kritiek op voedselhulp GOS
BUITENLAND
IJsman Tirol geschenk voor verbeelding
•positie Roemenië
\t succesvol
Krajina gaat stemmen over vredesmacht VN
Tsjechië en Slowakije
eens over federatie
irbatsjov zinspeelt op
■ugkeer in de politiek
Bokswereld en justitie
geen vreemden voor elkaar
Goede
oude tijd
i^lóeGotl/lCwt
DINSDAG 11 FEBRUARI 1992
OXFORD - Vroeg in de
morgen, vijfduizend jaar
geleden* begon een jonge
man met een hoge positie
zijn gedoemde bergreis
over een pad dat tegen
woordig Noord- en Zuid-
Tirol met elkaar verbindt.
Hij werd op een hoogte
van 3500 meter overvallen
door een sneeuwstorm en
haastte zich over de glets
jer naar de relatieve be
schutting van een bergri-
chel.
Hij hield zijn bijl, boog en rug
zak tegen zich aangeklemd en
hoopte dat het stro in zijn jas
en schoenen hem tegen de kou
zou beschermen. Hij werd
evenwel overwonnen door de
elementen. De reiziger stierf
een eenzame en anonieme
dood.
In september vorig jaar keerde
de ijsman van Hauslabjoch te
rug. Hij werd door Duitse trek
kers ontdekt bij de Similaun-
gletsjer in de Val Senales. We
tenschappers. toeristen en
journalisten dromden samen
om aanspraak op de vondst te
maken en te speculeren over
de herkomst van het lichaam.
Een tijdlang werd aangeno
men dat het bevroren lichaam,
dat uiteindelijk belandde bij
de universiteit van Innsbrück,
het vijfhonderd jaar oude li
chaam was van een soldaat on
der aartshertog Ferdinand van
Oostenrijk en Tirol. Later
identificeerde een Zwitserse
vrouw de ijsman als haar va
der. die in de jaren zeventig op
de gletsjer verdwenen was.
Onderzoekers in Oxford heb
ben nu aan de hand van bot- en
huidmonsters de ouderdom
van de ijsman weten vast te
stellen. Zij maakten gebruik
van de radiocarboonmethode,
dezelfde techniek die uitwees
dat de lijkwade van Turijn een
laat-middeleeuwse vervalsing
was. Hun bevindingen zijn ge
baseerd op de hoeveelheid car-
boon-14 in het weefsel van de
ijsman en stemmen overeen
met het resultaat van onder
zoek in Parijs en Uppsala naar
de eigendommen van de man.
De conclusie luidt dat de man
tussen de 5000 en 5500 jaar oud
moet zijn.
Geschenk
Het wonder van de technologie
is ook een onschatbaar ge
schenk voor de verbeelding.
Het geeft de ongelukkige ge
mummificeerde reiziger weer
een gezicht. Het is goed moge
lijk dat hij een sjamaan was,
een medicijnman, die zijn ko
peren bijl als statussymbool
droeg in een tijd dat stenen ge-
Het lijk van de
bevroren man
is in het ijs
intact
gebleven.
FOTO: EPA
reedschap gangbaar was.
De ijsman had gejaagd op de
dag dat hij stierf en een klein
dier gevangen. Uit de zeventig
voorwerpen die zijn aangetrof
fen in de omgeving van het li
chaam, waaronder een berken
houten beker, veertien pijlen
en een gewaad van patchwork,
zal langzaam een beeld ge
vormd kunnen worden van de
man, zijn leven en zijn eigen
aardigheden.
Het is de eenvoudige mense
lijkheid van deze vondst die
haar zo rijk en zo vreemd
maakt. We hebben hier het ge
tatoeëerde lichaam van een
twintigjarige man met fijne ge
laatstrekken, die leefde en
ademde voor de bronstijd cen
traal Europa overspoelde, 3000
jaar voor de geboorte van
Christus en 1800 jaar voordat
Paris' liefde voor Helena de
Trojaanse oorlog deed ont
branden.
Op de dag dat de ijsman op reis
ging, was het wiel nog maar
een paar eeuwen oud. Stone-
henge lag nog 1000 jaar in het
verschiet en de eerste pirami-
de's moesten nog uit het zand
verrijzen. De Egyptische
schrijvers waren bezig hun
hiërogliefen te perfectioneren
op papier dat van riet werd ge
maakt. Mesopotamische boe
ren probeerden de eerste ploeg
uit en de Europeanen begon
nen paarden te fokken.
