'Preken is presenteren:
soms lukt het ook niet'
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
COMMENTAAR
unicef
Qaidóe-Qowuvnt
zaterdag 8 februari 1992 1
Vaticaan weigert reactie op
beweerde hulp aan nazi's
VATICAANSTAD - Het Vaticaan heeft giste
ren niet willen reageren op persberichten dat
het na de Tweede Wereldoorlog paspoorten zou
hebben verstrekt aan nazi-kopstukken. Na
aandringen, van verslaggevers gaf woordvoer
der Joaquin Navarro slechts de volgende korte
verklaring uit: „Geschiedenis is een rationele
wetenschap die met feiten werkt en niet emo
tioneel". Of het Vaticaan inzage zal vragen in
nazi-dossiers die Argentinië binnenkort vrij
geeft wilde hij niet zeggen. Nadat Argentinië
maandag had aangekondigd de archieven over
naar dat land gevluchte nazi's openbaar te ma
ken heeft Shimon Samuels van het Simon Wie-
senthalcentrum voor Onderzoek naar de Holo
caust gezegd dat deze allerlei verhalen bevat
ten over ontsnappingen met behulp van het
Vaticaan en het Internationale Rode Kruis.
Verloren illusies zijn
gevonden waarheden
Von Weizsacker neemt Oostduitse
kerken in bescherming
BONN - De Duitse president Richard von Weizsacker heeft de
Evangelische Kerk in de vroegere DDR in bescherming genomen
tegen het verwijt dat zij te nauw met de communistische regering
heeft samengewerkt. „Het zijn de kerken geweest die de democra
tiseringsbeweging de ruimte hebben gegeven zich te ontplooien,"
zei Von Weizsacker gisteren in een vraaggesprek in het dagblad
Die Welt. De kerken waren weliswaar niet de oppositie tegen het
communistische bewind, maar ze maakten haar wel mogelijk, al
dus de Duitse president. Zij hebben de „vrije geest" en de saam
horigheid van de Duitsers in stand gehouden. Juist daarom waren
de Stasi-activiteiten op de kerken gericht. Ondanks enkele suc-
cesjes is de Stasi er in het algemeen niet in geslaagd werkelijk bij
de DDR-kerken binnen te dringen. Von Weizsacker keerde zich
verder tegen de manier waarop de politieke partijen omgaan met
de Stasi-documenten. De stelregel 'als jij op mijn sociaal-democra
tische partijgenoten inhakt, neem ik jouw christendemocratische
partijgenoten onder vuur' is volgens de president niet de juiste
weg om het verleden te verwerken.
Moskou krijgt
confessioneel ziekenhuis
MOSKOU - De Russische Baptistenbond is be
gonnen met de inrichting van het eerste Russi
sche ziekenhuis op confessionele grondslag.
Met hulp van de Amerikaanse liefdadigheidsor
ganisatie 'De barmhartige Samaritaan' wordt
een afdeling van het Moskouse ziekenhuis nr.20
verbouwd tot modern diagnostisch centrum.
Volgens persbureau Interfax is de benodigde
medische apparatuur reeds uit de Verenigde
Staten overgevolgen.
Zelfs aan speciale kleding voor de werknemers
is gedacht. De Amerikaanse organisatie helpt
ook bij de opleiding van het personeel.
De belangrijkste eis die aan de werknemers
wordt gesteld, is „christelijk gedrag", zo maakte
de voorzitter van de diaconale afdeling van de
Russische Baptistenbond, Nikolaj Kolesnikov,
bekend.
Zelfdoding
door MARINUS V.D. BERG
Zelfdoding wordt de dood van de toekomst, heeft
professor René Diekstra eens gezegd. In mijn
kinderjaren werd mij geleerd dat zelfmoordenaars,
zoals ze genoemd werden, naar de hel gingen. Zo
werden we afgeschrikt van zelfmoord. Bovendien
leerde ik al vroeg over het stukje ongewijde grond op
het kerkhof. Dat was onder andere voorde
zelfmoordenaars. Totaal verworpen. Als kind had
ik hiermee al moeite. Later ben ik gaan zien dat een
mens die tot zelfdoding komt in nood is. Meestal.
