Kuitert jaagt orthodoxen
opnieuw in de gordijnen
tal
Wiesenthal: Vaticaan
hielp Mengele bij vlucht
üj
CeidaeSowuxrd
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
25.000 Russische
joden willen
naar Duitsland
HELP
HELPEN
Nederlanders vertellen
sterke verhalen over
islam of flirten ermee
ddri
aos
an-!
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1992
BERLIJN - Ongeveer 25.000 joden ui
de voormalige Sovjet-Unie hebben bi
consulaten in Moskou, Kiev en Sint Pe
tersburg een aanvraag ingediend on
naar de Bondsrepubliek Duitsland t>
emigreren.
Als alle aanvragen gehonoreerd woi
den, zal het aantal joden in Duitslant
bijna verdubbelen. In de Bondrepu
bliek leven op dit moment bijna 30.00i
joden. In 1933, het jaar waarin Adol
Hitier aan de macht kwam, waren dat e
ongeveer 500.000.
Kritiek op bisschop Bomers' benoemingenbeleid voor pastoraal werkers
Sommige mensen
breken liever hun nek
dan hun hoofd
Jean de Bots son
HAARLEM - Voordat bisschop H.J.A.
Bomers van Haarlem pastoraal wer
kers benoemt, laat hij zich uitvoerig
door derden informeren over het privé-
leven van de betrokkenen. „Het gaat
niet om losse incidenten, maar om een
vaste handelwijze, die Bomers meent
zich te kunnen permitteren."
De Vereniging van Pastoraal Werken
den (VPW) in het bisdom Haarlem, die
dit in haar blad schrijft, roept alle le
den op negatieve ervaringen op dit
punt te melden. „Meld 't ons... als jou
dit overkomt", staat boven een teke
ning van Bomers die door een sleutel
gat staat te loeren.
Als afsluiting van de selectie -en solli
citatieprocedure staat kandidaten in
het bisdom een gesprek met de bis
schop te wachten.
Als de bisschop uit andere bron heeft
vernomen dat de kandidaat „een niet
te billijken leefwijze" heeft (gehad), zal
hij niet schromen dit aan de orde te
stellen en daaruit ook zijn consequen
ties te trekken, zo gaf bisschop Bomers
toe tijdens een gesprek met de VPW-
leiding.
Hoewel de bisschop kerkrechtelijk ge
zien daartoe het recht heeft, steekt het
de VPW dat in het verleden een ge
sprek met de bisschop automatisch op
aanvaarding van de kandidaat uitliep
als de adviezen van de gedelegeerde en
de sollicitatiecommissie positief wa
ren. Deze procedure wordt steeds min
der gevolgd.
De VPW hekelt de „uiteindelijke mo
nopoliepositie" van de bisschop. „Zijn
oordeel is allesbepalend. De rigide offi
ciële kerkelijke leer vormt zijn meetin
strument bij de beoordeling van de ge
schiktheid van de kandidaten." Met
alle gevolgen van dien voor bijvoor
beeld homo's en gescheiden en her
trouwde mensen.
N. Bulter van de Federatie van VPWs
zegt dat deze werkwijze ook in de bis
dommen Utrecht en Den Bosch heel
gewoon is. „Ook daar gebeurt van alles
en nog wat. We hebben er alleen nog
minder zicht op dan in Haarlem." De
Federatie hoopt daar de komende
maanden verandering in te brengen en
de diverse sollicatatieprocedures in de
bisdommen „kritisch tegen het licht te
houden".
Godswonder
door MARINUS V.D BERG
„Er is een vliegramp gebeurd in Hengelo. Ik las
juist een kort bericht op teletext". Ik ben in
Driebergen als iemand mij het nieuws vertelt.
Ik word er koud van. Hengelo is naast de deur als je
in Almelo woont. Op dat moment weet ik nog niets
over mogelijke persoonlijke ongelukken.
Thuiskomend haal ik direct de krant. Geen
slachtoffers. Dat stelt gerust. Op de trap naar boven
zeg ik: 'goddank, geen doden'.
