Ginjaar-Maas gelooft nog
steeds niet in Londo-echec
li
Geweld op de werkvloer neemt steeds meer to<
li
BINNENLAND
Prins Claus mogelijk
bij koninginnedag
WD laat zich niet door d'Ancona de mond snoeren
I
1
Prostituées doen beroep op koningin
CeicUkcSouAcmt
DINSDAG 11 FEBRUARI 191
ROTTERDAM Prins Claus
zal waarschijnlijk op 30 april
naar Rotterdam komen om
daar met zijn familie koningin
nedag te vieren, zo heeft bur
gemeester Peper van Rotter
dam gisteren bekendgemaakt.
Koningin Beatrix en haar fa
milie zullen in Rotterdam drie
lokaties bezoeken: de in het
noorden van de stad gelegen
wijk Overschie, het Afrikaan-
derplein in Rotterdam-Zuid en
de Coolsingel in het centrum.
Idoor
RIK IN 'T HOUT
Het programma is dusdanig
samengesteld dat de koningin
een zo goed mogelijk beeld
krijgt van de stad en de manier
waarop aldaar koninginnedag
wordt gevierd. Daarbij is vol
gens Peper rekening gehou
den met de wensen van de ko
ningin, de omvang van de stad
en de beschikbare tijd. ,,Het
programma wordt afgewikkeld
in een tempo waarin nog oog
contact met de koningin moge
lijk is", zo verzekerde de bur
gemeester.
LEIDEN „WD zal zich
door niemand, ook niet
door minister d'Ancona la
ten weerhouden om op za
kelijke maar open wijze
het minderhedendebat te
voeren". Dit heeft WD-
leider Frits Bolkestein
gisteravond gezegd op een
bijeenkomst van zijn par
tij in Leiden.
WVC-minister d'Ancona, die
behoort tot de PvdA, beschul
digde de WD vorige week van
„politiek onfatsoen". Zij doel
de onder meer op uitlatingen
van Bolkestein over de vol
gens hem bestaande plicht van
buitenlanders te integreren in
de Nederlandse samenleving.
De minister beschouwt het als
een overtreding van elemen
taire fatsoensnormen „om in
politieke discussies groepen zo
tegen elkaar uit te spelen".
De WD-aanvoerder weer
sprak in Leiden dat hij groe
pen tegen elkaar opzet. Hij
sprak juist zijn afschuw uit
over de aanslagen die recent in
Den Haag en Amersfoort zijn
gepleegd op islamitische ge
bouwen. Bolkestein vindt ook
niet dat buitenlanders hun ei
gen identiteit moeten opge
ven. Als het gaat om privé-aan-
gelegenheden als godsdienst,
kleding en voedsel mogen
vreemdelingen wat hem be
treft zoveel mogelijk zichzell
blijven. „De WD streeft naar
cultureel pluralisme. Laat hon
derd bloemen bloeien".
Volgens Bolkestein komen de
zaken anders te liggen als het
gaat om dingen als polygamie
(veelwijverij) en overtreding
van de leerplicht voor meisjes.
„Als een Marokkaan, die in
Nederland al getrouwd is, een
andere echtgenote wil laten
overkomen uit Marokko
men noemt dat polygame
gezinshereniging dan ben
ik daar tegen. Hetzelfde geldt
voor het thuishouden door Ma
rokkaanse en Turkse vaders
van leerplichtige dochters. In
die situaties zeg ik dat de fun
damentele Nederlandse nor
men moeten voorgaan".
De WD-leider is het ook on
eens met het CDA, dat het op
richten van aparte islamitische
scholen in ons land een goede
zaak is. Hoewel de liberalen
zeggen niet te willen tornen
aan de vrijheid van onderwijs,
die gegarandeerd is -in de
grondwet, meent Bolkestein
dat het verschijnsel van de is
lamitische scholen niet bevor-
delijk is voor de integratie van
buitenlanders. „Gescheiden
scholen kunnen het voorpor
taal zijn van een gescheiden
samenleving". De bewering
van CDA-fractieleider Brink
man dat kinderen op islamiti
sche scholen beter en sneller
Nederlands leren, ontlokte
Bolkestein een meewarige
glimlach. „Ik geloof daar hele
maal niets van".