Volgens somm igen zouden enkelen na een
verstandelijke afweging van voor- en nadelen
kiezen voorde zogenaamde balans-suïcide. Ik kies
ervoor om te spreken over zelfdoding en niet over
zelfmoord. Het is niet aan mij om te oordelen over
een mens in wanhoop. Het leven kan ondraaglijk
worden voor een mens. Niemand kan precies zeggen
wanneer het leven ondraaglijk is. Alleen de persoon
die het zo ervaart zelf. Voor veel mensen is het leven
tijdelijk wel eens donkeren zeer moeilijk. Heel veel
mensen kennen de gedachte aan zelfdoding. Een
kleine, maar groeiende groep, ervaart het leven
blijvend als ondraaglijk. Zowel onder ouderen als
onder jongeren. De wijze waarop sommigen onder
hen hun leven beëindigen is aangrijpend, zoals voor
een trein springen, van een flat afspringen of door
zich te verhangen en dooreen kind gevonden
worden! De mensen die oog in oog met deze dood
staan, kunnen deze beelden maar moeilijk
uitwissen. Ze worden als met een hete tang in hun
ziel gegrift. Er klinken nu stemmen om het mogelijk
te maken dat artsen middelen verschaffen aan hen
die zelf hun dood willen. In het bijzonder zouden
alleenstaande ouderen van boven de 75 jaar in deze
gelegenheid moeten zijn. Vorig jaar werd deze
discussie geopend doorH. Drion. zelf over de 70 jaar
en vroeger lid van de Hoge Raad. Zijn gedachten en
de reacties daarop zijn nu gebundeld in het boekje:
„Het zelfgewilde einde van oude mensen
Uitgeverij Balans, Amsterdam). Het lijkt me een
pleidooi van een man die grote angst heeft voor
afhankelijkheid. Hij schildert een nogal treurig
beeld van verpleeghuizen, die hij af en toe bezoekt.
Een mens zou na goed overleg de kans moeten
hebben om erop een menswaardige manier uit de
stappen. Drion gaat uit van het recht op
zelfbeschikking. Wie deze levensbeschouwing
vanuit zijn geloof niet deelt, zal zijn opvatting
verwerpen. Drion heeft daar alle begrip voor en
respecteert dat. Er tekent zich in onze samenleving
een groeiende groep af die meent dat de mens zelf
over zijn leven mag beschikken. Of er ook een
meerderheid is die voorstander is van een
„zelfdodingspil" is maar de vraag. Ik gruw van de
mogelijkheid van een zelfdodingspil in het
nachtkastje. Het komt me voor als een cynische en
niet als een geruststellende gedachte, zoals Drion
schrijft. Ik hoop op een samenleving die bereid blijft
te zoeken naar een toekomst die perspectief biedt
aan jongeren, een samenleving die zorg heeft om
wie kwetsbaar zijn. Geestelijk of economisch
kwetsbaar. Ik hoop op een samenleving die bereid is
menselijke zorg te geven aan hen die doorziekte of
hulpbehoevendheid kwetsbaar zijn. Natuurlijk zijn
er grenzen aan het alsmaar inzetten van technische
mogelijkheden om een ziek mens te helpen. Niet alle
techniek is voor elke mens menselijk wenselijk.
Zoals nu soms al tegen jonge ouders gezegd wordt:
„Je had de geboorte van een gehandicapt kind
kunnen voorkomen", zo kan er ook een morele druk
op hulpbehoevende ouderen ontstaan om hun leven
te beëindigen. Dit laatste is minder denkbeeldig
dan soms gedacht wordt. Een samenleving die zich
menselijk noemt, herinnert zich de oude woorden
„Gij zult het geknakte riet niet breken". Of om het te
zeggen met de woorden van Okke Jager, waarmee
zijn gedicht eindigt, dat in het psychiatrisch
ziekenhuis Brinkgreven in Deventer is te vinden:
„hoe kostbaar een kwetsbaar mens".
Onbehagen bij Duitse katholieken
over tucht tegen Drewermann
MUNCHEN Onder ka
tholieke priesters bestaat
groot onbehagen over de
tuchtmaatregelen tegen
de omstreden priester en
psychotherapeut Eugen
Drewermann.
Dat blijkt uit een enquête die
in opdracht van het tijdschrift
Quick is uitgevoerd. Bijna de
helft van de 478 ondervraagde
priesters staat niet achter het
doceer- en preekverbod dat
aartsbisschop Degenhardt van
Paderborn aan Drewermann
heeft opgelegd. Een op de drie
is van mening dat deze maatre
gelen de geloofwaardigheid
van de kerk verder aantasten.