Een gelijksoortige reactie lees ik van de
burgemeester: „Het is een godswonder".
Bijna tegelijk stel ik mezelf een vraag: „is dit aan
God te danken?" Mijn gedachten gaan uit naar een
verkeersongeval. Een meisje komt om. Het leven
van betrokkenen is in een fractie van een seconde
voor altijd veranderd.
Nu komen er andere woorden over de lippen: 'mijn
god'. Ik denk aan de woorden van iemand van wie
verteld werd dat ze bij rampen zei: Mijn God in 't
Grote Hemelrijk, waarom!" Het zijn
overweldigende momenten. Je wordt tot in het
diepste van je emoties geraakt. Je beseft de
kwetsbaarheid van je leven. De andere kant van
deze hoogtechniese tijd is dat wij mensen niet alles
controleren, in handen hébben. Zonder iemands
bedoeling, zelfs zonder iemands onoplettendheid of
onverantwoordelijk gedrag, kan er zich een ramp
voltrekken.
Als er geen slachtoffers zijn, zeggen sommigen, zoals
ikzelf: 'goddank' en als er wel slachtoffers zijn, zijn
sommigen verbijsterd, geen woord verlaat hun
lippen en anderen noemen de naam van God.
God als adres voor dank en voor vloek. God tot wie
de schreeuw omhoogklinkt: 'waaromWat is het
toch dat ons doet zeggen: 'goddank' of 'god, waarom
toch...?'
Juist vandaag ontving ik ook een geboortekaartje.
Er staat: „Wij zijn blij met de geboorte vanEr
staat niet: „Wij danken God voorde geboorte van
De jonge vader belde mij een paar dageleden en zei:
„Ik dacht er nuchter bij te blijven, maarDe
geboorte, het zien van het kind had hem diep
geraakt. Hij had er nauwelijks woorden voor.Hij
was onzegbaar gelukkig. Ik hoorde het in de trilling
van zijn stem.
De een noemt de naam van God en de ander noemt
die naam niet. Is de een nu gelovig en de ander niet?
Was God 'even afwezig' die zondagmiddag en 'juist
aanwezig, die dinsdagochtend om 09.40 toen in
Hengelo de F-16 neerstortte?'
Zo'n God lijkt wel erg willekeurig, om niet te zeggen
een al te menselijke voorstelling van zaken. Of
wordt 'god' te pas en te onpas ter sprake gebracht?
Ik weet het niet precies. Ik weet wel dat ik blij ben
dat er geen slachtoffers zijn. Ik ben blij met de
geboorte van een kind. Ik ben verbijsterd om een
ongeluk met dodelijke afloop. Die verbijstering
neemt toe, als ik de direct-betrokkenen leer kennen:
van aangezicht tot aangezicht.
Al jarenlang is God voor mij niet meerde
allesregelende Almachtige. Al jarenlang geloof ik
niet meer in een God die met alles zijn eigen
ondoorgrondelijke bedoelingen heeft. Steeds meer
geloof ik dat God niet te beredeneren is. Maar soms
kan ik niet anders dan te zeggen: 'Goddank' of
'Mijn God in 't Grote Hemelrijk, waarom?'
Als ik de menselijke stem hoor, trillend van
ontroering of van verbijstering, voel ik mij
aangesproken. 'God ben Jij in de verwondering en
in de verbijstering, zelfs als Jij niet bij Naam
genoemd wordt?'
In Hengelo - de Hasséler Es - trilde de grond, ook
de mijne.
DEN HAAG - De klas-
siek-gereformeerde bij
belbeschouwing moet he
lemaal op de helling, vindt
de gereformeerde theo
loog prof. dr. H.M. Kuitert.
„Weg ermee, dat is het
enige dat ik zeggen kan",
schrijft hij in zijn nieuw
ste boek 'Het algemeen
betwijfeld christelijk ge
loof. Het werd gister
avond gepresenteerd in
Rotterdam.
