„Soldaat soms
een voddenbaal"
Nijlpaard Tanja krijgt prikpil y eigen risico voor medicijnen
Jaarboek RIOD: Joden Amsterdam dupe van populaire politiechef
I
CeidócSoirtant
BINNENLAND
Extra studii
plaatsen
allochtone
studenten
zelden?
jammer
eigenlijk
Kamer wil huurgrens voor
woonvergunning optrekken
WOENSDAG 19 FEBRUARI 1
AMSTERDAM Het der
tigjarige nijlpaard Tanja,
dat sinds Kerst in Artis ge
scheiden leeft van haar
man Joop, krijgt de 'prik
pil'. Sterilisatie is te ris
kant.
Het is de eerste keer dat een
nijlpaard een prikpil krijgt toe
gediend. Tanja en Joop heb
ben zo'n goed huwelijk dat ze,
zodra ze bij elkaar zijn, meteen
aan de gang gaan, aldus een
woordvoerster van Artis. Tanja
blijkt echter een slechte moe
der. Van de vijftien kinderen
die ze heeft gehad, hebben
maar vijf het overleefd. De
laatste nakomeling die rond
Kerst werd geboren, is ook
platgedrukt door z'n moeder.
Bovendien is een jong nijl
paard bij geen enkele dieren
tuin onder te brengen, voert
Artis aan. Een speciale nijl-
paardenpil bestaat er overi
gens niet. Wel is er een soort
vaccin dat de eicel via antistof
fen immuun maakt voor sper
ma. Tot nu toe is dit alleen bij
wilde paarden en een beperkt
aantal andere diersoorten ge
bruikt. Het vaccin is speciaal
vanuit de VS overgevlogen.
DEN HAAG - Het CNV wil herin
voering van het eigen risico bij me
dicijnen waardoor de AWBZ-premie
kan dalen. Dat eigen risico is ver
dwenen nu de medicijnen sinds
kort in het basispakket (AWBZ) zit
ten.
Uit onderzoek van duizend loonstrookjes
concludeert de vakcentrale dat de gevol
gen van het plan-Simons voor particulier
verzekerden acceptabel zijn. Die wil de
christelijke centrale net als de FNV dan
ook niet op de werkgever afwentelen door
hogere looneisen te stellen.
Dit staat in een notitie van CNV-bestuur-
der A. de Geus aan de verbondsraad. Hqt
CNV heeft alle gegevens die via de tijde
lijk geïnstalleerde service-lijn binnenkwa
men geregistreerd. Het beeld dat de vak
centrale van de inkomensgevolgen heeft,
komt globaal overeen met die van staats
secretaris Simons van volksgezondheid.
Het CNV zegt op basis van eigen bronnen
dat de premies van de particuliere verze
keraars tussen de vijf en tien procent zul
len dalen. De vakcentrale vreest echter dat
die daling met name plaatsvindt bij collec
tieve verzekeringen en minder bij de indi
viduele verzekeringen. In verschillende
collectieve contracten is door het CNV al
een premie-daling geconstateerd van vier
tot tien procent.
De christelijke vakcentrale vraagt ter be
scherming van werknemers en uitke
ringsgerechtigden met individuele con
tracten de acceptatieplicht bij particuliere
ziektekostenverzekeraars te vervroegen.
Mochten de verzekeraars de premies ten
onrechte hebben verhoogd dan overweegt
de centrale over te gaan tot het publiceren
van de tarieven van de verschillende ziek
tekostenverzekeraars. De consumenten
kunnen dan zelf de verzekerihgen verge
lijken. Voorts blijft het CNV overwegen
een eigen ziektekostenverzekering op te
richten in geval de particuliere verzeke
raars massaal weigeren de premie te laten
dalen. Uit de nota blijkt dat het CNV door
wil gaan met een permanente service-lijn
voor leden en niet-leden.
Verkoop Olympische
kaarten valt tegen
DEN HAAG - De verkoop van
de Olympische wenskaarten
van de PTT valt tegen. In to
taal zijn sinds december
slechts enkele duizenden set
jes met steeds vier verschillen
de kaarten verkocht. In totaal
heeft de PTT een half miljoen
setjes laten drukken. De kaar
ten zijn bedoeld als aanmoedi
ging voor de Nederlandse
sporters. „De reclamecampag
ne voor de kaarten is pas op 4
februari begonnen, maar ook
vanaf die datum is de verkoop
niet goed verlopen", aldus een
woordvoerder. De PTT zal
geen extra campagnes starten
om de verkoop te stimuleren.
APELDOORN - Het wil
nog niet echt wennen.
