ncïlë
Zakenman
overal
bereikbaar
met pieper,
fax
en andere
snufjes
üeidóaQowumt
I door
JAN WITTING
DELFT „Het is misschien
niet direct voor uw gehele doel
groep interessant om aan te
schaffen, maar het is wel een
heel mooi systeem. Zal ik er iets
over vertellen?" Als woordvoer
der Frans Witkamp het nieuws
gierig koppie van zijn gespreks
partner ziet, trekt-ie van leer.
'Het' is het satelliet-communica
tiesysteem, en daarmee mag dui
delijk zijn: bij Koning en Hart
man in Delft, gespecialiseerd in
mobiele communicatie, zijn ze
niet van de straat. De postduif
maakt daar als overbrenger van
informatie al lang geen schijn
van kans meer.
„Het principe is vrij eenvoudig", stelt
Witkamp zijn gehoor gerust. „Een
vrachtwagen heeft een antenne op het
dak die continu is gericht op een satel
liet. In de vrachtwagen zit een toetsen
bord en een beeldschermpje. Op de
thuisbasis hebben ze die dingen ook en
op deze wijze kunnen ze met elkaar
communiceren. Als de chauffeur er
gens niet op tijd kan zijn vanwege bij
voorbeeld een lekke band, dan kan-ie
dat zo even intoetsen en zijn ze 'thuis'
op de hoogte. Bovendien maakt de
techniek het mogelijk om de plaats
waar de vrachtwagen zich bevindt bin
nen enkele honderden meters te bepa
len. Een geavanceerd systeem mag je
wel zeggen".
Inderdaad een knap staaltje. Maar zijn
truckers wel zo ingenomen met deze
'Big Brother is watching you'? Wit
kamp: „Wij dachten ook: die chauf
feurs vinden het niet leuk dat ze thuis
direct weten als ze bijvoorbeeld even de
kroeg in gaan. Maar onderzoek heeft
uitgewezen dat die veronderstelde
vrees in de praktijk heel anders uitpakt.
De meerderheid van de chauffeurs
vindt het een veilig gevoel dat ze met
zo'n systeem makkelijk te traceren zijn.
De meesten zeiden na een poosje niet
meer zonder te willen".
Koning en Hartman behoort met zijn
ongeveer vijfhonderd personeelsleden
tot de grotere bedrijven in communica-
tieland. De Delftse onderneming heeft
het technisch mogelijk gemaakt dat we
via een 06-nummer een monteur kun
nen bestellen als bijvoorbeeld de water
leiding gesprongen is. Ook zorgde het
bedrijf in het Amsterdamse Beursge
bouw ervoor dat al die drukdoende fi
nanciële baasjes vele lijnen tegelijk tot
hun beschikking hebben. Maar min
stens zo belangrijk is het toegankelijk
maken (en houden) van particuliere
netwerken voor de ambulance, de poli
tie, het taxibedrijf. „Die mensen
moeten nu eenmaal altijd bereikbaar
zijn", stelt Witkamp droogjes.
Autotelefoon
Steeds vaker zie je ze staan bij de stop
lichten: de 35-plussers, gezeten in een
bovenmodale (lease)-auto en gewik
keld in een ongetwijfeld belangrijk ge
sprek via hun telefoon. Want met een
autotelefoon gaatje werk gewoon door,
zo probeert een verkoper van dergelij
ke apparatuur ons te overtuigen. In
middels zijn 110.000 auto's voorzien
van een telefoon 'aan boord'. „Ik schat
dat er dit jaar weer zo'n 45.000 bijko
men", zegt Hans Gerritsen, sales mana
ger bij Koning en Hartman. Steeds
meer zullen er telefoons verkocht wor
den die zowel in de auto als daarbuiten
dienst kunnen doen. „In Zweden zie je
bijvoorbeeld dat het aantal autotele
foons enorm hoog is. Dat komt omdat
daar het kabelnet veel minder fijnmazig
is dan hier en dus hebben ze veel gemak
van zo'n apparaat".
Het telefoneren in de auto is nog be
trekkelijk jong. In 1950 kwam een lan
delijk mobilofoonnet gereed. De auto
mobilist had een complete zend- en
ontvangstinstallatie bij zich. Om een
verbinding tot stand te brengen moest
per regio van frequentie worden veran
derd. Gebeld kon er slechts worden na
tussenkomst van een telefoniste. In de
jaren zeventig kwamen in Europa de
eerste automatische autotelefoonnet
werken. Het principe berust op het aan
leggen van een netwerk van basissta
tions, de zogeheten 'cellen'. Een auto
mobilist die belt, maakt automatisch
contact met een basisstation dat hem
doorschakelt naar andere stations.