Verlangen
Vondsten als die van de ijsman
confronteren ons met zowel
oude taboes als serieuze ethi
sche vragen. Onze fascinatie is
echter veel meer dan alleen
morbide nieuwsgierigheid: er
spreekt een elementair verlan
gen uit om uit te reiken naar
een verloren verleden en dit
aan te raken.
Een van de meest fascinerende
boeken over dit onderwerp is
'The Bog People' van P.V.
Glob, over lichamen uit de ij
zertijd die 2000 jaar bewaard
zijn gebleven in het Deense
laagveen. Globs boek vangt de
betovering van dergelijke ont
dekkingen perfect; we willen
het verval van het verleden
overwinnen, het vermenselij
ken. De toevallig bewaard ge
bleven lichamen herinneren
ons er aan, meer dan geschre
ven verslagen of voorwerpen,
dat ieder van ons op de schou
ders staat van een duizendtal
vergeten voorouders.
De magie van de lijkwade van
Turijn werd teniet gedaan toen
uit onderzoek in Oxford bleek
hoe oud deze werkelijk was.
De greep die de ijsman heeft
op onze verbeeldingskracht is
echter versterkt door de we
tenschappelijke bevestiging
van zijn ouderdom, door de we
tenschap dat hij zo lang gele
den door de sneeuw liep en nu
weer in ons midden is.
0 (c) The Times
Dode na explosie in Schotse chemiehaven
FALKIRK - Bij een explosie en brand in een petrochemische fa
briek van British Petroleum aan de monding van de rivier de
Firth of Forth in het oosten van Schotland zijn gisteren minstens
een dode en drie gewonden gevallen. Een woordvoerster van BP
verklaarde dat de ontploffing zich voordeed tijdens constructie-
werkzaamheden aan een lege opslagtank voor chemicaliën in
Grangemouth. Het is nog niet bekend waardoor de tank was ont
ploft.
e
REST De eerste uitslagen wijzen er
de anti-communistische oppositie in
»nië afstevent op een overwinning in
-dag gehouden lokale verkiezingen. De
zingen worden gezien als graadmeter
0e kansen die de oppositionele Demo-
he Conventie heeft tegenover het re-
■Je Front van Nationaal Redding bij
lents- en presidentsverkiezingen die
'tajaar worden gehouden. Verwacht
^echter dat in de meeste gemeenten
h} twee weken een tweede ronde in de
1 beerstersverkiezingen zal moeten
Iai gehouden. De Centrale Verkiezings-
jssie schatte dat zo'n 75 procent van de
lljoen kiesgerechtigden een stem had
Tacht.
BELGRADO De president van de Servische
enclave Krajina in Kroatië, Milan Babic, heeft
gisteren meegedeeld dat in zijn 'onafhankelijke
republiek' op 22 en 23 februari een referendum
wordt gehouden over het vredesplan van de
Verenigde Naties. De bevolking van Krajina
moet stemmen over de als volgt geformuleerde
vraag: „Bent u voor aanvaarding van het vre
desplan van Cyrus Vance (de speciale gezant
van de VN in Joegoslavië): a uitgaande van de
bezwaren van de regering van de Servische re
publiek van Krajina; of b in zijn geheel en
zonder voorwaarden".
Babic heeft tot het referendum besloten „we
gens de verdeeldheid die is gebleken in Krajina
en zijn organen" over het VN-vredesplan. Het
parlement van Krajina had zondag met twee
derde meerderheid „onvoorwaardelijk" het vre
desplan - dat stationering van blauwhelmen
in Krajina en demilitarisering van het gebied
inhoudt - aanvaard. Babic noemde het besluit
van het parlement van „generlei waarde".
De VN-waarnemers in Joegoslavië krijgen bin
nenkort versterking van 25 verbindingsofficie
ren. De officieren arriveerden zondag op door
reis naar Joegoslavië in Wenen waar zij instruc
ties krijgen. De groep van 25 dient ter verster
king van de 50 al aanwezige VN-waarnemers die
oog houden op het vijf weken oude bestand. Het
Kroatische persbureau HINA berichtte dat van
af gisteravond wordt gevochten rond Vinkovci,
in de oostelijke provincie Slavonië. De federale
troepen zouden de aanval zijn gestart vanuit
Mirkovci, vlak bij Vinkovci en zouden daarbij
tanks, kanonnen en raketten hebben ingezet.
PRAAG Tsjechische en Slowaakse leiders zijn
het gisteren na maanden onderhandelen eens ge
worden over de belangrijkste onderdelen van een
federatieverdrag waarin de relatie tussen de repu
blieken Tsjechië en Slowakije wordt vastgelegd.