Spelletje bertpos
docenten voou Sl
op wijziginge
REST
door [d-e-af!
IRMA KOEVOET F"ie aii
DEN HAAG - De Tweede
Kamer buigt zich morgen
in een plenair debat over
de Londo-affaire. Een van
de meest belangrijke vra
gen die dan beantwoord
moet worden is of de toen
malige minister van on
derwijs Deetman en zijn
staatssecretaris Ginjaar-
Maas indertijd de Tweede
Kamer eerder en uitge
breider op de hoogte kon
den stellen van de over
schrijdingen als gevolg
van Londo.
De Algemene Rekenkamer
kwam na een diepgaand on
derzoek in de spelonken van
het ministerie van onderwijs
tot de conclusie dat de Kamer
begin 1988 al op de hoogte kon
worden gesteld. Deetman en
Ginjaar-Maas hebben steeds
gezegd dat pas in september
van dat jaar duidelijk werd dat
er iets mis was met Londo, wat
onder meer bleek uit over
schrijdingen die naar boven
kwamen bij het opstellen van
de onderwijsbegrotingen. Lon
do, het geautomatiseerde be
kostigingssysteem voor het ba
sisonderwijs, bleek de staat
uiteindelijk 620 miljoen gul
den meer te kosten dan was be
groot.
Cruciaal in de bevindingen
van de Rekenkamer vormt een
intern memo van 6 januari
1988, waaruit blijkt dat bij de
vergoeding van materiële kos
ten aan scholen - waarbij
werd uitgegaan van de opper
vlakte - 600.000 vierkante me
ter te weinig was berekend.
Tot dat moment gingen de
ambtenaren op het departe
ment er nog van uit dat door de
gevolgen van de vernieuwin
gen in het basisonderwijs,
waardoor kleuter- en lagere
scholen vaak onder een dak
kwamen, de te lage ramingen
zich vanzelf wel zouden her
stellen. Maar het interne
memo stelde keihard dat de
600.000 vierkante meter „niet
op geloofwaardige wijze met
„reductie-verhalen" kunnen
worden weggeredeneerd".
De Rekenkamer hield er blij
kens de verklaringen van
Henk Koning, president van
de Rekenkamer, rekening mee
dat „de bewindslieden mis
schien niet altijd systematisch
zijn geïnformeerd". Maar, zo
stelde Koning ook, „dat maakt
staatsrechtelijk niets uit". Met
andere woorden: de bewinds
lieden waren in zijn ogen ver
antwoordelijk, ook als die in
formatie niet aan hen was
overgebracht. Uit het onder
zoek van de Kamercommissie
bleek dat dat geen overbodige
toevoeging was: het betreffen
de memo bleek nooit hoger ge
komen te zijn dan de directie
basisonderwijs. Noch Deet
man, noch zijn staatssecreta
ris, werden er van op de hoogte
gesteld.
Anders lag dat met een notitie
van de plaatsvervangend di
recteur basisonderwijs en pro
jectleider Londo, Krykofski,
waarin haarfijn uit de doeken
werd gedaan wat er alllemaal
mis was met Londo. Die notitie
kwam wel terecht bij Deetman
en Ginjaar-Maas. De notitie
was bedoeld voor het overleg
met besturenorganisaties en
de gemeenten, die al vele jaren
klaagden over de slechte beta
ling van de materiële kosten
door het departement. Ginjaar
kreeg hem als bijlage bij een
nota van de directeur-generaal
basisonderwijs, Deetman
kreeg een kopie. Minister Rit-
zen, Deetmans opvolger, kon
er in zijn archieven echter
geen enkele reactie van de
toenmalige bewindsheden op
vinden.
Belangrijkste conclusie uit die
notitie van 15 januari 1988 was
dat er „vanaf 1 augustus 1985
problemen zijn met betrek
king tot de betalingen op basis
van de Londo-vergoedingen".
De meeste leden van de Ka
mercommissie menen dat die
conclusie al langer bekend was
en onvoldoende alarmerend
voor Deetman en Ginjaar-
Maas om aan de bel te trekken.
Want, zo redeneren ze, er werd
met geen woord gerept over
overschrijdingen, noch over de
600.000 vierkante meter die in
het interne memo van 5 janua
ri wel aan de orde kwamen.