„Om de bijbel over te houden,
of liever hem terug te krijgen,
moet de klassiek-gereformeer-
de beschouwing weg. Anders
verdwijnt hij straks met de be
schouwing mee. Zo is het al in
vele levens gegaan", schrijft
Kuitert (67), die van 1965 tot
1989 hoogleraar dogmatiek en
ethiek was aan de theologische
faculteit van de Vrije Universi
teit te Amsterdam.
Kuitert weet dat hij vooral voor
orthodox-protestantse christe
nen „harde maatregelen"
voorstelt, maar hij ziet niet hoe
deze hen bespaard kunnen
worden. „Wie werkelijk res
pect heeft voor de bijbel houdt
ermee op hem op het procrus
tesbed van deze bijbelbe
schouwing te leggen", aldus
Kuitert, die met boeken als
'Zonder geloof vaart niemand
wel' (1974) en 'Wat heet gelo
ven' (1977) orthodoxe protes
tanten al eerder in de gordij
nen joeg.
Er gaat voor orthodoxe protes
tanten een afgrond open als
getornd wordt aan de goddelij
ke inspiratie van de bijbel. „De
geïnspireerdheid is het funda
ment van het geloof geworden,
haar loslaten houdt in dat je
met geloof en al in de lucht
komt te hangen. Er is geen ze
kerheid meer, geen grondslag
waarop je kunt staan. Een mis
vatting, lijkt mij", schrijft Kui
tert.
De orthodoxe bijbelopvatting
„denatueert" volgens Kuitert
het christelijk geloof, doordat
de zekerheid van het geloof
wordt gebaseerd op een theo
rie over de bijbel. Deze 'theorie
van de geïnspireerdheid' is bo
vendien „een zandkasteel". De
uitspraak 'De bijbel is het door
de Geest geïnpireerde Woord
van God' is immers een ge
loofsuitspraak.
De bijbelopvatting van de or
thodoxen „bederft de omgang
met de bijbel", vindt de gere
formeerde theoloog. De bijbel
wordt gedegradeerd tot 'raad-
pleegboek'. „Wat zegt de bijbel
over seks, over oorlog en
vrede, over het gezin, over ho-
moseksualteit enzovoorts. Al
les moet in de bijbel staan, al
thans eruit te halen zijn."
Kuitert veegt dan ook de vloer
aan met de hardnekkige nei
ging van protestantse auteurs
om bijbelplaatsen te vermel
den. „Makkelijk bijbelge
bruik", dat de suggestie wekt
dat de teksten ook een funde
rend vermogen hebben. „Het
is zoals ik zeg of schrijf, want
kijk, het staat in de bijbel."
Mede hierdoor is de bijbel „het
meest mishandelde en mis
bruikte boek van onze cul
tuur" geworden en „een bron
van letterknechterij".
Prof. dr. H.M. Kuitert.
Selectie
De bijbel is voor grote delen
van het orthodox-protestantis-
me „de bijbel zoals hij door
hen wordt gelezen. Niet de
hele bijbel, zoals hun bijbelbe
schouwing (waarmee anderen
de oren worden gewassen)
voorschrijft, maar een selectie
eruit, een excerpt van teksten
waarmee men vertrouwd is of
raad weet."
Kuitert pleit daarentegen voor
een bijbelbeschouwing „die de
bijbel niet aan banden legt,
maar hem vrij laat (en dus de
lezer ook)". De bijbel „bevat
wat Israël over God dacht en
wat de evangelisten en aposte
len - als toevoeging daaraan -
over Jezus dachten. Niets
meer, niets minder." Dus niet:
wat in de bijbel staat, is waar
en daarom moetje het geloven.
Want „waarom zou het waar
zijn?"
„De bijbel is de oudste en
meest uitgebreide vorm van
het christelijk zoekplaatje van
God. Daarop berust ook zijn
gezag en nergens anders op",
schrijft Kuitert. „De kracht
van de bijbel ligt in de inhoud
van de bijbel. Je mist wat als je
er niets van weet. Niet alleen
literair gezien, zoals Maarten 't
Hart en Jan Wolkers, als goede
gereformeerde jongens, niet
moe worden ons voor te hou
den, maar ook in godsdienstig
opzicht."