Volgens berichten zullen de republieken hun bui
tenlandse en monetaire beleid evenals hun defen
siebeleid gezamenlijk voeren. Elk van de repu
blieken krijgt het recht de federatie te verlaten,
nadat het volk zich daarover heeft uitgesproken
in een referendum. De republieken kunnen op
bepaalde terreinen van regionaal belang - die
nog in het verdrag moeten worden vastgelegd -
internationale verdragen afsluiten. Volgens een
bericht in de Praagse krant Rude Pravo kunnen
Tsjechië en Slowakije in de toekomst wel eigen
gewapende veiligheidseenheden oprichten.
i|[OU „We moeten
gt>n dank je wel zeg-
jat vóór hulp het ook
Ai Boris Jeltsin giste-
iji het Russische tele-
ltpurnaal naar aanlei-
ht! van de gestarte
•brug 'Operation Pro-
%>pe'.
jchtbrug, gisteren in
jiirt officieel uitgeleide"
J door de Amerikaanse
pr van buitenlandse za-
pies Baker, is een initia-
de Verenigde Staten
J half dozijn andere lan
cet gaat om westerse
ilhulp en medicijnen
),e voormalige Sovjet-re-
Baker de vliegtuigen
3|nkfurt uitgeleide deed
'^e woorden dat „deze
Jigen onze inzet symbo-
d om de vrijheid in de
staten te helpen bloei-
jjmopperden regerings-
Jnarissen in de republie
ken dat de luchtbrug een grote
verspilling is die twintig keer
zoveel kost als transport per
trein, boot of over de weg. En
kele Amerikaanse critici heb
ben de luchtbrug als een tele
visieshow afgedaan.
Volgens Richard Armitage,
hoofd coördinatie van 'Opera
tion Provide Hope', zien twaalf
Amerikaanse teams er in de
Gemenebest-republieken op
toe dat de hulp werkelijk de
behoeftigen bereikt, zoals kin
deren in weeshuizen, arme ou
den van dagen en ziekenhui-
De VS brengen ongeveer 150
miljoen gulden aan produkten
over, die afkomstig zijn uit
voorraden die niet gebruikt
zijn tijdens de oorlog tegen
Irak. Washington heeft onge
veer 18 miljoen op tafel gelegd
voor de luchtbrug. Een deel
van de westerse hulp is afkom
stig van de EG. Het gaat daar
bij onder meer om EG-over-
schotten. Japan geeft genees
middelen.
i
fcou Ex-president Gorbatsjov van de voormali-
Vjetunie heeft gisteren gezegd dat hij zich ge-
^gen kan voelen in de politiek terug te keren als
Jlent 'Jeltsin van Rusland afwijkt van een pro-de-
itische en hervormingsgerichte koers.
vraaggesprek met het Amerikaanse tv-station NBC in
Du zei Gorbatsjov dat hij bezorgd is over Jeltsin en over de
'fjkheid dat het afkondigen van de noodtoestand de voor-
>i staten van de Sovjetunie van het pad van de democratie
?igt. „Ik hoop dat alles gedaan wordt om de invoering van
dtoestand te verhinderden", aldus Gorbatsjov, „omdat op
tbnomische noodtoestand een algemene noodtoestand zou
i en dat zou leiden tot een vorm van regeren die zich niet
'(agt met het basisidee van perestrojka". In Parijs heeft
:i vorige week gewaarschuwd voor de gevolgen als het Wes-
dGOS-staten tot economische chaos laat vervallen.
Soldaten brengen in Frankfurt de hulpgoederen aan boord van vrachtvliegtuigen.
KGB'ers sjouwden
koffers vol geld
naar buitenland
MOSKOU Ten tijde van de
Sovjetunie reisden agenten
van de veiligheidsdienst KGB
met koffers vol geld naar het
buitenland om communisti
sche zusterpartijen te steunen.
Dit beeld schetste adjunct-pro-
cureur-generaal Jevgeni Lisov
gisteren voor een Russische
parlementscommissie. Lisov
leidt het onderzoek naar de
mislukte coup van augustus
vorig jaar. Om het baar geld
naar andere partijen te sluizen
had de Communistische Partij
van de Sovjetunie (CPSUl in
de jaren vijfrig een speciaal
fonds opgezet. Daaruit is in to
taal 360 miljoen gulden be
taald aan bijna 100 communis
tische partijen en organisaties
in 80 landen, waaronder
Frankrijk, Finland, Israël en
de Verenigde Staten. De vorig
jaar opgeheven CPN heeft vol
gens de laatste voorzitter, T.
Divendal, nooit financiële
steun van de CPSU gehad.