Van de eveneens ondervraag
de 1.856 rk leken onderschrijft
79 procent de stelling dat de
kerk zich in deze kwestie „laag
en kwaadaardig, een christelij
ke kerk niet waardig" heeft op
gesteld. Bijna driekwart van
de katholieken is ervan over
tuigd dat de kerk hiermee haar
geloofwaardigheid aantast. 50
procent vindt dat je eigenlijk
uit protest de kerk zou moeten
verlaten of op z'n minst met
uittreden zou moeten dreigen.
Drewermann is ook populair
Hij was onderwijzer,
vormingsleider,
jeugdleider in Australië
en kreeg naam dank zij
zijn presentatie van het
NCRV-programma Plein
Publiek.
Tien jaar geleden maakte
Leen van Ginkel de
oversteek van
omroepland naar
domineesland. Hij was
vijf jaar dominee in
Doetinchem en preekt
nog altijd voor wie hem
maar wil horen. Wat hem
in zijn veelzijdige
loopbaan het meest trok is
het presentatiewerk. Of
dat nu voor de NCRV-
radio was of op het
preekgestoelte. En in
koude tijden 'herdert' Van
Ginkel in Spanje over
overwinteraars.
onder protestantse predikan
ten, zo meent een protestantse
vriend van de priester. Maar de
Evangelische Kerk in Duits
land is verdeeld over haar ver
houding tot Drewermann en
laat zich voorzichtigheidshal
ve zo min mogelijk uit over de
kwestie.
„Voor en kerk die arm is aan
symbolen, is het van groot be
lang dat Drewermann opnieuw
de aandacht op beelden en
symbolen uit het Evangelie
vestigt", aldus de lutherse
theoloog en publicist Jürgen
Jeziorowski.
Ook voor ds. R. Schmidt-Rost,
die een studie over Drewer
mann publiceerde, betekent
de psychologisch geörienteer-
de bijbeluitleg van de priester
een „verrijking". De protes
tanten hebben deze theologie
opgepikt. Hij signaleert dan
ook veel overeenkomsten met
de protestantse theologie. „De
protestantse kerk begrijpt
Drewermann veel beter dan de
katholieke", zo meent hij.
Deze week werd bekend dat de
organisatie van de Katholiken-
dagen die in juni in Karlsruhe
worden gehouden, heeft beslo
ten Drewermann van het pro
gramma te schrappen.
DOETINCHEM - Leen
van Ginkel (70) leeft op bij
het woord discussie. Zo
lang hij het zich kan heu
gen is praten zijn liefheb
berij. Vroeger voor de
klas, tijdens jeugdkam
pen, op de radio, in redac
tievergaderingen bij de
NCRV en de laatste jaren
op de kansel. Leen van
Ginkel praat honderduit
ook thuis in zijn fauteuil
in Zutphen over de meest
uiteenlopende onderwer
pen. „Ik probeer iets los te
maken, wil een gesprek
met mensen aangaan".
Jarenlang was hij een bekend
gezicht in dè NCRV-gebouwen
in Hilversum. Als chef sociale
programma's was hij een van
de bedenkers van het populai
re discussieprogramma Plein
Publiek, de eerste in zijn soort.
Nu hij al zo'n tien jaar geleden
afscheid van de omroep heeft
genomen en er van een af
standje naar kijkt, mist hij de
sprankelende discussies van
weleer. Mensen die elkaar nog
net niet in de haren vliegen
maar toch met open oor luiste
ren en leren van de ander.
"Hij vervolgt: „Juist in een tijd
waarin nog nooit zoveel vragen
werden gesteld als nu moeten
er identiteitsgevoelige pro
gramma's komen. Mensen zit
ten echt met die vragen irt hun
maag en als omroep moet je
daarop inspelen. Het radiopas
toraat van de IKON begon met
één man en nu zijn ze met z'n
tweeën Korrelatie heeft het
niet voor niets nog nooit zo
druk gehad. Mensen die bellen
willen niet altijd een pasklaar
antwoord, het gaat erom goed
te luisteren naar de vraag en
mee te leven. Want die mensen
zitten niet te wachten op slui
tende antwoorden. Iemand die
hun situatie weet te doorzien
of licht geeft in de verte helpt
hen veel meer. Die steun moet
je mensen zien mee te geven".