Wegwijzer
De bijbel is een wegwijzer en
laat de lezer dus geheel vrij.
„Je mag dwalen, soms is dwa
len ook nog leuker, je mag het
zonder doen." Maar alsjeblieft
geen gezeur over het gezag van
de bijbel. „Want het ergste wat
er gebeuren kan, is dat straks
geen hond de verhalen meer
lezen wil. Dat zou op een cultu
rele en godsdienstige ramp uit
lopen. Als voorbeelden-boek,
verhalen-boek, vertel-boek dat
mensen vormt, is er geen twee
de."
Kuitert kreeg voor zijn boek
'Alles is politiek, maar politiek
is niet alles' (1985) grote bijval
uit behoudend kerkelijk Ne
derland, dat hem eerder altijd
verketterd had. De orthodoxen
koesterden net als de als links
bekend staande theoloog grote
bezwaren tegen bemoeienis
van kerken met de politiek.
Met 'Het algemeen betwijfeld
christelijk geloof (Ten Have)
is de tijdelijke relatie waar
schijnlijk beëindigd.
ROME Simon Wiesenthal
heeft het Vaticaan opnieuw er
van beschuldigd dat het na de
Tweede Wereldoorlog nazi's
beschermd en geholpen heeft.
Zo kon de beruchte concentra
tiekamparts Josef Mengele
ontsnappen met medewerking
van de secretaris van de toen
malige kardinaal Giuseppe Si-
rivan Genua, aldus Wiesenthal
gisteren in een vraaggesprek
met de Italiaanse krant La Re-
pubblica.
Mengele had via Siri's secreta
ris identiteitspapieren van het
Rode Kruis gekregen, die de
nazi-arts in staat stelde naar
Argentinië te vluchten. Siri
was vanaf 1944 hulpbisschop
en vanaf 1946 aartsbisschop
van Genua. Langs deze haven
stad zijn veel verdachte perso
nen gevlucht.
„De 'Romeinse weg' was het
parool dat reeds onder de na
zi's de ronde deed toen ze nog
in krijgsgevangenkampen van
de geallieerden zaten. In het
Vaticaan hadden de nazi's ve
len die hen beschermden," al
dus de directeur van het Joods
Documentatiecentrum in We
nen.
Talrijke Duitsers en Kroaten
die zich aan oorlogsmisdaden
schuldig hadden gemaakt,
vonden in Italiaanse kloosters
een tussenstation. Ze deden
voorkomen alsof ze voor het
2 op de vlucht wa
ren. Adolf Eichmann noemde
zich zelf een Kroatische vluch
teling. Het rk hulpwerk Cari
tas betaalde vaak de reiskos
ten. Waarschijnlijk wist deze
organisatie niet wie ermee ge
holpen werd, zo zegt Wiesent
hal. Een geheime organisatie
van ex-nazi's maakte gebruik
van commissies die het Vati
caan in 1947 in het leven had
geroepen om vluchtelingen uit
Oost-Europa te helpen. Maar
het Vaticaan wist van de hoed
en de rand, aldus Wiesenthal.
Nadat Argentinië haar archie
ven kortgeleden haar archie
ven had geopend, werden op
nieuw beschuldigingen aan
Dialoog met islam
staat op agenda
van 54e pausreis
VATICAANSTAD - De dia
loog met de islam staat cen
traal op de 54e buitenlandse
reis van paus Johannes Paulus
II. Op zijn achtste reis naar
Afrika, die hem van 19 tot 26
februari door Senegal, Gambia
en Equatoriaal-Guinee voert,
spreekt hij driemaal met mos
limleiders.
