Mitterrand en Jeltsin
ekenen akkoord
Moskou dit weekeinde
toneel van betogingen
Jupiter zwiept Europese
ruimtesonde richting zon
BUITENLAND
[ritiek
ndonesië
Pronk
Kurden Turkije en Irak slachtoffer van sneeuw
Pakistan kan atoombom fabriceren
V-Raad stelt
stationering
vredesmacht
Kroatië uit
jeidac
Qowva/nt
ZATERDAG 8 FEBRUARI 1992
]IA-chef op geheime
jnissie Midden-Oosten
WASHINGTON CIA-directeur Robert Gates is
oor geheim overleg in het Midden-Oosten, voor-
amelijk om er te peilen hoe sterk de Iraakse lei-
er Saddam Husayn in zijn schoenen staat, maar
ok om over andere ontwikkelingen in de regio
in gedachten te wisselen. De New York Times
teerde gisteren zegslieden die verklaarden dat
resident Bush Gates erop uit heeft gestuurd om
Egypte en Saudi-Arabië te praten over diplo-
atieke. militaire en geheime mogelijkheden
n Saddam ten val te brengen. Woordvoerder
arlin Fitzwater van het Witte Huis wilde slechts
:vestigen dat Gates zich momenteel in het Mid-
m-Oosten bevindt. Volgens functionarissen in
ashington is het officiële doel van Gates' missie
n zijn collega's in Egypte, Israel en Saudi-Ara-
ete leren kennen. Gates is pas sinds november
irig jaar hoofd van de CIA.
Duizenden Madrilenen
de straat op tegen ETA
MADRID - Duizenden Ma
drilenen hebben gisteravond
gedemonstreerd tegen de
bloedige aanslag die de Bas-
kische afscheidingsbewe
ging ETA donderdagmorgen
in het hartje van Madrid
pleegde. Daarbij kwamen vijf
mensen om het leven.
Tot de - stille demonstra
tie hadden vakbonden, bur-
gergroepen en de regionale
regering van Madrid opge
roepen. Volgens de politie
namen achtduizend mensen
aan de demonstratie deel, on
der wie veel politici en
kunstenaars.
Minder immigratie Turkse politie slaat
door werkloosheid in op journalisten
TEL AVTV - De toenemende werkloos
heid in Israël heeft de stroom joodse im
migranten uit de voormalige Sovjetunie
naar de joodse staat bijna tot stilstand ge
bracht. De eerste week van deze maand
kwamen volgens mededelingen die be
voegde autoriteiten gisteren deden, nog
maar 500 joden uit het gebied van het
GOS naar Israël. Dit is het laagste aantal
aankomers sinds het begin van de immi
gratiestroom twee jaar geleden. Zelfs tij
dens de Golfoorlog arriveerden er meer
immigranten in het beloofde land. Vol
gens diverse berichten zit momenteel tus
sen 35 en 50 procent van de voor werk be
schikbare immigranten in Israël zonder
baan. De gemiddelde werkloosheid be
draagt rond 12 procent.
ADANA - In de Zuidturkse stad Adana
hebben politie-agenten een groep journa
listen mishandeld die de begrafenis van
een vermoorde agent bijwoonde, zo heeft
een persbureau gisteren gemeld. Agenten
en familieleden bewezen de laatste eer aan
een agent die eerder in de stad was dood
geschoten. De agenten keerden zich tegen
de aanwezige journalisten, scholden hen
uit voor „honden in dienst van de mensen
rechten" en sloegen met wapenstokken en
geweerkolven op hen in. Drie zwaarge
wonde fotografen moesten in het zieken
huis worden opgenomen. Daarna liep de
rouwstoet uit op een betoging tegen de re
gering en mensenrechtenorganisaties.
Pas toen de politiechef van Adana dreigde
af te treden ging de menigte uiteen.