Eind november nam Van Gin
kel, op latere leeftijd vanuit
medialand overgestapt naar
domineesland en nu emeritus
predikant in Zutphen, het ini
tiatief voor het houden van
pauzediensten.
Waarom is hij met deze dien
sten begonnen? „Met die mid
dagpauzediensten willen we
inspelen op het toenemende
gevoel van religiositeit dat je
om je heen ziet. Mensen de ge
legenheid geven tot rust te ko
men in een kerkgebouw met
mooie muziek op de achter
grond.
De liturgie is kort en wordt ge
vuld met orgelspel, een preek-
je van drie, vier minuten, twee
keer zingen en het Onze Va
der. „Je kan natuurlijk ook zo
een stiltecentrum houden
maar die dienst is een goede
combinatie om een meditatief
moment in te bouwen, een
woord te horen met rust van de
kerk om je heen. Na de dienst
blijven mensen kijken, bidden
Dominee Leen van Ginkel.
en nadenken. Ik heb ontdekt
dat muziek in de kerk. Bach
bijvoorbeeld, alles met religio
siteit te maken heeft, het wekt
gevoelens op bij mensen die op
de een of andere manier an
ders zijn dan boter, kaas en ei
eren. Muziek zorgt voor ver
stilling, meditatie. Stilte en
muziek brengen iemand terug
op de grondstellingen die hij
van ouders en grootouders
heeft gehoord. Mensen lopen
met problemen en conflicten
waarvan ze weten dat die nooit
worden opgelost maar hoe le
ven ze er dan mee verder. Bach
kan je dan reuze helpen. En we
merken dat er mensen zijn die
dit zinvol vinden".
Hoewel het kerkbezoek in bij
na alle grote kerkgenootschap
pen afneemt en de jongeren de
kerk half de rug toedraaien
verbaast het Van Ginkel niet
dat er landelijk zoveel belang
stelling is voor de pauzedien
sten.
„Ik vind het verademend te
merken dat de religieuze be
langstelling in ons land toe
neemt. En dan praat ik niet
over kerkelijke belangstelling
maar over interesse van bui
ten- en randkerkelijken. Het is
erg gunstig voor het leven van
de mens om stiltemomenten te
hebben. Ik vind godsdienst ui
termate belangrijk, het is een
groot goed om je leven op te
bouwen. Dat zeg ik natuurlijk
ook uit eigen levenservaring.
Een land waar geen religieuze
uitingen zijn te bekennen is
ongelofelijk arm. Als je naar
Albanië kijkt zie je daarvan het
gevolg. De godsdienst was ja
renlang verboden en nu het
land vrij is wordt het over
spoeld door alle mogelijke
godsdiensten zodat de mensen
het nauwelijks aankunnen".
Van Ginkel is van mening dat
de kerk zich tegenwoordig te
weinig gelegen laat liggen aan
de honger naar spiritualiteit.
„Laat de kerk met haar preten
tie van spiritueel zijn er iets
aan doen en niet almaar die
kerkdeuren gesloten houden.
Een ramp is dat. Wil je eens
een kerk van binnen bekijken,
ergens voor gebruiken, dan is
alles dicht".
Leen van Ginkel groeide op als
kind van degelijk hervormde
ouders. „We waren een meele
vend kerkelijk gezin", zegt hij
zelf. Een milieu waar het
woord interkerkelijk echter
nog niet was gevallen. Contac
ten tussen hervormden, gere
formeerden en roomsen be
stonden in de vooroorlogse ja
ren niet. Geleidelijk aan werd
de blik van Leen van Ginkel
breder.
Later keek Van Ginkel ook
buiten de christelijke kerk en
zijn visie op spiritualiteit werd
nog breder. „Wat zal ik bewe
ren over het boeddhisme, over
het hindoeïsme. Ik heb er wat
op gestudeerd maar dan met
een christelijke bril op, in boe
ken gelezen die door christe
nen zijn geschreven met alle
respect overigens. Maar het
gesprek met het echte boedd
hisme moet nog beginnen. Ik
zou het de moeite waard vin
den om een boeddhist als
buurman te hebben en met
I FOTO: PERS UNIE
hem te filosoferen over tijd en
eeuwigheid, lijden en reïncar
natie. Want over dat laatste
wordt in onze kerken helemaal
niet gepraat".