Ook niet na twee weken.
De begin deze maand uit
gevaardigde nieuwe te
nuevoorschriften stuiten
bij menig dienstplichtig
militair op weerstand.
De kleding blijft hetzelfde,
maar de combinaties die zijn
toegestaan worden als onprak
tisch ervaren. Of het kader ie
dere regel tot op de letter
nauwkeurig zal handhaven, is
de vraag.
Op de appèlplaats van de Apel-
doornse Van Haeftenkazerne
aan de Zwolseweg leest majoor
R. Hofland in alle vroegte de
nieuwe voorschriften voor aan
Zijn mannen.
„Nu zit je altijd aan dit pak
vast", mort soldaat P. Berends.
Met een vies gezicht plukt hij
aan zijn gevechtsjasje. Vanaf
begin deze maand mag de
dienstplichtig soldaat tijdens
kazernedienst voortaan niet
meer zijn trui en overhemd
dragen op de comfortabele, ka
toenen gevechtsbroek. Op
deze broek is nu alleen het
groene sweatshirt met daar
overheen het wat stugge ge
vechtsjasje toegestaan; onge
acht het weer of de aard der
werkzaamheden. Uit dé was
lijst van nieuwe regels, is dit
voor de soldaat de meest voel
bare beperking die hem is op
gelegd.
Berends stelt meer prijs op de
van oorsprong Engelse legert-
rui, plus beige overhemd.
„Functioneler in de zomer en
zit veel gemakkelijker. Nee, ik
vind het maar niks". Zijn com
mandant Hofland verwacht
dat de militair binnen afzien
bare tijd gewend zal zijn.
„Straks dragen we met hetzelf
de gemak altijd het gevechts-
pak".
Het is niet veel, maar de mili
tair krijgt wel iets terug voor
het ongemak van de nieuwe
kledingvoorschriften. Hij kan
wat extra versierselen voor zijn
uniform in de wacht slepen.
Wie slaagt als bergbeklimmer,
gewondendrager of duiker
mag dat straks laten zien in de
vorm van emblemen op zijn
pak.
Groot voordeel van het oude
tenue vindt soldaat R. Melk
\het burger-ondergoed dat je
eronder kon dragen. „Onder
het overhemd deed je je eigen
t-shirt aan, dat zagen ze toch
niet".
De kraag van het verplichte
gevechtsjasje staat dermate
ver open dat een eigen hemd
niet verborgen blijft voor de
militair meerdere. Wie nu met
wat anders dan een legergroen
onderhemd over de kazerne
flaneert, loopt verhoogd risico.
„Men kan nu de mensen met
recht aanspreken die een geel,
paars of rood t-shirt onder hun
gvt (gevechtstenue, red.) of
overhemd dragen", zegt kapi
tein W. Lemmens. Bij de afde
ling personeel van de Land-
Niet alle dienstplichtigen zijn even blij met de nieuwe kledingvoorschriften.
macht op het ministerie in Den
Haag is hij belast met de nieu
we voorschriften. Veel be
roepsmilitairen was het dra
gen van gekleurd, eigen onder
goed altijd al - ook voor het
verschijnen van de nieuwe re
gels - een doorn in het oog.
„Het, heeft iets maken met ui
terlijke verschijning", zegt sol
daat Berends van de Van Haef
tenkazerne gevraagd naar de
reden waarom hij denkt dat de
voorschriften zijn ingevoerd.
„Nooit meer moeilijkheden als
je bij een andere eenheid op
bezoek gaat", valt een eerste
luitenant hem bij.
Defensie haalt de touwtjes
strakker aan juist op een mo
ment dat de dienstplicht ter
discussie staat en de aloude
vijand in het Oosten definitief
uiteen is gevallen. Er zit dan
ook meer achter, veronderstelt
majoor Hofland. De belasting
betaler dient waar voor zijn
geld te krijgen. En dat moet
zichtbaar zijn. Wat de belas
tingbetaler nu in veel gevallen
AMSTERDAM - Een
Amsterdamse hoofdcom
missaris van politie slaag
de er tijdens de Tweede
Wereldoorlog in zijn anti-
Duitse corps binnen an
derhalf jaar om te vormen
tot vastberaden jodenja
gers.
De jodenvervolging in Neder
land was bovendien aanzien
lijk fanatieker dan in buurlan
den, als gevolg van de invoe
ring van de Joodsche Raad, die
de joodse autoriteiten veel
minder armslag gaf dan de in
buurlanden bestaande 'Juden-
vereinigungen'. En de Neder
landse regering in balling
schap bezette na het uitbreken
van de oorlog met Japan het
neutrale Portugese deel van
Timor en voerde er bijna een
jaar een guerrilla-oorlog.
