Slachtoffers Tsjernobyl
lijden vooral aan stress
li
Rustig feestje voor jarige Maastunnel
BINNENLAND BUITENLAND
HIJ REED 50. ZIJ WERD 4.
EcidócGoirumt
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1992
Toen zes jaar geleden alarm werd
geslagen omdat de kernreactor in
Tsjernobyl in stukken was gevlo
gen, haalde Nederland bezorgd de
koeien binnen. Verdere trauma's
bleven uit. De Russen ondervin
den nog steeds de naweeën van de
ramp. Nederland stelde tien mil
joen gulden beschikbaar voor hu
manitaire hulp: een polikliniek in
Wit-Rusland. Nederlandse artsen
leren Russische collega's nu om te
gaan met patiënten die lichamelij
ke klachten toeschrijven aan
Tsjernobyl. Dr. J. Garvelink nam
vorige week de openingshande
ling voor zijn rekening. Maar vro
lijker werd hij er niet van. „De
mensen leven in angst, in voort
durende onzekerheid".
Nederlandse polikliniek geopend in Wit-Rusland
DEN HAAG - De hulp
verlening na de ramp was
een chaos. En in zes jaar
tijd is er weinig veran
derd. Het ene dorp werd
volledig geëvacueerd, de
bewoners van een naburi
ge plaats konden om duis
tere redenen blijven zit
ten. Zeventig procent van
de radioactieve neerslag
daalde neer in Wit-Rus-
land, twintig procent in
Rusland en tien procent
in de Oekraïne. Maar de
Oekraïne kreeg de meeste
hulp.
Het mag dan ook geen toeval
heten dat het Nederlandse
geld juist in Wit-Rusland
wordt besteed; in Gomel, een
plaats met 500.000 inwoners,
zo'n honderd kilometer verwij
derd van Tsjernobyl.
De wind waaide destijds uit
het zuiden, waardoor de regio
Gomel een flinke dosis radio
activiteit te slikken kreeg.
Dr. J. Garvelink, de voorzitter
van de stuurgroep polikliniek
Gomel/Wit Rusland, in het da
gelijks leven directeur van de
GG en GD van Den Haag,
heeft er eigenlijk ook geen
idee van wat zich op het gebied
van de hulpverlening allemaal
afspeelt. „Een duidelijk over
zicht van welke landen welke
soorten hulpverlening geven
heb ik niet. Heel merkwaardig.
Ik zou het dolgrag willen we
ten. Ik ben er bij toeval achter
gekomen dat een Nederlandse
collega naar Minsk is afgereisd
Garvelink: ,,Er zijn ontzettend veel missies geweest na de ramp met
de kernreactor. De Russen werden er een beetje knettergek van".
FOTO: SP
- de hoofdstad van Wjt-Rus-
land - óók vanwege hulpverle
ning. Maar ik ben er nog steeds
niet achter wat die man daar
doet. Er is niet duidelijk in
kaart gebracht wie waar mee
bezig is. Je kunt constateren
dat de hulpverlening weinig
gecoördineerd verloopt".
„Er zijn ontzettend veel mis
sies geweest na de ramp met
de kernreactor. De Russen
werden er een beetje knetter
gek van: 'Daar heb je weer zo'n
groep buitenlanders die hier
wil komen kijken en dikke
rapporten maken'. Waarin ons
project zich onderscheidt van
de meeste andere is dat wij vrij
snel hebben besloten tot direc
te hulpverlening. Niet alleen
maar rapporten schrijven,
want wat moetje ermee. Ande
re missies zijn veelal uit op we
tenschappelijk interessant on
derzoek. Onderzoek, wellicht
leidend tot een advies, maar
niet leidend tot de daadwerke
lijke hulp aan de bevolking. En
dat is waar zij in dat letterlijk
arme land het meeste behoefte
aan hebben. Ik ben daar in Go
mel toch wel erg geschrokken.
De armoede deed mij denken
aan de oorlogsjaren '40-'45.
Grauw, somber, grijs, mensen
met bonnen, lege winkels, lan
ge rijen... En door Tsjernobyl
leven de mensen in angst, in
onzekerheid: 'Wat krijgen we
nog voor kommer en kwel, wat
heb ik opgelopen maar is nog
niet aantoonbaar". Het doel
van het project is de Russische
artsen leren om te gaan met
patiënten die ziektes toeschrij
ven aan Tsjernobyl. Appara
tuur, medicijnen maar vooral
kennis - twee internisten en
een verpleegkundige van het
Academisch Ziekenhuis
Utrecht (AZU) verblijven tot 1
september 1993 in de polikli
niek - werden overgebracht.