Voor Van Ginkel vormen de
kerk en de diensten een duide
lijk onderdeel van het leven.
Toch koos hij niet als vanzelf
sprekend voor de kansel. In
navolging van zijn vader die
schoolhoofd was, ging ook
Leen van Ginkel het onderwijs
in. Na korte tijd voor de klas te
hebben gestaan, hield hij het
daar echter voor gezien en
ging weer studeren.
Zijn oqg viel op een betrekke
lijk nieuwe na-oorlogse oplei
ding van het instituut Kerk en
Wereld. De Horst, in Drieber
gen. Dominee worden maar
dan met een sterk maatschap
pij-betrokken inslag, het leek
hem wel wat. Van Ginkel kijkt
met enthousiasme terug op die
tijd.
„In de oorlog was gebleken dat
de kerk te weinig in de maat
schappij stond".
„We kregen in Driebergen les
van geweldige mensen als pro
fessor Banning die een van de
makers van het eerste PvdA-
ontwerp is geweest. Mijn moe
der vond het trouwens wel een
beetje griezelig hoor dat ik van
zo'n man les kreeg. Mijn vader
niet, die vond het prachtig".
Als jonge vormingsleider, net
klaar met de opleiding in Drie
bergen, moest Van Ginkel de
theorie in praktijk brengen.
Hij werd uitgezonden naar
Amstelveen om daar de jeugd
'de kerk weer in te krijgen'. Na
deze „keiharde" stage vertrok
hij naar Eindhoven en dook
met hetzelfde doel in het rand
kerkelijk milieu. „Een opgave,
het lukte nauwelijks in die
Philipsstad die na de oorlog
net tot ontwaken kwam. De
mensen liepen daar juist de
kerken weer uit. Ik vond dat de
predikanten het ook niet goed
deden. Misschien moeten jul
lie eens anders preken, sugge
reerde ik, meer in gewone
woorden want in die hoge taal
daar snapt niemand iets van.
Het moet aansluiten op het le
ven. De bijbel wil toch ook niet
anders dan naar het leven toe
praten? Maar dat werd me niet
in dank afgenomen. Ik tastte
hun eigen beroepseer aan. Ik
heb toen een serie jeugddien
sten opgezet met predikanten
die het in mijn eigenwijsheid
en ijdelheid wél konden en dat
liep geweldig. Toch kwam er
een opstand tegen mij en toen
kon ik ineens niet meer be
taald worden en moest ver
trekken".
Bij de NCRV kreeg hij het
tweewekelijks programma
voor ouderen In het Zilver aan
geboden. Na vier jaar stond
Van Ginkel voor het blok. De
NCRV wilde hem als chef soci
ale programma's voltijds in
huis halen. Hij rook zijn kans
en nam het aanbod aan. Sa
men met Goos Kamphuis was
Van Ginkel de bedenker van
een nieuwe fenomeen op de
Nederlandse buis. „We zoch
ten naar een formule voor een
sociaal discussieprogramma
van twee uur met deskundigen
en publiek. Goos bedacht de
:rki
van
naam voor het programma:
Plein Publiek, een vertaling
van het Franse en plein pu
blic".
Toen Goos Kamphuis ander
half jaar later stierf werd Van
Ginkel zijn opvolger. Hij ont
dekte dat het presentatiewerk
zijn hart had. „Het is het aller
leukste dat je kan doen. Je
hebt het idee dat je wat kan
uitleggen, overbrengen. Je
kunt enthousiast maken, je
krijgt mensen zover dat ze
gaan bellen en schrijven. Pre
senteren op radio en tv vind ik
precies hetzelfde als preken in
de kerk. Daar gaat het er im
mers ook om dat je iets weet
over te brengen, datje mensen
enthousiast krijgt. Soms lukt
dat, soms mislukt het, het ligt
ook aan je stemming en voor
bereiding die je erin steekt.
In 1981, hij was net weg bij de
NCRV, was het alsof zijn moe
ders godsvrucht hem weer te
binnen schoot. Hij informeer
de naar de mogelijkheid om als
predikant beroepen te worden
maar kreeg te horen dat hij
dan eerst een aantal boeken
moest doorlezen. Geen tijd, re
ageerde Van Ginkel. Weer la
ter toen hij de zestig was ge
passeerd raadde iemand hem
voor de grap aan het nog eens
te wagen want 'aan jou kunnen
ze geen buil vallen, over vijf
jaar ben je gepensioneerd'.