Motie van wantrouwen
tegen Franse regering
PARIJS - De Franse conservatieve oppositie
heeft gisteren een motie van wantrouwen inge
diend tegen de socialistische regering in ver
band met het toelaten tot Frankrijk van de radi
cale Palestijnse leider George Habash. Premier
Edith Cresson beschuldigde de conservatieven
er tijdens een speciaal parlementsdebat van de
kwestie op te blazen uit politieke overwegingen.
„Meneer Habash is weg, de wereld draait door,
morgen beginnen de Olympische Spelen", zo zei
Cresson. De woorden van de premier weerhiel
den de conservatieven er niet van hun motie in
te dienen, al is het zo goed als zeker dat die het
dinsdag, wanneer erover wordt gestemd, niet zal
halen. De conservatieve oppositie eiste een par
lementair onderzoek om vast te stellen wie er
voor verantwoordelijk was dat Habash voor me
disch onderzoek tot Frankrijk werd toegelaten.
Duizenden doden
door droogte
ADDIS ABEBA - In het woestijnge
bied de Ogaden in Etiopië zijn 4.000
mensen de hongerdood gestorven. Dat
heeft een functionaris van het Natio
naal Bevrijdingsfront van Ogaden
(ONLF) gisteren tegenover het Etiopi-
sche Persbureau verklaard. De zegs
man zei dat hij met een groep andere
functionarissen drie dagen lang door
het door droogte getroffen gebied reed.
In totaal zijn ruim 91.000 mensen ge
troffen door de droogte. Vorige maand
zijn de Verenigde Naties een luchtbrug
begonnen met voedsel en medicamen
ten. Volgens de VN worden 350.000
mensen, voornamelijk vluchtelingen
uit Somalia, in de Ogaden met de hon-
gerdood bedreigd.
RIJS De presiden-
i van Frankrijk en Rus-
ïd hebben vandaag een
nenwerkingsakkoord
tekend dat zij omschre-
als uiting van de
uwste relaties die er
it tussen hun landen
)ben bestaan.
de ceremonie zei president
ngois Mitterrand dat
nkrijk bereid was om deel
emen aan gesprekken over
vermindering van de kern-
ens zodra de VS en Rus
land een volgende fase van
scherpe reducties in hun arse
nalen hebben doorgevoerd.
„Zodra die besprekingen een
zeker niveau hebben bereikt
binnen een van te voren vast
gelegd tijdschema kan Frank
rijk deelnemen aan de onder
handelingen", aldus Mitter
rand.
De Russische president Boris
Jeltsin verklaarde respect te
hebben voor de Franse weige
ring om de raketten te vermin
deren zolang de Russische en
Amerikaanse arsenalen veel
groter zijn. Jeltsin beschreef
het akkoord als „een docu
ment zonder precedent" in de
Frans-Russische relaties, dat
verder gaat dan een belangrijk
handelsakkoord uit de 19-de
eeuw.
In het akkoord benadrukken
de landen de noodzaak voor
een „minimale" nucleaire af
schrikkingsmacht en zeggen
zij bij te zullen dragen aan het
indammen van de versprei
ding van kernwapens. Frank
rijk heeft ongeveer 500 kern
koppen, een fractie van de aan
tallen die de VS en Rusland be
zitten.
Het nieuwe akkoord, dat in de
plaats komt van een Frans-
Sovjet vriendschapsverdrag
uit 1990, legt vast dat jaarlijks
een topconferentie tussen de
twee landen gehouden moet
worden en dat de ministers
van buitenlandse zaken elkaar
twee maal per jaar zullen ont
moeten.
In de afspraak worden nood
procedures opgenomen voor
het geval van bedreigingen
voor de vrede en het bevestigt
de Franse steun voor een toe
nemende rol van Rusland bij
de veiligheid van Europa en
economische overleg.
JSSEL - De Indonesische
van buitenlandse za-
Ali Alatas, heeft gisteren
geleverd op de reactie
minister Pronk (ontwikke-
ssamenwerking) na de
dige gebeurtenissen op
t-Timor.