Was dat wel het geval geweest,
dan was onomstotelijk aange
toond dat Deetman en Ginjaar
de Kamer eerder hadden kun-
nen inlichten.
Signaal
De beide bewindslieden kre
gen naar hun zeggen pas echte
signalen dat het met Londo uit
de klauwen liep in september
1988. afkomstig van de afde
ling Financieel-Economische
Zaken (FEZ) van het ministe
rie. - De afdeling basisonder
wijs, die zich met de uitvoering
van Londo bezig hield, zag tot
op dat moment blijkbaar nog
steeds geen aanleiding zelf de
minister en staatssecretaris op
de hoogte te stellen. Het sig
naal van FEZ bracht Deetman
tot „een aantal, niet altijd ge
apprecieerde maatregelen van
mijn kant om de zaak boven ta
fel te krijgen".
Opmerkelijk is trouwens dat
tijdens de hoorzitting waarin
Deetman aan het woord kwam
hij zelf april 1988 als tijdstip
noemt waarop duidelijk werd
dat er structurele overschrij
dingen waren; die kwamen
aan het licht bij de voorberei
ding van de begroting voor
1989. Het ging om enkele tien
tallen miljoenen guldens, een
fractie van de overschrijding
van 620 miljoen gulden waarop
Londo uiteindelijk, zou uit
draaien. Maar tijdens de hoor
zitting corrigeerde Deetman
zelf die datum: het was niet
april 1988, maar '89, toen dui
delijk werd dat er structurele
overschrijdingen waren, en
het ging om de begroting van
1990.
Stupéfait
Tijdens die hoorzitting werd
ook nog even gerefereerd aan
de passage uit het Rekenka
mer-rapport, waarin wordt ver
wezen naar de in januari 1988
gemaakte correctie op de be
grotingen 1985-1987. Er moest
met terugwerkende kracht
geld bij als gevolg van de be
kostiging via het Londo-sy-
steem. Staatssecretaris Gin
jaar-Maas zag er geen signaal
in dat het met Londo structu
reel uit de hand liep, de Reken
kamer concludeerde dat ge
zien de hoogte van die over
schrijdingen de Tweede Ka
mer eerder op de hoogte had
moeten worden gebracht.
Ginjaar-Maas deelde de opvat-
Advocaat blijft verplicht bij eenvoudiger scheiding
DEN HAAG Scheiden wordt
binnenkort iets eenvoudiger,
maar de hulp van een advocaat
blijft vereist. De Tweede Ka
mer is vandaag akkoord ge
gaan met een wetsvoorstel van
staatssecretaris Kosto van jus
titie. Het gaat om een wijziging
van een plan dat in 1990 tegen
alle verwachting in door de
Eerste Kamer werd afgewezen.
De belangrijkste reden daar
voor was dat Kosto de hulp van
een advocaat wilde afschaffen.
Partners zouden de mogelijk
heid moeten krijgen om
slechts door het invullen van
een formulier van elkaar te
scheiden. De Tweede Kamer
ging zonder stemming ak
koord, maar de senaat ver
wierp het voorstel met 36 te
gen 31 stemmen; CDA en
PvdA stemden verdeeld. De
CDA-fractie vreesde dat door
een vereenvoudigde procedu
re meer mensen zouden gaan
scheiden. Bovendien vreesde
men dat de zwakkere partner
zich zonder hulp van een advo
caat niet goed zou kunnen ver
weren. Kosto moest een nieuw
wetsvoorstel maken en daarin
ontbreekt de angel van schei
ding per formulier. Voor de
Tweede Kamer was daardoor
de behandeling vandaag een
formaliteit. De verwachting is
dat de Eerste Kamer nu ook
niet meer moeilijk zal doen.
Mensen die willen scheiden en
niet onderling tot overeen
stemming kunnen komen, zul
len voortaan maar één keer
voor de rechter hoeven te ver
schijnen. Beiden moeten dan
vergezeld zijn van een advo
caat. De rechter doet uitspraak
en besluit tot een voorlopige
regeling betreffende een om
gangsregeling voor de kinde
ren, de alimentatie, de boedel
scheiding en dergelijke. Tegen
de uitspraak kan niemand in
beroep gaan. Nu is dat nog wel
toegestaan.