De drie uitvoerig gedocumen
teerde artikelen waarmee het
derde jaarboek van het Rijks
instituut voor Oorlogsdocu
mentatie begint, voegen op
nieuw iets toe aan de reeds 1,45
kilometer lange collectie docu
menten die aan de Amster
damse Herengracht is opgesla
gen. Het eerste exemplaar
werd gisteren overhandigd
aan de fotograaf Charles Breij-
er, die vaak met verborgen
camera - het dagelijks leven
tijdens de oorlog vastlegde op
de gevoelige plaat. Drie jaar
geleden stelde hij honderd fo
to's ter beschikking van het
RIOD. Twaalf daarvan zijn in
het jaarboek afgedrukt.
In 'Oorlogsdocumentatie '40-
'45 deel 3' is verder een litera
tuuroverzicht te vinden van
nieuw-verschenen boeken in
binnen- en buitenland en een
volledig overzicht van de ar
chieven en collecties waarover
het RIOD beschikt. Ook wordt
aangegeven welke onderwer
pen op dit moment worden be
studeerd voor scripties, disser
taties of wetenschappelijke
publicaties.
Politie
„Hoofdcommissaris Sybren
Tulp bleef tijdens de oorlog
zelfs zijn Orde van Oranje-
Nassau dragen", lichtte drs. G.
Meershoek gisteren toe, om
aan te geven hoe gespleten zijn
hoofdpersoon in het leven
stond. Meershoek hoopt over
twee jaar te promoveren op 'de
politie in de Tweede Wereld
oorlog' en zijn studie naar de
Amsterdamse politieleider is
daar een onderdeel van. Luite
nant-kolonel Tulp had een im
posante militaire carrière in
Suriname en Indië achter de
rug, toen hij in 1939 als gevolg
van lichamelijke gebreken de
dienst moest verlaten. Hij he
kelde het slappe regeringsbe
leid, 'voorzag' de Japanse op
mars in het Oosten, bewonder
de Duitsland en werd over
tuigd nationaal-socialist met
grenzeloze bewondering voor
Adolf Hitler - maar tegelijk
ook voor Wilhelmina. Onbe
kend is waarom hij op 21 april
1941 werd benoemd tot hoofd
commissaris in Amsterdam; de
leider van een corps dat op een
enkele uitzQndering na de pest
had aan de bezetter.
Tulp kreeg van zijn vriend
Rauter, het hoofd van de Ne
derlandse politie, de opdracht
een begin te maken met de de
portatie van joden uit Amster
dam. De wijze waarop hij de
Amsterdamse politie daartoe
wi§t te motiveren was simpel
en'doeltreffend: hij dwong bij
zijn ondergeschikten grote be
wondering af. Hij was veelvul
dig bij politie-optreden aanwe
zig, zette zich in voor de mate
riële belangen van zijn perso
neel en schroomde niet onder
geschikten om raad te vragen.
Hoofdcommissaris Sybren Tulp
portafïe van joden uit Amsterdam
Bij 20 graden onder nul bege
leidde hij een aantal agenten
dat in 1942 aan de Elfsteden
tocht deelnam. En, stelt Meers
hoek, „toen zeven maanden la
ter agenten joden uit hun hui
zen haalden om hen onder
dwang naar de trein te bren
gen, was ook Tulp ter plekke.
Wederom niet om zelf instruc
ties te geven, maar om met zijn
het voor elkaar dat zijn agenten meewerkten aan razzia's en de-
FOTO: PERSUNIE
log is afgelopen moet hij wèl
geëxecuteerd worden, maar
met een gouden kogel". Maar
in oktober 1942 vatte Tulp kou,
kreeg er een reuma-aanval
overheen en overleed in het
ziekenhuis. Meershoek veron
derstelt dat de hoofdcommis
saris leed aan fysieke uitput
ting. „De deportaties vonden 's
avonds plaats. Tulp was er al-
aanwezigheid het personeel
ervan te overtuigen dat hij het
optreden met zijn verantwoor
delijkheid dekte". Volgens
Meershoek heeft slechts één
enkele politie-officier gewei
gerd aan de razzia's deel te ne
men.
Een naaste medewerker ver
klaarde in die tijd: „Als de oor-
tijd bij, naast zijn gewone dag
taak""
Dr. L. de Jong stelt in zijn ge
schiedwerk, naar aanleiding
van de oprichting van de Jood
sche Raad voor Amsterdam,
dat Seyss-Inquart bekend was
met „de figuur waarbij een
klein aantal vooraanstaande
joden verantwoordelijk ge
steld werd voor het gedrag van
een gehele Joodse gemeen
schap in een bepaalde plaats".
