"Kunst is er om de mensen te verheffen"
Lofzang
EVERT THIELEN SCHILDERT DE SCHEPPING
schilderplezier
De Schepping
„Het maakte een overweldigende in
druk. Ik wist na
tuurlijk wat ik
te zien zou krij
gen, maar om
het in die schit
terende ruimte
te zien staan...ik
heb er minuten
lang ademloos
naar gekeken".
De woorden lij
ken misschien
wat onbeschei
den, maar de
toon waarop ze
worden uitge
sproken is er
eerder een van
verlegenheid.
Het hele optre
den van Thielen
wordt geken
merkt door be
scheidenheid.
De kunstenaar
vertelt over zijn
werk, maar
doet het voor
komen alsof het
eigenlijk niet
zozeer zijn ei
gen verdienste
is allemaal.
Voor Thielen
lijkt het kunste
naarschap iets
vanzelfspre
kends te zijn: hij
kan schilderen,
dus hij schil
dert. Meer dan
over zichzelf
praat hij over
zijn echtgenote
en over zijn
weldoener, de
kunsthandelaar Loek Brons. Zij zijn
het die hem met raad en daad en Brons
vooral ook met geld terzijde stonden en
hem over dode punten heen hielpen.
Het veelluik 'De Schepping'
van Evert Thielen bevat drie
grote voorstellingen. In
dichtgeslagen toestand tonen
de panelen de natuur in
ongeschonden staat: bomen,
bloemen en planten, water en
bergtoppen. Na opening van
de zijluiken ontrolt zich een
weids tafereel van de wereld
van alledag: een sombere stad
met industrieterreinen.
Daarboven is een gouden
raamwerk zichtbaar met
daarop dansende mensen: het
streven naar materieel gewin.
Helemaal'bovenaan als
waarschuwing een hels visioen
van een kille wereld die wordt
beheerst door stangen,
stellages en fabrieken.
Vervolgens worden de luiken
opnieuw geopend en een
visioen van een hogere,
hemelse wereld verschijnt (zie
foto's). Hier is weer ruimte
voor de natuur. Een vrouw,
Thielens echtgenote, zit bij de
rand van een bergbeek. Op de
achtergrond is in het gouden
licht van de zon een
indrukwekkende stad
zichtbaar.
DEN HAAG De kunstenaar is er
nog steeds helemaal vol van. Een paar
weken geleden werd zijn magnum opus,
het veelluik 'De Schepping', voor een
fotosessie in de Haagse Grote Kerk op
gesteld. Tot dan toe had Evert Thielen
het kunstwerk alleen maar in losse de-#
len gezien, omdat zijn atelier gewoon
weg te klein is om het vijf bij vijf meter
grote werk in op te stellen.
Thielen schilderde al eerder een veel
luik. In 1980 voltooide hij 'De Schilder
kunst', een geschilderde lofzang op zijn
métier. Hij benutte de ruimte van het
polyptiek om alle facetten van het am
bacht te behandelen. 'De Schilder
kunst' bevat dan ook portretten, land
schappen en stillevens. Vanwaar toch
die voorliefde voor veelluiken? „Ik ben
altijd geïntrigeerd geweest door dit type
schilderij. Er zit een tijdselement in; je
kunt het niet in één keer bekijken. Je
ziet het eerst in dichte toestand. Dan
klap je het open en zie je iets nieuws.
Bij De Schepping is er vervolgens nóg
een fase, want het kan twee keer wor
den opengeklapt. Daarnaast biedt het
veelluik de mogelijkheid om een thema
breed uit te werken. Het zijn in feite
een aantal losse stukken met verschil
lende voorstellingen, die echter wel bij
hetzelfde hoofdthema horen".
Hoewel de vorm van het werk en de
voorstellingen een religieuze dimensie
doen vermoeden, stelt de schilder dat
het niet zijn bedoeling was een gods
dienstig werk te maken. „Het ging mij
erom de schepping in de breedste zin
van het woord weer te geven: de natuur,
de mens en alles wat hij tot stand heeft
gebracht maar ook kapot heeft ge
maakt en tenslotte de geestelijke we
reld, het hogere. Een religieuze inter
pretatie is overigens wel mogelijk. De
stad die oplicht op de laatste voorstel
ling zou je dan bijvoorbeeld kunnen
zien als het hemelse Jeruzalem. Mijn vi
sie op de schepping is uiteindelijk in elk
geval positief. Ik vind dat ik de mensen
iets positiefs en iets moois moet bieden,
want kunst is er om de mensen te ver
heffen".