De Russische artsen krijgen
bovendien bijscholing aan het
AZU. Een eerste stoomcursus
hebben ze inmiddels achter de
rug. „Met bepaalde geavan
ceerde apparatuur, zoals bij
voorbeeld voor echografie,
kunnen de Russische artsen
goed omgaan. Dat neemt niet
weg dat andere apparaten die
van belang zijn voor de patiën
tenzorg nieuw voor hen zijn.
Vreemd misschien, want de
Russen kunnen wel tot op een
centimeter nauwkeurig een ra
!rich
iet r
IRLIJN -
de DDF
ier lang t
teren in I
toegest;
:ijn fam
eters die
volgens
gelijk ooi
tse leidei
eind 1981
j ^fAleense ar
^2] fier geer
e behand
e naar ee
sade zijn
loor Rusl
Het is een komen en gaan van patiënten bij de Nederlandse polikliniek.
ket naar de maan sturen...".
Stress
„Het is ontzettend moeilijk het
verband aan te tonen tussen,
zeg, een geval van maagkan
ker en Tsjernobyl. Tijdens
mijn bezoek kwam er een man
van midden dertig, die op zijn
armen en zijn hoofd overal
kale plekken had. Maar dat
komt hier in Den Haag ook
voor. De vraag van de mensen
daar is: heeft dat te maken met
Tsjernobyl. En als ze pijn in de
buik hebben en ze zijn moe en
slapen slecht, als hun kinde
ren ziek zijn, dan worden ze
bang en denken ze aan de
ramp. Je zou dat verband even
tueel kunnen aantonen als je
voor Tsjernobyl registratie van
doodsoorzaken en ziekten zou
hebben gehad. In dat geval
kun je vaststellen of er een
enorme stijging is in aandoe
ning zus en zo. Maar die basis
gegevens hebben we niet".
Een internationale groep art
sen onder auspiciën van de
Verenigde Naties - bracht vo
rig jaar verslag uit van een
grootscheeps onderzoek. Tot
veler verbazing luidde de ver
rassende conclusie dat onder
de bevolking geen opmerkelij
ke toename van ernstige ziek
ten te bespeuren was. De ge
zondheid van de mensen in het
rampgebied liet weliswaar te
wensen over, maar het is
hoogst twijfelachtig of dat het
gevolg is van het vrijkomen
van radioactiviteit. De psycho
logische effecten zijn er niet
minder om. Stress en angst
zijn veelvoorkomende kwalen.
Achterdocht
Ook het Nederlandse team dat
in Gomel actief is, heeft dat ge
merkt. Garvelink: „Binnen
kort vertrekken er een psychi
ater en een sociaal-psycholoog
naar Gomel omdat wij gecon
stateerd hebben dat de men
sen daar enorm veel proble
men hebben op het gebied van
de psychosomatiek. Dat is voor
de Russische artsen ook iets
geheel nieuws. Als iemand bij
een arts komt met de medede
ling 'm'n kind heeft een aan
doening, dat komt door Tsjer
nobyl', dan is het niet de be
doeling dat de arts ook meteen
zegt oeioeioei, u heeft gelijk,
dat komt vast door Tsjernobyl.
We moeten de mensen leren
goed met die klachten om te
gaan en niet gelijk in paniek te
geraken. Het gaat om een vor
mingsproces. Daardoor moet
betere analyse van medische
problemen en het opstellen
van vergelijkende diagnostiek
mogelijk worden".
Psychosomatische klachten -
is het reëel te veronderstellen
dat de Russische artsen die be
nadering in twee jaar tijd on
der de knie krijgen? „Je kunt
ze denk ik wel leren beseffen
dat die invalshoek bestaat. Dat
is op dit moment nauwelijks
het geval. De psychiatrie in
Rusland heeft nou niet direct
de allerprettigste naam. Daar
werd de psychiatrie ook voor
andere dingen gebruikt dan al
leen om mensen met geestelij
ke stoornissen beter te maken.
Er is een zekere achterdocht
tegen die benadering. Wij wil
len hen op weg helpen zonder
dat die aversie direct naar bo
ven komt. De artsen moeten in
de geruststellende sfeer met
de patiënten kunnen om
gaan".
Wodka
Tien miljoen is uitgetrokken
voor het project dat wordt ge
coördineerd door het Rijksin
stituut voor Volksgezondheid
en Milieuhygiëne. Dat lijkt een
reusachtig bedrag, maar is in
de praktijk rap gespendeerd.