Tot dusver is het islamitisch
fundamentalisme nog niet
over de Sahara heen naar
zwart Afrika overgeslagen. In
deze drie Westafrikaanse lan
den zijn er geen problemen
tussen beide wereldgodsdien
sten, aldus de secretaris van de
pauselijke raad voor de inter
religieuze dialoog. Christenen
vormen er respectievelijk 5, 2
en 1,3 procent van de bevol
king, die voor circa 90 procent
islamitisch is.
De betrekkingen tussen
rooms-katholieken en mos
lims zijn in Gambia zelfs uit
stekend, aldus Fitzgerald.
Enerzijds heeft de paus zich al
tijd voorzichtig over de islam
uitgelaten. Steeds roept hij tol
dialoog en samenwerking op.
zoals tijdens en na de Golfoor
log. Anderzijds heeft hij vorig
jaar wel de re., sachtige kathe
draal in Ivoorkust ingewijd
die bedoeld is als steun in de
rug voor de rooms-katholieken
met het oog op de bouw van
vier grote moskeeën in dal
land.
Opwaardering voor heiligenbeelden
Een fietsende voorbijganger kijkt nieuwsgierig naar een etalage vol met heiligenbeelden in Amsterdam,
Bondieuserie genaamd. Meestal wordt met dit laatste een heiligenbeeld van slechte smaak aangeduid,
maar in deze winkel worden zij op een duidelijk voetstuk geplaatst. foto: anp
COMMENTAAR
Dezelfde tandem
;erwu
weer
JtENDAJ
ibednjf
I) is gisl
ij net'
het ii
iarbekl
MET de aankondiging dat hij 'graag nog vier jaar presii
van de Verenigde Staten' zou zijn, heeft George Bush
dus officieel gemeld in de lange en slopende kiesrace die
op 3 november zijn ontknoping krijgt. Die aankondiging
rast allerminst, al sloop enkele weken geleden twijfel
rangen rond de president toen Bush tijdens het staatsielfcnigd mi
ket in Tokyo onwel werd. Die tijdelijke inzinking leidde
een tot tal van speculaties over de lichamelijke geschikl
van de 67-jarige Texaan, die, zo werd toen opgerakeld, ooi
rig jaar al gezondheisproblemen had.
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Bedankt voor Katwijk aan Zee
(toez.) K. van Meijeren te Wier
den. Toegelaten tot de evange
liebediening en beroepbaar A.
Bloemendal, Boekweitweg 19,
8075 CR Elspeet, tel: 05779-
2121; G.H. Labooy, Vlasveld 10,
9407 GJ Assen, tel: 05920-
47461Mevr. W. Spoelstra-Post-
mus, it Heeghhout 18, 8723 ES
Koudum, tel. 05142-2776; J.
Zuurmond, Ochtruperstrasse 75,
4432 Gronau(Duitsland).
ger van ziekenhuis De Tjonger-
schans te Heerenveen mevr.
S.M. Schuurmans, kandidaat te
Kampen die deze benoeming
heeft aangenomen.
Beroepen te Assen F.G. Groen
en K. Stroop te Zaandam(beiden
part-time). Beroepbaarstelling
Mevr. S.M. Schuurmans, kandi
daat te Kampen.
miline
ie mini!
_,utgen,
iet Maas
g gewei
eling. D'
dan
Die opmerkingen over de gezondheidstoestand van Bfcht
gingen steevast gepaard met het bange vooruitzicht dati i
president Dan Quayle zijn intrek zou nemen in het Vfle: 27
Huis. Quayle geniet immers geen al te beste reputatie b
doorsnee-Amerikaan en boezemt elders al even weinig
trouwen in. Dat velen geen hoge dunk hebben van zijn
president kan Bush bezwaarlijk onbekend zijn.