Evert Thielen werd in 1954 geboren in
Venlo, als zoon van een notaris. Tijdens
gewoon niet permitteren nog twee jaar
aan het stuk te werken. Maar Brons wil
de daar niet van horen. Hij zei: 'Maak
het af; ik betaal'
En zo geschiedde. Thielen werkte in
zijn huis in Duinoord anderhalf jaar
lang elke dag aan de enorme panelen.
Zijn vrouw Gunilla hield het huishou
den draaiende. „Zonder haar had ik dit
absoluut niet gekund", zegt de schilder.
„Anderhalf jaar is lang. Je moet ie
mand hebben die je volledig steunt, an
ders red je het niet. Ik wilde absoluut
geen concessies doen; de kwaliteit van
het werk stond voorop". De kunstenaar
heeft het zichzelf dan ook niet gemak
kelijk gemaakt. Behalve de vele ver
schillende genres die hij beoefende -
van weidse landschappen tot verfijnde
portretten - putte hij intensief uit het
grote reservoir van zijn ambachtelijk
kunnen. Het veelluik biedt een enorme
veelheid van minutieus uitgewerkte de
tails: druppels water, grassprieten, gla
zen voorwerpen, gebouwen. Ook nu
weer de traditionele materialen. Thie
len gebruikte zelfs op een van de pane
len bladgoud.
Wat er precies met het veelluik gaat ge
beuren staat nog niet vast. Na de plech
tige onthulling in de Grote Kerk op vrij-
FOTO'S: KUNSTHANDEL LOEK BRO}
|DEN -
later c
dag 6 maart, met koorzang, koperbjum e,
zers en orgelspel, zal Brons het werk t;delijk
nen op de kunstbeurs in Maastricknnel, 1
Het is de bedoeling dat het kunstwan dat t
wordt verkocht, bijvoorbeeld aan epn de i
bedrijf of aan een persoon of installing aa
die het wil tentoonstellen. De Sch^van
ping zal waarschijnlijk een bedrag vi oc
rond de vijf ton moeten gaan opbrc tur?
gen. Dat is niet bestemd voor de
stenaar maar voor Brons, die al ei|,inwT
naar van het werk is. De kunsthand^ tunn
laar heeft kosten noch moeite gespaijroegT
om de aandacht op het veelluik t,e veyeertie:
gen. Hij gaf opdracht er een boeird gu
over te schrijven, liet een speciale tiijde ove
duizenden guldens kostende steigotekos
constructie bouwen om het werk aanu
te hangen en huurde voor begin ma
de Grote Kerk af.
Zal het gedoe er omheen mensen J
Thielens kunst niet waarderen en
doen als kitsch, niet sterken in hl
overtuiging? Thielen: „Daar haalmEBRAI
m'n schouders over op. Wat Bronst
omheen organiseert is ook in mijn N HA
lang: om meer bekendheid te krijgrkome
Ik kan me trouwens niet voorstellen i buitel
er mensen zijn die zeggen: 'vreselijke ba:
Ook zij die het niet mooi vinden zul[g acj
op z'n minst geïntrigeerd zijn". mQ
ooiure
van
Evert Thielen in zijn atelier. FOTO: MILAN KONVALINKA
Op 7 en 8 maart is in de Grote Kerk
in Den Haag het monumentale
veelluik 'De Schepping' te bezichti
gen.
Het vijfenzeventig vierkante meter
grote kunstwerk werd vervaardigd
door de Haagse kunstenaar Evert
Thielen.
De schilder die een sterke voorlief
de heeft voor de technieken van de
Vlaamse Primitieven, werkte bijna
vijfjaar aan de in totaal twintig pa
nelen. „Het ging mij erom de
schepping in de breedste zin van het
woord weer te geven".