>brbarig, contraproduktief
liet erg rationeel" waren de
|rden die Alatas gisteren op
persconferentie in Brussel
ruikte wegens Pronks be-
:f>\ na de schietpartij in Dili
tE november het bilaterale
met Jakarta over nieu-
i^rojecthulp op te schorten.
wil Pronk de draad
oppakken, maar houdt
Indonesië de boot af. Vol-
diplomaten in Den Haag
It om politieke redenen,
ister Alatas zei in Brussel
k hij Pronk („een oude
tahd die ik nog ken van toen
'uën ik voor de UNCTAD
dften") misschien zal spre-
af wanneer hij later deze
'~%d alsnog naar Den Haag
'b!t. De minister zou eigen-
donderdag komen, maar
jezoek ging „om techni-
redenen" niet door.
is moest naar eigen zeg-
londerdag naar het Euro-
'VN-hoofdkwartier in Ge-
ter voorbereiding van het
dat de Kenyaan Amos
vanaf maandag aan In-
brengt. Wako komt
J%is Alatas om opheldering
betrkrijgen over het „inci-
f, zoals hij de schietpartij
vji voortdurend bestempel-
van niet voor een onderzoek.
gHoor het leger aangerichte
(a%ad stond centraal in de
°grekken die de Indonesi-
e;jminister van buitenland
en op zijn verzoek in
1 voerde met EG-com-
is Abel Matutes, die ver-
irdelijk is voor de be-
gen tussen de EG en
en zijn Belgische collega
:s maakte duidelijk dat
onderzoek dat Jakar-
d<%! voor de EG „bevredi-
niet voldoende" is.
moet alle verant-
lelijken berechten en
hjuate straffen" opleggen,
iten van de Oosttimore-
ie na de schietpartij wer-
igepakt moeten gewaar
worden en er moet op
ing komen over het lot
iQie mensen die sindsdien
in vermist.
MOSKOU Voor het
eerst sinds het begin van
de drastische economi
sche hervormingen in
Rusland zijn voor dit
weekeinde in Moskou en
andere steden grote de
monstraties georgani
seerd van aanhangers en
tegenstanders van presi
dent Boris Jeltsin.
De tegenstanders van Jeltsins
beleid hopen vele tienduizen
den op de been te krijgen bij
het protest tegen de explosieve
stijging van de prijzen. Toch
heeft Jeltsins regeringsploeg
door handig manoeuvreren
sinds de invoering van. de
prijsliberalisering de dreiging
van arbeidsonrust tot dusver
kunnen afwenden.
Toch neemt de wanhoop toe,
en het zou kunnen zijn dat die
een uitweg zoekt in een ande
re, oncontroleerbare richting.
Verscheidene Russische bewe
gingen en organisaties uiten
dit weekeinde met grote beto
gingen hun steun aan of afwij
zing van Jeltsins beleid.
In Moskou verwacht de neo-
communistische beweging
„Werkend Rusland" morgen
een half miljoen mensen op
haar eis tot aftreden van Jelt
sin te ondersteunen. Verzame
len op het Manegeplein bij het
Kremlin.
In de bioscoop „Rossija" op
het Poesjkin-plein willen con
servatieve politici een zoge
noemd Congres van burgerlij
ke en patriottische krachten
organiseren. Daar wordt een
optreden verwacht van de Rus
sische vice-president Alek-
Een inwoner van St. Petersburg buigt zich voorover om een bedelend kind een aalmoes te geven. De
wanhoop over de slechte economische omstandigheden in Rusland neemt hand over hand toe. Ver
scheidene Russische bewegingen en organisaties uiten dit weekeinde met grote betogingen hun steun
aan of afwijzing van Jeltsins economisch beleid.