SUSKEENWISKE - LAMBIKBABA
EJmiiddelljk oor het
6ERULHT DE ROHDE.B'J DE
G0ED6EL0ZIGEH ZRH DE
STREEK, DRT TH ET RL LEER
SRI BR BR ZRTI SHIRDI
EET1 HEILIG tl RH IS HRRR
0RT LRHBIK EZEHEEfïS
W0HDEREH ZERULHT EH
ZEREERD WORDT RIS EEH
EZEH 6R0TE HEILIGE
zou Sidonia motten zien, ze werd qroen vin aféunst
\{gjRRR H0G DIEZELFDE DR6
nSiil
\jk prohsteer /J
tingen van haar ambtenaren
dat bij de definitieve afreke
ning de plussen en minnen el
kaar wel weer in evenwicht
zouden brengen. Toen in het
voorjaar van 1991 bleek hoe
groot de structurele overschrij
dingen werkelijk waren, was
ze „stupéfait", zo vertelde ze
de Kamercommissie. En nog
steeds is ze ervan overtuigd
dat het ministerie uiteindelijk
gelijk zal blijken te hebben
waar het de vierkante meters
betreft, en inderdaad toe kon
met 600.000 vierkante meter
minder. vIk ben er nog steeds
stellig van overtuigd dat, als op
een goed moment de situatie
ontstaat waarin het kleuter- en
lager onderwijs in een geïnte
greerd gebouw zit, een gebouw
dat geen overtollige ruimte
heeft, en het beleid inzake de
kleine scholen tot de beoogde
resultaten leidt, zal blijken dat
het departement het bij het
rechte eind had. Ik moet nog
zien dat die tekorten op de lan
ge duur structureel zijn", al
dus een strijdbare Ginjaar-
Maas, al of niet tegen beter we
ten in, tijdens de hoorzitting.
Vraag is uiteraard of de Twee
de Kamer morgen politieke
consequenties zal trekken uit
wat beide bewindslieden heb
ben gedaan danwel nagelaten
inzake Londo. Partijpolitieke
overwegingen spelen daarbij
volgens een aantal fractie
woordvoerders geen enkele
rol. Zo laat WD-woordvoerder
Jan Franssen weten zich ge
heel onafhankelijk te zullen
opstellen, ondanks de betrok
kenheid van zijn partijgenote
Nel Ginjaar-Maas. Hetzelfde
zegt Arie de Jong (PvdA), on
danks de betrokkenheid van
kamervoorzitter Wim Deet
man, lid van de fractie van coa
litiepartner CDA. Het CDA zelf
laat niet na te wijzen op de ver
sluierende informatie die de
bewindslieden jaren achtereen
hebben gehad van het ambte
lijk apparaat. Maar geen van
de leden van de gelegenheids
commissie rijksuitgaven en
onderwijs en wetenschappen
wil nu -al zeggen hoe het oor
deel uiteindelijk zal zijn. Daar
voor is het wekelijkse fractie-
overleg, dat elke dinsdag
wordt gevoerd, vandaag net
nog even te belangrijk.
Appels
De beheerder van de Ridderzaal toont de overgebleven 'appel' die gisterochtend op de grond werd te
ruggevonden. Afgelopen weekeinde werden vier vergulde houten ornamenten ('appels') en twee houten
leeuwen van de zetels van koningin Beatrix en prins Claus gestolen.
FOTO;ANP
AMSTERDAM Een groep
Latijns-Amerikaanse prosti
tuées heeft in brieven aan ko
ningin Beatrix en burgemees
ter Van Thijn van Amsterdam
geprotesteerd tegen stopzet
ting van subsidie en sluiting
van het opvangcentrum Mama
Tingo in de hoofdstad. Het
Centro Social Mama Tingo, dat
wordt geleid door een maat
schappelijk werkster en vier
vrijwilligsters, vormt een-scha
kel tussen deze vrouwen en de
Nederlandse samenleving, al
dus de stichting. De vrouwen
kunnen er terecht voor juridi
sche en maatschappelijke
dienst- en hulpverlening. Be
langrijk is ook dat de vrouwen
er onderlinge steun vinden. De
gemeente heeft vorig jaar de
subsidie stopgezet. In de'brief
aan Van Thijn stellen de pros
tituées hem aansprakelijk
voor het besluit. De vrouwen
proberen nu op eigen kracht
hun „thuis" open te houden.