„Tot mijn stomme verbazing
kreeg ik toen bericht dat ik be
roepen kon worden. Ik heb er
niks voor hoeven doen, geen
boek, geen stuk, geen handte
kening, niks. Ze hadden me
toch kunnen vragen waarom
ik wilde en wat ik wilde. Maar
nee, ze kenden me langzamer
hand goed genoeg vonden ze".
In Doetinchem stond een kerk
met gebroken ruiten, waar de
scheldpartijen tussen gelovi
gen niet van de lucht waren en
waar ze al jaren snakten naar
een doortastende dominee.
Van Ginkel kwam als geroe
pen en bleef vijf jaar. „Ik wilde
eigenlijk naar een lieflijk dorp
je maar dat werd me afgera
den. Dat is voor het dorp niet
goed en voor jou ook niet zo
vers uit Hilversum zeiden ze.
We hebben die kerk in Doetin
chem letterlijk en figuurlijk
weer in het centrum weten te
plaatsen. Restauratie ge
pleegd, zang- en catechesatie-
groepen opgezet, zieken be
zocht en ouderenmiddagen be
legd. van alles deed ik".
Op de vraag of hij zich predi
kant in hart en nieren voelt is
het voor het eerst tijdens het
gesprek stil. „Nouuu, als ik
jonger was geweest was ik na
vijf jaar niet uit Doetinchem
weggegaan omdat ik die tijd te
kort vind om op te bouwen en
te consolideren. Maar ander
zijds, als ik jonger was zou ik
zoiets misschien ook eerder in
het westen des lands doen.
Toch had ik het liefst een lan
delijke of regionale baan geko
zen. Ik kan me niet voorstellen
dat ik mijn hele leven voor het
predikantschap zou hebben
gekozen en dat is dus ook niet
gebeurd".
Bommen voor wereldfori
AFGELOPEN zondag betoogden in Bilbao tienduizdj
mensen tegen het terroristisch geweld van de ETA, dei
xistisch-leninistische stadsguerrilla-groepering die z^|
vechten voor een onafhankelijk Baskenland. Het ant\
van de ETA (Euskadi ta Askatasuna) heeft niet lang oJ
laten wachten. Donderdag ontplofte in Madrid een autcj
Vijf slachtoffers, vier militairen en een burger, verdub]
de lijst ETA-doden sinds begin van dit jaar. Eerder al
drie militairen, een politieagent en een oud-ministei|
moord.
De massabetoging van vorige zondag tegen de ETA ent
geweldmethoden was niet de eerste in haar soort. Ma|
ETA schijnt zo overtuigd van het eigen grote gelijk c
groep blind en doof blijft voor de vredesverzuchtingen v
Basken, ook al worden die vredesverzuchtingen gest^
door berouwvolle Etarras in de gevangeniscellen zelf.
De moordaanslag werd gepleegd vlak bij het hoofdkv
van het Spaanse leger in het oude centrum van Madril
bedoeling van de ETA is duidelijk: aantonen dat de orgjJ
tie om het even waar ook buiten Baskenland kap
slaan zonder dat de Spaanse autoriteiten daartegen iets
nen ondernemen. De aanslag in Madrid komt na een j
van bomaanslagen in Sevilla en in Jerez de Frontera in I
lusië, en in de Catalaanse hoofdstad Barcelona zelf.