Het in 1980 van start gegane Neder
landse Autotelefoon Netwerk 1 (ATF
1), met een capaciteit van 2500 gebrui
kers, was twee jaar later vol. ATE 2, dat
30.000 gebruikers aan kan, is ook al be
zet. De resterende autotelefonisten zijn
aangesloten op de derde uitbreiding
van ATF. De meeste autorijders kun
nen hun speeltje alleen maar in Neder
land gebruiken. Alleen de gebruikers
van ATF 2 hebben de mogelijkheid ook
in de Benelux autotelefonie te bedrij
ven.
Aan die beperking komt binnenkort
een einde met een gestandaardiseerd
netwerk voor heel Europa. De gebrui
ker kan dan van de Noordkaap tot Sar
dinië bellen en nadert de verwezenlij
king van de wens de wereld in zijn
Aad Beekhuis, zelf ook in het bezit van
deze noviteit, krijgt een jongensachtige
blik in de ogen als hij het stukje vernuft
demonstreert. Hij loopt naar z'n bu-
rueau, belt het nummer van zijn eigen
semavoice, spreekt een paar zinnetjes
in de 'brievenbus', keert terug naar z'n
zetel en even later hoort hij tot z'n ge
ruststelling een semafoonoproep. Ie
mand heeft mij nodig, denkt deze se-
mavoice-bezitter hardop, loopt weer
naar zijn telefoontoestel, 'opent' door
middel van het intoetsen van een be
paald nummer de brievenbus en laat
het bezoek zijn zelf ingesproken tekstje
horen. „Het nut om dit te gebruiken is
zo evident dat ik er zeker van ben dat
het enorm gaat lopen", zegt hij.
De wereld van de bereikbaarheid lijkt
haast grenzeloos. Amsterdam krijgt bij
voorbeeld in mei de primeur van
Greenpoint. Met de aankoop van de
kleine, snoerloze zaktelefoon Kermit
kan, op voorwaarde dat de beller zich
binnen een straal van ongeveer 150 me
ter van een Greenpoint (een verbin
dingsstation) bevindt, met de hele we
reld getelefoneerd worden. De beper
king van deze dienst is dat de eigenaar
van Kermit zelf niet gebeld kan wor
den. PTT Telecom hoopt geleerd te
hebben van de Engelse ervaringen met
het Greenpoint-systeem, want daar zijn
ze inmiddels alweer gestopt met het ex
periment. Het ging in Engeland onder
meer mis omdat het systeem werd ge
lanceerd voordat er voldoende basissta
tions aanwezig waren; bovendien ble
ken de tarieven te hoog te zijn.
Huiscentrale
Maar behalve de relatief kostbare
en vooral nog op de zakenlui gerich
te faciliteiten als autotelefoon of de
semavoice, proberen de communicatie
bedrijven sedert de privatisering is
de PTT zijn monopolie kwijt ons be
wust te maken van de leemtes in 's
mens bereikbaarheid. Hing de bakelie
ten telefoon in vroeger dagen nog in de
hal, zodat je hem gemakkelijk hoorde
en ook nog wat privacy dacht te hebben
bij het bellen, nu heeft een beetje gezin
toch wel een handjevol toestellen in zijn
eigen huiscentrale. Natuurlijk wel zo
danig geïnstalleerd dat er tegelijk naar
'buiten' gebeld kan worden. Of neem
de 'doorschakeldienst' (wèllicht beter
bekend als 'sterretje 21') waardoor de
gebruiker ondanks het gewichtige tele
foontje gewoon de deur uit kan, want
de telefoon staat doorgeschakeld naar
het bezoekadres.
En PTT Telecom doet ook een duit in
het zakje van de creditcard-hausse. Met
de zogeheten Telecard kan de verwen
de communicatiegebruiker op een aan
tal plekken al automatisch bellen, maar
in de meeste gevallen zal de gebruiker
een gratis 06-nummer moeten bellen,
waarna een operator de zaakjes contro
leert en voor de verbinding zorgt.
Als laatste in deze onvolledige opsom
ming nog even aandacht voor de fax.
Vrijwel elk bedrijf heeft al zo'n appa
raat bedoeld om schriftelijke infor
matie over te seinen in huis. Nu de
prijs beneden de duizend gulden is ko
men te liggen, is de verwachting dat ook
particulieren in groten getale overgaan
tot aanschaf. Maar voor de echte lief
hebber kon het natuurlijk niet uitblij
ven: de autofax. Zeker geschikt om de
blits te maken, maar een beetje beperkt
Met de autotelefoon altijd bereikbaar in de file.