In de brief nodigen ze Van
Thijn uit voor een maaltijd.
kingen
DEN HAAG - Oé kans
'stressverzamelvak'he Cor
iedereen zich ever(e
maal laten gaan. Ong^.
na, volledig ontsp|echter
verder te gaan op hl twee
der veranderingen heerste
basisonderwijs. MÈg.eho1
pion wel te verstaar|^ie sc,
het gaat hier, voorc^t*
om een spel.
'Edustressomania' heetl
het werd vandaag gel
teerd door de Protestant
telijke Onderwijsvakoif.
tie PCO, die leerkracf
het basisonderwijs spa
wijs kennis wil laten lOU -
met alle verandering^ dai
hen vanaf 1996 te vUtvof
staan. In 1996 immers^: gorj
speciaal onderwijs en b'
derwijs zoveel mogelijf
den samengevoegd enpurna:
een systeem van krachj van
basisscholen meer ^rug
geeft bij het besteden vjope'.
budget. Tegelijkertijd f
er door fusies minden
scholen. i
„Veel leerkrachten jchtbru
volgens ons nog geen ii"*
er door de aangekof door
maatregelen op hun pr vaT
komt. Daarom willen pea
met een spel prikkelen]0 "6
verdiepen in wat komen Ra"
zegt Lida Ravenhort, hPe^ Sa
stuurder van de PCO. PulP
bereid je docenten vooif voori
ken als schaalvergroting6"-
menwerking met bijzon! Bake
derwijs? Niet met eeipkfurt
droog boekwerk, oord el6 wo°
PCO, maar met behulp \fiëen 0
bontgekleurd spelbord om
pleet met pionnen, ficr®^
vooral inform atiekaartjF^PP®
eerste exemplaar van pariss*
bedachte spel werd v}
overhandigd aan de led]
de kamercommissie V(l^»Tv
derwijs. ff O»
„Vorig jaar oktober on
het idee om de komenj
anderingen onder andl,--
dens de jaarvergaderiri |A P
morgen over te brengej
middel van een spel.
schriftelijke informatirOU -
nauwelijks meer op dL|e^ul
grote hoeveelheid papie^ i
leerkrachten steeds %T'
gen. Hierdoor dringt \|e. J
formatie over wijziatischi
waar ook zij vroeg of laai
werkelijk mee te make. vraag
gen, niet goed tot hen|u zei G
meent Teus van Grootvfjkheid
leidsmedewerker prop? staten
en ledenwerving, en beigt. „Ik
van 'Edustressomania'. dtoestc
Zonder een oordeel uit tbnomis
ken over de juistheid en daf
wijzigingen, wil de PC(agt me
middel van dit spel ookj vorige
politiek laten weten dGOS-s1
best wat langzamer '~n-
alle veranderingen,
den het vooral van belcffigjgl
bij al het nieuwe ook dS&Kgg
in het oog wordt gehHHH
Anders gaat het ten ko«pP|$|
de man of vrouw voor
Ik hoop dan ook dat h 0-'
een gesprek op gang br «^4^
de - personeelskamers a pi»
scholen", zegt Van Groo
1 Standaard Uitgeverij/Wavery Productions ter risico.
DEN HAAG Jaarlijks
hebben duizenden men
sen in Nederland te ma
ken met een of andere
vorm van geweld tijdens
de uitoefening van hun
beroep. Politie-agenten,
bewakings- en gevange
nispersoneel zijn enigs
zins voorbereid op ëen ge
welddadig treffen. Dat is
niet of nauwelijks het ge
val bij onder anderen art
sen, controleurs in het
openbaar vervoer, horeca-
personeel en medewer
kers van de sociale dienst
en de sociale verzekerin
gen.