DAAROM wekt het zoveel verwondering dat Bush
Quayle opnieuw gekozen heeft als zijn 'running mate'
de komende verkiezingen, met, uiteraard, het vooruit
dat Quayle ook opnieuw vice-president zal worden indie
verkiezingen gewonnen worden. Inderdaad 'indien', wan
vanzelfsprekendheid van een zelfs overweldigend succi
volledig omgeslagen zoals recente opiniepeilingen laten 2
Na de Golfoorlog lachte de toekomst president Bush
toe. Zijn populariteitsscore bereikte een piek en niets
een herverkiezing in de weg te staan. De jongste maandt
echter steeds meer de klad gekomen in dat imago, vooi
wegens de economische neergang in de Verenigde Si
Amerikanen zullen in november alleen op Bush willen
men als de economie op korte termijn aantrekt. In plaats
een 'makkie', dreigt de kiescampagne voor Bush zwan a,
beid te worden.
IGELO
t HolL
araten
een dc
is nog
ilijk o
voc
,ral lel
~ta ren 1
tAnh
De president kwam woensdag in Washington echter
minst onzeker over. „We zijn hier bijeen omdat het
kaanse volk leiderschap wilde. Aan die oproep hebben wi
hoor gegeven. En we hebben geen eenvoudige dingen
daan. We hebben de juiste dingen gedaan", aldus Bush
het beleid dat zijn regering sinds 1989 heeft gevoerd,
spant zich momenteel in om het Congres, waar de
ten in de meerderheid zijn, achter zijn economisch hei
plan te krijgen dat hij in januari aankondigde. De pre:
wil dat zijn voorstellen, die meer werkgelegenheid mi
brengen, voor 20 maart worden aangenomen
BuSH heeft kennelijk ingezien dat hij alleen succes
boeken indien hij ook daadwerkelijk iets doet aan de bin
landse problemen, liever dan gemakkelijk de show te
stelen op het internationale forum. De voorbije vier ja
de leefomstandigheden in de VS er beslist niet beter
worden. In die omstandigheden ligt het voor de hand
campagne grotendeels toegesneden zal zijn op de conc
dagelijkse problemen. Voor Bush wordt het een moeiliji
fening om een evenwicht te vinden tussen zijn haast na
lijke drang om zich met internationale politiek bezig te
den en geloofwaardig over te komen in de verkondiging g
binnenlandse boodschappen. Het klinkt mooi als hij ver
digt dat 's lands nationaal symbool de adelaar is en
struisvogel, maar critici zullen zuinigjes opmerken dat d
zicht rijkelijk laat komt.
aan
Ha
?k die
haalt'
Jijsseld
ebom
kabinet
vergun
e Rottei
■lischappij
si twee on
Holl
elo zou
aannen
denpro,
de rr
reuring
ivering
lan Taiw
-CS]
Sigr
bouw
kjiationali
van coi
at Thor
dochte
eken is
ie van S
ig de b
,0
01 ison-(
RODE KRUI
DEN HAAG GIRO
het adres van het Vaticaan ge
richt. Een woordvoerder van
het Vaticaan liet vorige week
weten dat er geen nieuwe fei
ten aan het licht waren geko
men die een bewijs vormden
dat de RK Kerk nazi's bij hun
vlucht had geholpen.
TILBURG - Nederlanders hebben een verkeerd beeld van de is
lam in hun eigen land: ze vertellen er sterke verhalen over of flir
ten ermee. Dr. H.L. Beck, die vrijdag aan de theologische facul
teit van Tilburg het ambt van hoogleraar godsdienstfenomenolo-
gie aanvaardde, hoopt dat bestudering van de islam Nederland
afhelpt van dit 'romancing religion syndroom'.
„Enerzijds wordt er gefantaseerd over de islam. Er worden ster
ke verhalen over de islam verteld die niet met de werkelijkheid
overeen komen. In de trant van: alle moslims zijn Arabier, fana
tiek, fundamentalistisch, onverdraagzaam, achterlijk en wat niet
al", aldus Beek.Anderzijds flirt men in een land waar religie
een marginaal verschijnsel is geworden - met de gedachte dat
de islam een godsdienst is die het gehele leven van zijn belijders
domineert. Een gedachte die net zo min overeenstemt met de da
gelijkse realiteit."