foto: ap
PITEIN ROB - HET GEHEIM VAN DE VLIEGENDE HOLLANDER
vee64 - in llpendam zet schepen Dooyewaard de stuurman af
n middellijk rolt de koets verder, want de reis naar Hoorn is
Op de stoep staan Jan Robertsz vrouw, Goutje, en zijn
iet'die Robert heet, al te wachten. Vader Jan kan haast niet
es-ten tot ze binnen zijn om het grote nieuws te vertellen. Zijn
wel even een verdrietig gezicht als ze hoort, dat haar
alver twee dagen zal uitzeilen, maar als zeemansvrouw ben
wel aan gewend. En ze is al even geestdriftig als hijzelf,
sandr Roetsjkoj, die zich tot
criticus van de radicale econo
mische hervormingen heeft
ontpopt. Volgens de organisa
tie zal extreem-rechtse en ex
treem-nationalistische groepe
ringen als „Pamjat" de
toegang worden geweigerd.
De beweging „Democratisch
Rusland", waarvan Jeltsin een
van de oprichters is, en de
groep „Verdedigers van het
Witte Huis" (het parlement, tij
dens de coup in augustus),
hebben voor morgen opgeroe
pen tot een tegendemonstratie
en het vormen van een mense
lijke ketting bij het parle
mentsgebouw aan de Moskwa.
De organisatie rekent op
70.000 deelnemers, waarmee
steun wordt betuigd aan de
hervormingskoers van de re
gering.
Twee Libanese soldaten onderzoeken een ingesneeuwde auto op mogelijke inzittenden. Aanhoudende sneeuwstormen ontwrichtten dezer
dagen het leven in verschillende landen van het Midden-Oosten. In het Kurdische deel van Turkije zijn gisteren minstens 54 dorpsbewoners
omgekomen door lawines. In Libanon slaagden het leger en soldaten van de Syrische vredesmacht er niet in om ingesneeuwde dorpen in het
noorden en het noordelijke deel van de Bekaa-vallei te bereiken. foto: epa
ANKARA - In het Kurdi
sche deel van Turkije zijn
gisteren minstens 54
dorpsbewoners omgeko
men door lawines. Acht
dorpen in het gebied wer
den door nieuwe lawines
getroffen en gevreesd
werd dat er nog meer
slachtoffers onder de
sneeuw begraven liggen.
Volgens de Turkse televisie
worden nog zeker 35 mensen
vermist. Het persbureau Ana
tolia berichtte dat drie treinen
door de sneeuwstormen zijn
gestrand. Helikopters zijn uit
gerukt om de ongeveer 180
passagiers voedsel te brengen,
terwijl reddingswerkers druk
doende zijn de spoorrails
sneeuwvrij te maken.
Anatolia meldde verder dat 31
doden zijn gevallen toen het
dorp Bogazoren, in de provin
cie Sirnak, door een lawine
werd getroffen. In Kasyayla, in
de provincie Batman. werden
zes lijken gevonden. Gevreesd
wordt dat in dit dorp nog zeker
35 mensen onder de sneeuw
bedolven liggen. Zes andere
dorpen in Batman, Elazig en
Bingol werden gisteren even
eens door lawines getroffen.
Daarbij vielen 17 doden en 21
gewonden.
Het oosten en zuidoosten van
Turkije zijn al drie maanden in
de greep van het uitzonderlij
ke winterweer. Vorig weekein
de kwamen bij lawines 141
mensen om het leven.
De Kurden in Irak, die al zwaar
te lijden hadden onder een
blokkade van de regering, zijn
door de hevige sneeuwval nu
volkomen van de rest van de
wereld afgesneden. Organisa
ties van de Verenigde Naties in
Genève zeiden dat de Kurden
acuut gebrek hadden aan
voedsel en brandstof. Vracht
wagens van de VN die tot voor
kort voedsel naar deze gebie
den brachten hebben boven
dien hun missie moeten sta
ken omdat de Iraakse regering
hun niet toestaat voldoende
brandstof voor de terugtocht
mee te nemen.
NOORDWIJK/PASADE-
NA De Europese ruim
tesonde Ulysses die eind
1990 werd gelanceerd, is
dezer dagen definitief aan
zijn reis richting zon be
gonnen.