Maar waarom Ajnsterdam een
Joodsche Raad kreeg en buur
landen 'Judenvereinigungen',
is volgens de Israëlische prof.
D. Michman echter nooit be
studeerd. Volgens zijn bijdra
ge was er een wezenlijk ver
schil en is het aan de opzet van
de Raad te wijten dat de Neder
landse joden vrijwel kansloos
waren, terwijl de jodenvervol
ging in het buitenland vaak
aanzienlijk minder goed geor
ganiseerd was.
Joodse raden werden door de
Duitsers voornamelijk in Oost-
Europa ingesteld, en in de va
zalstaat Slowakije. Volgens
Michman had het voor de ver
guisde leiders in Nederland,
Asscher en Cohen, beslist geen
zin gehad hun medewerking te
weigeren. „De ervaring in Po
len en Rusland bewijst dat er
door de Duitsers altijd en met
een (gedwongen) plaatsver
vangers werden gevonden.
Alleen die joden die totaal af
hankelijk waren van de SS-au-
toriteiten en dus geen ma
noeuvreerruimte hadden wa
ren goed bruikbaar; dat waren
de joodse raden. Het was
het noodlot van de Nederland-
se joden dat op hen het meer
extreme model werd toege-
Timor
De bevolking van Timor in de
Indonesische archipel is deze
eeuw bezocht door een aaneen
schakeling van oorlogsgeweld.
PvdA:
IC
3 eeni fÉ
Zest
onre
|/)NDE
leeft gi:
eden to
jens m<
iog vrij
«seerd
riaal wa
noord n
iporen
eind vc
fend be
«Tei
zoi
;ens Ki:
oriteite
fgenon
angs pa
Tï
FOTO: SP
ziet lopen is „een voddenbaal
aldus de officier. „De Bevel
hebber der Landstrijdkrach
ten weet best dat de Neder
landse militair goed presteert,
maar die belastingbetaler weet
dat niet". Het correcte pak
moet bij buitenstaanders de
indruk versterken, „dat defen
sie een goed produkt neerzet".
DEN HAAG - Om
aantal allochtone si
ten te vergroten
universiteiten ei
scholen jaarlijks
aantal plaatsen voot
groep geresei
moeten worden,
Die plaatsen zouden
moeten staan van de voc
vakken geldende
fixus', de studies waa.
slechts een beperkt
plaatsen te vergeven zijn
gens Tineke Netelt
(PvdA), die dit voorstelt
dens het Tweede-Kamer
over de Wet op het Hog IJ
Wetenschappelijk onde
(WHW), is het aantal allo
ne studenten (twee tot
procent van het totaal)
absoluut dieptepunt". I
WHW is voorgesteld allo m.^y
nen puur op grond van hi _WILLY
komst dubbel te laten n
ten voor studies waarvoo A'
maximum geldt. Netelr rnces
denkt dat dat niet werkt.t
ook studenten met een
cijfergemiddelde krijgen °"er 1
dubbele loting, en ze vern eel fa
dat de allochtone student on, h
mee in een nadelige en jgnd e
tiverende situatie komt maak
nu al is het zo dat bij derg>
studies, zoals geneeskr
studenten uit lagere so
economische milieus vaki an
foldoer
iverget
fredesk
|e werf
ien ve
ilestij
igen o
Van de Portugese bezetting in
1912 tot het gewelddadige In
donesische ingrijpen vorig jaar
zijn vele tienduizenden Timo-
rezen gedood; mogelijk zelfs
meer dan 100.000. Een verge
ten episode daarin is de bezet
ting door Nederland van het
Portugese gedeelte, in 1942.
Na de capitualatie van het
KNIL in maart 1942 ging daar
de oorlog tegen de Japanners
door, tot augustus. Het KNIL-
detachement verloor 100 van
de 300 betrokken soldaten. Dat
blijkt uit de bijdrage van de
historicus dr. P. Romijn, die
uitlegt dat Timor voortdurend
de dupe is geworden van zijn
strategische ligging op de 'Ma-
leise barrière' tussen Singapo
re en Australië.