Lisov over de overmakingen:
„Nadat het politburo instruc
ties had gegeven aan een par
tijfunctionaris, gaf deze de
hoogte van het bedrag door
aan een bankemployé. Een uur
later ontving hij een koffertje
met harde valuta, dat hij door
gaf aan een agent van de KGB
die het geld via zijn eigen ka
nalen naar het buitenland
sluisde".
Lisov zei te verwachten dat
hoge partijfunctionarissen, on
der wie mogelijk Michail Gor
batsjov, vervolgd zullen wor
den wegens de betalingen. De
onderzoekers hebben geen be
wijzen gevonden dat de partij
goud en waardevolle goederen
naar het buitenland over
bracht of dat partijleiders er
buitenlandse bankrekeningen
op nahielden.
Tot dusver heeft de Russische
regering voor zeven miljard
roebel (113 miljoen gulden vol-
gens de handelskoers van de
Russische Centrale Bank) aan
partijfondsen in beslag geno
men, waaronder onroerend
goed ter waarde van 2,5 mil
jard roebel (40 miljoen gul
den).
FLORENCE - Langs het grachtje aan de Via del
Fosso scheuren enorme motoren, waarop - als
vliegen - Italianen zitten geplakt. Vroeger
flaneerden hier ridders, langs de tuinen buiten de
stadsmuur. Maar nu stroomt er water door de
gracht en vroeger waarschijnlijk een trage stroom
stront. Dromen van het verleden in het hedendaagse
inferno van het verkeer is een vlucht naar nog
diepere lagen van de hel.
De Franciscaanse broeder Lapo Mosca, die eeuwen
geleden in de verhalen van Helène Nolthenius in en
rond Florence wonderbaarlijke avonturen beleefde
als privé-detective, heeft, zo lees ik, resten van
paardevijgen aan zijn pij als hij, met een houten
hoofd, wakker wordt in een kelder. Hij wordt op
straat gehinderd door voorbijtrekkende kudden
varkens of gedwongen tot het opzeggen van een
reeks schietgebeden als een ongelukkige schavuit
wenend naar het schavot wordt geleid, op de voet
gevolgd dooreen honende menigte. Nee, de goede
oude tijd lag aanmerkelijk verder van het paradijs
dan we soms dromen.
Aan het begin van deze eeuw, zo lees ik verder,
hepen er drie miljoen paarden in de Amerikaanse
steden. New York had er 150.000 die dagelijks
anderhalf miljoen kilogram paardevijgen in de
straten achterlieten. Tijdens droog weer werden
deze vijgen door het drukke verkeer vermalen tot
een fijn poeder, dat door de wind werd opgejaagd
en doordrong tot in de diepste krochten van de
neusgaten. In Rochester 15.000 paarden) werd
gevreesd dat de stad onder de paardevijgen zou
verdwijnen, zoals Pompei onder de as en modder
van de Vesuvius.
Rond de eeuwwisseling stonden er inde
Monongahelavallei bij Pittsburgh 14.000
schoorsteenpijpen van ijzer- en staalfabrieken. Het
was alsof de duivel er zelf aan het werk was getogen
en men kon er nauwelijks ademhalen.
Propagandisten van de stad beweerden nochtans
dat de Pittsburghers zo hard werkten dat ze de
kwalijke dampen en de rook niet opmerkten. De
Amerikaanse president Harrison merkte in 1892 op
dat Amerikaanse arbeiders in de fabrieken
blootstonden aan grotere gevaren dan soldaten in
oorlogstijd. In die tijd werd er jaarlijks een miljoen
werkers door bedrijfsongevallen gedood of gewond.
Je mocht er met over klagen. Bestuurders van de
paardetram, die een zestien-urendag veranderd
wilden zien in een werkdag van 12 uur, werden
door de latere president Teddy Roosevelt als
'communistisch' gebrandmerkt. Het aantal doden
bij de Amerikaanse spoorwegen was tussen juni
1898 en 1900 gelijk aan de verliezen van het Britse
leger in de driejarige Boerenoorlog. Een werker in
een margarinefabriek beklaagde zich er voor een
onderzoekscommissie over dat door het werk zijn
vingernagels losraakten, zijn haar uitviel en zijn
geest dusdanig werd geteisterd dat hij in een
zenuwinrichting moest worden opgenomen. Het
produkt dat dit leed veroorzaakte werd onder de
naam 'boter' verkocht.
Zo tegen de eeuwwisseling werd het met de hygiëne
niet zo verschrikkelijk nauw genomen.