Het ingenieuze toestel moet in
de periode juni-oktober 1994
en juni-september 1995 de po
laire regionen van de zon on
der de loep nemen. Een derge
lijke studie heeft nooit eerder
plaatsgevonden
Het betrekkelijk lichte (slechts
370 kg wegende) onbemande
ruimtevoertuig bevindt zich
momenteel - na meer dan een
miljard kilometer door de in
terplanetaire ruimte te hebben
afgelegd - overigens nog in de
naaste omgeving van Jupiter,
de grootste planeet van ons
zonnestelsel. Jupiter speelt,
hoewel vele malen verder van
de zon verwijderd dan de aar
de, een doorslaggevende rol in
het welslagen van het Ulysses-
project, omdat het toestel de
zwaartekrachtswerking van
deze superplaneet gebruikt
om uit zijn oorspronkelijke
baanvlak te worden geslingerd
en uiteindelijk (zij het op een
veilige afstand van 300 miljoen
kilometer) over de polen van
de zon te kunnen vliegen.
De Ulysses had die zwieper
van Jupiter nodig om uit het
vlak van de ecliptica te komen,
dat wil zeggen het vlak waarin
alle planeten - de aarde in
cluis - hun banen om de zon
beschrijven. In theorie zou het
weliswaar mogelijk zijn het
doorbreken van dat baanvlak
te bewerkstelligen met raket
ten, maar daarvoor zou dan wel
zó veel energie nodig zijn dat
er volledig nieuwe, revolutio
naire voortstuwingssystemen
zouden moeten worden ont
wikkeld. De huidige conven
tionele raketsystemen zijn
daar bij lange na niet toe in
staat.
Vandaar dat de geestelijke va
ders van dit letterlijk baanbre
kende project de zwaartek
rachtswerking van Jupiter te
hulp hebben geroepen, ook al
had dat tot gevolg dat er een -
qua tijdsduur en afstand -
nogal lange en omslachtige
reisroute moest worden ge
volgd, waarbij de Ulysses na
zijn lancering vanuit ruimte
veer Discovery eerst - oppper-
vlakkig gezien tegen alle logi
ca in - juist ruim een miljard
kilometer van de zon af, rich
ting Jupiter vloog.
Schaderisico
De Jupiter-fase van Ulysses,
die als een soort wetenschap
pelijke bonus wordt be
schouwd, duurt nog tot 16 fe
bruari en in die periode ver
richt het toestel - hoewel in
wezen uitsluitend bedoeld
voor zononderzoek en niet
voorzien van camera's zoals
eerdere Jupiter-verkenners -
allerlei metingen in de magne-
tosfeer van de reusachtige pla
neet met zijn uitgebreide stra
lingsgordels, die onder andere
zeer hoog-energetische elek
tronen bevatten. Aangezien
deze straling schade zou kun
nen veroorzaken aan sommige
elektronische componenten
van het toestel, is een aantal
wetenschappelijke instrumen
ten en systemen zelfs tijdelijk
uitgeschakeld.
Niettemin zien de medewer
kers van het Ulysses-program-
ma de door de ruimtesonde
naar de aarde over te seinen in
formatie over Jupiter en zijn
naaste omgeving met grote be
langstelling tegemoet. Ze hou
den - hoewel Jupiter in het
verleden ook al onder de loep
werd genomen door de Ameri
kaanse Pioneers 10 en 11 en
door de Voyagers 1 en 2 - zelfs
rekening met nieuwe ontdek
kingen over Jupiters magneti
sche velden, zijn plasma-om-
geving, zijn stralingsordels en
de unieke rol die de vulkani
sche Jupiter-maan Io speelt in
de uiterst gecompliceerde
magnetosfeer van de planeet.