Portugal was neutraal in de
oorlog tegen Japan. De Neder
landse regering in balling
schap vreesde dat Japan het
oostelijk deel van het eiland
daarom gemakkelijk onder de
voet kon lopen. En inderdaad
vielen de Japanners in februa
ri 1942 beide delen van Timor
binnen. In' de binnenlanden
bleven 600 militairen van het
KNIL en uit Australië op vrije
voeten. Ze trokken naar het
Portugese deel en begonnen er
een guerrilla-oorlog, die duur
de totdat in december de over
gebleven soldaten werden geë
vacueerd. Romijn toonde gis
teren een film waarop de mili
tairen in Australië werden on
derscheiden voor hun helden
daden, maar in zijn bijdrage
toont hij zich niet echt onder
de indruk van het belang van
de militaire actie: „De Timor-
guerrilla was in de eerste fase
van de oorlog zeer bruikbaar:
zij diende als vlagvertoon. Dit
was vanzelfsprekend bestemd
voor de vijand, maar ook, en
niet minder, voor de bondge
noten".
'Oorlogsdocumentatie '40-'45',
het derde jaarboek van het
RIOD, is uitgegeven door Wal
burg pers en kost 39,50.
geven dan andere studenl
Het quotum dat zij vooral
tonen gereserveerd wil
zou gekoppeld moeten zij
een .strikt systeem van s
begeleiding. De hogesi
en universiteiten die voo
betaalde, extra plaatsenir lëCf|^
merking komen verlieze 1
als ze met die studiebe r£
ding in gebreke blijven.
die manier is de kans opp
enigszins gegarande
meent Netelenbos.
In de WHW worden alle
voor universiteiten en
scholen in één wet om
bracht. De wet geeft de
wijsinstellingen meer au!
mie, en gaat uit van een j
re gelijkwaardigheid vai Lest:.
universitair en hoger b
wijs. Ook is er de mogel
van gemeenschappelijke
lingen tussen universi 1
en hogescholen.
Netelenbos ondersteuntju-yr
grotere autonomie, maar
schuwt voor een stroon
nieuwe opleidingen die I
van het gevolg kan zijn. Ill d-1
dat een aparte overheid- j
missie steeds bekijkt of
nieuwe opleiding maats
pelijk gezien wel nodig is.
Het PvdA-kamerlid vind EY'
der dat met de toenam)aad va
het aantal studenten aan IIeett
wetenschappelijk o "et I).ai
wijs ook meer eisen aa 'uen"f
student moeten wordei !est^ld
rardt
fN-res<
ilechts
in hur
Ie Wes'
n de C
sraëls
steld. Ze pleit
„schoolsere" aanpak. Die
leiden tot betere resultatf 2
doelmatiger gebruik var Triens
diegelden. k'erd d(
Ook D66 pleitte in het V iva^
debat voor een „minder
blijvende" discipline aa
hogescholen en universiti jPepia.
Maar wat de allochtone: e ^ol1
treft ziet D66-woordvo 'm toe
Nuis niets in een quotun 'PS.V?!
vindt het niet goed als de uetlêir
name van allochtonen aai rcgerin
studieproces achteraf v ,nmidc
verklaard met een verwi es na
naar „jninder zware eisen !psolutl
aan hen werden gesteld., ^ng ve
leurs bi
SUSKEENWISKE - LAM BIK BABA
Standaard UitgeveriJ/Wavery Productions
Idoor
PAUL KOOPMAN
DEN HAAG Gemeenten moeten ook bij de toewijzing van
duurdere huurwoningen aan woningzoekenden een vinger in de
pap kunnen houden. De maximum huurgrens die staatssecreta
ris Heerma van volkshuisvesting heeft voorgesteld voor het voe
ren van een woonvergunningenbeleid (660 gulden) is te laag. Op
dit standpunt stelt zich een kamermeerderheid van CDA en
PvdA.
De beide regeringsfracties droegen Heerma gisteren tijdens een
kamerdebat over de volkshuisvestingswet op, de 'vergunningen-
grens' te verhogen naar 825 gulden. Dat is de maximale huur
waarover het rijk huursubsidie verstrekt.
CDA en PvdA menen dat gemeenten de mogelijkheid moeten
hebben mensen met een bovènmodaal inkomen voorrang te ge
ven bij de toewijzing van duurdere huurwoningen. De redene
ring is dat daardoor weer goedkopere huurwoningen vrijkomen
die vervolgens door mensen met een laag inkomen betrokken
kunnen worden.
Een zeer ruime kamermeerderheid van PvdA, CDA, WD en D66
keerde zich gisteren tegen de regeling rijksvoorkeurswoningen,
die (rijks)ambtenaren voorrang geeft bij de toewijzing van ge
subsidieerde woningen. Van de Kamer mag de regeling wel blij
ven gelden voor militairen die uit het buitenland terugkeren en
voor toegelaten asielzoekers. Vandaag antwoordt staatssecreta
ris Heerma de Kamer.