De moordaanslag in Madrid is wel bijzonder pijnlijk vcjj
Spaanse autoriteiten. De ETA sloeg toe vlak bij het 1
kwartier van de Spaanse strijdkrachten. Heel het politi
apparaat, op poten gezet om de ETA te bestrijden en
mantelen, kon niet verhinderen dat de Baskische terro
als het ware konden doordringen tot in het hol van de le^
De Spaanse en Baskische politie is er tot nog toe in gesl mne
zo'n 500 Etarras of ET A-leden achter slot en grendel te z{a\ stil
Ook in Frans-Baskenland traditioneel vluchtland vdgevolg
Spaanse ET A-leden werden de afgelopen weken ongjg- Net
25 ETA-leden en -sympathisanten gevangen gezet,
danks blijkt de ETA nog steeds zeer doeltreffend te k
optreden. Door die geweldmethode moet de Spaanse!',
ring van Felipe Gonzales naar de onderhandelingstafel
den gedwongen. De ETA acht de tijd gunstig. Voor SpajWBB
1992 een uiterst belangrijk jaar: de 500e verjaardag a
Raconquista op de Moren en van de ontdekking van Ari^
door Christoffel Colombus, het jaar waarin Madrid d&« Li
tuurhoofdstad van Europa is, het jaar van de wereldten: 4.^
stelling in Sevilla en van de Olympische Zomerspelen f*Lö
en augustus in Barcelona. De Spaanse regering ka^ECH'
moeilijkheden missen als kiespijn. brweg
Mjgini
EERSTE minister Felipe Gonzales staat voor een m<pPitsu
dilemma: toegeven aan de terroristen om de voor Sparoer
belangrijke grote evenementen zonder strubbelingen^^'
ten verlopen of weigeren in onderhandelingen te trede|voor
het risico dat de plaats van de Olympische Spelen in Bal mee\
na of de Wereldtentoonstelling in Sevilla moet worden <jhet fc
vormd worden tot een versterkt militair kamp. moet
por di
De regering heeft nog een beetje tijd om te proberen dr^'jj
uit te schakelen, hetzij door de mobilisatie van de BasKjacj
bevolking tegen de geweldspiraal van de eta, hetzij^d v
succesvollere operaties van de politie. Wanneer de regaat vi
er niet in slaagt de Baskische terroristen uit te schakewerk
op zijn minst in een hoek te duwen, maakt niet alleen Psen
Gonzales een slechte beurt bij zijn landgenoten, maar r
ook de goede naam van Spanje in het buitenland geerriet r(
doen. ngsk;
NS
»its a
nateri
Kinderen Rekenen op Ons. Wij Rekenen op U. *st va
impr
Bel voor meer informatie of fment
070 - 333 93 0(T
CeldbeSouAorit
Telefoon 071 -122 244
Telefax: 071 -134 941
Postadres: Postbus 112300 AA Leiden
Hoofdkantoor Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk
Telefoon 070-3190 933
Telefax: 070-3906 717.
Postadres Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur J. Leune.
Adjunct-hoofdredacteur J. Timmers.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 8
laag t
i elka
\idste
pudt
(Kok e
it, is i
skaah
tn kie
thoud
Leiden en omgeving (tel. 071 - 144 046/047/48/49): G.- J. Onvlee (chef-red
F Buurman, K. van Herpen, K. van Kesteren, R Kleijn, drs. R. Koldenhof,
T Pieters en M. Roso, &TEF
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815): fege!
A van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A. van Holst .n
E Huisman, H Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R de Roo, drs. K. V(rluz-t
op
is rr
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834). G. Ansems (coordinator), B. Jansma, H. Pi
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L Kooistra, drs. P van Velthoven
Foto (tel. 070 - 3190 838) M. Konvalinka (chef), S. Evenhuis, S Pieterse
Opmaak (tel: 070-3190 831) Ch Bels (chef), A. de E
J Hofmeester, C de Kier, H. Nieuwmans, H. Schneid
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819) T, Kors.
Ve
dat
opv(
irtij
idba
ïr
dal
van
De Leidse Courant maakt verder gebruik van dé diensten van:
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidini
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie;
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nedel I
België De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs. K Smf; jj-
M. van de Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R. -
(chef), H Bijleveld, D. Hofland, P. Koopman, D. van Rietschoten en k
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten in het buitenland: drs. DJ
(Peking), drs H Botje (Tunis), A. Courant (Athene). R Hasselerharm
(Johannesburg), drs A Heering (Rome), B van Huét (Parijs). M
(Washington), F. Lindenkamp (Sao Paulo), R Simons (Londen), drs
(Moskou), W. Werkman (Jeruzalem), G van Wijland (Belgrado).
(Bonn), J. Wijne (Brussel)
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vel v<
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London Vertaal! t6g€
uen oergr i
rharm Q3T
4. de Kont
drs. R. Vj
i.F Wijnal
1b gei
n 18 00 tot 19 00 uur. op z;
SPI
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling
per maand 27.00
per kwartaal 79.80
per jaar 312,65
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand 28.20
per kwartaal 82,80
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 -
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