Beek acht het een belangrijke taak van de godsdienstfenomeno-
logie om „daar waar vooroordelen en gebrek aan kennis de visie
op een godsdienst verdoezelen corrigerend op te treden en recht
te doen aan de werkelijkheid". De door WD-leider Bolkestein
aangeslingerde discussie over de minderheden getuigt volgens
Beck van het feit dat vooroordelen en het gebrek aan kennis nog
steeds de mening van de politiek en de publieke opinie beheer
sen. Om af te komen van het 'romancing religion syndroom' zou
Nederland gebruik kunnen maken van zijn speciale, historische
band met Indonesië met 157 miljoen moslims het land met het
grootste aantal belijders van de islam ter wereld.
De islam in Indonesië kent vele verschijningsvormen, betoogde
Beck. Met name de in Indonesië ontstane Muhammadiyah-be-
weging, een orthodoxe stroming met modernistische inslag, kan
Nederland van dienst zijn, aldus Beek. Deze beweging kiest
„voor de moslim als progressief en modern gelovige die degelijk
onderwijs heeft genoten en die met zijn geloofsverkondiging
werkt voor een gelovige, rechtvaardige, vredige, harmonieuze en
welvarende samenleving." Beck, in 1953 geboren in Irian Jaya,
studeerde theologie in Leiden. Hij promoveerde cum laude op
een proefschrift over de geschiedenis van de islam in Marokko.
Beck was onder meer wetenschappelijk assistent en leraar in het
middelbaar onderwijs. Van 1989 tot 1991 werkte hij aan het Isla
mitisch Staatsinstituut in Yogyakarta, Indonesië.
mT CcldbcSouoant
Uitgave
Kantoor:
Telefoon:
Postadres:
071 -122 244.
071 -134 941
Postbus 112300 AA Lelden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk
Telefoon: 070-3190 933.
Telefax. 070-3906 717
Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune
Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808) L. van Koot
Lelden en orr
F. Buurman, I
T Pieters en M. Roso,
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815):
A. van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A. van Holsteif
E Huisman, H Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs.
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G. Ansems (coördinator), B. Jansma, H Piêt.
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs. P van Velthoven
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S. Evenhuis, S. Pieterse.
Opmaak (tel: 070 - 3190 831): Ch. Bels (chef), A. de E
J. Hofmeester, C. de Kier, H. Nieuwmans, H. Schneid
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:
dactioneel samenwerkingsverband v
H It
i negen regionale kranfen in Nederlai
,n Pers Unie zijn H Leber, drs K.
Vogels~De parlementaire redactie bestaat uit R in
(chef), H. Bijleveld, D. Hofland. P. Koopman, D. van Rietschoten en K. van
het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
de volgende correspondenten in het buitenland' drs. D J van den Bergh
Huët'
- Lindenkamp (§ao Paut'o), R. Simons (Londen), drs R
(Moskou), W Werkman (Jeruzalem), G van Wijland (Belgrado), F
(Bonn), J Wijnen (Brussel)
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vei
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. VertaalsU
M deCocq
Wijnanói
n 08.30 tot 17.00 uur.
n 18.00 tot 19 00 uur. op z:
Nabezorging
Telefoon 071 -122 248 op n
15.00 uur
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand 27,00
per kwartaal 79,80
per jaar 312,65
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand 28,20
per kwartaal 82,80
per jaar 318,65
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 -122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 -
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
Maasw;
drinkwa
de Ma
HAAG
lessen i
vreest
voor e
i de ge;
?chaos'
el.
het pla
ik grote
leel ban
veel or
ichte g
essen. 1
rusti
ring vat
ens mi;
volgend
ichtiger
essen z<
van het
"ucturer
g der ge
iktijk ar
dan
•aren pr
te scha
Maar je
raiijk well
n het hei
inister n
heid ge
het kat
Kindel
ger in
HAAG
dat vi
w zet moe
dan v
ecel mo
ircfiden. E
idelinge
len kun
uden. I
;en bi
ewerkei
SPE]
0 SAA-
il
ÏN /VIf"