De semafoon piept of trilt en de gebruiker weet dat iemand hem wil spreken. a FOTO: CEES BAARS
broekzak te dragen. In Nederland wor
den er twee licenties verstrekt waarvan
de ene gaat naar PTT Telecom, de ex
ploitant van het huidige netwerk. Het is
nog onduidelijk wie de andere krijgt. Er
schijnen op dit moment enkele gega
digden te zijn: een alliantie tussen AB-
N/AMRO en Philips, een consortium
met NMB Postbank en een Brits tele
communicatiebedrijf, en een coalitie
tussen de Rabobank en een Zweeds/A
merikaans telecommunicatieconcern.
Particulieren
In de toekomst zullen waarschijnlijk
ook steeds meer particulieren besluiten
tot de aanschaf van een autotelefoon.
Hans Gerritsen pakt een krijtje en no
teert op het bord: 3800 gulden in 1989;
1800 gulden in 1992. De aanschafprij
zen van autotelefoons zijn al flink ge
kelderd. Over anderhalf jaar zijn ze
voor minder dan duizend piek te koop,
voorspelt de sales manager. Struikel
blok voor de meeste belangstellenden
vormt ook nu nog de abonnementsprijs
(85 gulden per maand) en de gespreks
kosten van 90 cent per minuut. Ook als
er straks concurrentie komt op de auto-
telefoonmarkt zal de prijs „wel een
keer" naar beneden gaan, maar zal bij
lange na niet in de buurt komen van de
'normale' gesprekskosten (15 cent per
minuut). Belangrijkste reden: de inves
teerders willen toch wel wat terugzien
voor die monsterachtige bedragen die
ze gespendeerd hebben. „Eigenlijk is
het 't beste dat je zelf niet belt, maar al
leen gebeld wordt", grapt Witkamp
over de kosten van autotelefoonbezit.
„Maar dat kan natuurlijk nooit de op
zet zijn als je zo'n ding aanschaft",
voegt hij er aan toe.
Een nare ervaring in de privésfeer was
voor Aad Beekhuis, directeur Netwerk-
strategie bij PTT Telecom, aanleiding
om zijn persoonlijke bereikbaarheid
eens flink op te vijzelen. Zijn vrouw
sloeg een balletje op de tennisbaan, hij
was met een kennis uit eten. Maar om
dat het dineetje uitliep verbleven zijn
kinderen een aantal uren in grote onge
rustheid. „Ik zou zorgen dat ik altijd be
reikbaar ben. Dat is de les die ik daaruit
getrokken heb. Je hebt toch een zekere
verantwoordelijkheid jegens de kinde
ren. Ze kunnen me nu altijd bereiken,
altijd oppiepen. Het wil niet zeggen dat
ik altijd direct kan komen, maar ik zal
in ieder geval altijd terugbellen", zegt
Beekhuis vaderlijk.
Van alle telefoongesprekken strandt
zo'n 40 procent, zegt de strateeg. In de
eerste plaats doordat iemand er dood-
ewoon niet is, ten tweede omdat 'men
et vertikt de telefoon aan te pakken'
en tot slot is er nog een 'afgrijselijk klei
ne kans' dat een technisch mankement
de communicatie dwarsboomt. „Daar
door gaat goud verloren", weet Beek
huis. „Er is al snel sprake van gemiste
kansen en opdrachten. 'Losing orders',
zegt men in het bedrijfsleven. Stel je
bent freelance journalist en een blad
wil je inschakelen voor een verhaal,
maar als je na twee of drie keer nog
steeds niet bereikbaar bent, zullen ze
op zoek gaan naar iemand anders. In
dit soort gevallen is het toch wel ver
standig om te bezien of er iets aan te
doen is".
Semavoice
En laat daar nou inderdaad iets aan te
doen zijn. Allereerst zijn daar de tele
foon en het antwoordapparaat, schetst
Beekhuis trapsgewijs het bereikbaar-
heidsideaal. Het nadeel van het ant
woordapparaat is weer dat de gebelde
niet altijd onmiddellijk kan reageren.
De autotelefoon mag eigenlijk ook niet
ontbreken en de semafoon (de 'pieper')
is al bijna gemeengoed geworden. De
nieuwste ontwikkeling is de semavoice,
een must voor een ieder die het bereik-
baarheidsideaal nastreeft.
FOTO: PERS
in gebruik: de fax functioneert
als de auto stilstaat.
De onontkoombare vraag die zich
dringt zo langzamerhand: is het
baarheidsideaal niet verworden tot
bereikbaarheidsgekte?