Aangenomen werd dat het nemen van een bad niet
zonder gevaar was en op zijn minst een 'nodeloze
verspilling van tijd'. De mensen hadden het slecht
en ze stonken. Tegen de tijd dat hij veertig jaar was
geworden, was de doorsnee fabrieksarbeider een
afgeleefd en uitgeblust mens. Na de Amerikaanse
burgeroorlog was het drugsgebruik men troostte
zich met opium in straffe alcoholische
oplossingen zodanig toegenomen, dat men in
alle steden opiumslaven bij dozijnen kon
tegenkomen. Het zijn geen tijden om naar terug te
verlangen. Alleen de rijken hadden geen klagen: ze
vormden 1 procent van de bevolking en bezaten
even veel als de resterende 99 procent. En een van k
hen, de industieel Jay Gould, verklaarde trots dat
hij, voor de handhaving van de arbeidsvrede, de ene
helft van de werkende klasse in dienst kon nemen
om de andere helft over de kling te jagen.
,e plaat
dden-Oosten wordt nog altijd geteisterd door zware sneeuw
en. Deze Palestijnen maken er het beste van en bekogelen de
'van deze foto met sneeuwballen.
FOTO: EPA
(Vervolg van de voorpagina)
INDIANAPOLIS - Mike
Tyson is bepaald niet de
eerste Amerikaanse bok
ser die in aanraking kwam
met justitie.
In 1904 werd de toenmalige
wereldkampioen Aaron „Dixie
Kid" Brown veroordeeld we
gens moord. Later volgden
Jack Johnson, John L. Sulli
van, Sonny Liston en Michael
Dokes dat slechte voorbeeld.
Johnson, die in 1908 de eerste
zwarte wereldkampioen bok
sen werd, werd tot een jaar ge
vangenisstraf veroordeeld we
gens bigamie. Voordat hij ach
ter slot en grendel kon worden
gezet, vluchtte hij naar Canada
en later naar Frankrijk. John
son bokste nadien in Mexico,
Engeland, Frankrijk, Spanje
en Cuba. In 1915 verloor hij in
Havana in de 26ë ronde zijn
wereldtitel aan Frank Willard.
Nog vijfjaar liet hij zich niet in
de Verenigde Staten zien.
Toen keerde hij terug en zat
zijn straf uit.
Rocky Graziano, wiens turbu
lente leven -later vele malen
zou worden verfilmd, werd tij
dens de Tweede Wereldoorlog
op water en brood gezet nadat
hij als militair een officier in
elkaar had geslagen. John L.
Sullivan (openbare dronken
schap), Sonny Liston (mishan
deling), Michael Dokes (drugs
bezit), Joey Giardello (gewa
pende overval), .Jake LaMotta
(souteneurschap) en ook Mu
hammad Ali (dienstweigering)
kregen een strafblad.
Maar ook buiten de Verenigde
Staten bleek menig bokser
geen lieverdje te zijn. De Ar
gentijn Carlos Monzon, van
1970 tot '77 wereldkampioen
middengewicht, vermoordde
de moeder van zijn twee kinde
ren door haar van een balkon
af te gooien. Lichtgewicht Es-
teban DeJesus sloeg in Puerto
Rico na een ruzie over een ver
keersovertreding een man met
een ijzeren staaf de hersens in.
DeJesus werd onlangs om hu
manitaire redenen uit het zie
kenhuis ontslagen; de ex-bok
ser lijdt aan aids. Ook bekende
Nederlandse boksers zijn in
het verleden wel in aanraking
gekomen met justitie, onder
wie Rudie Lubbers en Rudie
Koopmans.
PITEIN ROB - HET GEHEIM VAN DE VLIEGENDE HOLLANDER
56 - Enkele uren later licht de „Hollander" het anker. Op
oe is het druk, want van hier af hebben de vrouwen nog
•nheid hun mannen een laatste vaarwel toe te wuiven. Er
fcn gunstige Zuidwesten wind en spoedig is het schip uit 't
De „Hollander" is niet diep geladen en kan dus zonder risi-
ondiepte bij Pampus passeren. Dan gaat het verder over
'aerzee naar het Marsdiep.
De vrouw van Jan Robertszoon praat nog even met de vrouw van
de schipper, die met haar zoon haar man uitgeleide heeft ge
daan. „Ik hoop maar niet, dat het weer een reis wordt van twee,
drie jaar", zegt de vrouw van de schipper met een zucht. De an
dere vrouw troost haar. „Mijn man heeft gezegd, dat hij zeker
over een jaar weer thuis zal zijn", zegt ze; „rekent u daar maar
op".