Volgens Garvelink („het is ons
budget, we moeten het ermee
doen en ik denk dat we het red
den") is oplettendheid gebo
den. „Je moet ontzettend op
letten dat we alleen appara
tuur naar Gomel sturen die
daadwerkelijk nodig is voor dit
project. Het moet passen bin
nen de doelstelling. De Russi
sche artsen proberen natuur
trek hec
,een a
bewijs
agd. A
verzoe
rschille
intvoer
FOTO: J GAFlIygggL
lijk ook wel eens dingj1 kij
krijgen die zij graag i eden do
hebben. Hele geavanceei voerde
boratoriumapparatuur,
voorbeeld, waarmee
meest onmogelijke bepal
kunt doen. De artsen zijt
geëngageerd, ze zijn on:
erkentelijk, maar ze zijn
menselijk als wij. Ze wetél van i
wij het hier iets breder he ivisie is
Dus ach, waarom zou je
toe niet iets proberen. Da
den wij in hun geval,
doen". Maar hoe straks. ,fn
der? „Een van de dings 'e Wil W
we hopen is dat de n
waarop wij met onze ge
heidsproblemen omgaai p
uitstralend effect heeft. 1
er wel vertrouwen in als
wat we nu in zo'n korte ps
al tot stand hebben geb
Je kunt zeggen 'man
wind je je over op, wan
Rusland is groter dan I J,. -
rijk en jij zit in een plaat
Gomel'. Maar de steen is
vijver geworpen
kunnen iets nuttigs ople
Het ministerie van buitei
se zaken heeft gezegd, wi
tot 1 september 1993 d(
daarna moeten de Russi
zelf doen. Dan wordt di
handel overgedragen. Jt
een glaasje wodka met z
ken en dan is het afge
En we hopen dat zij verdl
len werken in de geesty
project".
VIJFTIG IS JU GAUW TI HARD.
Campagne tegen te hard rijden
„Hij reed 50. Zij werd 4". Deze tekst staat onder de levensgrote foto's van een man en een meisje op de
reclameborden die maandag langs de wegen zullen verschijnen. De campagne moet de automobilist
erop wijzen dat 50 km/u in sommige gevallen te hard kan zijn.
FOTO:ANP
SUSKEENWISKE - LAMBIKBABA
ROTTERDAM - Het had
een groot feest moeten
worden. De opening van
de Maastunnel in Rotter
dam de eerste in Ne
derland zou worden
verricht door koningin
Wilhelmina.
De hele Rotterdamse bevol
king zou uitlopen voor dit
staaltje van' Nederlandse wa
terbouwkunde. Maar de Duitse
bezetting gooide roet in het
eten. De koningin zat al lang
en breed in Engeland en de
stad was plat gebombardeerd.
Geruisloos werden daarom op
14 februari 1942 de toegangs
deuren tot de voetgangers- en
fietserstunnel op een kier ge
zet. Drie Rotterdamse school
jongetjes zouden volgens de
overlevering voor het eerst
naar de andere Maasoever zijn
gelopen. De twee buizen van
de verkeerstunnel werden
even geruisloos ongeveer tege
lijkertijd in gebruik genomen.
Gisteren was het vijftig jaar ge
leden, dat de eerste afgezon
ken tunnel van Nederland en
de tweede in Europa open
ging. De Belgen waren net iets
eerder met de Schelde-tunnel
bij Antwerpen.
Het gouden jubileum van een
waterbouwkundig werk, dat
toen een unicum was, was ech
ter opnieuw geen aanleiding
voor een groot feest. „Gemeen
tewerken is een arme dienst.
Wij hebben daar geen geld
voor", zo vertelt J.J. van Apel
doorn, hoofduitvoerder onder
houd kunstwerken van de
dienst gemeentewerken.
Er klinkt iets van spijt in zijn
stem. „Een kunstwerk, dat is
het. Een bouwkundige con
structie waar zo goed over na is
gedacht. De betonconstructies,
de afwerking en de architecto
nische vormgeving van de tun
nel en de ventilatiegebouwen,
die kom je vandaag de dag niet
meer tegen".
Van Apeldoorn praat met ont-
over „zijn" Maastunnel.
