het Westen
meten in tijdens van trage
technologische vernieuwing.
Het land genoot dan het voor
deel van de enorme reserves
aan mankracht. „We kunnen
onszelf niet langer bedriegen",
kreunde groothertog Konstan-
tin Nikolajevitsj tijdens de de
sastreuze Krimoorlog. „We
zijn zowel zwakker als armer
dan de eersteklas machten, en
niet alleen armer in materiële
zin, maar ook wat betreft de
mentale reserves".
Met buitenlandse technische
adviseurs en dezelfde voorla
ders als andere Europese
machten was het Russische le
ger van 1814 een overweldi
gende numerieke macht. Tij
dens de Krimoorlog was de
dappere tsaristische soldaat
echter uitgerust met een vuur
steengeweer met een bereik
van nog geen 200 meter; zijn
vijand had een geweer waar
mee een doel op bijna duizend
meter afstand geraakt kon
worden.
De Britse en Franse vloot kon
den hun troepen sneller naar
het front transporteren dan de
tsaar. Waarom? Er waren ten
zuiden van Moskou geen
spoorwegen en de door paar
den voortgetrokken wagens
moesten ploegen door de mod
der van de eindeloze steppe.
Daarna deed het Russische le
ger zijn uiterste best om zich in
hetzelfde tempo als het Westen
te moderniseren. Na 1890 be
gon het de achterstand in te
halen.
Stalin en zijn communistische
opvolgers waren met enorme
geldelijke en menselijke kos
ten in staat het Westen bij te
houden. De wapens werden ge
standaardiseerd en zij zetten
een militair-industrieel com
plex en een technische elite op
die met die van het Pentagon
konden wedijveren. Als garni
zoensmacht smoorde het Sov-
jetleger de onrust in de satel
lietstaten die de Sovjetunie na
de tweede wereldoorlog ver
worden had.
Tijdbom
Oostberlijners met straatkeien
in 1953, dappere Polen en Hon
garen in 1956, wanhopige Tsje
chen in 1968 en Solidariteit in
1981, zij moesten allemaal di
rect of indirect zwichten voor
Russische tanks. Ook West-
Europa siddderde toen de
nieuwe supermacht Amerika
zijn troepen na 1945 snel de
mobiliseerde. Stalins troepen
bleven in Berlijn en Praag.
Is het te ver gezocht om te stel
len dat het tijdperk van de mi-
FOTO: DPA
crochip en Amerika's Strategie
Defence Initiative het verval
van de Sovjetmacht begon in
te luiden? Misschien is het nog
onheilspellender: sinds 1970 is
het sterftecijfer van Russische
kinderen gestegen en de le
vensverwachting gedaald. Het
Russische geboortencijfer is
gedaald en dat van de Aziati
sche staten gestegen. Er tikt
een demografische tijdbom
onder het leger.
Einde van het verhaal? In
Newsweek schrijft Henry Kis
singer over een Russisch par
lementslid dat de gevoelens
verwoordde van veel invloed
rijke politici en officieren: „We
zouden het Gemenebest nooit
doorgezet hebben als we het
mogelijk geacht hadden dat de
Oekraïne inderdaad onafhan
kelijk zou kunnen worden. Ik
zal Kiev nooit als buitenlandse
stad accepteren". Het veeltali
ge rijk kan alleen met militair
machtsvertoon weer worden
hersteld. Ondertussen woedt
de oorlog in Joegoslavië en de
voormalige Sovjetunie is in be
roering. Zadelt de ruiter zijn
paard?
The Times
BARCELONA Er is een
populair gezegde in Sevil
la, dat beweert dat er nim
mer iets in de stad ge
bouwd kan worden dat ho
ger is dan de Giralda, de
indrukwekkende kathe
draal in het hartje van de
stad. De ontwerpers van
de Expo-92, de enorme
wereldtentoonstelling die
op 20 april de poorten
opent, trokken zich daar
niets van aan en plaatsten
op het terrein een uitkijk
toren die de Giralda ver
overtreft.
Voor die daad zijn ze nu ge
straft, denken de inwoners van
Sevilla, want gisteren brandde
een belangrijk gebouw van de
Expo af, het Paviljoen van de
Ontdekkingen.
De vijfde brand op de wereld
tentoonstelling was de groot
ste, de ergste en volgens de
duizenden arbeiders en de di
recteur een grote ramp. Het
paviljoen, met 8000 vierkante
meters tentoonstellingsruim
te, kan niet meer op tijd wor
den opgebouwd. De schade is
vooralsnog niet te schatten,
omdat de directie niet bekend
heeft willen maken, wat er alle
maal ten toon gesteld zou wor
den. Niettemin is het zeker,
dat tientallen onvervangbare
museumstukken verloren zijn
gegaan.
Tientallen werknemers
schouwden de brand ra
nen in hun ogen. De
houdende architecte was
verbijsterd door wat ze
de Sevillanen die de 40
hoge vlammen en enorir|)i
zwarte rookzuil overal
stad konden zien, 1
niets anders doen dan
noodlot berusten. Al vit
eerder was er brand i
Expo-terrein geweest,
zonder zulke desastrei
volgen.
De oorzaak was vermt
een vonk van een
Het interieur van het
joen, waaraan de laatstt 1
werd gelegd, stond
licht ontvlambare prod
zoals verfbussen en mi
plafonds van kurk en
Enkele arbeiders probt
de beginnende brand
doven, maar op de blus
ten stond volgens hen
druk, waardoor het
hooguit een halve
uit de blusser pruttelde,
deze
geest
mogt
is he
van c
mees
gd tej
bureai
ijnsel,
bij dc
op G
imput
toen
op
odvr M
iet ee
gaan
ss 'beur
S OVI
met o]
aar.
Wraak
Rookzuil
Het Paviljoen van de Ontdek
kingen moest een overzicht
geven van uitvindingen en
ontdekkingen van de mens in
de laatste vijf eeuwen, sinds de
ontdekking van Amerika door
Columbus, het uitgangspunt
voor de verschillende vierin
gen in Spanje. Zo stond er in
het gebouw de eerste auto ooit
gemaakt, die voor zo'n 7,5 mil
joen gulden was verzekerd.
Verder zijn reprodukties van
de eerste Apollo die op de
maan landde, en de stoomma
chine van Watt in vlammen op
gegaan.
Volgens veel inwoners
villa moet er welhaai
vloek rusten op de viei
de ontdekking van Ar
zoals Montezuma in
nog altijd wraak neemt v nc
vernietiging van de Azi
cultuur door de verovf
Vorig jaar ging het ook agoi
fout. Toen werd een
van de Victoria te watei
ten, het schip waarmee
dekkingsreiziger Elcano|vo{
de wereld voer. Nog
kwartier na de doop,
Expo-mascotte Curro
op het dek stond te d
maakte de Victoria slagz
constructiefoutj e
inice
erlies
282
n het
v loten
het I
•h idgen
ider r
roos
eerdt
•ny 1«
in de
ollar
ese VI
ten id;
kVc
De Sevillanen beginne
1492-vieringen al goed
worden, nog voordat
begonnen zijn. Volgen
krijgt de stad een steeds
tere naam door de blund
op het Expo-terrein en
Victoria zijn begaan,
een enkele toeschouwde»
gisteren iets positiefs
enorme brand. „Het vi
een van de grootste ontd
gen van de mens", zeil)
zo iets mocht natuurlijk
het Paviljoen van de 0i
kingen ontbreken."
SBUR(
leidspl
banen
dering