Beekhuis gelooft vooral dat zakenm
sen de voorzieningen aankopen om
ze het praktisch voordeel ervan inzi
„Maar ik heb het idee dat men in het
gemeen vandaag de dag geen ba
schappen meer wil missen. Je ziet
veel mensen ook een soort vermeng
van privé en zakelijke aangelegen
den. Persoonlijk ervaar ik het ook i
als belastend om door middel van
techniek altijd bereikbaar te zijn. I
eindelijk kan ik altijd nog zelf bepa
om het knopje om te draaien. Ach
moet de dingen ook niet overdrijv r?PJ
de afgelopen uren is mijn semafi I
geen-enkele keer overgegaan".
Toch zijn er nogal wat mensen die (AE
overgaan van de telefoonbel op som jepe
ge momenten beschouwen als een\
velende inbreuk op de privacy. De st
ker uit het stopcontact trekken achile K
velen wel een heel erg rigoureuze st een
In zo'n geval dient het antwoordap iver
raat niet zo zeer om de bereikbaarh
te vergroten, alswel om de gespre^
partners te zeven. Een Apeldoori
haar naam wil ze niet in de krant, z acnt
specifiek daarom een antwoordap'eert
raat te hebben gekocht. Bij haar st och
thuis of niet thuis altijd het
paraat aan. „Ik kan dan zelf bepalei fanvv
ik iemand ai dan niet direct terug! chte
Als ik thuis ben, hoor ik wie het ban chtei
inspreekt, als ik op dat moment will iet tu
ik nog de telefoon snel aannemjvee
Maar dat wil ik lang niet altijd. Vnjng v
den van mij weten dat ook wel. ;gjm
hebben het geaccepteerd. Met KiKolc
wilde ik alleen zijn met de kindei aast
dus gewoon het antwoordapparaat a Is co
Ideaal. Met een paar mensen die g leur
antwoordapparaat hebben, heb ik ieikte
soort telefooncode afgesproken: de arl P
lefoon een afgesproken aantal keren e er
ten overgaan. Ik ben heus niet de en chat
die regelmatig van dat ding baalt". Jranc
Hazen
Maar voor de 'zwaargebruikers' vai 'och
mobiele communicatie ligt het and e wa
Er is geen enkele reden voor mede et N
gen met mensen die zichzelf, hun 1 alen.
auto of kantoor volhangen met app rgev
tuur ter vergroting van de bereikb ediei
heid. Integendeel juist, beweert psy< erkti
loog dr. A. Vrolijk, verbonden aai eel
Vrije Universiteit in Amsterdam. én k
zijn, zo wees onderzoek uit, voora :wee
hazen, de workaholics, die gebruik al
ken van dat soort elektronische g imei
pen. En ze vinden het prachtig, d( jk zij
tjes. Hoe meer, hoe mooier. Dergel etar
iieden lijden er echt niet onder. Het >1 ïtk
meer de mensen die af en toe gecoi mm;
neerd zijn, zoals een arts of een n 'heic
teur bij een nutsbedrijf, die het als i! jaar;
beschouwen. Maar niet de hazen, I -n ki
nou! Het verschaft ze een zekere sta aar
net als die bulk creditcards". ems
Maar wat straks als Jan en Allemai
aankoop van zijn autotelefoon afre jjj
met een creditcard? Die ged3
stemt Vrolijk niet somber. Op irom arl
toon: „Dan komt er wel weer mhi
nieuws. Daar hoeven we ons geen M
gen over te maken. Je kunt je altijd >sjes
het plebs blijven onderscheiden. t<
probleem". !Jn e
R ZATERDAG 15 FEBRUARI 1992 PAGINA;
Half Nederland telefonisch onbereikbaar, zo klonk onlangs
het alarmerende bericht van een onderzoeksbureau. Door-
kiesnummers, directe nummers waarmee de telefooncen
trale van een bedrijf kan worden omzeild, werken niet. In
meer dan de helft van de gepleegde telefoontjes krijgt de
opbeller geen contact met de persoon die hij zoekt. Tegen
over de beroerde bereikbaarheid van individuen staat een
licht verbeterde toegankelijkheid van bedrijven: in 1984 was
dertien procent via de telefoon niet bereikbaar, nu is dat
percentage vijf. Het resultaat mag er misschien nog altijd
niet naar zijn, maar Nederlanders maken er dan ook steeds
meer werk van en geven steeds meer geld uit om
vrijwel 24 uur per dag bereikbaar te zijn. De verkoop van
antwoordapparaten, piepers, faxen en autotelefoons is
stijgt nog steeds. Bereikbaarheid: snobappeal of noodzaak?
Een stand van zaken.