Climax in '94
Het echte speurwerk begint
echter pas in juni 1994. Dan
vliegt het toestel, dat door de
Europese ruimtevaartorgani
satie ESA min of meer als haar
interplanetaire vlaggeschip'
naast kometenverkenner Giot
to wordt gezien, hoog over de-
zuidelijke 'poolregionen van de
zon, waarna ruim een jaar later
de noordelijke poolgebieden
volgen. De equatoriale streken
van de zon zijn al tientallen ja
ren achtereen bestudeerd, zo
wel met satellieten als recht
streeks vanaf de aarde, maar
de polaire regionen, waarin
zich vermoedelijk unieke pro
cessen afspelen, zijn nog on
ontgonnen.
Nu de Ulysses zich via Jupiter
in zuidelijke richting uit het
baanvlak van de planeten
heeft losgerukt, beginnen er
voor astrofysici die het gedrag
van de zon bestuderen om
daarmee ook meer inzicht te
verwerven in ontwikkeling en
gedrag van sterren in het alge
meen, pas echt spannende tij
den aan te breken.'
wanneer ze hoort, dat Jan de volgende reis als schipper zal va
ren op het nieuwe schip van schepen Dooyewaard. Maar veel tijd
om te praten hebben ze niet, want de scheepskist moet worden
gepakt. Kleine Robert moet vader wel duizend dingen vragen
over het nieuwe schip en waar de reis nu heen gaat. Het wordt
een gezellige avond. En op de laatste avond dat Jan thuis is,
komt we wijn op tafel in lange fluitglazen.
WASHINGTON - Pakistan is
in staat een atoombom te fabri
ceren. Dat heeft de Pakistaan
se minister van buitenlandse
zaken, Shaharyar Khan, giste
ren verklaard in een interview
met de Washington Post. Het
is voor het eerst dat een hoge
Pakistaanse regeringsfunctio
naris openlijk toegeeft dat zijn
land in staat is een kernbom te
maken. Vorige maand zei de
Pakistaanse premier Nawaz
Sharif dat zijn land wel over de
capaciteit beschikt een bom te
maken, maar daar geen ge
bruik van .zal maken. De be
windsman herhaalde tegen
over Amerikaanse functiona
rissen dit standpunt en zei
voorts dat Pakistan geen nu
cleaire kennis zal doorgeven
aan andere islamitische staten
of Derde Wereldlanden
NEW YORK/ZAGREB -
De Veiligheidsraad van de
Verenigde Naties heeft
gisteren besloten te wach-
teri met het sturen van
een 10.000 man sterke vre
desmacht naar Kroatië tot
ook de Servische leider
Milan Babic met de VN-
aanwezigheid akkoord is
gegaan.
Kroatische defensiefunctiona
rissen maakten gisteren mel
ding van enkele van de ern
stigste schendingen van het
laatste bestand, dat ruim een
maand geleden tot stand
kwam als voorwaarde voor het
sturen van een VN-vredes-
macht.
Gezegd werd dat Servische
troepen in de omgeving van de
stad Osijek in de nacht van
donderdag op vrijdag twee
Kroatische posten hadden be
schoten en dat Kroatische troe
pen een infanterieaanval had
den afgeslagen.
Het in een resolutie vastgeleg
de voorstel van VN-secretaris-
generaal Boutros Ghali om het
sturen van een vredesmacht
uit te stellen werd unaniem
door de 15 leden van de Veilig
heidsraad aangenomen. VN-
functionarissen meldden don
derdag dat de Kroatische pre
sident Franjo Tudjman on
voorwaardelijk akkoord was
gegaan met het stationeren
van een VN-vredesmacht in
zijn republiek. Alleen Babic,
de leider van de' Servische op
standelingen in de Kroatische
regio Krajina verzet zich nu
nog tegen het plan. De Servi
sche president Slobodan Milo
sevic ging er al eerder mee ak
koord.
Het Joegoslavische persbu
reau Tanjug meldde dat de re
gering van de door Babic tot
republiek uitgeroepen regio
Krajina gisteren heeft voorge
steld om binnen een maand
een referendum te houden
over de stationering van een
VN-vredesmacht.