Maar juist deze beroepsgroe
pen blijken veelvuldig gecon
fronteerd te worden met ge
welddadig gedrag. Dit blijkt
uit het blad Justitiële Verken
ningen, een uitgave van het
wetenschappelijk bureau van
het ministerie van justitie. On
derzoekers en deskundigen uit
onder meer de bovengenoem
de werkterreinen hebben hier
in hun bevindingen op het ge
bied van 'agressie in de be
roepssfeer' gebundeld.
Volgens dr. C. Steinmetz, di
recteur van het Instituut voor
Psychotrauma, komt uit Ame
rikaans onderzoek een aantal
algemene kenmerken naar vo
ren dat de kans op een geweld
dadige confrontatie met het
publiek vergroot. Zo lopen
mensen die geldtransacties
verrichten, werken in een on
veilige buurt, vaak met poten
tieel lastige klanten in aanra
king komen of goederen en
passagiers vervoeren een gro-
„1*6, Êk
Terrasjes; mensen komen er voor hun plezier. Maar de werknemers in de horeca worden in toenemende
mate geconfronteerd met agressieve klanten.
FOTO: SP
natuurlijk overwicht op pa
tiënten heeft. Volgens Van
Binsbergen krijgen artsen ech
ter steeds vaker met agressie
ve patiënten te maken.
In de keuringskgmer van ver
zekeringsgeneeskundigen is
dit overigens geen nieuw ver
schijnsel. Uit een onderzoek
dat Van Binsbergen onder col
lega's uitvoerde, bleek dat de
helft van hen zich een of meer-
dére keren bedreigd heeft ge
voeld. Bij eenderde van de
slachtoffers bleef dit beperkt
tot een scheldpartij, maar in
Uit een onderzoek van het Cri
minologisch Instituut van de
Rijksuniversiteit Leiden blijkt
dat ruim 32 procent van de
zwartrijders in de drie grote
steden zeer agressief reageert
bij de controle op een geldig
plaatsbewijs. Meestal uit deze
agressiviteit zich verbaal,
maar in zeven procent van de
gevallen is er ook sprake van
fysiek geweld.
Een beroepsgroep die de ta
boesfeer rondom bedreigingen
door cliënten begint te door
breken is volgens D. van Bins
bergen de medische stand.
Van Binsbergen is als verzeke-
ringsgeneeskundige verbon
den aan het GAK in Zutphen.
Volgens hem is het voor artsen
moeilijk toe te geven dat er
angst bestaat voor bepaalde
patiënten. Artsen dië dergelij
ke gevoelens hebben, houden
die liever voor zich, onder
meer uit vrees dat collega's
zouden gaan twijfelen aan hun
geschiktheid. Een arts wordt
immers geacht over zodanige
communicatieve vaardighe:
den te beschikken dat hij een
ergere gevallen vond»
bedreigingen en daadf
lijk fysiek geweld plaats!
Ook in de gezondheids^
psychiatrie, hebben
mers regelmatig te ma
agressieve patiënten,
psychiater R. van Beest,!
junct-directeur patiënt
verbonden aan het P
trisch Centrum Bloem '-JA
in Den Haag, werd er
ziekenhuis in de jaren
tig nauwelijks gesprokf
agressie van patiënten,
kwam in 1981 veran
toen een registratie van
en ongevallen werd inge
Gevolgen
Uit een drietal onderp H
dat het Instituut voor I
trauma heeft verricht,!
dat verschillende vorm dden-Oi
geweld bij de beroeps^n Qeze
ning grote gevolgen Uvandez
hebben. Zo blijkt uit r
derzoek bij een Gemeei
Sociale Dienst (GSD)
dewerkers die vaak mei
geweld te maken
meer last hebben van
sche en lichamelijke
dan hun collega's die
geweld meemaakten.
.Verder maakt het on<
duidelijk dat na een gei
dige confrontatie 48
van het personeel bai
voor nieuw geweld,
procent geen interessi
had in het werk en elf
kampte met concentr<
blemen.
Een oplossing voor de
sincidenten op de w(
moet volgens direct»
Steinmetz van het li
voor Psychptrauma
worden in een 'stappej
Dat plan moet onder mi
onderzoek naar de ooi
preventieve maatregelel
werkoverleg over gewei) ondiépt
denten en een goede oilderzee
voor de slachtoffers omv?
- Enl
Ie is he
iheid h
in gun!
„Holl
I