Het gesprek vindt plaats in het
ventilatiegebouw aan het
Charloise Hoofd op de zuidelij
ke Maasoever. De ventilatiege
bouwen, aan de overkant staat
aan de voet van de Euromast
een identiek exemplaar, zijn
markante herkenningspunten
langs de rivier. De strakke be
lijning, de groen verkleurde
koperen koepels en de bruin-
gevlamde tegels aan de gevels
zijn een ontwerp van architect
A. J. van der Steur.
Het was ook zijn idee om de
wanden van de autotunnels te
betegelen. „Later is gebleken
hoe handig dat was in het on
derhoud. De veel later gebouw
de Beneluxtunnel had aanvan
kelijk een betonnen wand en
werd na een paar jaar ook bete
geld. Gemakkelijk schoon te
houden", aldus Van Apel
doorn.
Evenals nu vaak het geval is,
moest het Rotterdamse ge
meentebestuur begin jaren
dertig de nodige politieke
strijd leveren, voordat met de
bouw van de noodzakelijke oe
ververbinding kon worden be
gonnen. Het Rijk nam de tun
nel op in het rijkswegenplan
- de tunnel werd dé belang
rijke schakel in de verbinding
Amsterdam-Brussel en de
financiële middelen kwamen
beschikbaar. In 1937 tekende
burgemeester Droogleever
Fortuyn met een Rotterdamse
aannemerscombinatie het con
tract voor de 15 miljoen gulden
kostende tunnel.
Voor de constructie, het tunne-
lontwerp is van J.A. van Brug
gen, werd gekozen voor de af-
zinkmethode. In de Rotter
damse Heysehaven werden de
negen tunnelstukken van elk
61 meter lang, 25 meter breed
en 9 meter hoog gebouwd.
Deze werden boven een uitge
baggerde sleuf in de bodem
van de Maas gevaren, afgezon
ken en met elkaar verbonden.
„Een techniek waar niemand
nu zijn hand voor omdraait,
maar toen een gewaagde on
derneming", aldus Van Apel
doorn.
In de loop der jaren zijn de
technische voorzieningen van
de tunnel, zoals de lu( 'uinhoop
versingsinstallaties, vi stortte,
ningen op het gebiei
brandveiligheid en da
keersgeleiding aange]
de eisen van deze tijd.
kwam men al tot de coi
pa
I ban
Standaard Uitgeverij/Wavery Productions
Het afzinken van het eerste tunnelstuk (links) op 28 november 1939 was een historische gebeurtenis. Rechts het ventilatiegebouw.
de tunnel was bereikl A
ging toen om 40.000 auti
dag. In die tijd was het ni &NA
gelijk, dat als er een v< >ren a]
wedstrijd in het Feye: lpn „t:i.
stadion was, beide tunri
zen in één richting werd
opend om de voetballi tal, van
bers aan en af te voere ozing v,
zijn we met man en mat en het
zig om dagelijks 100.000 ns de di
door die nauwe tunnels >e spoor
sen", aldus Van Apeldooi i gemaal
Van interlokale betekeni teur Sal
Maastunnel niet meer, voor erm
het hele wegennet ro blijver
Maasstad is aangepast 'erbindii
nieuwe oeververbinding dat bo
als de Van Brienenooiaan. Me
en de Beneluxtunnel beidinger
gekomen. Wel is de tunn zijn",
steeds een belangrijke v le verni
ding tussen Rotterdam- 'gons dit
en Zuid, het stadsdeel di 'mpjes n
voor de oorlog explosief gesloopt
uit te breiden. Ook eer'an de st
bool van verbondenhei 'ctieve
sen de „op Zuid" geleg .luidde
vens en het stadsceie nieuws
waar de politieke beslis: 'anken
worden genomen. Meni Bv°lg va
was de Maastunnel vo< aan bra
verkeer gestremd, omd inmidd
zenden stakende havei angeboi
ders hun „mars door de 'vaje en
tunnel" hielden om hur onderde
voor een betere cao kra en dor
te zetten. nderd w
Naast de verkeersti en en ar
waar iedere Nederland 'ren opg
eens door is gereden, -
voetgangers- en fietsE
nel. Sinds de opening pUFI
metro in 1968 wordt hi
maar mondjesmaat
van gemaakt. Van Api
„In 1956 maakten nog
joen bromfietsers, 12 t
fietsers en 1 miljoen
gers van deze tunnel g
Nu zien veel mensen e
op om met hun fiets dePj
ter lange roltrappen
len".
Om het gebruik van del
nel te stimuleren is in I
Charlois een project
van waaruit veertig lal
werklozen worden inge|
de voetgangers- en fiets
nel te bewaken.
enigszins vergeten en[
kende voetgangerstuni
gisteren de plek waar tfl
klein feestje werd geviel
het uitdelen van tiendj staat^ol:
borrels. Zo konden vifi verklaai
gers en fietsers klinkenlemjgrer€
jarige tunnel. pvincie C
V dagen