Mensen in een museum met zwevende voorwerpen uit een
stillevendetail van het veelluik.
zijn schooltijd verhuisde de familie naar
Den Haag. Evert, die zijn eerste wer
ken maakte rond 1970, meldde zich aan
bij de Koninklijke Academie aan de
Prinsessegracht. Maar de opleiding
daar viel hem tegen omdat er weinig
aandacht werd besteed aan de ambach
telijke kant van de schilderkunst. Thie
len verliet de academie en ging zijn ei
gen weg, koos zijn eigen leermeesters.
Hij maakte een uitgebreide studie van
de Vlaamse Primitieven en raakte diep
onder de indruk van het meestérschap
van de gebroeders Van Eyck, de schep
pers van het veelluik 'De Aanbidding
van het Lam Gods' in de Gentse St.
Baafs.
Behalve in de schildertechnieken van
de late middeleeuwen verdiepte Thie
len zich ook in de kunst van verf maken.
Hij was lid van een wetenschappelijke
onderzoeksgroep die de verfsoorten
van het Lam Gods onderzocht. Sinds
dien maakt de schilder al zijn verf zelf
uit natuurlijke pigmenten, gebonden
met een mengsel van ei en gekookte
lijnolie. In zijn atelier staan dan ook
honderden glazen potten met ingre
diënten. Voordeel van deze ouderwetse
verf, die in meerdere transparante la
gen over elkaar wordt opgebracht, is
dat de kleuren een grote intensiteit krij
gen. Ze lijken te gloeien.
Evert Thielen ontwikkelde een realisti
sche stijl die wordt gekenmerkt door
een grote ambachtelijke perfectie en,
soms, door een haast onwaarschijnlijke
gedetailleerdheid. Zijn oeuvre lijkt ver
want aan de kunst van Willink, alleen
werken de voorstellingen minder ver
vreemdend en zijn de kleuren warmer,
en rijker van schakering. Is deze stijl
niet één grote aanklacht tegen de ab
stracte kunst? De schilder, opnieuw be
scheiden: „Ik houd nu eenmaal van ge
degen kunst. Ik heb ook geëxperimen
teerd met een meer losse penseel
streek, maar daar ben ik van teruggeko
men. Ik voel me toch het beste bij het
gedetailleerde werk. Dat levert me het
meeste schilderplezier op. Tja, de ande
re kunst...sommige moderne kunst is
wel heel emotioneel, maar tegelijk ook
vluchtig, vaak niet meer dan een psy
chologisch experiment. Maar ach, wat
is kunst? Als ik dat wist was ik miljo
nair!".
De kunstenaar raakt daar aan een mis
schien wat laag bij de gronds, maar toch
wel zeer fundamenteel probleem. Want
ook bij een schilder moet de schoor
steen roken. En dat lukt niet erg als je
een veelluik gaat maken dat jaren werk
kost. Thielen liep dan ook twee jaar ge
leden vast. Hij legde zich weer toe op
kleinere werken en exposeerde onder
andere in Galerie De Twee Pauwen in
de Anna Paulownastraat. Maar toen
verscheen de Amsterdamse kunsthan
delaar en ex-textielmagnaat Loek
Brons op het toneel. Thielen: „Ik was
toen al weer een tijdje terug uit Mün-
chen, waar ik op het idee kwam een
tweede veelluik te gaan maken. Ik heb
er acht maanden gewerkt in een oude
fabriekshal, maar het beviel me niet in
Duitsland. Ik keerde terug met een uit
gewerkte tekening van De Schepping.
Brons had toen net het andere veelluik
gezien dat in een ziekenhuis in Den
Bosch stond opgesteld en was zeer en
thousiast. Hij heeft het werk gekocht en
er ook een koper voor gevonden. Brons
zei: 'Heb je niet meer van dit soort
werk?'. Toen vertelde ik dat ik met een
nieuw veelluik bezig was - de onder
schildering was toen net klaar - maar
dat ik ermee was gestopt. Ik kon het me
Het veelluik volledig opengeklapt. Visioen van de hogere wereld met links de schilder zelf en rechts zijn vrouw.
Bergbeekdetail van het veelluik.
